Pagpanganak Taliwala sa Katawhan sa Diyos

“Hinaot si Jehova . . . magahimo kaninyo nga usa ka libo ka pilo sa gidaghanon.”—DEUTERONOMIO 1:11.

1. Unsay gipamulong sa Bibliya bahin sa pagpanganak?

“TAN-AWA! Ang mga kabataan mao ang panulondon gikan ni Jehova; ang mga bunga sa tagoangkan maoy usa ka balos. Ingon sa mga udyong nga anaa sa kamot sa usa ka tawong gamhanan, mao usab ang kabataan sa pagkabatan-on. Malipayon ang tawong kusgan nga ang iyang baslayan napuno kanila.” Kana ang mabasa sa Salmo 127:3-5. Oo, ang pagpanganak maoy kahibulongang pribilehiyo nga gihatag sa Maglalalang nga si Jehova sa unang tawhanong magtiayon ug sa ilang mga kaliwat.—Genesis 1:28.

Pagpanganak sa Israel

2. Nganong ang dagkong mga pamilya tilinguhaon taliwala sa mga kaliwat ni Abraham, Isaac, ug Jacob?

² Ang dagkong mga pamilya giisip nga tilinguhaon kaayo taliwala sa mga kaliwat ni Abraham pinaagi ni Isaac ug ni Jacob. Bisan ang mga anak nga matawo sa ikaduhang mga asawa ug mga puyopuyo giisip nga may katungod. Kadto ang kaso sa pipila sa mga anak ni Jacob, nga nahimong mga amahan nga gisukaran sa 12 ka tribo sa Israel. (Genesis 30:3-12; 49:16-21; itandi ang 2 Cronicas 11:21.) Bisan tuod ang orihinal nga kahikayan sa Diyos sa kaminyoon mao ang monogamiya, iyang gitugot ang poligamiya ug pagbatog mga puyopuyo taliwala sa mga kaliwat ni Abraham, ug kini daling nakapadaghan sa populasyon. Ang mga Israelinhon mamahimong “usa ka katawhan nga sama sa mga abog sa yuta sa gidaghanon.” (2 Cronicas 1:9; Genesis 13:14-16) Sulod nianang nasora moabot ang gisaad nga “binhi” nga pinaagi kaniya “ang tanang nasod sa yuta” makapanalangin sa ilang kaugalingon.—Genesis 22:17, 18; 28:14; Deuteronomio 1:10, 11.

3. Unsa ang kahimtang sa Israel panahon sa pagmando ni Solomon?

³ Dayag, sa Israel ang pagpanganak giisip nga usa ka ilhanan sa panalangin ni Jehova. (Salmo 128:3, 4) Hinuon, pagamatikdang ang unang mga pulong niining artikuloha, nga gikutlo gikan sa Salmo 127, gisulat ni Haring Solomon, ug ang kinadak-ang bahin sa pagmando niining haria sa linain usa ka maayong panahon alang sa Israel. Mahitungod nianang yugtoa ang Bibliya nagaingon: “Ang Juda ug ang Israel daghan, ingon sa balas nga anaa sa lapyahan sa dagat sa pagkadaghan, nga nangaon ug nanginom ug nanagkalipay. Ug ang Juda ug ang Israel nagpuyo sa kasegurohan, ang tagsatagsa ilalom sa iyang parras ug ilalom sa iyang kahoyng higira, gikan sa Dan [sa amihanan] ngadto sa Beer-sheba [sa habagatan], sa tanang adlaw ni Solomon.”—1 Hari 4:20, 25.

Lisod nga mga Panahon Alang sa Kabataan sa Israel

4, 5. (a) Nganong ang pagpanganak dili kanunay usa ka hinungdan sa kalipay sa Israel? (b) Unsang makapakitbi-sa-atay nga mga talan-awon ang nahitabo sa labing menos duha ka higayon sa Israel?

