ESPIRITISMO

Ang pagtuo o doktrina nga ang mga espiritu sa mga tawong patay, nga nagpadayon sa paglungtad human mamatay ang pisikal nga lawas, makakomunikar sa mga buhi, ilabina pinaagi sa usa ka tawo (usa ka espiritista) nga daling mailalom sa ilang impluwensiya. Ang Bibliya ug ang sekular nga kasaysayan nagbutyag nga ang espiritismo naglungtad na sukad pa sa unang kapanahonan. Ang relihiyon sa Ehipto natugob niini. (Isa 19:3) Ug ang relihiyon sa Babilonya (ang siyudad nga mao usab ang pangunang relihiyosong sentro sa Asirya) maoy espiritistikanhon.​—Isa 47:​12, 13.

Ang Gregong pulong alang sa “espiritismo” maoy phar·ma·kiʹa. Ang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (1981, Tomo 4, pp. 51, 52) nag-ingon labot niini nga pulong: “[Ceb., parmasya, ubp.] sa panguna nagpasabot sa paggamit ug medisina, mga droga, mga kalaki; dayon, paghilo; dayon, pamarang, Gal. 5:​20, R.V., ‘pamarang’ (A.V., ‘pang-ungo’), nga gihisgotan ingong usa sa ‘mga buhat sa unod.’ Tan-awa usab ang Pin. 9:21; 18:23. Sa Sept[uagint], ang Ex. 7:​11, 22; 8:​7, 18; Isa. 47:​9, 12. Sa pagpamarang, ang paggamit ug mga droga, isog man kini o dili, sagad inubanag mga pagyamyam ug mga pangamuyo ngadto sa okultong mga gahom, lakip ang nagkalainlaing mga anting-anting, mga panagang, ubp., nga kuno gidisenyo aron ang mikonsulta o pasyente mahilayo sa mga demonyo ug makalikay sa gahom niini, apan sa pagkatinuod kini gihimo aron ang mikonsulta mobilib sa misteryosong mga kalaki ug mga gahom sa barangan.”

Tinubdan Niini. Ang usa ka pangunang bahin sa espiritismo mao ang giingong pagpakigkomunikar sa mga patay. Sanglit ang mga patay “walay nahibaloan nga bisan unsa,” ang pagpakigkomunikar sa mga tawong patay imposible gayod. (Ecc 9:5) Ang balaod sa Diyos sa Israel nagdili sa usa ka tawo sa pagpakisayod sa mga patay ug naghimo sa buhat nga espiritismo nga usa ka sala nga may silot nga kamatayon. (Lev 19:31; 20:​6, 27; Deu 18:9-12; itandi ang Isa 8:19.) Ug sa Kristohanon Gregong Kasulatan gipahayag nga kadtong nagbuhat sa espiritismo “dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.” (Gal 5:​20, 21; Pin 21:8) Busa, makataronganon nga ang bisan unsang pangangkon sa pagpakigkomunikar sa mga tawong patay, kon dili man tinuyo nga namakak ang usa nga nangangkon niini, naggikan gayod sa usa ka daotang tinubdan, usa ka tinubdan nga batok kang Jehova nga Diyos.

Tataw nga gipakita sa Bibliya nga ang daotang mga espiritu, ang mga demonyo, mao ang daotan nga tinubdan. (Tan-awa ang DEMONYO; PAGKANAGAMHAN SA DEMONYO.) Ang usa ka pananglitan mao ang “usa ka sulugoong babaye” sa siyudad sa Filipos. Nakahatag siya ug dakong kinitaan sa iyang mga agalon pinaagi sa “pagpanag-an,” usa sa mga butang nga nalangkit sa espiritismo. (Deu 18:11) Ang asoy tin-awng nag-ingon nga dili ang Diyos ang tinubdan sa iyang mga pagpanag-an kondili ang “usa ka demonyo sa pagpanag-an,” usa ka daotang espiritu. Busa, sa dihang gipagula ni apostol Pablo ang daotang espiritu, kini nga babaye nawad-an sa iyang mga gahom sa pagpanag-an. (Buh 16:16-19) Maylabot sa Gregong ekspresyon nga pyʹtho·na, nga gihubad dinhi nga “usa ka demonyo sa pagpanag-an,” ang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (Tomo 1, p. 328) nag-ingon: “Ang Python sa Gregong mitolohiya mao ang ngalan sa Pytianhong halas o dragon, nga nagpuyo sa Pytho, sa tiilan sa bukid sa Parnassus, nga nagbantay sa orakulo sa Delphi, ug gipatay ni Apollo. Sa ingon ang ngalan gibalhin ngadto kang Apollo mismo. Sa ulahi kini nga pulong gipadapat ngadto sa mga mananag-an, nga giisip nga giinspirar ni Apollo. Sanglit ang mga demonyo maoy mga ahente nga nag-inspirar sa idolatriya, I Cor. I0:​20, ang batan-ong babaye sa Buhat I6:I6 gigamhan sa usa ka demonyo nga nagpalihok sa kulto ni Apollo, ug busa adunay ‘usa ka espiritu sa pagpanag-an.’”

