TEATRO
Usa ka tinukod (gitawag sa mga Grego nga theʹa·tron) diin gipasundayag ang mga drama, mga trahedya, mga komedya, mga sayaw, musikal nga mga pasundayag, ug mga talan-awon. Ang teatro sagad maoy esena sa imoral nga mga pasundayag, nga gilikayan sa matinumanong mga Kristohanon. (Efe 5:3-5) Apan kini usab nahimong usa ka dapit sa publikong panagkatigom alang sa ubang mga katuyoan.
Didto sa teatro sa Efeso gidala ang mga kauban sa panaw ni Pablo sa dihang ang platero nga si Demetrio nagsulsol ug kagubot batok niining Kristohanong mga misyonaryo. Bisan tuod ang apostol buot moadto sa atubangan sa katawhan nga nagkatigom didto sa teatro, ang mga tinun-an ug ang pipila ka mahigalaong mga komisyonado sa mga pista ug mga dula nagtambag kaniya sa dili pag-adto.—Buh 19:23-31.
Ang mga teatro gitukod didto sa Gresya sukad pa sa mga ikalimang siglo W.K.P., ug sa ngadtongadto kini gitukod diha sa nagkalainlaing pangunang mga siyudad. Kadaghanan sa Gregong mga teatro gitukod nga pormag-katunga nga sirkulo diha sa kilid sa bungtod nga may lubyok sa tunga. Ang mga lingkoranan lagmit ginama sa kahoy o bato. Ang mga pasilyo maoy nag-ulang sa mga lingkoranan nga naghut-onghut-ong, ug kini gilumbay nga inang-ang diha sa hanayhay sa bungtod. Sa tunga mao ang or·kheʹstra (usa ka luna nga sayawanan o kantahanan), nga sa likod niini adunay usa ka habog nga entablado ug sa luyong bahin niini mao ang ske·neʹ, o background.
Ang kagun-oban sa mga teatro nakaplagan sa mga dapit sama sa Efeso, Atenas, ug Corinto. Ang dakong teatro nga nakubkoban sa Efeso adunay 66 ka lumbay sa mga lingkoranan ug makaigo ug mga 25,000 ka tawo. Ang lanog sa tingog kaniadto ug hangtod karon maayo kaayo nga bisan ang hinay nga tingog gikan sa entablado madungog kaayo diha sa kinatumyan nga lumbay.
Ang mga Romano sagad magtukod ug mga teatro ingong indibiduwal nga mga bilding nga wala mag-agad sa kinaiyanhong porma sa bakilid nga yuta. Usahay ang ilang mga teatro adunay atop ibabaw sa entablado ug sa usa ka seksiyon sa dapit sa mga lingkoranan. Ang laing matang, ang Romanhong ampiteatro, usa ka walay atop nga sirkular o linginon nga estruktura nga adunay usa ka dakong hawan o arena sa tunga, nga gikan niana ang gahagdan-hagdan nga mga lingkoranan nag-alirong sa tibuok palibot. Ang Kolesiyo sa Roma nga bahin na lang niini ang nagbarog, nga natapos niadtong 80 K.P., maoy usa ka nabantog nga Romanhong ampiteatro. Si Herodes nga Bantogan nagtukod ug mga teatro sa nagkalainlaing mga siyudad, lakip sa Damasco ug Cesarea. Si Josephus nag-ingon nga si Herodes “nagtukod ug usa ka teatro sa Jerusalem, ug human niana usa ka dako kaayong ampiteatro sa kapatagan.”—Jewish Antiquities, XV, 268 (viii, 1).
Ang Gregong pulong nga theʹa·tron mahimong magtumong sa dapit diin himoon ang usa ka pasundayag o sa “talan-awon sa teatro” mismo. Si Pablo misulat: “Kay sa hunahuna ko ang Diyos nagbutang kanamong mga apostoles nga ulahi diha sa pasundayag ingong mga tawong natudlo sa kamatayon, tungod kay kami nahimong talan-awon sa teatro [theʹa·tron] sa kalibotan, ug sa mga manulonda, ug sa mga tawo.” (1Co 4:9) Busa gipunting ni Pablo ang naandang hinapos nga pasundayag sa Romanhong mga sangka sa gladyador diha sa arena o hawanan sa ampiteatro sa dihang ang pipila ka sumasalmot dad-on nga hubo ug walay depensa, ug ipailalom sa bangis ug tinong kamatayon.
Ang mga Grego ug mga Romano sagad magdala sa mga kriminal nga gihukman sa kamatayon agi sa teatro, diin sila biaybiayon sa nagkatigom nga mga panon. Si Pablo misulat ngadto sa Hebreohanong mga Kristohanon, nga lagmit nagtumong niini nga batasan. Bisan tuod walay makaplagang rekord nga kini nga mga Kristohanon nakasinati sa maong pagtratar, sila nakalahutay sa mga pag-antos nga susama niini. Si apostol Pablo nag-awhag kanila: “Hinumdomi kanunay ang kanhing mga adlaw diin, sa nalamdagan na kamo, milahutay kamo sa usa ka dakong sangka bisan pa sa mga pag-antos, usahay samtang giladlad kamo sa kapeligrohan sa mga pakaulaw ug sa mga kasakitan nga samag diha sa usa ka teatro, ug usahay samtang kamo nahimong mga mag-aambit uban nila nga may ingon nga kasinatian.”—Heb 10:32, 33.