Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Lisod Iwakli Gikan sa Akong Hunahuna ang Kaatbang nga Sekso?

“Hinungdanon kaayo ang imong kamausisaon bahin sa sekso sa bata ka pa,” matud pa sa batan-ong si Lorraine. “Dugang ug dugang kang malinga sa seksuwal nga mga butang.”

GIGUGOL ba nimo ang dako​—o dili ba kaha kadaghanan​—sa imong panahon nga nagamata sa paghanduraw, paghisgot, o pagtan-aw sa kaatbang nga sekso? Molingkod ka ba sa pagtiwas sa imong homwork, apan magdamgo hinuon nga nagamata sa usa ka guwapong lalaki o guwapang babaye nga imong nakita niadtong hapona? Ang imo bang pagpakig-estorya maputol sa mga pagpasiplat sa matahom nga mga lumalabay? Malisdan ka ba sa pagbasa, pagtuon, o bisan sa pagpaminawg maayo sa Kristohanong mga tigom ug mga kombensiyon​—tungod lamang kay dili nimo ikawakli sa imong hunahuna ang kaatbang nga sekso?

Kon mao, tingali nahadlok ka nga mabuang! Usa ka batan-on miadmiter: “Nagtuo ko nga nabuang tingali ako sa sekso o unsa ba. Ang buot nakong ipasabot, magpunay gayod akog hunahuna sa mga babaye, nga maghanduraw . . . Sa imong hunahuna wa ba akoy diperensiya sa utok?” Sumala sa giingon sa magsusulat nga si Lynda Madaras, kon bata ka pa, “ang romantiko o seksuwal nga mga pagbati mahimong kusganon kaayo. Usahay, daw pulos lang romansa ug pakigsekso ang imong mahunahunaan!”a

Ang mga seskuwal nga pagbati dili daotan sa kinaiyahan niini. Gilalang sa Diyos ang lalaki ug babaye uban sa kusganong pagbati nga madani sa usag usa. Kini uyon sa iyang katuyoan nga sila magminyo ug “pun-on ang yuta” sa matarong nga mga anak. (Genesis 1:28) Ang Bibliya may pagkaprangka usab sa pagpakita nga ang seksuwal nga mga pakigrelasyon mahimong tinubdan sa tumang kalipay alang sa magtiayon.​—Proverbio 5:19.

Ang suliran mao, sanglit dili man hingpit nga mga tawo kita sagad malisdan sa pagkontrolar sa atong mga pagbati. (Itandi ang Genesis 6:5.) “Ang tinguha sa unod” mahimong kusganon nga daw dili madaog! (1 Juan 2:16) Ug tungod kay ikaw batan-on, tingali malisdan ka gayod sa pagwakli gikan sa imong hunahuna sa kaatbang nga sekso. Ngano man kini?

Ang Suliran sa Pagkatin-edyer

Ang usa ka katarongan mao nga hapit ka nang ‘mamuswak sa pagkabatan-on’​—ang panahon dihang init kaayo ang mga pagbati sa sekso. (1 Corinto 7:36) Misaysay si Dr. Bettie B. Youngs: “Sa panahon sa pagkatin-edyer, ang hormone kusog nga modaghan. Kini maoy nagapahinabo sa pagsugod sa tanang pisikal nga mga kausaban nga mag-usab sa lawas sa usa ka bata ngadto sa pagkahamtong. Ang kusog nga pagdaghan sa hormone nga moduyog sa pagkatin-edyer nagadalag daghang kausaban sa emosyon ug paggawi.”

Unsang matanga sa mga kausaban? Aw, ang kinadak-ang mga kausaban sagad nalangkit sa mga pagbati sa usa ngadto sa kaatbang nga sekso. Matud pa sa magsusulat nga si Ruth Bell: “Ang mga kausaban sa lawas sa pagkatin-edyer sagad magadalag mas kusganong seksuwal nga mga pagbati. Tingali makaplagan nimo ang imong kaugalingon nga magpunay ug hunahuna bahin sa sekso, nga daling mapukaw ang gana sa sekso, gani usahay magpunayg hunahuna bahin sa sekso. Daghang tin-edyer [nga among giinterbiyu] nag-ingon nga naglakaw sa dalan o nagsakay sa bus nga daw ang ilang tibuok lawas nagkalayo sa seksuwal nga gana ug kaukyab.” Ang maong pagkalinga sa kaatbang nga sekso maoy usa sa daghang “tinguha nga iya sa pagkabatan-on” nga kinahanglang buntogon sa mga batan-on.​—2 Timoteo 2:22.