⁴ Apan may ubang yugto sa kasaysayan sa Israel nga ang pagpanganak dili gayod usa ka kalipay. Sa panahon sa unang pagkalaglag sa Jerusalem, ang propetang si Jeremias misulat: “Ang akong mga mata nahalap tungod sa mga luha. . . . Tungod kay gikuyapan ang mga bata ug mga masuso diha sa mga plasa sa lungsod. . . . Kan-on ba sa mga babaye ang ilang kaugalingong mga bunga, ang kabataan nga natawong bug-os nga pagkahulma?” “Ang mga kamot sa maluluy-ong mga babaye nanaglata sa ilang mga anak mismo.”—Lamentaciones 2:11, 20; 4:10.

⁵ Lagmit, ang susamang makapakitbi-sa-atay nga mga talan-awon nahitabo duolag pito ka siglo sa ulahi. Ang Hudiyong historyano si Josephus nag-asoy nga panahon sa pag-atake sa Jerusalem sa 70 K.P., ang mga bata nangilog ug pagkaon gikan sa mga baba sa ilang mga amahan, ug ang mga inahan nagkuhag pagkaon gikan sa baba sa ilang gagmayng mga bata. Giasoy niya nga gipatay sa usa ka babayeng Hudiya ang iyang gasuso nga bata, giasal ang lawas, ug gikaon ang bahin niana. Ang pagpatunghag mga anak sa Hudiyonhong kalibotan sa kataposang mga tuig nga misangpot sa pagpatuman ni Jehova sa mga paghukom batok sa Jerusalem sa 607 W.K.P. ug 70 K.P. dili gayod matawag nga responsableng pagpanganak.

Pagpanganak Taliwala sa Unang mga Kristohanon

6, 7. (a) Unsang mga batasan ang giwagtang ni Jesus alang sa mga Kristohanon? (b) Sa unsang paagi ang espirituwal nga Israel mouswag, ug unsay nagapamatuod niini?

⁶ Unsa ang pag-isip sa pagpanganak taliwala sa unang mga Kristohanon? Sa sinugdan pagamatikdang giwagtang ni Jesus ang poligamiya ug pagpuyopuyo taliwala sa iyang mga disipulo. Gitukod niya pag-usab ang orihinal nga sukdanan ni Jehova, nga mao ang monogamiya, o pagminyo sa usa ka lalaki ngadto sa usa ka babaye. (Mateo 19:4-9) Samtang ang unodnong Israel nagdaghan pinaagi sa pagpanganak, ang espirituwal nga Israel mouswag pinaagi sa paghimog mga tinun-an.—Mateo 28:19, 20; Buhat 1:8.

⁷ Kon ang pagpauswag sa Kristiyanidad mahitabo pinaagi lamang sa pagpanganak, dili unta modasig si Jesus sa iyang mga tinun-an nga “hatagan ug luna” ang pagkatagsaanon “tungod sa gingharian sa mga langit.” (Mateo 19:10-12) Si apostol Pablo dili unta mosulat: “Siya nga nagahatag sa iyang pagkaulay diha sa kaminyoon nagabuhat ug maayo, apan ang wala magahatag niini diha sa kaminyoon nagabuhat sa labi pang maayo.”—1 Corinto 7:38.

8. Unsay nagapakita nga daghan sa unang mga Kristohanon maoy minyo ug may mga anak?

⁸ Bisan pa niana, samtang nagdasig sa dili pagminyo tungod sa pagpaluyo sa intereses sa Gingharian, si Jesus o si Pablo wala mag-obligar niana. Silang duha nakapanan-aw daan nga magminyo ang pila ka Kristohanon. Natural lamang, ang pipila kanila kasagaran magbatog mga anak. Ang Kristohanon Gregong Kasulatan nasudlag ubay-ubayng kasulatan nga naghatag sa unang mga Kristohanon sa direktang tambag bahin sa pagmatutog mga anak. (Efeso 6:1-4; Colosas 3:20, 21) Kon minyo ang mga ansiano o ministeryal nga mga alagad, kinahanglang sila sulundang mga ginikanan.—1 Timoteo 3:4, 12.

