HISOPO

[Heb., ʼe·zohvʹ; Gr., hysʹso·pos]. Dili matino kon unsa gayod nga tanom ang hisopo. Sa pagkatinuod, ang Hebreohanon ug Gregong mga termino mahimong maglakip sa daghang nagkalainlaing matang sa tanom.

Ang pipila ka modernong mga eskolar nag-ingon nga ang hisopo sa Hebreohanong Kasulatan lagmit mao ang marjoram (Origanum maru). Kini nga tanom sa pamilyang yerbabuyna komon didto sa Palestina. Kon maayo ang mga kahimtang kini moabot sa gitas-on nga 0.5 ngadto sa 0.9 m (1.5 ngadto sa 3 p). Ang mga sanga ug ang bagang mga dahon niini balhiboon, ug ingon sa gipakita sa 1 Hari 4:​33, kini mabuhi diha sa mga liki sa bato ug diha sa mga paril.

Ang hisopo gigamit sa mga Israelinhon didto sa Ehipto aron isablig ang dugo sa halad sa Paskuwa diha sa duha ka poste sa pultahan ug sa ibabaw nga bahin sa pultahan sa ilang mga balay. (Ex 12:​21, 22) Sa inagurasyon sa pakigsaad sa Balaod, gigamit ni Moises ang hisopo aron wisikan ang basahon sa Balaod ug ang katawhan. (Heb 9:19) Ang hisopo gigamit usab diha sa seremonyas sa paghinlo alang sa mga tawo o sa mga balay nga sa miagi nahugawan sa sanla (Lev 14:2-7, 48-53; tan-awa ang HINLO, PAGKAHINLO [Sanla]) ug sa pag-andam sa mga abo nga gamiton alang sa “tubig sa paghinlo,” ingon man usab sa pagwisik niini nga tubig diha sa pipila ka butang ug sa mga tawo. (Num 19:​6, 9, 18) Busa si David haom nga miampo nga lunsayon siya gikan sa sala pinaagi sa hisopo.​—Sal 51:7.

Ang hisopo nga gihisgotan maylabot sa paglansang kang Jesu-Kristo (Ju 19:29) gituohan sa uban nga nagtumong sa durra, o dawa sa India, usa ka matang sa komon nga sorgum (Sorghum vulgare). Kini taas, gamay ug lugas nga tanom nga tag-as, lagpad ang mga dahon. Sanglit kini nga tanom sagad moabot sa gitas-on nga labing menos 1.8 m (6 p) sa Palestina, kini may lindog, o “tangbo,” nga may igong gitas-on aron makaabot ang espongha sa aslom nga bino ngadto sa baba ni Jesus. (Mat 27:48; Mar 15:36) Ang uban naghunahuna nga bisan niini nga kahimtang ang hisopo lagmit mao ang marjoram ug nagtuo nga ang usa ka pungpong sa marjoram gihigot diha sa “tangbo” nga gihisgotan ni Mateo ug Marcos. Sa gihapon ang laing panglantaw mao nga ang Juan 19:29 sa orihinal mabasa nga hys·soiʹ (talinis nga tumoy, salapang), dili hys·soʹpoi (hisopo); busa kini gihubad nga “diha sa talinis nga tumoy” (AT) ug “diha sa bangkaw” (Mo).