Pagdaog sa Pagpakigbugno sa Depresyon

“KAY pinaagi sa maalamong pagtultol ikaw makapadayon sa imong gubat,” miingon ang Proverbio 24:6. Ang kahanas, dili lamang maayong mga tuyo, ang gikinahanglan sa pagdaog sa gubat. Sa pagkatinuod, kon may depresyon, dili nimo gustong mograbe ang imong bation. Pananglitan, nakit-an sa 1984 nga pagtuon diha sa mga tawong may depresyon nga ang uban naningkamot sa pagbuntog sa ilang depresyon pinaagi sa ‘pagpahungaw sa kasuko diha sa ubang tawo, magpakunhod sa tensiyon pinaagi sa pag-inom ug dugang, pagkaon ug dugang, ug pagtomar ug dugang mga drogang makapakalma.’ Ang mga resulta: “dugang depresyon ug pisikal nga mga simtoma.”

Ang ubang may depresyong mga tawo dili mangayog hanas nga pagtultol tungod sa ilang kahadlok nga isipong maluya ug pangutok. Apan, ang dakong depresyon dili timaan nga maluya ang pangutok ni espirituwal nga kapakyasan. Ang mga pagdukiduki nagpakita nga kining grabeng balatian motungha dihang madaot ang kemikal nga pag-obra sa utok. Sanglit mahimong ipahinabo kini sa pisikal nga sakit, kon grabe ang imong depresyon nga milungtad ug kapin sa duha ka semana, maayong magpatan-aw ug doktor. Kon walay nakitang pisikal nga sakit nga nakaamot sa problema, sagad ang balatian mapauswag pinaagi sa pagpaangay sa sumbanan sa panghunahuna uban sa tabang gikan sa tukmang tambal o mga sustansiya.a Ang pagdaog sa pakig-away batok sa depresyon wala magpasabot nga dili ka na bation pag-usab ug depresyon. Ang kasubo maoy bahin na sa kinabuhi. Apan, ang mahanasong paagi sa pagtunong sa imong suntok makatabang kanimo sa mas maayong pag-atubang sa depresyon.

Kasagarang moresita ang doktor ug mga droga nga antidepressant o pagpadasig. Kining mga drogaha gituyo sa pagwala sa kemikal nga pagkadili-timbang. Si Elizabeth nga gihisgotan sa sinugdan migamit niini, ug sa pipila lang ka semana miarang-arang ang iyang disposisyon. “Apan, kinahanglang ugmaron ko ang positibong hunahuna duyog sa mga droga,” siya miingon. “Pinaagi sa tabang sa medisina, desidido akong mamaayo. Gipadayon ko usab ang programa sa pag-ehersisyo kada adlaw.”

Apan, ang paggamit ug pagpadasig dili kanunay malamposon. Dunay dili maayong mga epektong motungha diha sa uban. Ug bisan pag matambalan na ang kemikal nga kadaot, gawas kon matul-id ang kaisipan sa usa, may posibilidad nga mobalik ang depresyon. Hinunoa, dakong kahupayan ang motungha pinaagi sa pagkahimong andam sa . . .

Pagsulti sa Imong mga Pagbati

Naglagot si Sarah sa usa ka kilirang kabug-at sa mga kaakohan sa pamilya nga iyang gipas-an, ug maingon man sa mga pagpiit sekular nga trabaho. (Tan-awa ang panid 7.) “Apan gitago lang nako ang akong gibati,” misaysay si Sarah. “Dayon sa usa ka gabii dihang mibati akong walay paglaom, akong giteleponohan ang akong manghod nga babaye, ug sa unang higayon sa akong kinabuhi, misugod ako sa pagbubo sa akong mga pagbati. Lisoanang punto kadto, kay kadto nakahatag ug dakong kahupayan.”

Busa, kon may depresyon, pangitag tawong may simpatiya nga imong kasultihan. Siya mahimong kapikas sa kaminyoon, suod nga higala, paryente, ministro, doktor, o nabansayng magtatambag. Ang usa sa hinungdanong mga butang sa pagbuntog sa depresyon, sumala sa pagtuon nga gitaho diha sa Journal of Marriage and the Family, mao ang “pagbaton ug mapaluyohong katabang nga kaambitan sa mga kasakit sa kinabuhi.”