Sa Israel. Bisan tuod ang Diyos naglatid ug estriktong balaod batok sa espiritismo, sa popanahon ang mga espiritista mitumaw sa yuta sa Israel. Lagmit sila maoy mga langyaw nga mianha sa yuta sa Israel o ang pipila niadtong nakalingkawas sa kalaglagan nga gipahinabo sa mga Israelinhon. Giwagtang sila ni Haring Saul gikan sa yuta sa Israel panahon sa iyang paghari, apan dayag nga sa hinapos sa iyang pagmando ang pipila ka espiritista mibalik sa ilang buhat. Gipakita ni Saul nga siya halayo na kaayo sa Diyos sa dihang siya mikonsulta sa “babayeng batid nga espiritista didto sa En-dor.”​—1Sa 28:​3, 7-10.

Ang pagduaw ni Haring Saul sa usa ka espiritista. Sa dihang si Saul miadto sa espiritista, ang espiritu ni Jehova taudtaod nang gikuha gikan kaniya, ug gani, ang Diyos wala na motubag sa iyang mga pagpakisayod pinaagig mga damgo o pinaagi sa Urim (nga gigamit sa hataas nga saserdote) o pinaagi sa mga manalagna. (1Sa 28:6) Ang Diyos wala na makiglabot kaniya; ug ang manalagna sa Diyos nga si Samuel wala na makigkita kang Saul sulod sa taas nga yugto sa panahon, sukad niadtong wala pa madihogi si David ingong hari. Busa dili gayod makataronganong hunahunaon nga si Samuel, bisag buhi pa, moadto niadtong higayona aron hatagan ug tambag si Saul. Ug tino nga dili gayod ipahinabo sa Diyos nga si Samuel, kinsa wala na niya ipadala ngadto kang Saul una pa sa iyang kamatayon, mobalik gikan sa mga patay aron makigsulti kang Saul.​—1Sa 15:35.

Ang nagpakita nga si Jehova wala gayod mouyon o mokooperar sa gibuhat ni Saul mao ang iyang gipamulong sa ulahi pinaagi kang Isaias: “Ug kon sila magaingon kaninyo: ‘Sangpit sa mga espiritista o kanilang adunay espiritu sa pagpanagna nga nagyamyam ug nagyagubyob,’ dili ba ngadto man sa ilang Diyos nga ang bisan kinsang katawhan angayng mosangpit? Angay bang mosangpit sa mga patay alang sa mga buhi? Ngadto sa balaod ug ngadto sa pamatuod!”​—Isa 8:​19, 20.

Busa, sa dihang ang asoy mabasa: “Sa pagkakita sa babaye kang ‘Samuel’ siya misinggit sa kinatas-an sa iyang tingog,” kini dayag nga nag-asoy sa hitabo ingon sa nakita sa espiritista, kinsa gilimbongan sa espiritu nga nagpakaaron-ingnong si Samuel. (1Sa 28:12) Labot kang Saul mismo, ang prinsipyo nga gipahayag ni apostol Pablo mapadapat: “Sanglit sila wala mouyon nga ilhon ang Diyos sumala sa tukmang kahibalo, ang Diyos nagtugyan kanila ngadto sa dili-inuyonan nga kahimtang sa panghunahuna, sa pagbuhat sa mga butang nga dili angay . . . Bisan tuod sila nahibalo pag-ayo sa matarong nga mando sa Diyos, nga kadtong nagbuhat sa maong mga butang takos sa kamatayon, dili lamang sila nagpadayon sa pagbuhat niini kondili nagauyon usab niadtong nagbuhat niini.”​—Rom 1:28-32.

