Kang Kinsa Kita Molaom Alang sa Tinuod nga Hustisya?

“Dili ba ang Maghuhukom sa tibuok yuta magabuhat ug matarong?”​—GENESIS 18:25, The Holy Bible in Modern English, ni Ferrar Fenton.

1, 2. Unsay reaksiyon sa mga tawo sa kaylap nga inhustisya?

TINGALI ikaw sa makasubo nakamatikod nga kaylap ang inhustisya. Sa unsang paagi sa personal ikaw mosanong sa naglungtad nga kakulang sa tinuod nga hustisya?

² Ang ubang mga tawo mosanong pinaagi sa pagkuwestiyon sa paglungtad sa usa ka matarong nga Diyos. Sila tingali moangkong agnostiko. Malagmit nakadungog na kamo nianang pulonga. Nagpasabot kini sa usa ka tawo nga nagtuo “nga ang bug-os nga kamatuoran (sama sa Diyos) wala-hiilhi ug dili mailhan.” Ang biologong si Thomas H. Huxley, ang ika-19ng siglong tigpaluyo sa teoriya sa ebolusyon ni Darwin, unang migamit sa pulong “agnostiko” nianang paagiha.a

3, 4. Unsay kagikan sa pulong “agnostiko”?

³ Nan, diin kuhaa ni Huxley ang pulong “agnostiko”? Sa pagkatinuod, iyang gipupo kini gikan sa ekspresyon nga gigamit sa laing diwa sa unang-siglong abogado, si apostol Pablo. Kini makita diha sa usa sa labing iladong mga pakigpulong sukad. Kining pakigpulonga ikapadapat karong adlawa, kay kini naghatag kanatog makataronganong basehanan sa pagkasayod kon sa unsang paagi ug kanus-a motungha ang hustisya alang sa tanan ug, labi pa, kon sa unsang paagi kita sa personal makapahimulos gikan niana.

⁴ Ang pulong “agnostiko” (“wala-hiilhi”) gikuha gikan sa paghisgot ni Pablo sa usa ka halaran nga diha niana gisulat ang pulong “Alang sa Diyos nga Wala-hiilhi.” Kadtong mubong pakigpulong girekord sa doktor nga si Lucas diha sa ika-17ng kapitulo sa historikal nga basahon sa mga Buhat sa mga Apostoles. Ang unang kapitulo nagpakita kon sa unsang paagi nakaabot si Pablo sa Atenas. Diha sa nagaubang kahon sa panid 6, imong mabasa ang pasiunang impormasyon ni Lucas ug ang teksto sa tibuok nga pakigpulong.

5. Unsa ang esena diin mihatag si Pablo sa iyang pakigpulong sa mga taga Atenas? (Ipabasa ang Buhat 17:16-31.)

⁵ Ang pakigpulong ni Pablo tinuod gayod nga gamhanan ug takos sa atong mainampingong pagpalandong. Sanglit gilibotan kita sa hingaping mga inhustisya, kita daghag mapupo gikan niana. Una matikdi ang esena, nga imong mabasa diha sa Buhat 17:16-21. Ang mga taga Atenas magarbohong nagpuyo diha sa iladong sentro sa edukasyon, diin si Socrates, si Plato, ug Aristotle nagtudlo. Ang Atenas relihiyoso kaayo nga siyudad. Sa iyang palibot nakita ni Pablo ang mga larawan​—sa diyos sa gubat si Ares, o Mars; si Zeus; si Aesculapius, ang diyos sa medisina; o sa mapintas nga diyos sa dagat, si Poseidon; o si Dionysus, Atenas, Eros, ug daghan pang uban.

6. Sa unsang mga paagi ikatandi ang imong dapit nianang nakit-an ni Pablo sa Atenas?

⁶ Apan, komosta kon misusi pa si Pablo sa inyong lungsod o dapit? Tingali makakita siyag daghang mga larawan o relihiyosong rebulto, bisan diha sa dapit sa Kakristiyanohan. Sa laing dapit, daghan pa siyang nakita. Ang usa ka libro sa giya nag-ingon: “Ang mga diyos sa mga Indian, dili-sama sa ilang mabalhinong ‘mga igsoong’ Grego, usa rag asawa, ug ang pila sa labing gamhanan gitudlo sa ilang mga babayeng kauban . . . Walay paghingapin, dunay minilyong mga diyos nga nakiglabot sa tanang mga porma sa kinabuhi ug kinaiya.”