Ang paghimo sa imong pagbati nga mga pulong maoy paagi sa pag-ayo sa lawas nga mosanta sa imong hunahuna gikan sa dili pagdawat sa kamatuoran sa problema o sa kamatayon sa usa nga minahal ug, busa, naghimo niini nga wala-masulbad. Apan ipasulti ang imong tinuod nga pagbati. Ayaw tugoti ang sayop nga garbo, magpakitag panagway nga dili mahadlok sa kalisdanan, nga mobabag kanimo. “Ang kaguol nga anaa sa kasingkasing sa usa ka tawo maoy makapatikuko kaniya, apan ang usa ka maayong pulong makapahimo niini nga malipayon,” miingon ang Proverbio 12:25. Apan, pinaagi lamang sa pagbukas sa kaugalingon nga ang uban mosugod sa pagkasabot sa imong “kaguol” ug busa mohatag ug “maayong pulong” sa pagdasig.

“Gusto ko lang ug simpatiya dihang akong gitawag ang akong igsoong babaye, apan nakadawat ako ug sobra pa,” nakahinumdom si Sarah. “Gitabangan niya ako sa pagkakita kon diin nasayop ang akong paghunahuna. Gisultihan niya ako nga gihatagan ko ug dako kaayong responsabilidad ang akong kaugalingon. Bisag dili ko gustong mamati niini sa sinugdan, dihang gisugdan nako pagpadapat ang iyang tambag, akong gibati nga nakuha ang mabug-at nga palas-anon.” Pagkatinuod sa mga pulong sa Proverbio 27:9: “Ang lana ug pahumot nagalipay sa kasingkasing, ingon niana ang katam-is sa higala sa usa ka tawo nga nahiabot uban ang maayong mga pagtambag.”

Matam-is ang pagkaadunay higala o kapikas nga prangkang mosulti ug motabang kanimo sa pagbutang sa mga butang diha sa hustong panglantaw. Kini makatabang kanimo sa pagsentro sa usa lamang ka problema sa usa ka higayon. Busa inay mahimong madepensahon, kalipayi ang maong “maalamong pagtultol.” Tingali nagkinahanglan kag tawo nga, tapos sa daghang mga pagsultihay, makahatag ug dugang mubog-tagal nga mga tumong nga motudlo sa mga lakang nga imong sundon aron mausab ug mabag-o nimo ang imong situwasyon busa makunhoran o mawala ang tuboran sa emosyonal nga kalisod.b

Aron makabugno sa depresyon kinahanglang dag-on ang mga pagbati sa menos nga pagtamod sa kaugalingon. Sa unsang paagi masuklan kini sa mahanasong paagi?

Pagbuntog sa Menos nga Pagtamod sa Kaugalingon

Pananglitan, si Maria, sumala sa gipakita sa nag-unang artikulo, gibatig depresyon human sa panag-away uban sa iyang pamilya. Siya miingon: ‘Terible ako nga pagkatawo ug wala akoy nahimong hustong butang.’ Sayop kini. Kon gisusi pa niya ang iyang mga hunahuna, mahagit unta niya kini pinaagi sa pagpangatarongan: ‘Nakahimo akog hustong mga butang ug ang uban sayop, sama sa ubang mga tawo. Nakahimo akog pila ka mga kasaypanan, ug kinahanglang maningkamot ako nga mahimong mas mahunahunaon, apan dili angay nga padakoon kining mga butanga.’ Kining pangatarongana makabilin unta sa iyang pagtamod sa kaugalingon.

Sa kasagaran kanang sobrang makasaway nga tingog sa kahiladman nga nagatunglo kanato sayop! Ang pila ka tipikal sayop mga hunahuna nga mobungag depresyon gilista sa nagaubang kahon. Dawata ang sayop nga mga kaisipan ug hagita sa hunahuna ang pagkatinuod niini.

Laing biktima sa ubos nga pagtamod sa kaugalingon mao si Jean, 37-anyos nga dili-minyong ginikanan. “Naglisod ako sa pagmatuto ug duha ka batan-ong mga lalaki. Apan dihang nakita ko ang ubang dili-minyong mga ginikanan nga nagminyo, naghunahuna ako, ‘Tingali may deperensiya ako,’” siya miingon. “Nagpalandong sa negatibong mga butang, kini midako, ug naospital ako tungod sa depresyon.”