9. Sumala kang apostol Pablo, sa unsang paagi ang pila ka Kristohanong babaye mapanalipdan pinaagi sa pagpanganak, apan sa dugang unsay ilang gikinahanglan?

⁹ Si apostol Pablo mipahayag pa nga ang pagbatog mga anak mahimong panalipod alang sa pila ka Kristohanong mga babaye. Mahitungod sa materyal nga hinabang alang sa kabos nga mga babayeng balo, siya misulat: “Balibari ang mga batan-ong babayeng balo . . . Sila usab nakakat-on nga mawalay buhat, nga maglibod-suroy sa kabalayan; oo, dili lamang walay buhat, kondili mga tabian ug mga hilabtanon sa mga kahikayan sa ubang tawo, nga nagapanulti sa mga butang dili angay nilang isulti. Busa buot ko nga magminyo ang mga batan-ong babayeng balo, nga manganak, magdumalag usa ka panimalay, nga dili hatagag hinungdan ang magsusupak sa pagtamay. Ngani, ang pipila nahisalaag na sa pagsunod kang Satanas.” Ang maong mga babaye “mamaluwas pinaagi sa pagpanganak, kon sila magpadayon sa pagtuo ug sa gugma ug pagkabalaan uban ang maayong hunahuna.”—1 Timoteo 5:11-15; 2:15.

‘Kasakitan sa Unod’

10. Unsang lahing tambag ang gihatag ni Pablo sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga Corinto?

¹⁰ Hinuon, mamatikdang sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga-Corinto, ang samang apostol Pablo nagsugyot ug laing solusyon alang sa mga babayeng balo. Gibag-o niya ang iyang tambag bahin sa pagminyo, nga mipahayag nga gihatag niya kini “agig usa ka pagtugot.” Siya misulat: “Karon ako nagaingon ngadto sa mga tawong dili minyo ug sa mga babayeng balo, maayo nga sila magpabilin nga sama kanako. Apan kon sila walay pagpugong sa kaugalingon, paminyoa sila, labing maayo nga sila maminyo inay masunog sa mainit nga pagbati. Apan siya [babayeng balo] labi pang malipayon kon siya magpabilin sa iyang kahimtang, sumala sa akong hunahuna. Ako nagtuo gayod nga nabatonan ko usab ang espiritu sa Diyos.”—1 Corinto 7:6, 8, 9, 40.

11. (a) Unsay masinati niadtong magminyo, ug sa unsang paagi ang panaplin nga reperensiya sa 1 Corinto 7:28 naghatag ug katin-awan niini? (b) Unsay gipasabot ni Pablo sa miingon siya, “Ako nagapahigawas kaninyo”?

¹¹ Si Pablo misaysay: “Kon magminyo ang usa ka tawong ulay, siya dili makasala. Ugaling, kadtong magminyo makabatog kasakitan sa ilang unod. Apan ako nagapahigawas kaninyo.” (1 Corinto 7:28) Bahin nianang “kasakitan sa ilang unod,” ang panaplin nga reperensiya sa New World Translation nagatudlo kanato sa Genesis 3:16, diin atong mabasa: “Ngadto sa babaye siya [Jehova] miingon: ‘Padaghanon ko sa labihan ang kasakit sa imong pagpanamkon; sa kasakit ikaw manganak ug mga anak, ug ang imong pangandoy maoy sa imong bana, ug siya ang magabuot kanimo.’” Dugang sa posibleng kabingkilan sa panagtiayon, ang “kasakitan sa ilang unod” nga maagoman niadtong magminyo tinong magaapil sa mga sulirang maylabot sa pagpanganak. Bisan tuod wala idili ni Pablo ang pagminyo o pagpanganak, dayag gibati niyang iyang katungdanan ang pagpasidaan sa iyang isigka Kristohanon nga kana magpatunghag mga suliran ug mga kabaldahan nga basin makapugong kanila sa ilang pag-alagad kang Jehova.