7. Sama sa unsa ang karaang mga diyos sa Grego?

⁷ Daghang mga diyos sa Grego gilarawang talamayon ug imoral kaayo. Ang ilang paggawi makauulaw sa tawo, oo, kriminal diha sa kadaghanang mga yuta karong adlawa. Nan, may katarongan ka sa pagkahibulong, kon unsang matanga sa hustisya ang malaoman sa mga Grego balik sa karaang panahon niining matanga sa mga diyos. Apan, nakita ni Pablo nga debotado kanila ang mga taga Atenas. Puno sa matarong nga pagtuo, misugod siya sa pagsaysay sa binayaw nga mga kamatuoran sa matuod nga Kristiyanidad.

Usa ka Mahagitong Mamiminaw

8. (a) Unsang mga pagtuo ug mga hunahuna ang nagtimaan sa mga Epicureo? (b) Unsay gituohan sa mga Estoico?

⁸ Ang pipila sa mga Hudiyo ug mga Grego namati nga may kaikag, apan unsa may reaksiyon sa impluwensiyal nga mga pilosopong Epicureo ug Estoico? Sama sa imong makita unya, ang ilang mga ideya susama sa komung mga pagtuo karong adlawa, nga ginatudlo pa gani diha sa mga batan-on sa tunghaan. Ang mga Epicureo nagdasig sa pagbaton ug daghang katagbawan sa kinabuhi kon mahimo, ilabina sa pagtagbaw sa hunahuna. Ang ilang pilosopiya ‘kumaon ug uminom, kay ugma kita mamatay’ naila tungod sa kakulang sa prinsipyo ug lagda. (1 Corinto 15:32) Wala sila magtuo nga ang mga diyos maoy naglalang sa uniberso; hinunoa sila nagtuo nga sulagmang mitungha ang kinabuhi diha sa usa ka mekanikal nga uniberso. Dugang pa, nagtuo sila nga ang mga diyos dili interesado sa tawo. Komosta man ang mga Estoico? Gipasiugda nila ang lohika, nga nagtuo nga ang materya ug ang puwersa maoy kinaiyanhong mga prinsipyo sa uniberso. Ang mga Estoico naghanduraw lamang ug dili-persona nga diyos, inay motuo sa Diyos ingon nga Persona. Nagtuo usab sila nga ang kapalaran mao ang nagmando sa mga kalihokan sa tawo.

9. Nganong mahagiton ang kahimtang ni Pablo nga niana siya magawali?

⁹ Unsa may pagsanong sa maong mga pilosopo sa pagpanudlo ni Pablo? Ang pagkamapakisayron ug ang pagkamapahitas-on sa hunahuna mao ang kinaiya niadto sa mga taga Atenas, ug kining maong mga pilosopo miergo kang Pablo. Sa kataposan, ilang gidala siya sa Aeropago. Sa ibabaw sa tiyanggihan sa Atenas, apan ubos sa nagbantaaw nga Acropolis, mao ang batoong bungtod nga gingalan alang sa diyos sa gubat, si Mars, o Ares, busa Mars’ Hill, o Areopago. Sa karaang panahon, ang usa ka hukmanan o konseho dinhi magtagbo. Si Pablo tingali gidala sa hukmanan sa hustisya, nga tingali nagtigom sila sa ubos sa bantaaw nga Acropolis ug sa iladong Parthenon niini ug sa ubang mga templo ug mga estatuwa. Ang uban nagtuo nga nameligro ang kahimtang sa apostol tungod kay ang Romanhong balaod nagdili nga magpaila ka ug bag-ong mga diyos. Apan bisan pa kon si Pablo gidala sa Areopago aron lamang sa pagpatin-aw sa iyang pagtuo o aron ikapakita siya nga batid nga magtutudlo, nag-atubang siya ug lisod dag-on nga mamiminaw. Makasaysay kaha siya sa iyang hinungdanong mensahe nga walay pag-atake kanila?

