Sa Unsang Paagi Ginadalagan Nimo ang Lumba Alang sa Kinabuhi?
“Wala ba kamo masayod nga ang mga maglulumba sa usa ka lumba tanan nagadalagan, apan usa lamang ang makadawat sa ganti? Dumalagan kamo sa ingon aron inyo kanang makab-ot.”—1 CORINTO 9:24.
1. Sa unsa gitandi sa Bibliya ang atong Kristohanong dalan?
GITANDI sa Bibliya ang atong pagpangagpas ug kinabuhing walay kataposan ngadto sa usa ka lumba. Sa hapit nang matapos ang iyang kinabuhi, si apostol Pablo miingon mahitungod sa iyang kaugalingon: “Gibugno ko na ang maayong pakigbugno, natapos ko na ang akong pagdalagan sa lumba, gibantayan ko na ang pagtuo.” Giagda niya ang iyang masigka-Kristohanon nga buhaton ang sama sa dihang siya miingon: “Iwakli ta usab ang tanang kabug-at ug ang sala nga sa madali makagapos kanato, ug dalaganon ta nga malahutayon ang lumba nga gibutang sa atong atubangan.”—2 Timoteo 4:7; Hebreohanon 12:1.
2. Unsang makapadasig nga pagsugod ang atong makita diha sa lumba alang sa kinabuhi?
2 Haom ang pagtandi kay ang usa ka lumba gilangkoban ug usa ka pagsugod, usa ka tinong agianan sa lumba, ug dag-anan nga linya, o sangkoanan. Kana matuod usab sa lakaw sa atong espirituwal nga pag-uswag padulong sa kinabuhi. Sumala sa ato nang nakita, kada tuig ginatos ka libong katawhan mosugod nga maayo sa lumba alang sa kinabuhi. Sa miagi nga lima ka tuig, pananglitan, 1,336,429 ka tawo sa pormal mingsugod sa lumba pinaagi sa pagpahinungod ug pagpabawtismo sa tubig. Ang maong kusog nga pagsugod makapadasig pag-ayo. Bisan pa niana, ang hinungdanon mao ang paglahutay sa lumba hangtod maabot ang dag-anan nga linya. Ginahimo mo ba kini?
Ang Lumba Alang sa Kinabuhi
3, 4. (a) Giunsa pagpunting ni Pablo ang kahinungdanon sa pagpadayon sa katulinon sa lumba? (b) Sa unsang paagi ang pipila napakyas sa pagsunod sa tambag ni Pablo?
3 Sa pagpasiugda sa kahinungdanon sa pagpadayon sa lumba, si Pablo mitambag: “Wala ba kamo masayod nga ang mga maglulumba sa usa ka lumba tanan nagadalagan, apan usa lamang ang makadawat sa ganti? Dumalagan kamo sa ingon aron inyo kanang makab-ot.”—1 Corinto 9:24.
4 Tinuod, sa karaang mga dula, usa lamang ang makadawat sa ganti. Hinuon, sa lumba alang sa kinabuhi, ang tanan takos sa ganti. Ang gikinahanglan lamang mao ang pagpabilin sa lumbaanan hangtod sa kataposan! Ikalipay, sa kamatinumanon ang daghan nagdalagan sa lumba hangtod sa kataposan sa ilang mga kinabuhi, sama sa gihimo ni apostol Pablo. Ug ang milyonmilyon nagapadayon sa pagdalagan. Ugaling lang, ang pipila napakyas sa pag-abante o pag-uswag padulong sa dag-anan nga linya. Hinunoa, gitugotan nilang mabalda sila sa ubang mga butang mao nga nahigawas sila sa lumba o sa usa ka paagi nadiskuwalipikado. (Galacia 5:7) Kini kinahanglang maghatag kanatong tanan ug hinungdan sa pagsusi kon giunsa nato pagdalagan ang lumba alang sa kinabuhi.
