BINO UG ILIMNONG MAISOG

Adunay ubay-ubayng mga termino sa orihinal nga pinulongan nga kasagarang nagtumong sa usa ka matang sa bino (Heb., ti·rohshʹ [Gen 27:​28, 37; Os 2:​8, 9, 22]; Heb., cheʹmer [Deu 32:14; Isa 27:2] ug sa katumbas nga Aramaikong termino nga chamarʹ [Dan 5:​1, 2, 4, 23]; maingon man sa Gr. nga gleuʹkos [Buh 2:13]). Apan ang Hebreohanong pulong nga yaʹyin subsob nga makaplagan diha sa Kasulatan. Kini unang makita diha sa Genesis 9:20-24, diin gihisgotan ang pagtanom ni Noe ug parasan human sa Lunop ug dayon ang iyang pagkahubog tungod niana. Ang Gregong pulong nga oiʹnos (nga sa paninugdan katumbas sa Hebreohanong termino nga yaʹyin) unang makita diha sa mga komento ni Jesus bahin sa pagkadili-haom sa paggamit sa daan nga mga panit nga sudlanag bino alang sa bag-o, dili pa bug-os napaaslom nga bino, sanglit ang presyur nga matigom tungod sa pagpaaslom magpabusisi sa karaang mga panit nga sudlanag bino.​—Mat 9:17; Mar 2:22; Luc 5:​37, 38.

Ang nagkadaiyang matang sa maisog nga alkoholikong mga ilimnon, nga lagmit naggikan sa mga granada, datiles, igos, ug susama niini, kasagarang gitawag sa Hebreohanong termino nga she·kharʹ. (Num 28:7; Deu 14:26; Sal 69:12) Ang Hebreohanong pulong nga a·sisʹ, sa Awit ni Solomon 8:​2, nagtumong sa “bag-ong duga” sa mga granada, apan sa ubang mga teksto ang konteksto nagpunting sa bino. (Isa 49:26; Joe 1:5) Ang serbesa lagmit mao ang gitumong sa Hebreohanong pulong nga soʹveʼ.​—Isa 1:22; Nah 1:10.

Paghimog Bino. Sa Palestina ang mga ubas anihon sa Agosto ug Septiyembre, depende sa matang sa mga ubas ug sa klima sa maong dapit. Ang pagpangani sa ubas hapit nang matapos sa dihang “ang pista sa mga balongbalong” saulogon sa unang bahin sa tinghunlak. (Deu 16:13) Human pupoa, ang mga ubas ibutang diha sa anapog nga mga pasong, diin kini kasagarang pigsaton sa mga tawo nga magtiniil, nga magaawit samtang sila magtamaktamak sa mga pug-anan sa bino. (Isa 16:10; Jer 25:30; 48:33) Niini nga paagi sa pagpigsat diin ang mga lindog ug mga liso dili madugmok, diyutay ra ang mogawas nga tannic acid diha sa mga panit; busa kini magpatungha ug usa ka maayog kalidad nga bino, nga tanglas ug hamloy sa tutonlan. (Aw 7:9) Usahay gigamit ang bug-at nga mga bato sa pagpigsat inay sa mga tiil.​—Tan-awa ang PUG-ANAN.

Ang unang “duga,” o lab-as nga duga, nga mogula gikan sa nangliki nga mga panit sa ubas, kon ilain gikan sa mas daghang duga nga makuha pinaagi sa pagpuga pag-ayo, mao ang kinalamian ug kinamaayohan nga bino. Ang pag-aslom mosugod sulod sa unom ka oras human sa pagpigsat, samtang ang duga anaa pa sa mga pasong, ug magkaanam ug kaaslom sulod sa ubay-ubayng mga bulan. Ang alkohol nga anaa sa natural nga mga bino managkalahi gikan sa 8 hangtod sa 16 porsiyento sa gidaghanon, apan kini mahimong mapadaghan pinaagi sa pagdugang sa ulahi ug alkoholikong mga sangkap. Kon ang ubas diyutay rag asukar, ug ang pag-aslom dugay kaayo, o kon ang bino wala mapanalipdi sa hustong paagi aron dili makasulod ang oksiheno, kini mahimong acetic acid, o suka.​—Ru 2:14.