“Ang Panahong Nahibilin Hamubo na Lamang”

12. Unsang tambag ang gihatag ni apostol Pablo ngadto sa minyong mga Kristohanon, ug sa unsang hinungdan?

¹² Sa unang siglo K.P., ang mga Kristohanon walay kagawasan sa pagkinabuhing samag kalibotanong mga tawo. Ang ilang kahimtang nag-apektar bisan sa ilang minyong kinabuhi. Si Pablo misulat: “Dugang pa, kini ang akong ginaingon, mga igsoon, ang panahong nahibilin hamubo na lamang. Busa kadtong may mga asawa magkinabuhi untang samag sila walay mga asawa, . . . ug kadtong nagapahimulos sa kalibotan nga samag sila wala magpahimulos niini sa bug-os; kay nagabalhin ang talan-awon niining kalibotana. Sa pagkamatuod, buot kong mahigawas kamo sa kabalaka. . . . Apan kini akong ginaingon kaninyo sa inyong kaugalingong kaayohan, dili ingon nga paggalong kaninyo, kondili sa pagdasig kaninyo sa butang nga angay ug nianang nagkahulogan sa kanunay nga pag-atiman sa Ginoo nga walay kababagan.”—1 Corinto 7:29-35.

13. Sa unsang diwa ‘ang panahong nahibilin hamubo na lamang’ alang sa unang-siglong mga Kristohanon?

¹³ Ang eskolar sa Bibliya si Frédéric Godet misulat: “Samtang ang mga dili magtutuo nagaisip sa kalibotan nga molungtad sa panahong walay tino, sa kanunay gibutang sa Kristohanon atubangan sa iyang mga mata ang gidahom kaayong hitabo, ang Parousia [Presensiya].” Gihatag ni Kristo sa iyang mga tinun-an ang ilhanan sa iyang “presensiya,” ug iyang gipasidan-an sila: “Busa, managtukaw kamo, tungod kay kamo wala mahibalo kon unsang adlawa moabot ang inyong Ginoo.” (Mateo 24:3, 42) Ang panahong nahibilin “hamubo na lamang” sa pagkaaging kadtong unang-siglong mga Kristohanon kinahanglang magkinabuhing nagapaabot kanunay sa pag-abot ni Kristo. Dugang pa, sila wala mahibalo unsa ka dakong panahon ang nahibilin alang kanila sa tinagsatagsa una pa taposon ang ilang kinabuhi sa “panahon ug wala-mahibaloi daang hitabo,” nga magtapos sa tanang posibilidad sa ‘paghimo sa ilang pagkatinawag nga tino.’—Ecclesiastes 9:11; 2 Pedro 1:10.

14. (a) Sa unsang paagi ang Mateo 24:19 pagasabton? (b) Nganong ang pasidaan ni Jesus labi pang dinalian samtang nagsingabot ang tuig 66 K.P.?

¹⁴ Alang sa mga Kristohanon sa Judea ug sa Jerusalem, ang panginahanglan sa “padayon sa pagtukaw” ilabinang hinungdanon. Sa gihatag ni Jesus ang pasidaan sa ikaduhang kalaglagan sa Jerusalem, siya miingon: “Alaot ang mga babayeng mabdos ug ang mga nagapasuso sa bata nianang mga adlawa!” (Mateo 24:19) Matuod, si Jesus wala magsulti sa unang-siglong mga Kristohanon nga sila magalikay sa pagbatog mga anak. Iya lamang gipahayag ang matagnaong pamulong sa kamatuoran, nga nagpaila nga kon mopatim-aw na ang ilhanan sa umaabot nga pagkalaglag sa Jerusalem, ang madaling pagpahawa mahimong mas lisod sa mga babayeng mabdos o niadtong may mga gagmayng anak. (Lucas 19:41-44; 21:20-23) Bisan pa niana, samtang ang kagubot misamot taliwala sa mga Hudiyo sa Judea sa katuigan una sa 66 K.P., pihong ang pasidaan ni Jesus miabot sa mga hunahuna sa mga Kristohanon ug nag-impluwensiya sa ilang tinamdan bahin sa pagpatunghag mga anak sa kalibotan niadtong gubot nga mga panahon.