5. Gitandi ba ni Pablo ang lumba alang sa kinabuhi ngadto sa usa ka maindigong dula? Isaysay.
5 Ang pangutana ikasukna: Unsay diha sa hunahuna ni Pablo sa miingon siya nga “usa lamang ang makadawat sa ganti”? Sumala sa atong unang nasayran, siya wala magpasabot nga sa tanan nga misugod sa lumba alang sa kinabuhi, usa lamang ang makadawat sa ganti nga kinabuhing walay kataposan. Dayag nga dili kana matuod, kay sa matag karon ug unya, gitin-aw niya nga maoy kabubut-on sa Diyos nga ang katawhan sa tanang mga matang kinahanglang maluwas. (Roma 5:18; 1 Timoteo 2:3, 4; 4:10; Tito 2:11) Wala, siya wala mag-ingon nga ang lumba alang sa kinabuhi maoy usa ka bangga diin ang matag sumasalmot mosulay sa pagpildi sa tanan nga uban. Ang mga taga-Corinto nasayod kaayo nga ang maong matang sa maindigong espiritu naglungtad taliwala sa mga sumasalmot sa ilang Dula sa Isthmus, nga giingon nga labi pang bantogan niadtong panahona kay sa Dulang Olympic. Nan, unsay diha sa hunahuna ni Pablo?
6. Unsay gipadayag sa konteksto mahitungod sa paghisgot ni Pablo sa maglulumba ug sa lumba?
6 Sa paghisgot sa ilustrasyon sa maglulumba, si Pablo sa panguna naghisgot sa iyang kaugalingong mga kalaoman sa kaluwasan. Sa nag-unang mga bersikulo, gibatbat niya kon giunsa niya pagbudlay ug paghago ang iyang kaugalingon sa daghang mga paagi. (1 Corinto 9:19-22) Dayon, sa bersikulo 23, siya miingon: “Apan ginabuhat ko ang tanang butang tungod sa maayong balita, aron ako mahimong tigpaambit niana sa uban.” Nakaamgo siya nga ang iyang kaluwasan dili garantisado tungod lang kay siya napiling usa ka apostol o kay siya nakagugol ug daghang katuigan sa pagsangyaw ngadto sa uban. Aron makaambit sa mga panalangin sa maayong balita, kinahanglang mopadayon siya sa pagbuhat sa tanang butang kutob sa iyang maarangan tungod sa maayong balita. Kinahanglang modalagan siya uban ang bug-os nga tuyo sa pagdaog, nga maghago sa iyang kaugalingon nga kusganon nga samag siya nagdalagan sa usa ka lumba sa Dula sa Isthmus, diin “usa lamang ang makadawat sa ganti.”—1 Corinto 9:24a.
7. Unsay gikinahanglan “nga dumalagan kamo sa ingon aron inyo kanang makab-ot”?
7 Daghan ang atong makat-onan gikan niini. Bisan pag ang tanan nga mosalmot sa lumba buot modaog, kadto lamang bug-os nga nakahukom sa pagdaog ang adunay paglaom nga makadaog. Busa, kinahanglang kita dili mobating matagbawon tungod kay nakasalmot na sa lumba. Kinahanglang kita dili mobati nga magmaayo ra ang tanan kay kita ‘anaa sa kamatuoran.’ Tingalig kita nagdala sa ngalang Kristohanon, apan nagbaton ba kita sa pinakaunod aron sa pagpamatuod nga kita mga Kristohanon? Pananglitan, ginabuhat ba nato ang mga butang atong nasayran nga kinahanglang buhaton sa usa ka Kristohanon—pagtambong sa Kristohanong mga tigom, pag-apil sa pagsangyaw sa kanataran, ug uban pa. Kon mao, kana dalayegon, ug kinahanglang maningkamot kita sa paglahutay sa maong ekselenteng mga batasan. Apan, mahimo ba nga kita makabatog labawng benepisyo gikan sa atong ginabuhat? Pananglitan, kita ba andam sa kanunay nga makakomento panahon sa mga tigom? Naningkamot ba kita sa pagpadapat kon unsay atong nakat-onan diha sa atong personal nga kinabuhi? Gihatagan ba natog pagtagad ang pagpauswag sa atong mga kahanas aron makahatag kitag bug-os nga pamatuod bisan pa sa mga pagsupak nga atong mahibalag sa kanataran? Andam ba kitang modawat sa hagit nga mobalik sa pagduaw sa mga interesado ug magdumalag mga pagtuon sa Bibliya sa balay? “Dumalagan kamo sa ingon aron inyo kanang makab-ot,” agda ni Pablo.—1 Corinto 9:24b.