Sulod sa panahon nga ang bino palaonon, ang bino tipigan diha sa mga banga o mga panit nga sudlanan. (Jer 13:12) Kini nga mga sudlanan lagmit may hungawanan aron makagawas ang gas nga carbon dioxide (ang gas nga napatungha sa dihang ang mga asukar nahimong alkohol pinaagi sa pagpaaslom) ug dili usab makasulod ang oksiheno gikan sa hangin nga mosagol ug makaapektar sa bino. (Job 32:19) Samtang dili tandogon ang mga bino, kini inanay nga motin-aw, ang mga lawog molugdang, ug mosamot ang kahumot ug kalami. (Luc 5:39) Human niana ang mga bino kasagarang ibalhin ngadto sa ubang mga sudlanan.​—Isa 25:6; Jer 48:11; tan-awa ang LINUGDANG.

Mga Gamit. Sukad pa sa kanhiayng mga panahon ang bino gigamit na ingong ilimnon diha sa mga pagpangaon. (Gen 27:25; Ecc 9:7) Ang bino, tinapay, ug ang ubang mga pagkaon sagad magkauban. (1Sa 16:20; Aw 5:1; Isa 22:13; 55:1) Si Melquisedek nagdalit ug “tinapay ug bino” kang Abraham. (Gen 14:18-20) Sa dihang adunay bino, si Jesus miinom niini sa panahon nga siya mokaon. (Mat 11:19; Luc 7:34) Ang bino sagad kaayong idalit sa mga bangkete (Est 1:7; 5:6; 7:​2, 7, 8), mga kombira sa kasal (Ju 2:​2, 3, 9, 10; 4:46), ug ubang malipayong mga okasyon (1Cr 12:​39, 40; Job 1:​13, 18). Ang mga tipiganan sa mga abiyo sa hari may daghang pondo nga bino (1Cr 27:27; 2Cr 11:11); kini maoy naandang ilimnon sa mga hari ug mga gobernador. (Neh 2:1; 5:​15, 18; Dan 1:​5, 8, 16) Ang mga magpapanaw sagad naglakip niini diha sa ilang mga balon alang sa panaw.​—Jos 9:​4, 13; Huk 19:19.

Tungod kay daghan ang migamit niini, ang bino nahimong bililhong baligya (Neh 13:15), “ang bino sa Helbon” (nga paborito sa mga hari sa Persia) ug ang “bino sa Lebanon” maoy ilabinang nabantog. (Eze 27:18; Os 14:7) Ang bino gigamit nga suhol alang sa mga trabahante nga nagtrabaho aron sa pagtaganag kahoy nga gamiton sa pagtukod sa templo. (2Cr 2:8-10, 15) Kini giisip nga labing maayong gasa alang sa mga superyor (1Sa 25:18; 2Sa 16:​1, 2) ug kini gilakip sa mga amot sa ikapulo nga gihatag alang sa pagsuportar sa mga saserdote ug mga Levihanon. (Deu 18:​3, 4; 2Cr 31:​4, 5; Neh 10:​37, 39; 13:​5, 12) Ug ang bino maoy lakip sa hamiling mga butang nga gitanyag kang Jehova maylabot sa halad sa pagsimba kaniya.​—Ex 29:​38, 40; Lev 23:13; Num 15:​5, 7, 10; 28:14; 1Sa 1:24; 10:3; Os 9:4.