“Sa nakagawas na sa ospital,” si Jean mipadayon, “nabasa ko sa Pagmata! sa Pebrero 8, 1982, ang listahan bahin sa ‘Mga Hunahunang Mopakiling Ngadto sa Depresyon.’ Kada gabii nakong gibasa ang listahan. Ang pipila sa sayop nga mga hunahuna mao, ‘Ang akong bili ingon nga tawo nagadepende kon unsay hunahunaon sa uban kanako,’ ‘Ako dili gayod angay masakit; Ako angay nga malipayon ug kalmado,’ ‘Ako angay mahimong hingpit nga ginikanan.’ Gusto kong mahimong hingpit, busa dihang magsugod ako sa paghunahuna niana, moampo ako kang Jehova sa pagtabang kanako sa paghunong. Akong nasayran nga ang negatibong mga hunahuna motultol ug menos nga pagtamod sa kaugalingon, kay ang makita lang nimo mao ang problema sa imong kinabuhi ug dili ang maayo nga gihatag sa Diyos kanimo. Pinaagi sa akong pagpugos sa kaugalingon sa paglikay sa pila ka dili-maayong mga hunahuna, akong nadaog ang akong depresyon.” Ang pipila ba sa imong hunahuna nagkinahanglang hagiton o isalikway?

Ako Bang Sayop Kini?

Bisan pag grabe ang depresyon ni Alexander, siya nakatudlo gihapon ug klase sa tunghaan. (Tan-awa ang panid 3.) Dihang wala makapasar ang pipila sa iyang mga estudyante sa hinungdanon kaayong eksamin sa pagbasa, gusto na niyang magpakamatay. “Mibati siya nga napakyas siya,” miingon si Esther, iyang asawa. “Akong gisultihan siya nga dili kadto niya sayop. Imposibleng makabaton kag 100-porsientong kalamposan.” Apan, ang iyang dakong pagbating sad-an misira sa iyang hunahuna ug mitultol kaniya sa paghikog. Usahay, ang sobrang pagbating sad-an ginapahinabo tungod sa pagdawat ug dili-realistikanhong tulobagon sa batasan sa ubang mga tawo.

Bisan sa kabahin sa bata, ang ginikanan kusganong makaimpluwensiya sa iyang kinabuhi apan dili bug-os makakontrolar niana. Kon dili molampos ang mga butang sumala sa imong giplano, pangutan-a ang imong kaugalingon: Giatubang ko ba ang wala-damhang mga hitabo nga dili nako makontrolar? (Ecclesiastes 9:11) Gibuhat ko ba sa makataronganon ang tanan kutob sa maarangan sa akong pisikal, mental, ug emosyonal nga paagi? Taas ra ba kaayo ang akong mga ginalaoman? Kinahanglan bang magtuon ako nga mahimong mas makataronganon ug makasaranganon?—Filipos 4:5.

Apan komosta kon makahimo kag seryosong kasaypanan, ug kini imong sayop? Matul-id ba ang sayop sa imong kanunayng pagmakmak sa imong hunahuna? Dili ba andam ang Diyos sa pagpasaylo kanimo, “sa madagayaon gayod,” kon ikaw tinuod nga mahinulsolon? (Isaias 55:7) Kon ang Diyos “dili sa tanang panahon magapangitag sayop,” angay bang hukman nimo ang imong kaugalingon sa tibuok kinabuhi sa pag-antos sa hunahuna batok sa maong kasaypanan? (Salmo 103:8-14) Dili kanunay nga kasubo kondili ang paghimog positibong mga lakang sa ‘pagtul-id sa sayop’ mao ang makapahimuot kang Jehova nga Diyos ug makahupay usab sa imong depresyon.—2 Corinto 7:8-11.

‘Kalimti ang Miagi’

Ang pipila sa atong emosyonal nga mga problema tingali nakagamot sa miagi, ilabina kon mga biktima kita sa dili-makataronganong pagtratar. Andam sa pagpasaylo ug sa pagkalimot. ‘Malisod ang pagkalimot!’ tingali maghunahuna ka. Tinuod, apan mas maayo kini kay sa pagdaot sa nabilin sa imong kinabuhi pinaagi sa paghunahuna sa butang nga dili na mahimong ibalik.