Maghupot ug Pagpugong-sa-Kaugalingon Diha sa Tanang Butang
8. Unsa kahay nakatukmod kang Pablo sa pag-agda sa iyang masigka-Kristohanon sa ‘paghupot ug pagpugong-sa-kaugalingon diha sa tanang butang’?
8 Sa kinabuhi niya, si Pablo nakakita ug daghan si kinsa naghinayhinay, nangaanod, o nanghunong sa lumba alang sa kinabuhi. (1 Timoteo 1:19, 20; Hebreohanon 2:1) Kanay hinungdan nga subsob siyang nagpahinumdom sa iyang mga masigka-Kristohanon nga sila anaa sa hago ug mapinadayonong bangga. (Efeso 6:12; 1 Timoteo 6:12) Siya sa dugang naghisgot sa ilustrasyon sa maglulumba ug miingon: “Dugang pa, ang matag tawo nga mosalmot sa usa ka bangga maghupot ug pagpugong-sa-kaugalingon diha sa tanang butang.” (1 Corinto 9:25a) Sa pagsulti niini, si Pablo nagpasabot sa butang nga nasayran pag-ayo sa mga Kristohanon sa Corinto, nga mao, ang hagong pagbansay nga himoon sa mga sumasalmot sa Dula sa Isthmus.
9, 10. (a) Giunsa paghubit sa usa ka basahon ang mga sumasalmot sa Dula sa Isthmus? (b) Unsa ang ilabinang makaiikag mahitungod sa hubit?
9 Ania ang tin-aw nga hubit sa usa ka sumasalmot nga nagabansay:
“Sa kamatagbawon ug walay pagbagutbot siya magpasakop sa mga lagda ug mga pagpig-ot sa iyang napulo ka bulang pagbansay, nga kon wala kana mas maayo pang dili siya makigbangga. . . . Magarbohon siya sa iyang ginagmayng kalisdanan, ug mga kalapoy, ug pagkahinikawan, ug nag-isip ingong butang ikapasigarbo nga sa kamabinantayon molikay sa bisan unsa nga makapakunhod sa labing gamayng sukod sa iyang kahigayonan sa kalamposan. Makita niya ang ubang tawo nga nagpadaog sa kaibog sa pagkaon, nga nagpahulay samtang siya gikutasan tungod sa lawasnong paghago, nga nagpalamilami sa pagkaligo, nga nagpahimulos sa kinabuhing walay buhat; apan siya wala magbaton ug kasina, kay ang iyang kasingkasing matinguhaon gayod sa ganti, ug ang estriktong pagbansay kinahanglanon kaayo. Nahibalo siya nga mawala ang iyang kahigayonan kon sa bisan unsang punto o okasyon iyang luagan ang hagong disiplina.”—The Expositor’s Bible, Tomo V, panid 674.
10 Ilabinang makapaikag ang giingon nga ang usang nagbansay “nag-isip ingong butang ikapasigarbo” ang pagsunod sa ingon ka hagong rutina sa paghikaw-sa-kaugalingon. Ngani, siya “wala magbaton ug kasina” sa kahayahay ug kaharuhay nga iyang nakitang gipahimuslan sa uban. May makat-onan ba kita gikan niini? Oo, aduna gayod.
11. Unsang dili maayong hunahuna ang atong pagabantayan samtang kita nagaapil sa lumba alang sa kinabuhi?
11 Hinumdomi ang mga pulong ni Jesus nga “sangkad ug luag ang dalan padulong sa kalaglagan, ug daghan ang nagasulod agi niini; samtang hiktin ang pultahan ug sigpit ang dalan padulong sa kinabuhi, ug diyutay ra ang nakatultol niini.” (Mateo 7:13, 14) Samtang naningkamot ka sa pagpanaw agi sa ‘sigpit nga dalan,’ nasina ka ba sa kagawasan ug kahayahay nga daw gipahimuslan sa uban nga atua sa laing dalan? Gibati ba nimo nga ikaw napakyas sa pagsinati sa pipila sa mga butang ginabuhat sa uban, nga daw dili kaayo daotan sa ilang kaugalingon? Sayon nga mobati kita sa ingon kon kita mapakyas sa pagbutang sa hunahuna sa hinungdan nga nagasubay kita niining dalana. “Karon sila, hinuon, nagabuhat niini aron sila makabaton ug madunoton nga purongpurong, apan kita sa dili madunoton,” miingon si Pablo.—1 Corinto 9:25b.