Ang bino sa sinugdan dili bahin sa pagkaon sa Paskuwa apan gidugang na lamang sa ulahi, lagmit human sa pagbalik sa pagkadestiyero gikan sa Babilonya. Busa diha kini sa lamesa sa dihang gisaulog ni Jesus ang Paskuwa sa kataposang higayon uban sa iyang mga apostoles ug iyang gigamit sa dihang gisugdan niya pagsaulog ang Memoryal sa iyang kamatayon. Ang pulang “dugo sa mga ubas” maoy usa ka haom nga simbolo sa kaugalingong dugo ni Jesus ingong halad. Sa maong okasyon, sa dihang gipahayag ni Jesus ang mga pulong nga “niini nga produkto sa paras,” iyang gitumong ang maong matang sa bino, ug sanglit kadto tingali maoy pito na ka bulan human sa pagpangani sa ubas, walay duhaduha nga kadto maoy gipaaslom nga duga sa paras.​—Gen 49:11; Mat 26:​18, 27-29.

Sumala sa gipakita ni Jesus ug sa gitaho sa mananambal nga si Lucas, ang bino maoy maayong tambal ingong pangontra sa kagaw o antiseptiko ug dili kaayo isog nga panghunad. (Luc 10:34) Girekomendar usab kini sa Bibliya ingong tambal sa pipila ka sakit sa tinai. Si Pablo mitambag kang Timoteo: “Ayaw na pag-inom ug tubig, kondili pag-inom ug diyutayng bino alang sa imong tiyan ug sa subsob nimong pagkasakit.” (1Ti 5:23) Kini maoy maayong medikal nga tambag. Sumala sa gisulat ni Dr. Salvatore P. Lucia, propesor sa medisina, sa University of California School of Medicine: “Ang bino mao ang labing karaang ilimnon ug ang labing hinungdanong tambal nga padayong gigamit sa tibuok kasaysayan sa katawhan. . . . Sa pagkatinuod, ang bino maoy usa sa pipila ka substansiya nga mabatonan sa tawo nga girekomendar tungod sa makapaayong epekto niini.”​—Wine as Food and Medicine, 1954, p. 5; tan-awa ang SAKIT UG PAGTAMBAL.

Sukwahi sa sayop nga mga opinyon sa uban, ang alkoholikong mga ilimnon dili pangpalagsik sa hunahuna kondili sa pagkatinuod maoy mga pangpakalma ug pangpakunhod sa sentral nga sistema sa nerbiyos. “Ihatag ninyo ang makahubog nga ilimnon ngadto sa usa nga hapit nang mamatay, ug ang bino ngadto niadtong mapait ug kalag,” dili ingong pangpalagsik sa hunahuna aron mas bation sa maong mga tawo ang ilang kagul-anan, kondili, hinuon, matod pa sa proverbio, aron ilang ‘mahikalimtan ang ilang mga kalisod.’ (Pr 31:​6, 7) Dihay karaang batasan taliwala sa mga Romano sa paghatag sa mga kriminal ug bino nga may droga aron dili mabatyagan ang kasakit sa pagpatay. Lagmit kini ang hinungdan nga ang Romanong mga sundalo nagtanyag kang Jesus ug bino nga may droga sa dihang gilansang siya.​—Mar 15:23.

Dayag nga ang bino maoy usa sa mga gasa nga gilakip sa mga panalangin ni Jehova alang sa katawhan. Ang bino “makapalipay sa kasingkasing sa may-kamatayong tawo”; kini maghimo sa kasingkasing nga “magmalipayon.” (Sal 104:15; Est 1:10; 2Sa 13:28; Ecc 2:3; 10:19; Zac 10:7) Busa, si Daniel wala moinom ug bino sa dihang siya nagbangotan. (Dan 10:​2, 3) Ang dagayang suplay sa bino, nga gisimbolohan sa “paras” diha sa subsob nga gisubling ekspresyon nga ‘naglingkod ilalom sa kaugalingong paras ug kahoyng igos,’ nagtumong sa kauswagan ug kasegurohan ilalom sa matarong nga pagmando ni Jehova. (1Ha 4:25; 2Ha 18:31; Isa 36:16; Miq 4:4; Zac 3:10) Ang bino gilakip usab sa mga panalangin sa pagpasig-uli nga gisaad ni Jehova.​—Joe 3:18; Am 9:​13, 14; Zac 9:17.

