Nahibalo Ka Ba?

Sa unsa nga “hukmanan” gitaral si apostol Pablo?

▪ Ang Buhat 18:12, 13 nag-ingon nga ang mga Hudiyo sa Corinto nag-akusar kang Pablo ug ilegal nga pagpangabig ug nga gitaral siya sa “hukmanan,” o beʹma (usa ka Gregong pulong nga nagkahulogang “ang-ang”). Sa karaang Corinto dihay medyo habog nga plataporma duol sa sentro sa agora, o merkado, nga dili kaayo layo sa sinagoga. Tungod sa pagkapahimutang niini nga plataporma, kini mahimong gamiton sa pagpakigpulong. Ang plataporma maoy gama sa asul ug puti nga marmol ug giadornohag daghang nindot nga kinulit. Kini may duha usab ka lawak nga hulatanan ug marmol nga mga lingkoranan, ug ang salog niini may disenyong mosayko.

Mopatim-aw nga kanang platapormaha mao ang hukmanan diin si apostol Pablo miatubang sa prokonsul nga si Gallio, ang Romanong gobernador sa Acaya. Niini nga plataporma, ang nanglingkod nga mga opisyal maminaw sa mga kaso ug mag-anunsiyo sa ilang hukom ngadto sa publiko.

Sa mga siyudad sa Gresya, naandan na sa mga tawo nga magtigom atubangan sa usa ka beʹma, diin ipahigayon ang kalihokan sa publiko. Sa mga asoy bahin sa paghusay kang Jesus diha sa Gregong kasulatan, ang Mateo 27:19 ug Juan 19:13 naghisgot nga si Poncio Pilato nakigsulti sa panon gikan sa iyang beʹma.—Itandi usab ang Buhat 12:21.

Nganong ang pipila ka Hudiyo napandol sa paagi sa pagkamatay ni Jesus?

▪ Si apostol Pablo miingon bahin sa unang mga Kristohanon: “Kita nagwali nga si Kristo gilansang, ngadto sa mga Hudiyo usa ka hinungdan sa pagkapandol apan ngadto sa mga nasod kabuangan.” (1 Corinto 1:23) Nganong ang paagi sa pagkamatay ni Jesus nakapandol sa pipila?

Mahitungod sa paagi sa pagkamatay ni Jesus ug sa kultura niadtong nagpuyo sa Middle East sa unang siglo, ang komentarista sa Bibliya nga si Ben Witherington III nag-ingon nga kadto mao “ang labing makauulawng paagi sa pagkamatay nianang dapita. Wala kadto isipa ingong dungganong pagkamartir.” Si Witherington mipadayon: “Ang mga tawo niadtong lugara nagtuo nga ang paagi sa imong pagkamatay magpaila gayod kon kinsa ka. Base niana, si Jesus maoy daotang tawo, usa nga nagtraydor sa nasod, nga takos sa silot nga ipahamtang sa rebeldeng mga ulipon.” Pinasukad niana nga kultura, mopatim-aw nga dili makataronganon ang pangangkon nga ang unang mga Kristohanon nag-imbento rag mga estorya bahin sa kamatayon ug pagkabanhaw ni Jesus.