12. Nganong ikaingon nga ang himaya ug kabantog nga gipangita sa mga tawo maoy sama sa madunotong purongpurong nga giganti sa Dula sa Isthmus?
12 Ang mananaog sa Dula sa Isthmus nagdawat ug usa ka korona sa dahon sa pino sa Isthmus o sa laing tanom, nga lagmit malaya sa pila ka adlaw o mga semana. Hinuon, dili alang sa madunotong korona nga ang mga magdudula nakig-indig kondili alang sa himaya, dungog, ug kabantog nga dala niana. Usa ka basahon nag-asoy nga inigkauli sa mananaog sa balay, siya abiabihon nga samag usa ka bayaning nagmadaogon. Sagad ang mga paril sa siyudad gubaon aron makaagi ang iyang prosisyon, ug ang mga estatwa tukoron alang sa iyang kadungganan. Bisan pa nianang tanan, hinuon, ang iyang himaya madunoton gihapon. Karong adlawa, diyutay rang tawo may ideya kon kinsa ba ang maong mga bayani nga nagmadaogon, ug kadaghanan sa pagkatinuod walay pagtagad. Kadtong nagsakripisyo sa ilang panahon, kusog, panglawas, ug bisan pamilyahanong kalipay aron maangkon ang gahom, kabantog, ug bahandi sa kalibotan, apan si kinsa dili bahandianon ngadto sa Diyos, makadiskobre nga ang ilang materyalistikanhong “purongpurong,” sama sa ilang kinabuhi, lumalabay lamang.—Mateo 6:19, 20; Lucas 12:16-21.
13. Sa unsang paagi ang dalan sa kinabuhi sa usang anaa sa lumba alang sa kinabuhi lahi gikan sa iya sa usa ka atleta?
13 Ang mga sumasalmot sa usa ka atletikong dula tingali andam modawat sa hago nga mga kinahanglanon sa pagbansay, sama nianang gihubit sa ibabaw, apan sa kadiyut rang panahon. Sa pagkatapos sa dula, mobalik sila sa naandang paagi sa kinabuhi. Sila sa gihapon mahimong magbansay matag karon ug unya aron padayong mahuptan ang ilang mga kahanas, apan sila dili na mosunod sa samang paagi sa estriktong paghikaw-sa-kaugalingon, sa labing menos dili una hangtod panahon na sa sunod nga bangga. Kana dili tinuod niadtong apil sa lumba alang sa kinabuhi. Alang kanila ang pagbansay ug paghikaw-sa-kaugalingon kinahanglang usa ka paagi sa kinabuhi.—1 Timoteo 6:6-8.
14, 15. Nganong ang usa ka sumasalmot sa lumba alang sa kinabuhi magpadayon sa paghupot ug pagpugong-sa-kaugalingon?
14 “Kon adunay buot mosunod kanako,” matud ni Jesu-Kristo ngadto sa nagtigom nga mga tinun-an ug uban, “magdumili siya sa iyang kaugalingon (o, “kinahanglang siya moingon, ‘Dili’ sa kaugalingon,” hubad ni Charles B. Williams) ug magpas-an sa iyang kahoy sa pagsakit ug padayon nga magsunod kanako.” (Marcos 8:34) Sa diha nga atong ginadawat ang maong imbitasyon, kinahanglang kita maandam sa pagbuhat niana “nga padayon,” dili tungod kay adunay espesyal nga dungog sa paghikaw-sa-kaugalingon, kondili tungod kay ang pagdinanghag sa usa ra ka gutlo, usa ka pagkanaligas sa maayong panghukom, basin makabungkag sa tanang natukod, nga magpameligro pa sa atong walay-kataposang kaayohan. Ang espirituwal nga pag-uswag sagad gihimo sa hinayhinay, apan pagkadali niana nga mapapha kon dili kita mopadayon sa pagbantay!