Ang Impluwensiya sa Palumagian sa Balita ug sa mga Higala

Hinuon, ang kainit niining maong tinguha kasagarang gisugnoran sa gawasnong mga impluwensiya. Kita nagkinabuhi sa usa ka katilingbang determinado gayod sa pagpukaw sa seksuwal nga buhat pinaagi sa mga programa sa telebisyon, mga anunsiyo, mga libro, mga magasin, musika, ug mga sine. Mitaho ang usa ka Kristohanong batan-on nga nahulog sa seksuwal nga imoralidad: “Ang pornograpiya ordinaryo kaayo sa eskuylahan, ug kini makapukaw ug mainitong gana sa sekso. Nasayod ako kon unsay husto, apan ang akong seksuwal nga mga pagbati kusganon.”

Mao nga usa ka librong gisulat alang sa mga ginikanan nag-ingon: “Ang palumagian sa balita [adunay] dako nga impluwensiya. Ang atong mga tin-edyer makakita sa kaedad nilang batan-ong mga modelo nga naglihok nga mabihagon kaayo ug nagbaligyag seksing mga sapot; sila makakitag nakigseksong mga tin-edyer nga gisalida sa mga pelikula ug sa telebisyon.” Sa pagkamatuod, ang cable television ug videocassette nga mga rekorder nagpasayon sa daghang batan-on sa pagkakitag grabe nga pornograpiya. “Ang palumagian sa balita nagapukaw sa kamausisaon ug mga tinguha sa usa ka batan-on,” miangkon ang usa ka batan-on.

Hinuon, ang usa ka libro dili kinahanglang pornograpiko sa matag panid niini aron mahimong dili-maayo. Tagda ang kasinatian sa usa ka Kristohanong dalagita. Siya nahinumdom: “Nagbasa akog usa ka desenteng libro nga aduna lamay usa o duha ka parapong naghisgot bahin sa sekso. Sa sinugdan akong gilaktawan kadtong maong mga parapo, apan usa ka butang ang nagpabalik nako niana ug gibasa kana. Pagkadakong sayop kadto! Ingong resulta nagdamgo akog mangil-ad nga damgo.”

Ang imong mga higala ug mga kauban mahimo usab nga makaimpluwensiyag dako sa imong panghunahuna. Usa ka libro bahin sa pagtubo ngadto sa pagkatin-edyer nag-ingon: “Ang pagtan-aw sa babaye ug lalaki maoy kasagarang mga pasatiempo nga nagakahitabo sa mga eskina sa dalan, sa mga pasilyo sa eskuylahan, sa mga kapeteriya, ug sa dagkong mga tindahan.” Ug sa dihang ang mga batan-on dili magtan-aw sa kaatbang nga sekso, sila sagad mag-estoryahay bahin kanila. “Sa bata pa ako,” miangkon ang 18-anyos nga si Robert, “ang kusganong mga pagbati sa pagpakigsekso grabe kaayo . . . Sa locker room, mao kanay gihisgotan kanunay.” Miadmiter ang laing batan-on: “Ang sekso maoy numero unong tema sa panag-estoryahay taliwala sa mga kauban sa eskuylahan, busa kana kanunay nga ginasilsil sa imong hunahuna.”

Malisod ang magpalahi. Kon ang imong mga higala maghisgot kanunay bahin sa kaatbang nga sekso​—tingali sa paaging malaw-ay, makadaot nga paagi​—madanihon ang pag-apil kanila. Apan ang Bibliya nagapasidaan: “Siya nga nagalakat uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga adunay mga pakiglabot uban sa mga buang magaantos tungod niana.”​—Proverbio 13:20.