“Ginakalimtan ang butang nga miagi ug nagadasdas ako paingon sa anaa sa unahan,” misulat si apostol Pablo, “ako nagapadayon paingon ngadto sa ganti.” (Filipos 3:13, 14) Wala magpadayon si Pablo diha sa sayop nga dalan nga iyang gisubay diha sa Judaismo, lakip sa pag-uyon sa pagbuno. (Buhat 8:1) Dili, iyang gisentro ang ang iyang kusog sa pagkahimong kuwalipikado sa umaabot nga ganti nga kinabuhing dayon. Nakakat-on usab si Maria sa dili paghunahuna kanunay sa nangagi. Sa usa ka higayon iyang gibasol ang iyang inahan sa paagi sa iyang pagmatuto kaniya. Gipasiugda sa iyang inahan ang kalabaw ug pisikal nga katahom; busa, gusto ni Maria nga mahimong hingpit, ug siya nasina sa iyang matahom nga igsoon.

“Kining nagapaluyong kasina mao ang gamot sa mga away, apan gibasol ko ang akong pamilya sa paagi sa akong paglihok. Dayon miabot ako sa punto diin naghunahuna ako, ‘Sa tinuod, unsay bay deperensiya kon kinsay nasayop niadto?’ Tingali duna akoy dili maayong mga batasan tungod sa paagi sa pagmatutuo ni Mama kanako, apan ang punto mao ang pagpangitag paagi sa pagtul-id niana! Hunong na sa paglihok nianang paagiha.” Kini nga kamatuoran nakatabang kang Maria sa paghimog gikinahanglang mga kausaban sa hunahuna sa pagdaog sa iyang pakig-away batok sa depresyon.—Proverbio 14:30.

Ang Imong Tinuod nga Bili

Gitagad na ang tanang butang, ang malamposong pagbuntog sa depresyon nagkinahanglag timbang nga kaisipan sa imong kaugalingong bili. “Agdahon ko ang matag usa kaninyo,” misulat si apostol Pablo, “sa dili paghunahua ug labaw kay sa tinuod niyang bili, kondili maghimog makataronganong paglantaw sa iyang kaugalingon.” (Roma 12:3, Charles B. Williams) Ang sayop nga garbo, ang dili pagtagad sa atong mga limitasyon, ug gustong mahimong hingpit maoy sobrang paglantaw sa kaugalingon. Kining mga kilinga kinahanglang suklan. Apan, likayi ang laing paghingapin.

Gipasiugda ni Jesu-Kristo ang indibiduwal nga bili sa tagsatagsa sa iyang mga disipulo pinaagi sa pag-ingon: “Dili ba ang lima ka gagmayng langgam ginabaligya man ug duha ka dako lamang? Ngani walay usa kanila nga mahikalimtan sa atubangan sa Diyos. Bisan gani ang mga buhok sa inyong ulo naisip na ang tanan. Ayaw kamo kahadlok; kay kamo labaw pa ug bili kay sa daghang mga gagmayng langgam.” (Lucas 12:6, 7) Ingon niana kitag bili sa Diyos ug siya makamatikod bisan sa gagmayng mga detalye mahitungod kanato. Siya nahibalo sa mga butang mahitungod kanato nga wala nato mahibaloi tungod kay dako kaayo ang iyang pagmahal sa matag usa kanato.—1 Pedro 5:7.

Nahibalo sa personal nga kaikag sa Diyos diha kaniya mao ang nakatabang kang Sarah sa pagpauswag sa iyang mga pagbati sa pagpabili sa kaugalingon. “Dako kaayong kataha ang akong gibati sa Maglalalang sa tanang panahon, apan naamgohan ko nga siya nagatagad kanako ingong tawo. Bisan unsa pay buhaton sa akong mga anak, bisan unsa pay buhaton sa akong bana, bisan unsa pang paagi nga gimatuto ako sa akong inahan ug amahan, akong naamgohan nga ako may personal nga panaghigalaay kang Jehova. Dayon ang akong pagtamod sa kaugalingon misugod sa paglambo.”

Sanglit gilantaw sa Diyos ang iyang mga alagad nga bililhon, ang atong bili wala magadepende sa pag-uyon sa ubang tawo. Siyempre, dili maayo nga isalikway kita. Apan dihang atong gamiton ang pag-uyon o di-pag-uyon sa uban ingong sukdanan nga niini masukod ang atong kaugalingong bili, atong gihimo ang atong kaugalingon nga daling madutlan sa depresyon. Si Haring David, usa ka tawo nga nakahatag kalipay sa Diyos, sa usa ka higayon gitawag nga “walay pulos nga tawo,” sa literal, usa ka “tawong walay-bili.” Apan, nahibalo si David nga ang tawong mitawag kaniya niining ngalana may problema, ug wala niya isipa ang iyang pulong ingong kataposang paghukom sa iyang kaugalingong bili. Sa pagkatinuod, sama sa gihimo sa kadaghanang mga tawo, nangayog pasaylo sa ulahi si Shimei. Bisan kon tinuod ang pagtamay kanimo sa tawo, dawata kini ingong gitumong batok sa espisipikong butang nga imong nahimo, dili ang imong bili ingong tawo.—2 Samuel 16:7; 19:18, 19.