Ang Commentary on the Old Testament, ni C. F. Keil ug F. Delitzsch (1973, Tomo II, First Samuel, p. 265), nagpunting sa Gregong Septuagint diha sa 1 Cronicas 10:​13, nga nagdugang sa mga pulong nga “ug si Samuel nga manalagna mitubag kaniya.” (Bagster) Ang Commentary misuportar sa panglantaw nga gipasabot niining dili-inspiradong mga pulong diha sa Septuagint, apan kini midugang: “Bisan pa niana ang mga amahan, mga repormador, ug ang unang Kristohanong mga teologo, gawas lamang sa pipila, nagtuo nga ang tinuod nga Samuel wala magpakita, apan kadto maoy hinanduraw lamang. Sumala sa pagpatin-aw nga gihatag ni Ephraem Syrus, ang morag dagway ni Samuel gipresentar ngadto sa mata ni Saul pinaagig mga kalaki sa demonyo. Si Luther ug Calvin misagop sa samang panglantaw, ug ang unang Protestanteng mga teologo misunod kanila sa pag-isip nga ang pigurang nagpakita maoy usa lamang ka ilusyon nga minugna sa yawa, usa ka pantasma, o ilusyon nga minugna sa yawa nga samag dagway ni Samuel, ug ang pahayag ni Samuel maoy usa ka yawan-ong kapadayagan nga gitugotan sa Diyos, nga niana ang kamatuoran gisagolag kabakakan.”

Diha sa usa ka nota o footnote (Unang Samuel, pp. 265, 266), kini nga Commentary nag-ingon: “Busa si Luther nag-ingon . . . ‘Ang pagpatungha kang Samuel pinaagi sa usa ka tigpanag-an o ungo, sa 1 Sam. xxviii. 11, 12, tinong usa lamang ka ilusyon nga minugna sa yawa; dili lamang tungod kay ang Kasulatan nag-ingon nga kini gipatungha sa usa ka babaye nga puno sa mga yawa (kay kinsay makatuo nga ang mga kalag sa mga magtutuo, nga anaa sa kamot sa Diyos, . . . nailalom sa gahom sa yawa, ug sa yanong mga tawo?), kondili tungod usab kay kini dayag nga supak sa sugo sa Diyos nga si Saul ug ang babaye magpakisayod sa patay. Ang Espiritu Santo walay mahimo batok niini sa iyang kaugalingon, ni Siya makatabang niadtong molihok batok niini.’ Giisip usab ni Calvin nga ang pigurang nagpakita maoy usa lamang ka ilusyon . . . : Siya nag-ingon, ‘Tino nga dili gayod kadto si Samuel, kay ang Diyos dili motugot nga ang Iyang mga manalagna mailalom sa maong yawan-ong pagpakigkomunikar. Kay dinhi ang usa ka babayeng barangan nagtawag sa patay gikan sa lubnganan. May si bisan kinsa bang maghunahuna nga buot sa Diyos nga ang Iyang manalagna maladlad sa maong dili-kahimut-anang buhat; nga samag ang yawa may gahom ibabaw sa mga lawas ug mga kalag sa mga santos nga anaa sa Iyang pag-atiman? Ang mga kalag sa mga santos giingong mopahulay . . . diha sa Diyos, nga maghulat sa ilang malipayong pagkabanhaw. Gawas pa, katuohan ba nga gidala ni Samuel ang iyang kupo didto sa lubnganan? Tungod niining tanang katarongan, mopatim-aw nga ang pigurang nagpakita dayag nga ilusyon lamang, ug ang mga sentido sa babaye nalimbongan pag-ayo, nga tungod niana iyang gihunahuna nga iyang nakita si Samuel, samtang sa pagkatinuod kadto dili siya.’ Ang unang ortodoksong mga teologo nakiglalis usab sa katinuoran sa pagpakita sa mitaliwan nang si Samuel tungod sa samang mga katarongan.”