Pagpanganak Karong Adlawa

15, 16. (a) Sa unsang paagi ‘ang panahong nahibilin hamubo na lamang’ alang sa mga Kristohanong buhi karong adlawa? (b) Unsang mga pangutana ang angay isukna sa mga Kristohanon sa ilang kaugalingon?

¹⁵ Angay unsay pag-isip sa mga Kristohanon sa kaminyoon ug pagpanganak karong adlawa, niining “panahon sa kataposan”? (Daniel 12:4) Labi pang matuod sukad masukad nga “ang talan-awon niining kalibotana nagabalhin,” o, sumala sa pagpahayag niini sa laing hubad, “ang laraw sa pagkakaron sa mga butang tuling nagakahanaw.”—1 Corinto 7:31, Phillips.

¹⁶ Karon, nga labi pa kay sukad masukad, “ang panahong nahibilin hamubo na lamang.” Oo, diyutay na lang panahon ang nahibilin aron taposon sa katawhan ni Jehova ang buluhatong iyang gihatag kanila nga buhaton, nga mao: “Kining maayong balita sa gingharian igawali sa tibuok gipuy-ang yuta alang sa usa ka pamatuod sa tanang nasod; ug dayon ang kataposan moabot.” (Mateo 24:14) Kanang buluhatona kinahanglang matuman sa dili pa moabot ang kataposan. Busa, angay nga ang mga Kristohanon mangutana sa ilang kaugalingon sa unsang paagi ang pagminyo o, kon minyo na, ang pagbatog mga anak makaapektar sa ilang bahin nianang bililhong buluhaton.

Usa ka Karaang Panig-ingnan

17. (a) Unsang buluhaton ang kinahanglang tumanon ni Noe ug sa tulo niya ka anak lalaki una pa sa Lunop, ug lagmit unsa ang gidugayon niadto? (b) Tungod sa unsang posibleng mga hinungdan ang mga anak ni Noe ug ilang mga asawa milikay sa pagbatog mga anak sa yugto una ang Lunop?

¹⁷ Gipanig-ingon ni Jesus ang panahon sa “presensiya sa Anak sa tawo” ngadto sa “mga adlaw ni Noe.” (Mateo 24:37) Si Noe ug ang tulo niya ka anak lalaki may ispisipikong buluhaton nga tumanon una pa sa Lunop. Kadto naglangkit sa pagtukod sa usa ka dako kaayong arka ug sa pagwali. (Genesis 6:13-16; 2 Pedro 2:5) Sa gihatag ni Jehova ang mga instruksiyon bahin sa pagtukod ug arka, ang mga anak lalaki ni Noe lagmit mga minyo na. (Genesis 6:18) Wala kita masayod sa tukma kon unsa ka dugay ang pagtukod sa arka, apan mopatim-awng lagmit gidangtan kadtog tinagpulo ka katuigan. Makaiikag, panahon nianang tibuok una-Lunop nga yugto, ang mga anak lalaki ni Noe ug ilang mga asawa walay mga anak. Si apostol Pedro tinong nagpahayag nga ‘walo ka kalag ang giluwas latas sa tubig,’ nga mao, upat ka magtiayon apan walay mga bata. (1 Pedro 3:20) Ang pagpabilin sa mga anak nga lalaki nga walay anak lagmit maoy tungd sa duha ka hinungdan. Nahauna, tungod sa nagsingabot nga kalaglagan pinaagi sa lunop sa katubigan, sila may tinudlo-sa-Diyos nga buluhaton nga nagkinahanglan sa ilang wala-mabahing pagtagad. Ikaduha, sa walay duhaduha gibati nilang dili gustong magpatunghag mga anak sa kalibotan diin “lapnag ang pagkadaotan sa tawo sa yuta ug ang tanang kiling sa mga hunahuna sa iyang kasingkasing daotan lamang sa tanang panahon,” usa ka kalibotang “puno sa kabangisan.”—Genesis 6:5, 13.