10. Sa unsang paagi migamit si Pablo ug taktika aron mapahayag ang iyang impormasyon?

¹⁰ Panid-i gikan sa Buhat 17:22, 23 kon unsa ka mataktikanhon ug kamaalamon nga misugod si Pablo. Sa dihang iyang nakit-an kon unsa ka relihiyoso ang mga taga Atenas ug sa pagkadaghan sa ilang mga larawan, ang pila sa iyang mga mamiminaw naglantaw niana nga usa ka komplimento. Inay atakehon ang ilang pagbaton ug daghang diyos, gipunting ni Pablo ang altar nga iyang nakita, ang usa nga gipahinungod “Alang sa Diyos nga Wala-hiilhi.” Ang historikal nga ebidensiya nagpakita nga ang sama nianang mga altar naglungtad, nga nakalig-on sa atong pagsalig sa asoy ni Lucas. Gigamit ni Pablo kining altar ingon nga iyang sukaranan. Ang mga taga Atenas nagpabili sa kahibalo ug lohika. Bisan pa niana, sila miadmiter nga sila may usa ka diyos nga “wala hiilhi” (Grego, aʹgno·stos) nila. Nan, makataronganon na lamang nga ilang tugotan si Pablo nga mosaysay bahin niini kanila. Walay makaakusar nga sayop kanang pangatarongan, dili ba?

Ang Diyos ba Dili Mailhan?

11. Sa unsang paagi gikuha ni Pablo ang iyang mga mamiminaw sa paghunahuna bahin sa matuod nga Diyos?

¹¹ Buweno, unsa man kining “wala-hiilhi nga Diyos”? “Ang Diyos” naglalang sa kalibotan ug sa tanang butang diha niana. Walay tawo ang makalimod nga naglungtad ang uniberso, nga ang mga tanom ug mga mananap naglungtad, nga kita nga mga tawo naglungtad. Ang gahom ug intelihensiya, oo, kaalam, nga napadayag niining tanan nagpunting nga kini produkto sa maalamon ug gamhanan nga Maglalalang, inay sulagmang mitungha. Sa pagkatinuod, kining pangatarongan ni Pablo labi pang balido sa atong panahon karon.​—Pinadayag 4:11; 10:6.

12, 13. Unsang modernong ebidensiya ang nakalig-on sa punto nga gihimo ni Pablo?

¹² Dili pa dugay, diha sa librong In the Centre of Immensities, ang Britanikong astronomo si Sir Bernard Lovell misulat bahin sa pagkalisod tugkaron sa labing yanong mga porma sa kinabuhi sa yuta. Iyang gihisgotan usab kon ang maong kinabuhi may kalagmitan bang mitungha nga sulagma. Ang iyang konklusyon: “Ang posibilidad nga . . . sulagma lamang nga hitabo nga naporma ang usa ka labing gamayng mga molekulang protena hilabihan gayod ka gamay. Sulod sa utlanan sa panahon ug wanang nga atong gihisgotan kini zero gayod.”

¹³ O palandonga ang pikas nga paghingapin​—ang atong uniberso. Ang mga astronomo migamit ug mga gamit nga elektroniko aron sa pagtuon sa sinugdanan niini. Unsay ilang nakaplagan? Diha sa God and the Astronomers, si Robert Jastrow misulat: “Karon among nakita kon sa unsang paagi ang ebidensiya sa astronomiya moagak ngadto sa biblikanhong saysay sa sinugdanan sa kalibotan.” “Ang usa ka siyentipiko nga nagkinabuhi sa iyang pagtuo diha sa gahom sa pangatarongan, ang sugilanon matapos samag usa ka mangil-ad nga damgo. Siya nakakatkat sa bukid sa pagkawalay-hibangkaagan; hapit na siyang nakaabot sa kinatumyan; ug samtang nanlimbasog siya sa pagkakat sa kataposang pangpang, siya gisugat sa pundok sa mga teologo [mga tawong nagtuo sa paglalang] nga naglingkod na didto sulod sa daghang kasiglohan.”​—Itandi ang Salmo 19:1.