15 Dugang pa, si Pablo nag-awhag nga kinahanglang kita maghupot ug pagpugong-sa-kaugalingon “diha sa tanang butang,” nga mao, kinahanglang buhaton nato kana sa kanunay diha sa tanang bahin sa kinabuhi. Kini makataronganon tungod kay kon ang usang nagbansay magpatuyang o magkinabuhing malinapason, unsay kaayohan sa tanang lawasnong kasakit ug kakapoy nga iyang giantos? Sa susama sa atong lumba alang sa kinabuhi, kinahanglang kita maghupot ug pagpugong-sa-kaugalingon diha sa tanang butang. Ang usa ka tawo tingali magpugong sa iyang kaugalingon diha sa mga butang sama sa paghubog ug pakighilawas, apan makunhoran ang bili niini kon siya mapahitas-on ug mabingkilon. O unsa man kon siya hataas ug pailob ug maluluton sa uban, apan nagahambin ug tinagoang sala sa iyang pribadong kinabuhi? Aron ang pagpugong-sa-kaugalingon sa bug-os magmapuslanon, kinahanglang kini huptan “diha sa tanang butang.”—Itandi ang Santiago 2:10, 11.
Dalagan “Dili Ingon sa Dili-Tinong Paagi”
16. Unsay kahulogan sa pagdalagan “dili ingon sa dili-tinong paagi”?
16 Sa pagkakita sa dakong panlimbasog nga gikinahanglan aron modaog sa lumba alang sa kinabuhi, si Pablo mipadayon sa pag-ingon: “Busa, ang akong pagdalagan dili ingon sa dili-tinong paagi; ang akong pagtumong sa akong mga sumbag dili kay ingon sa nagabatibati sa hangin.” (1 Corinto 9:26) Ang pulong “dili-tinong paagi” sa literal nagkahulogang “dili-dayag nga paagi” (Kingdom Interlinear), “wala-makita, walay-timaan” (Lange’s Commentary). Busa, ang pagdalagan sa “dili ingon sa dili-tinong paagi” nagkahulogan nga alang sa matag tumatan-aw kinahanglang dayag kaayo kon asa nagapadulong ang maglulumba. Ang The Anchor Bible naghubad niini “dili sa ikis-ikis nga dalan.” Kon makakita kag mga tunob nga naglikoliko sa baybayon, nagliyokliyok matag karon ug unya, ug usahay nag-atras pa, dili ka gayod maghunahuna nga ang tawo nagdalagan, labi nang dili nga may ideya siya kon diin siya nagpadulong. Apan kon makakita kag mga tunob nga nagpormag hataas, tul-id nga linya, nga ang mga tunob nagsunod ug ang tanan parehog kal-ang, makahinapos ka nga ang mga tunob maoy iya sa usang nasayod sa eksakto kon asa siya nagapaingon.
17. (a) Giunsa pagpakita ni Pablo nga siya nagdalagan “dili ingon sa dili-tinong paagi”? (b) Sa unsang paagi kita makasundog kang Pablo niining bahina?
17 Ang kinabuhi ni Pablo nagpakita sa tin-aw nga siya nagdalagan “dili ingon sa dili-tinong paagi.” Siya may igong pamatuod nga siya usa ka Kristohanong ministro ug usa ka apostol. Siya may usa lang ka tumong, ug siya nanlimbasog pag-ayo sa tibuok niyang kinabuhi sa pagkab-ot niana. Siya wala gayod magpatipas sa kabantog, gahom, bahandi, o kaharuhay, bisan pag siya tingali makakab-ot sa bisan hain nianang tanan. (Buhat 20:24; 1 Corinto 9:2; 2 Corinto 3:2, 3; Filipos 3:8, 13, 14) Samtang molingi ka sa imong dalan sa kinabuhi, unsang matang sa agi ang imong makita? Tul-id bang linya nga may tin-aw nga tumong o agi nga walay tumong? May pamatuod ba nga ikaw nagapakiglumba alang sa kinabuhi? Hinumdomi, kita apil niining lumbaa, dili lamang aron maninguha sa pagbuhat sa usa ka butang nga walay kadasig, ingnon ta, kondili aron makaabot sa sangkoanan.
18. (a) Sa atong bahin unsay mahisama sa “pagbatibati sa hangin”? (b) Nganong kana peligrosong dalan nga sundon?