Ang Panginahanglan Alang sa Pagkatimbang

Nagpasabot ba kini nga sayop ang pagtan-aw o pagkagustong maghisgot bahin sa kaatbang nga sekso? Dili, gani bisan ang mga magsusulat sa Bibliya nagtagad sa kamatuoran nga adunay pipila ka lalaki ug babaye nga madanihon. (Itandi 1 Samuel 9:2; Esther 2:7.) Busa, si Jesus wala magsaway sa usa ka tawo tungod lamang kay nakamatikod nga matahom ang usa ka babaye. Apan iyang gitambagan hinuon ang mga Kristohanon nga dili ‘magpadayog tan-aw sa usa ka babaye aron magbaton ug maulagong kaibog kaniya.’ (Mateo 5:28) Sa susamang paagi, dili nimo pasagdan ang imong kaugalingon nga mapukaw sa buta nga kaibog. Diha sa 1 Tesalonica 4:4, 5 kita giingnan: “Ang matag usa kaninyo kinahanglang mahibalo sa pagkontrolar sa iyang kaugalingong lawas diha sa balaan ug dungganong paagi, dili sa mainit nga kaulag sama sa mga pagano, nga wala makaila sa Diyos.”​—New International Version.

Samtang ang makapukaw sa gana sa sekso nga mga butang mahimong mosantop sa hunahuna matag karon ug unya, ang pagpabilin sa maong paghanduraw mahimong usa ka kusog nga tinguha, ug unya motungha ang seryosong mga suliran. Ang Ecclesiastes 5:3 nagaingon: “Kay ang damgo tinong moabot tungod sa pagkadaghag alatubangon.” Oo, ang usa nga nalinga sa personal nga mga kailibgon sagad magsugod sa paghambin ug dili-maayong mga imahinasyon ug mga paghanduraw.b

Samtang normal nga motungha sa hunahuna ang kailibgon sa sekso matag karon ug unya, ang pagpabilin sa maong paghanduraw maoy laing butang. Ang magsusulat nga si Ruth Bell nag-ingon nga “may mga panahong makaplagan sa usa ka tawo ang iyang kaugalingon nga nagugol niya ang halos tibuok adlaw ug gabii sa paghanduraw. Kini moabot nga daw sobra pa sa tinuod.” Tagda ang usa ka batan-ong babaye nga mibati ug binata nga gugma. Matud niya: “Ako 12 1/2 ka tuig ang edad, ug nakagusto gayod ako sa usa ka lalaki nga tigtambongan sa akong Kingdom Hall. Nasayod ako nga bata pa ako aron makigdeyt, apan nalisdan ako sa pagkontrolar sa akong mga pagbati ngadto kaniya.” Sa samang kahimtang, ang pila ka batan-on nalisdan sa pagbasa, pagtuon, o pagpaminawg maayo sa klase, o pagpangandam alang sa Kristohanong mga tigom kon ang ilang mga hunahuna puno sa romantiko o makapukaw sa kaulag nga mga hunahuna.

Seryosong mga suliran mosangpot usab kon mosulay ang usa ka batan-on sa pagpahuwas sa maong pagbati pinaagi sa masturbasyon. Ang Bibliya nag-awhag sa mga Kristohanon: “Busa, patya ang inyong mga sangkap sa lawas nga anaa sa yuta maylabot sa pakighilawas, pagkadili-hinlo, seksuwal nga gana, makadaot nga tinguha, ug hakog nga pangibog.” (Colosas 3:5) Ang masturbasyon maoy usa ka mahugaw nga batasan nga pagalikayan sa mga Kristohanon ug maoy kaatbang gayod sa ‘pagpatay sa seksuwal nga gana.’ Sa kasukwahi, kini nagapukaw ug nagasugnod niini. Kasagaran, ang maong kailibgon mahimong tinuod. Ang magsusulat sa Bibliya nga si Santiago nagpatin-aw: “Ang matag usa ginasulayan pinaagig pagkaganoy ug pagkahaylo sa iyang kaugalingong tinguha. Unya ang tinguha, dihang kini makapanamkon na, magpahimugso ug sala.”​—Santiago 1:14, 15.

Nan, unsa may imong mahimo aron ikawakli gikan sa imong hunahuna ang kaatbang nga sekso? Palihog basaha ang sunod nga artikulo niining maong serye.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 25]

“Ang romantiko o seksuwal nga mga pagbati mahimong kusganon kaayo”

[Hulagway sa panid 26]

Ang mga salida sa TV ug mga anunsiyo sa magasin sagad nagapasiugda sa dili maayong kaikag sa kaatbang nga sekso