14. Unsang lohika ang nakalig-on sa pahayag ni Pablo nga ang Diyos wala magpuyo diha sa mga templo nga hinimo sa tawo?

¹⁴ Busa atong nakita kon unsa ka tukma ang komento ni Pablo diha sa Buhat 17:24, nga moagak nato ngadto sa iyang sunod nga hunahuna, diha sa bersikulo 25. Ang gamhanang Diyos nga naglalang “sa kalibotan ug sa tanang butang diha niana” mas labaw pa kay sa materyal nga uniberso. (Hebreohanon 3:4) Busa dili makataronganon ang paghunahuna nga siya magpuyo lamang diha sa mga templo, ilabina niadtong gitukod sa mga tawong miadmiter sa publiko nga siya “wala-hiilhi” nila. Pagkalig-on nga punto nga ipahayag alang sa maong mga pilosopo kinsa niadtong yugtoa nagpasiplat sa daghang mga templo sa ibabaw nila!​—1 Hari 8:27; Isaias 66:1.

15. (a) Nganong anaa sa hunahuna ang Atenas sa mga mamiminaw ni Pablo? (b) Nga Maghahatag ang Diyos motultol kanato sa unsa nga konklusyon?

¹⁵ Malagmit, ang mga mamiminaw ni Pablo mihalad sa Acropolis sa usa sa mga estatuwa sa ilang patrona nga diyosa, si Atenas. Ang gisimbang Atenas sa Parthenon hinimo sa garing ug bulawan. Laing estatuwa ni Atenas nagbarog nga 20 ka metrong gihabugon ug makita gikan sa mga barko sa dagat. Ug ginaingon nga ang larawan nga nailhang Atenas Polias nahulog gikan sa langit; ang mga tawo regular nga tigdalag hinimo sa kamot nga senina alang niini. Apan, kon ang maong Diyos nga wala nila hiilhi mao ang Usa nga labing gamhanan ug milalang sa uniberso, nganong atimanon pa man siya sa mga butang nga dalhon sa tawo? Gihatag niya kanato ang atong gikinahanglan: atong “kinabuhi,” ang “gininhawa” nga atong gikinahanglan aron mabuhi kana, ug ang “tanang mga butang,” apil ang bulan, ulan, ug ang tabunok nga yuta diin nagatubo ang atong pagkaon. (Buhat 14:15-17; Mateo 5:45) Siya mao ang Maghahatag, ang mga tawo mao ang dumadawat. Siyempre ang Maghahatag wala magasalig sa mga dumadawat.

Gikan sa Usa ka Tawo—Ang Tanan

16. Unsang pangangkon ang gihimo ni Pablo bahin sa sinugdanan sa tawo?

¹⁶ Sunod, diha sa Buhat 17:26, si Pablo mihikyad ug kamatuoran nga nakapalandong sa daghang mga tawo, ilabina sa hilabihang inhustisya sa rasa karong adlawa. Siya miingon nga ang Maglalalang “naghimo gikan sa usa ka tawo sa tanang nasod sa katawhan aron magpuyo ibabaw sa nawong sa yuta.” Ang ideya nga ang tawhanong banay maoy usa ka panaghiusa o panagkamanagsoon (nga nagapasabot nga kini hustisya) maoy butang nga angay palandongon niadtong mga tawhana tungod kay ang mga taga Atenas nangangkon nga sila may espesyal nga kagikan nga nagpalahi kanila gikan sa nahibilin nga katawhan. Si Pablo hinoon, midawat sa asoy sa Genesis bahin sa unang tawo, si Adan, nga maoy nahimong amahan natong tanan. (Roma 5:12; 1 Corinto 15:45-49) Tingali nahibulong ka: ‘Kana bang pagtuoha madawat niining atong moderno siyentipikanhong panahon?’

17. (a) Sa unsang paagi ang modernong ebidensiya nagpunting diha sa samang direksiyon nga gipunting ni Pablo? (b) Unsay kalabotan niini bahin sa hustisya?