Ang Gahom ni Jesus Ibabaw sa mga Demonyo. Sa dihang si Jesus dinhi pa sa yuta, iyang gipamatud-an nga siya mao ang Mesiyas, ang Dinihogan sa Diyos, pinaagi sa paghingilin sa mga demonyo gikan sa mga tawong gigamhan niini. Gihimo niya kini nga walay linaing rituwal o pagpakigkomunikar sa espiritu o sa bisan unsang matang sa salamangka. Iyang gimandoan lamang ang mga demonyo sa paggula, ug sila misugot sa iyang tingog. Bisan tuod dili buot nga mogula, ang mga demonyo napugos sa pag-ila sa iyang awtoridad (Mat 8:29-34; Mar 5:7-13; Luc 8:28-33), maingon nga si Satanas miila sa awtoridad ni Jehova sa dihang si Jehova nagtugot kaniya sa pagsakit kang Job ingong pagsulay apan nagbaod kang Satanas nga dili patyon si Job. (Job 2:​6, 7) Dugang pa, si Jesus mihimo niini nga buhat nga walay bayad.​—Mat 8:​16, 28-32; Mar 1:34; 3:​11, 12; Luc 4:41.

Gitubag ang bakak nga akusasyon sa mga Pariseo. Human sa usa sa maong mga pagpang-ayo ni Jesus, ang iyang mga kaaway, ang mga Pariseo, miakusar: “Kining tawhana dili maghingilin sa mga demonyo gawas nga pinaagi kang Beelzebub, ang magmamando sa mga demonyo.” Apan, ang asoy nag-ingon: “Kay nahibalo sa ilang mga hunahuna, siya miingon kanila: ‘Ang matag gingharian nga nabahin batok sa iyang kaugalingon modangat sa pagkalaglag, ug ang matag siyudad o balay nga nabahin batok sa iyang kaugalingon dili makabarog. Sa samang paagi, kon si Satanas maghingilin kang Satanas, siya nabahin batok sa iyang kaugalingon; nan, unsaon man pagbarog sa iyang gingharian? Dugang pa, kon ako maghingilin sa mga demonyo pinaagi kang Beelzebub, pinaagi ni kinsa nga hinginlan sila sa inyong mga anak? Kini ang hinungdan nga sila mahimong mga maghuhukom kaninyo.’”​—Mat 12:22-27.

Ang mga Pariseo napugos sa pagdawat nga ang labaw-tawhanong nga gahom gikinahanglan aron sa paghingilin sa mga demonyo. Apan buot nila nga ang mga tawo dili motuo kang Jesus. Busa ilang giingon nga ang iyang gahom gikan sa Yawa. Dayon gipasiugda ni Jesus ang mga sangpotanan sa ilang argumento pinaagi sa pagpakita kon unsa ang lohikal nga sangpotanan nga ipatungha sa maong argumento. Siya mitubag nga kon siya ahente sa Yawa, nga nagbungkag sa gibuhat ni Satanas, nan si Satanas sa pagkatinuod nagbuhat batok sa iyang kaugalingon (nga dili buhaton ni bisan kinsang tawhanon nga hari) ug sa dili madugay mapukan. Dugang pa, iyang gihisgotan ang ilang “mga anak,” o mga tinun-an, nga nangangkon usab nga naghingilin ug mga demonyo. Kon ang argumento sa mga Pariseo tinuod, nga ang mga naghingilin ug mga demonyo nagbuhat niini pinaagi sa gahom ni Satanas, nan ang ilang kaugalingong mga tinun-an nagbuhat ilalom niini nga gahom, usa ka butang nga dili gayod dawaton sa mga Pariseo. Busa, si Jesus miingon nga ang ilang kaugalingong “mga anak” maoy mga maghuhukom nga maghukom kanila ug sa ilang argumento. Dayon si Jesus miingon: “Apan kon pinaagi sa espiritu sa Diyos nga ako maghingilin sa mga demonyo, ang gingharian sa Diyos sa pagkatinuod nahidangat na kaninyo.”​—Mat 12:28.