Ang personal nga pagtuon ni Sarah sa Bibliya ug sa binase sa Bibliya nga mga basahon ug ang pagtambong sa mga tigom sa mga Saksi ni Jehova nakatabang kaniya sa pagbutang sa pundasyon sa iyang relasyon uban sa Diyos. “Apan ang nausab kong tinamdan bahin sa pag-ampo mao ang nakatabang ug dako,” nanumdom si Sarah. “Naghunahuna ako niadto nga mag-ampo lamang kita sa Diyos bahin sa dagkong mga butang ug dili angay nga samokon siya sa gagmayng mga problema. Karon gibati ko nga makahimo ako sa pakigsulti kaniya bahin sa bisan unsang butang. Kon nerbiyoson ako sa paghimog desisyon, mohangyo ako kaniya nga tabangan ako nga mahimong kalmado ug makataronganon. Mas misuod ako dihang nakita ko siya nga mitubag sa akong mga pag-ampo ug mitabang kanako sa pagsagubang sa matag adlaw ug sa masulayong mga sirkumstansiya.”—1 Juan 5:14; Filipos 4:7.

Tinuod, ang pasalig nga adunay personal nga interes ang Diyos kanimo, makasabot sa imong mga limitasyon, ug mohatag kanimo sa kusog sa pagsagubang sa adlaw-adlaw mao ang yawi sa pakig-away batok sa depresyon. Apan, may mga panahon, bisan unsa pay imong buhaton, ang depresyon magpabilin.

‘Oras-Oras’ nga Pag-antos

“Gisulayan ko na ang tanang butang, lakip sa mga suplementong sustansiya ug mga pagpalagsik,” mahay pa ni Eileen, usa ka 47-anyos nga inahan kinsa nakig-away sa iyang dakong depresyon sa katuigan na. “Nakakat-on ako sa pagpaangay sa sayop nga paghunahuna, ug kini nakatabang kanako sa pagkahimong mas makataronganong tawo. Apan nagpabilin gihapon ang depresyon.”

Ang kamatuoran nga kay nagpabilin man gihapon ang imong depresyon ikaw wala makig-away niana sa maayong paagi. Ang mga doktor wala mahibalo sa tanang tubag sa pagtambal niining sakita. Diha sa pila ka situwasyon ang depresyon maoy dili maayong epekto sa pila ka medisina nga gitomar aron matambalan ang seryosong sakit. Busa, ang paggamit ning mga tambala maoy kapuli tungod sa ilang nahimong kaayohan sa pagtambal sa ubang problema sa panglawas.

Sa pagkatinuod, ang pagbubo sa imong mga pagbati sa laing masinabtanong tawo makatabang. Bisan pa, wala gayoy tawo ang nahibalo sa giladmon sa imong kasakit. Apan, ang Diyos nahibalo ug motabang. “Si Jehova mihatag ug kusog sa pagpadayon sa pakigbisog,” miingon si Eileen. “Wala niya ako pasagdi, ug gihatagan niya akog paglaom.”

Uban sa tabang sa Diyos, emosyonal nga pagpaluyo sa uban, ug ang imong kaugalingong mga paningkamot, dili ka madaog nga sa ingon moatras ka. Sa anam-anam makapaangay ka sa depresyon, sama sa imong himoon sa tanang dukot nga sakit. Dili masayon ang pag-antos, apan posible kini! Si Jean, kansang grabeng depresyon nagpabilin, miingon: “Wala namo atubanga kini sa adlaw adlaw. Giatubang namo kini sa oras oras.” Alang kang Eileen ug Jean, ang paglaom sa gisaad diha sa Bibliya mao ang naghatag kanilag kusog sa pagpadayon. Unsa kanang paglaoma?