18. Bisan pag wala maghatag ug lagda nga sundon, sa unsang paagi ang gibuhat sa mga anak lalaki ni Noe ug sa ilang mga asawa nagtaganag butang pamalandongon?

¹⁸ Kini dili pag-ingong ang gibuhat sa mga anak ni Noe ug ilang mga asawa una ang Lunop maoy maghatag ug lagda sa mga magtiayong nagakinabuhi karong adlawa. Bisan pa niana, sanglit gipanig-ingon ni Jesus ang adlaw ni Noe ngadto sa yugto nga ato karong ginapuy-an, ang ilang panig-ingnan makataganag butang pamalandongon.

“Lisod nga mga Panahon”

19. (a) Unsay kahimtang sa atong mga panahon karon kon itandi sa adlaw ni Noe? (b) Unsay gitagna ni Pablo alang sa “kataposang mga adlaw,” ug sa unsang paagi kining tagnaa maylabot sa pagpanganak?

¹⁹ Sama kang Noe ug sa iyang pamilya, kita nagapuyo usab sa “usa ka kalibotan sa dili-diyosnong mga tawo.” (2 Pedro 2:5) Sama kanila, kita ania sa “kataposang mga adlaw” sa usa ka daotang sistema sa mga butang nga hapit nang laglagon. Gitagna ni apostol Pablo nga “ang kataposang mga adlaw” sa sistema ni Satanas magdalag “mga panahong lisod sagubangon.” Sa pagpakitang ang pagmatutog mga anak mahimong usa sa mga butang lisod sagubangon, siya midugang nga ang mga anak mahimong “masukihon sa mga ginikanan.” Siya miingong ang mga tawo sa linangkob, apil ang mga bata ug mga tin-edyer, mahimong “dili mapasalamaton, dili maunongon, walay gugma nga kinaiya.” (2 Timoteo 3:1-3) Bisan tuod si Pablo dinhi nagtagna sa mga kahimtang taliwala sa kalibotanong mga tawo, dayag nga tungod nianang nagalungtad nga mga tinamdan ang pagmatutog mga anak sa mausbawon mahimong lisod alang sa mga Kristohanon, sumala sa nasinati sa daghan.

20. Unsay pagahisgotan sa sunod nga artikulo?

²⁰ Ang tanang nahaunang kasayoran nagapakitang kinahanglang mabatonan ang timbang nga hunahuna sa pagpanganak. Bisan tuod kini makapatunghag daghang kalipay, kini makapatungha usab ug daghang kaguol. Kini dunay mga bentaha ug mga kakulian. Ang pipila niini pagahisgotan sa mosunod nga artikulo.

Mga Punto Alang sa Pagsubli

◻ Nganong ang dagkong mga pamilya tilinguhaon sa Israel?

◻ Unsay nagapailang may mga panahong ang pagpanganak nagdalag mga kaguol alang sa mga Hudiyo?

◻ Sa unsang paagi mouswag ang gidaghanon sa espirituwal nga Israel?

◻ Sa unsang paagi ‘ang panahon hamubo na lamang’ alang sa unang mga Kristohanon?

◻ Unsa ang posibleng mga hinungdan nga ang mga anak ni Noe ug ilang mga asawa nagpabiling walay anak una sa Lunop, ug komosta ang kahimtang karong adlawa?

[Hulagway sa panid 21]

Ang madaling pagpahawa sa Jerusalem mahimong mas lisod alang niadtong may gagmayng kabataan