Gipalig-on ni Jesus ang iyang argumento pinaagi sa pagpunting nga walay si bisan kinsang makasulod sa balay sa usa ka tawong kusgan (si Satanas) ug sakmiton ang iyang mga kabtangan gawas kon siya may katakos sa paggapos sa tawong kusgan. Tungod sa bakak nga akusasyon nga gihimo sa mga Pariseo, gihatag ang pasidaan labot sa sala batok sa balaang espiritu, sanglit maoy pinaagi sa espiritu sa Diyos nga si Jesus naghingilin sa mga demonyo, ug sa pagsulti batok niini nga buhat, ang mga Pariseo wala lamang magpahayag ug pagdumot kang Jesus apan nagsulti usab batok sa tatawng pagpasundayag sa balaang espiritu sa Diyos.​—Mat 12:29-32.

Ang gisulti ni Jesu-Kristo bahin sa paghingilin ug mga demonyo dili angayng sabton nga ang “mga anak” sa mga Pariseo ug ang uban pa nga nangangkong naghingilin ug mga demonyo mao gayoy mga instrumento sa Diyos. Gihisgotan ni Jesus ang mga tawo nga mosukna: “Ginoo, Ginoo, wala ba kami managna sa imong ngalan, ug naghingilin sa mga demonyo sa imong ngalan, ug naghimog daghang gamhanang mga buhat sa imong ngalan?” Apan ang iyang tubag ngadto kanila mao: “Wala gayod ako makaila kaninyo! Pahilayo gikan kanako, kamong mga mamumuhat sa kalapasan.” (Mat 7:​22, 23) Sanglit dili tinuod nga mga tinun-an ni Jesu-Kristo, ang maong mga mamumuhat ug kalapasan maoy mga anak sa Yawa. (Itandi ang Ju 8:44; 1Ju 3:10.) Busa, ang ilang pagpangangkon sa paghingilin ug mga demonyo maoy, dili ingong mga instrumento sa Diyos, kondili ingong mga ahente sa Yawa. Sa paggamit sa mga tawo ingong mga tigpagawas ug demonyo, gani nagbuhat niana pinaagi sa ngalan ni Jesus (itandi ang gisulayan paghimo sa pito ka anak nga lalaki ni Esceva diha sa Buh 19:13-16), si Satanas wala mabahin batok sa iyang kaugalingon. Hinuon, pinaagi niining daw maayong buhat sa pagbungkag sa paggahom sa demonyo, si Satanas naghimo sa iyang kaugalingon nga “usa ka manulonda sa kahayag,” nga tungod niana nagpalambo sa iyang gahom ug impluwensiya ibabaw sa mga nalimbongan.​—2Co 11:14.

“Siya nga dili batok kanato maoy dapig kanato.” Sa usa ka okasyon si apostol Juan miingon kang Jesus: “Magtutudlo, among nakita ang usa ka tawo nga naghingilin sa mga demonyo pinaagi sa paggamit sa imong ngalan ug gisulayan namo ang pagpugong kaniya, sanglit wala siya magakuyog kanato.” Kining tawhana dayag nga nagmalamposon sa paghingilin ug mga demonyo, kay si Jesus miingon: “Walay usa nga mohimog gamhanang mga buhat pinasukad sa akong ngalan ang makahimo dayon sa pagpasipala batok kanako.” Busa si Jesus nagsugo nga dili nila pugngan siya, “kay siya nga dili batok kanato maoy dapig kanato.” (Mar 9:38-40) Dili tanan nga mituo kang Jesus personal nga mikuyog kaniya ug sa iyang mga apostoles diha sa ilang ministeryo. Nianang panahona ang pakigsaad sa Balaod gipatuman pa, pinaagi sa kabubut-on sa Diyos, ug ang Diyos pinaagi kang Jesu-Kristo wala pa mag-inagurar sa bag-ong pakigsaad ug sa pagsugod sa Kristohanong kongregasyon sa mga tinawag. Sukad lamang niadtong Pentekostes sa 33 K.P., human nga si Jesus pinaagi sa iyang halad naghanaw sa Balaod, nga ang bisan kinsang nag-alagad diha sa ngalan ni Kristo kinahanglang makig-uban niini nga kongregasyon, diin ang mga membro niini gibawtismohan ngadto kang Kristo. (Buh 2:38-42, 47; Rom 6:3) Dayon, inay makiglabot uban sa unodnong nasod sa Israel ingon sa iyang gibuhat hangtod niadtong higayona, ang Diyos miila sa Kristohanong kongregasyon ingong iyang “balaang nasod.”​—1Pe 2:9; 1Co 12:13.