Usa ka Bililhong Paglaom

Ang Bibliya naghisgot ug panahon sa haduol nga umaabot dihang ang Diyos “magapahid sa mga luha gikan sa mga mata [sa katawhan], ug ang kamatayon mawala na, ni paghilak ni kasakit mawala na. Kay ang unang mga butang miagi na.” (Pinadayag 21:3, 4) Ang Gingharian sa Diyos mohatag ug bug-os nga pag-ayo sa pisikal ug sa hunahuna sa tanang yutan-ong mga sakop niini.—Salmo 37:10, 11, 29.

Dili lamang pisikal nga kasakit ang wagtangon kondili mawala na usab ang masakit nga kaguol ug kasakit sa kasingkasing. Si Jehova nagsaad: “Ang unang mga butang dili na pagahinumdoman, ni motungha pa kini sa kasingkasing. Apan managlipay kamo, ug managmaya sa walay kataposan tungod niadtong gihimo ko.” (Isaias 65:17, 18) Pagkadakong kahupayan unya kini alang sa katawhan nga mahupayan sa palas-anon sa miagi ug sa pagmata matag adlaw nga may matin-awng mga hunahuna, maikagon sa pagsagubang sa kalihokan sa adlaw-adlaw! Dili na madaot ang mga tawo sa hanap makapaluyang depresyon.

Dihang ‘wala nay kamatayon, pagminatay, ni kasakit,’ mawala na ang masakit nga pagbati sa usa nga namatyan ug adlaw-adlawng emosyonal nga mga kalisod nga karon mopahinabog depresyon. Sanglit ang mahigugmaong-kalulot, pagkamatinuoron, ug kalinaw mokaylap diha sa pakig-atubang sa mga tawo sa usag usa, ang mapait nga mga away mahanaw na. (Salmo 85:10, 11) Samtang wagtangon ang mga epekto sa sala, pagkadakong kalipay nga makahimo sa kataposan sa pagkab-ot sa hingpit nga sukdanan sa Diyos sa pagkamatarong ug may bug-os nga kalinaw sa kahiladman!

Kining makalipay nga palaabuton maoy dakong padasig sa pagpadayon sa pakig-away, bisan unsa pa ka grabe sa depresyon. Kay diha sa bag-ong kalibotan sa Diyos, ang gihingpit nang mga tawo makabaton unyag bug-os nga kadaogan batok sa depresyon. Unsa ka maayong balita kini!

[Mga footnote]

[Kahon sa panid 13]

Sayop nga mga Sumbanan sa Hunahuna

Tanan-o-walay paghunahuna: Imong makita ang mga butang sa tin-aw nga mga kategoriya. Kon dili makaabot sa kahingpitan ang imong gihimo, imong isipon ang imong kaugalingon nga bug-os pakyas.

Sobra ka malangkobon: Imong tan-awon ang usa ka negatibong hitabo ingong walay-undang nga sumbanan sa kapakyasan. Pananglitan, human sa panag-away sa usa ka higala, tingal moingon ka: ‘Nangawala na ang akong tanang mga higala. Wala gayod akoy nahimong maayo.’

Pagsalikway sa positibo: Imong isalikway ang positibong mga hitabo pinaagi sa pag-insister nga sila “walay bili” o, “dili ako takos niana.” Pinaagi sa paghambin sa usa ka negatibong hitabo, ang imong tibuok panan-aw mangitom.

Dalidaling mohimog konklusyon: Mohukom ka dayon nga adunay wala moangay kanimo, ug dili ka magtagad sa pagsusi niini. O kombinsido ka nga kanunay lang magkadaotdaot ang mga butang.

Pagpadako o pagpamenos: Sobra kang makahatag bili sa mga butang (sama imong nahimong mga sayop o kalamposan sa uban) o pakamenoson ang mga butang hangtod nga gamay na silang tan-awon (ang imong maayong mga hiyas o ang pagkadili-hingpit sa uban). Imong padakoon ang mga katalagman gikan sa naandang negatibong mga hitabo.

Paghimo nga personal: Imong tan-awon ang imong kaugalingon nga maoy hinungdan sa pila ka negatibo gawas nga hitabo nga, sa pagkatinuod, dili ikaw ang mabasol.

Gibase, sa bahin sa Feeling Good—The New Mood Therapy, ni David D. Burns, M.D.

[Letrato sa panid 12]

Ang pagbubo sa imong mga pagbati diha sa may simpatiyang tawo makaayo ug makahatag dakong kahupayan

[Letrato sa panid 15]

Gilantaw gani sa Diyos bisan ang gagmayng mga langgam nga bililhon, busa pagkadako sa bili ang paglantaw kanato sa Diyos