Kasarangang Paggamit. Ang kasarangang paggamit sa tanang butang maoy usa ka Biblikanhong prinsipyo. Bisan ang dugos dili eksepsiyon​—kon kasarangan kini maayo; apan kon gamiton nga sobra, kini makadaot. (Pr 25:27) Mao man usab sa mga gasa ni Jehova nga bino ug ilimnong maisog, kini kinahanglang gamiton sumala sa iyang direksiyon. Ang pagpasulabi ug ang dili pagpanumbaling sa mga prinsipyo sa Bibliya sa paggamit niini nga mga tagana mosangpot sa pagkadili-inuyonan ni Jehova ug motultol sa pagkamapatuyangon ug sa kamatayon. Ang Bibliya prangka kaayo bahin niining butanga, maylabot sa mga sugo ug mga sumbanan niini.​—Pr 23:29-31; tan-awa ang PAGKAHUBOG.

Mahimong adunay mga kahimtang diin ang pag-inom ug bino, bisan ug diyutay lang, dili maalamon ug makadaot pa sa panglawas sa usa ka tawo. Sa ubang mga okasyon ang usa tingali magdumili sa pag-inom ug makahubog nga ilimnon aron dili makapandol sa uban ug tungod sa gugma ug paghatag ug konsiderasyon sa uban.​—Rom 14:21.

Sa dihang mag-alagad sa tabernakulo o sa templo, gidid-an ni Jehova ang mga saserdote ug mga Levihanon sa pag-inom ug bisan unsang matang sa bino, ubos sa silot nga kamatayon. (Lev 10:​8, 9; Eze 44:21) Kon wala sila sa ilang trabaho, sila mahimong moinom ug bino sa kasarangang paagi. (1Cr 9:29) Gibaod usab sa Diyos nga ang usa ka Nazareo dili moinom ug bisan unsang alkoholikong ilimnon samtang nailalom niining linain nga panaad. (Num 6:2-4, 13-20; Am 2:12) Tungod kay si Samson mahimong usa ka Nazareo sukad sa pagkahimugso, ang iyang inahan wala tugoti sa paghikap ug bino o sa makahubog nga ilimnon sa dihang siya nagmabdos kaniya. (Huk 13:​4, 5, 7, 14) Sa dihang anaa sa pag-alagad, “dili alang sa mga hari ang pag-inom ug bino ni alang sa mga pangulo ang pag-ingon: ‘Hain ang makahubog nga ilimnon?’” aron sila dili “mahikalimot sa gimando ug magatuis sa kawsa ni bisan kinsa sa mga anak nga ginasakit.” (Pr 31:​4, 5) Ang mga magtatan-aw sa Kristohanong kongregasyon kinahanglan nga dili “palahubog nga burokinto,” ug “ingon man usab ang ministeryal nga mga alagad angay nga magmaugdang, . . . dili palainom ug daghang bino.”​—1Ti 3:​3, 8.

Malarawanon. Ang karaang Babilonya, sa dihang nag-alagad ingong tigpahamtang ug silot ni Jehova, ‘naghubog sa tanang kanasoran sa bino,’ nga nagsimbolo sa kapungot ni Jehova batok sa kanasoran. (Jer 51:7) Dugang pa, sa ubang mga teksto, ang mga kaaway ni Jehova gihulagway ingong gipugos sa pagpainom sa matarong nga kasuko sa Diyos, nga gipakasama sa “bino [nga] nagabula,” “sa bino sa kaaligutgot,” “sa bino sa kasuko sa Diyos.” (Sal 75:8; Jer 25:15; Pin 14:10; 16:19) Ang pait nga ilimnon nga walay kalabotan sa kasuko sa Diyos mao ang “bino sa iyang [espirituwal nga] pagpakighilawas” nga gipainom sa “Dakong Babilonya” ngadto sa tanang kanasoran.​—Pin 14:8; 17:2; 18:​3, 13.