Usa ka Buhat sa Unod. Bisan tuod hunahunaon tingali sa mga nagbuhat ug espiritismo nga kini maoy usa ka ‘espirituwal nga buhat,’ ang Pulong sa Diyos nagtawag niini, dili ingong usa ka buhat sa espiritu o bahin sa bunga niini, kondili usa ka buhat sa unod. Matikdi ang dulumtanang mga butang nga niana kini gilakip: “pakighilawas, kahugawan, malaw-ayng panggawi, idolatriya, pagbuhat sa espiritismo [sa literal, paggamit ug droga], mga pagdumtanay, panag-away, pangabugho, mga pagsinta sa kasuko, mga pakigtigi, mga pagkabahinbahin, mga sekta, mga kasina, mga paghuboghubog, mga hudyaka, ug mga butang nga sama niini.” Kini makadani sa mga tinguha sa makasasalang unod, dili sa mga butang sa espiritu, ug ang apostol nagpasidaan nga “kadtong nagabuhat sa maong mga butang dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.”​—Gal 5:19-21, Int.

Ang mga nagabuhat niini laglagon sa walay kataposan. Mahitungod sa Dakong Babilonya nga igatambog sa dagat ug dili na gayod igkita pa pag-usab, ang usa sa mga sala nga giakusar batok kaniya mao ang gipahayag sa Pinadayag: “Ang tanang kanasoran nahisalaag tungod sa imong espiritistikanhong mga buhat.” (Pin 18:23) Maylabot sa walay kataposang kalaglagan niadtong nagbuhat sa espiritismo, ang Pinadayag nag-ingon: “Bahin sa mga talawan ug niadtong mga walay pagtuo ug niadtong mga dulumtanan tungod sa ilang kahugawan ug sa mga mamumuno ug mga makihilawason ug niadtong nanagbuhat sa espiritismo [sa literal, mga tigdroga] ug mga tigsimbag idolo ug sa tanang bakakon, ang ilang bahin mao unya ang linaw nga nagdilaab sa kalayo ug asupre. Kini mao ang ikaduhang kamatayon.”​—Pin 21:​8, Int.

Ang Kalaki sa Salamangka, Usa ka Buhat nga Nalangkit sa Espiritismo. Nalangkit sa espiritismo ang kalaki sa salamangka. Sa Efeso daghan ang mituo sa pagsangyaw ni Pablo, ug “ubay-ubay niadtong nanaggamit ug mga kalaki sa salamangka nagtapok sa ilang mga basahon ug nagsunog niini atubangan sa tanan.” (Buh 19:19) Ang Gregong pulong alang sa “mga kalaki sa salamangka” mao ang pe·riʹer·ga, “mga katingad-an,” sa literal, “mga butang nga anaa sa palibot sa trabaho,” ug busa dili gayod angay, nga mao, mga kalaki niadtong nag-usisa sa gidiling mga butang uban sa tabang sa daotang mga espiritu.​—Int; Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, Tomo 1, p. 261.

Usa ka Tagna Batok sa Jerusalem. Sa usa ka pahayag batok sa Jerusalem tungod sa pagkadili-matinumanon niini, si Jehova miingon: “Ug ikaw mahimong ubos mao nga ikaw mosulti gikan sa yuta mismo, ug ingong gikan sa abog ang imong sulti mohinay. Ug sama sa usa ka espiritista ang imong tingog mahimong gikan mismo sa yuta, ug gikan sa abog ikaw magyamyam sa imong pulong.” (Isa 29:4) Kini nagpunting sa panahon sa dihang ang mga kaaway motungas batok sa Jerusalem ug ipaubos siya pag-ayo, nga daw gidugmok diha sa yuta. Busa, ang gipamulong sa mga molupyo sa Jerusalem nagsumikad sa ilang pagkanapaubos. Kini susamag ang usa ka espiritista misulti sa paagi nga mopatim-awng ang hinay, dili-klaro, ubos, hagawhaw, ug luya nga tingog daw nagagikan sa abog sa yuta. Apan, ingon sa gipakita sa Isaias 29:5-8, ang Jerusalem pagaluwason.