¹⁷ Ang teoriya sa ebolusyon nagsugyot nga ang tawo nagagikan sa nagkalainlaing mga dapit ug matang. Apan sa miagi lang nga tuig, gigamit sa Newsweek ang seksiyon niini bahin sa siyensiya nga nag-ulohang “Ang Pagpangita Kang Adan ug Eva.” Gipunting niini ang bag-ong mga kaugmaran sa natad sa genetika. Samtang, sama sa atong malaoman, dili tanan sa siyentipiko miuyon, ang napormang larawan nagpunting sa konklusyon nga ang tanang tawo nagagikan sa usa ka komun genetikanhong kagikan. Sanglit, sumala sa gipamulong sa Bibliya sa dugay na kaayong panahon, nga kitang tanan mga managsoon, dili ba angay nga dunay hustisya alang sa tanan? Dili ba angay nga kitang tanan takos sa walay-pagpihig nga pagtratar bisan unsa pay kolor sa atong panit, sa matang sa buhok, o sa ubang pisikal nga kinaiya? (Genesis 11:1; Buhat 10:34, 35) Apan, kita kinahanglang masayod kon sa unsang paagi ug kanus-a moabot ang hustisya alang sa katawhan.

18. Unsay pasukaranan sa pahayag ni Pablo bahin sa pakiglabot sa Diyos sa mga tawo?

¹⁸ Buweno, diha sa bersikulo 26, gipunting ni Pablo nga ang Maglalalang malaoman nga may kabubut-on, o matarong nga katuyoan, alang sa katawhan. Ang apostol nahibalo nga sa dihang nakiglabot ang Diyos sa nasod sa Israel, Siya ang nagbuot kon asa sila magpuyo ug kon sa unsang paagi tratahon sila sa ubang mga nasod. (Exodo 23:31, 32; Numeros 34:1-12; Deuteronomio 32:49-52) Siyempre, ang namati kang Pablo miaplikar sa iyang mga komento alang sa ilang kaugalingon. Gani, kon nahibalo man sila o wala, si Jehova nga Diyos sa matagnaon mipahayag sa iyang kabubut-on bahin sa panahon, o sa yugto sa kasaysayan, sa dinha nga ang Gresya mahimong ikalima nga dakong gahom sa kalibotan. (Daniel 7:6; 8:5-8, 21; 11:2, 3) Sanglit kining Usa makakontrolar man sa mga nasod, dili ba makataronganon lamang nga kita angay masayod bahin kaniya?

19. Nganong ang punto ni Pablo bahin sa Buhat 17:27 makataronganon?

¹⁹ Ang Diyos wala magbiya kanato nga walay kahibalo kaniya, nga magkapakapa kita diha sa kangitngit. Iyang gihatagan ang mga taga Atenas ug kita ug pasukaranan aron masayod bahin kaniya. Diha sa Roma 1:20 si Pablo misulat sa ulahi: “Ang iyang [sa Diyos] dili makita nga mga hiyas dayag nga makita sukad pa sa pagkatukod sa kalibotan, tungod kay makita sila pinaagi sa mga butang nahimo, bisan pa ang iyang walay kataposang gahom ug pagka-Diyos.” Busa, ang Diyos dili gayod halayo nato kon buot natong makaplagan siya ug makakat-on bahin kaniya.​—Buhat 17:27.

20. Sa unsang paagi matuod nga pinaagi sa Diyos “kita may kinabuhi ug nagalihok ug naglungtad”?

²⁰ Ang pagpabili maoy mopalihok kanato sa pagbuhat niini, sumala sa gisugyot sa Buhat 17:28. Gihatagan kita sa Diyos ug kinabuhi. Sa pagkamatuod, dili lamang kay yano nga kinabuhi ang gihatag kanato sama sa kinabuhi sa usa ka kahoy. Kita, ug sama sa ubang mga mananap, dunay mas taas nga katakos nga makalihoklihok. Dili ba kita malipay niana? Apan dugang nga gipasangkad ni Pablo ang maong butang. Kita naglungtad ingon nga intelihente nga mga linalang nga may mga personalidad. Ang atong hinatag sa Diyos nga mga utok nakahimo kanato sa paghunahuna, aron sa pagsabot sa butang nga malisod sabton (sama sa tinuod nga hustisya), ug sa paglaom​—oo, sa pagtan-aw sa umaabot nga katumanan sa kabubut-on sa Diyos. Sumala sa imong masabtan, hayan nakaamgo si Pablo nga dili madawat kini sa mga pilosopong Epicureo ug Estoico. Aron sa pagtabang kanila, mikutlo siya sa mga Gregong magbabalak nga ilang nailhan ug gitahod, nga diin ang maong mga magbabalak susama nga nag-ingon: “Kay kita usab iyang mga anak.”

21. Ang atong pagkahimong anak sa Diyos nagaapektar kanato sa unsang paagi?

²¹ Kon pabilhan sa mga tawo nga kita iyang mga anak, o binuhat, sa Diyos nga Labing Gamhanan, angay lamang unta nga sila modangop kaniya alang sa paggiya kon unsaon sa pagkinabuhi. Madayeg nimo si Pablo sa iyang kaisog, samtang nagbarog siya sa landong sa Acropolis. Siya maisogong nangatarongan nga ang atong Maglalalang mas labaw pa kay sa bisan unsang binuhat sa tawo nga estatuwa, bisan sa bulawan ug garing nga larawan diha sa Parthenon. Kitang tanan nga midawat sa mga pulong ni Pablo kinahanglang mouyon nga ang Diyos dili sama sa bisan unsang mga imahen nga gisimba sa daghang mga tawo karon.​—Isaias 40:18-26.

22. Sa unsang paagi nalangkit ang paghinulsol sa atong pagdawat ug hustisya?

²² Dili kini kay usa lamang ka teknikal nga punto nga dawaton sa hunahuna ug dayon magkinabuhi lang gihapon sama sa daan nga paagi. Gipatin-aw kana ni Pablo sa bersikulo 30: “Tinuod, gisayloan sa Diyos ang panahon sa pagkawalay-hibangkaagan [sa paghunahuna nga sama ang Diyos sa usa ka mahuyang nga larawan o sa pagdawat sa pagsimba pinaagi niini], apan karon siya nagasugo sa mga tawo sa tanang dapit nga sila maghinulsol.” Busa, mihimo siyag gamhanang konklusyon, mipahayag si Pablo ug makapukaw nga punto​—paghinulsol! Busa kon kita molaom sa Diyos alang sa tinuod nga hustisya, kini nagkahulogan nga kita kinahanglang maghinulsol. Unsay gikinahanglan niini kanato? Ug sa unsang paagi itagana sa Diyos ang hustisya alang sa tanan?

[Mga Footnote]

Makatubag Ka Ba?

◻ Unsang relihiyosong kahimtang ang nakita ni Pablo sa Atenas, ug sa unsang paagi ang susamang kahimtang naglungtad karong adlawa?

◻ Sa unsang mga paagi ang Diyos mas labaw kay sa tanang bakak nga mga diyosdiyos nga gigamit sa pagsimba diha sa Atenas sa mga adlaw ni Pablo?

◻ Unsang sukaranang kamatuoran bahin sa paagi sa paglalang sa Diyos sa tawhanong rasa nga nagkahulogan nga angay dunay hustisya alang sa tanan?

◻ Unsa ang angay nga pagsanong sa mga tawo sa kahibalo sa pagkadako sa Diyos?

[Kahon sa panid 6]

Hustisya Alang sa Tanan—Buhat, Kapitulo 17

“16 Ug samtang si Pablo nagpaabot kanila didto sa Atenas, ang iyang espiritu sa sulod niya nasuko sa iyang pagkakita nga ang siyudad napuno sa mga larawan. 17 Busa didto sa sulod sa sinagoga nakiglantugi siya sa mga Hudiyo ug sa ubang mga tawong nagasimba sa Diyos ug niadtong mahiagi didto sa taboan sa adlaw-adlaw. 18 Ug nakiglantugi usab ang mga pilosopong Epicureo ug Estoico nga nag-ingon: ‘Unsa man pod kahay buot isulti niining tawong tigyamyam ug walay hinungdan?’ Ang uban nanag-ingon: ‘Kini siya daw usa ka tigmantalag mga diyos nga dumuloong.’ Kay iya man ugod nga gimantala si Jesus ug ang pagkabanhaw. 19 Busa ilang gikuptan siya ug gidala ngadto sa Areopago, ug miingon: ‘Makahimo ba kami sa pagpakisayod unsa kining bag-ong pagtulon-an nga imong gipanudlo? 20 Kay nagpailaila kag butang nga katingalahan sa among mga dalunggan. Busa buot kami nga mahibalo sa kahulogan niini.’ 21 Ang tanan ugod nga mga taga Atenas ug mga dumuloong nga nagpuyo didto wala man lamay laing mahimo kondili ang pagtabi o pagpaminaw sa bag-ong butang. 22 Ug karon si Pablo mitindog sa taliwala sa Areopago ug miingon:

“‘Mga taga Atenas, nakasabot ko nga sa tanang paagi kamo mga mahadlokon gayod sa mga diyos kay sa uban. 23 Kay pananglitan, samtang naglakaw ako sa kadalanan ug naniid sa inyong ginasimba nakita ko gani usab ang usa ka halaran nga diha niini gikasulat kining mga pulonga “Alang sa Diyos nga Wala Hiilhi.” Busa kining inyong gisimba nga wala ninyo hiilhi, mao karon ang akong gipaila kaninyo. 24 Ang Diyos nga mao ang nagbuhat sa kalibotan ug sa tanan nga ania niini, maingon nga kining Usa, Ginoo man sa langit ug sa yuta, wala magpuyo sa mga templo nga binuhat sa kamot, 25 ni pagaalagaran siya sa mga kamot sa tawo nga daw may panginahanglan pa siya, kay siya mao man ang naghatag sa tanang tawo ug kinabuhi ug gininhawa ug sa tanang butang. 26 Ug gikan sa usa ka tawo gibuhat niya ang tanang nasod sa katawhan, aron papuy-on sa tanang dapit sa yuta, tapos niya maandam ang tinudlong mga panahon ug ang mga utlanan sa mga dapit nga pagapuy-an sa tawo, 27 aron sila mangita sa Diyos, kay basin siya ilang mahikapan ug mahikaplagan, kay siya, sa pagkatinuod, dili ra halayo gikan sa matag-usa kanato. 28 Kay diha kaniya kita may kinabuhi ug nagalihok ug nagalungtad, ug matud pa gani sa inyong mga magbabalak, “Kay kita usab iyang mga anak.”

29 “‘Sanglit mga anak man diay kita sa Diyos, dili nato hunahunaon nga ang Balaang Persona nahisamag bulawan o plata o bato, nga gikulit pinaagi sa kahanas ug sa panghanduraw sa tawo. 30 Matuod, gisayloan sa Diyos ang maong panahon sa pagkawalay-hibangkaagan sa tawo, apan karon siya nagasugo sa tanang mga tawo bisan diin sa paghinulsol. 31 Kay siya nakatudlo na ug adlaw kanus-a nga iyang pagahukman ang kalibotan diha sa pagkamatarong pinaagi sa usa ka tawo nga iyang gitudlo alang niini, ug kini iyang gipanghimatud-an ngadto sa tanang mga tawo pinaagi sa pagbanhaw kaniya gikan sa mga patay.’”

[Kahon sa panid 7]

Ang Uniberso Gilalang

Sa 1980 si Dr. John A. O’Keefe, sa NASA (National Aeronautics and Space Administration), misulat: “Miuyon ako sa hunahuna ni Jastrow nga ang modernong astronomiya nakakaplag ug kasaligan nga ebidensiya nga ang Uniberso gilalang duolan sa napulog-lima ngadto sa kawhaan ka bilyon ka tuig kanhi.” “Nakita kong makatandog kaayo ang ebidensiya sa Paglalang . . . nga dayag nga makita sa mga butang palibot kanato: ang mga bato, ang panganod, ang radio waves, ug bisan gani ang sukaranang mga balaod sa pisika.”

[Kahon sa panid 9]

“Ang Pagpangita Kang Adan ug Eva”

Ubos niana nga ulohan, ang artikulo sa Newsweek may bahin miingon: “Ang beteranong mangangalot si Richard Leakey miingon sa 1977: ‘Walay usa ka sentrong kagikan ang modernong tawo.’ Apan karon ang geneticists daw dili makatuo niana . . . ‘Kon husto man kana, ipusta ko ang akong kuwarta niana, kining ideyaha importante kaayo,’ miingon si Stephen Jay Gould, usa ka paleontologo ug magsusulat sa Harvard. ‘Kini nakapaamgo nato nga ang tanang tawo, bisan pag lahi ug mga dagway, maoy mga sakop sa usa lamang ka linalang nga may bag-o pa kaayong sinugdanan diha sa usa ka dapit. Makita diha kaniya ang usa ka matang sa biyolohikanhong panag-igsoonay nga mas tin-aw kay sa atong naamgohan.’”​—Enero 11, 1988.