18 Sa pagtandi niini ngadto sa laing atletikong bangga, si Pablo sa dugang miingon: “Ang akong pagtumong sa akong mga sumbag maoy dili ingon sa pagbatibati sa hangin.” (1 Corinto 9:26b) Sa atong pakigbangga alang sa kinabuhi, kita adunay daghang kaaway, apil si Satanas, ang kalibotan, ug atong kaugalingong pagkadili-hingpit. Sama sa usa ka karaang boksingero, kinahanglang sila atong pahaplaon pinaagi sa kusog nga mga sumbag. Ikalipay, si Jehova nga Diyos nagabansay kanato ug nagatabang kanato sa pakigbangga. Siya nagtaganag mga pahimangno diha sa iyang Pulong, sa binase-sa-Bibliyang mga basahon, ug panahon sa Kristohanong mga tigom. Bisan pa niana, kon basahon nato ang Bibliya ug ang mga basahon ug motambong sa mga tigom apan dili magpadapat sa atong nakat-onan, dili ba nagausik kita sa atong kahago, “sa pagbatibati sa hangin”? Ang paghimo niana magbutang kanato sa peligroso kaayong kahimtang. Kita naghunahuna nga kita nagpakig-away ug sa ingon makabaton ug mini nga pagbati sa kasegurohan, apan wala kita magapildi sa atong mga kaaway. Kana ang hinungdan ang disipulong si Santiago mitambag: “Mahimong mga magtutuman sa pulong, ug dili mga mamiminaw lamang, nga nagalimbong sa inyong kaugalingon pinaagi sa bakak nga pangatarongan.” Ingon nga ang “pagbatibati sa hangin” dili makapainutil sa atong mga kaaway, ang pagkahimong “mga mamiminaw lamang” dili usab magpasalig nga kita nagabuhat sa kabubut-on sa Diyos.—Santiago 1:22; 1 Samuel 15:22; Mateo 7:24, 25.
19. Sa unsang paagi makatino kita nga dili mahimong sa usa ka paagi dili mauyonan?
19 Sa kataposan, si Pablo nagsugilon kanato sa iyang sekreto sa kalamposan: “Gipanton ko ang akong lawas ug giulipon kini, aron nga, human ako makawali ngadto sa uban, ako mismo dili mahimong sa usa ka paagi dili mauyonan.” (1 Corinto 9:27) Sama kang Pablo, kita usab kinahanglang makapitol sa atong dili-hingpit nga unod inay itugot nga kini mahimong atong agalon. Kinahanglang atong langkaton ang unodnong mga hilig, mga pangandoy, ug mga pangibog. (Roma 8:5-8; Santiago 1:14, 15) Ang pagbuhat niana mahimong sakit, sanglit ang pulong gihubad nga “pagpanton” sa literal nagkahulogang ‘ig-on sa ubos sa mata’ (Kingdom Interlinear). Dili ba mas maayo pa nga mag-antos ug blak-ay, ingnon ta, ug mabuhi inay kay magpadaog sa mga pangibog sa makasasalang unod ug mamatay?—Itandi ang Mateo 5:28, 29; 18:9; 1 Juan 2:15-17.
20. Nganong dinalian ilabina karon ang pagsusi kon giunsa nato pagdalagan ang lumba alang sa kinabuhi?
20 Karong adlawa, kita nagkaduol na sa sangkoanan sa lumba. Ang panahon sa pagpanghatag ug mga ganti haduol na. Alang sa dinihogang mga Kristohanon, kini mao “ang ganti sa langitnong pagtawag sa Diyos pinaagi kang Kristo Jesus.” (Filipos 3:14) Alang sa mga sakop sa dakong panon, kini maoy kinabuhing walay kataposan sa usa ka paraisong yuta. Tungod kay dako kaayo ang mahimong dag-on o mapildi, ihukom nato, sama kang Pablo, nga kita “dili sa usa ka paagi dili mauyonan.” Hinaot ang matag usa kanato magbutang sa kasingkasing sa sugo: “Dumalagan kamo sa ingon aron inyo kanang makab-ot.”—1 Corinto 9:24, 27.
Nahinumdom Ka Ba?
◻ Nganong haom ang pagtandi sa Kristohanong kinabuhi ngadto sa usa ka lumba?
◻ Sa unsang paagi ang lumba alang sa kinabuhi lahi gikan sa lumba sa dagan?
◻ Nganong kinahanglang maghupot kita ug pagpugong-sa-kaugalingon nga padayon ug “diha sa tanang butang”?
◻ Sa unsang paagi ang usa nagadalagan “dili ingon sa dili-tinong paagi”?
◻ Nganong peligroso ang “pagbatibati lamang sa hangin”?
[Hulagway sa panid 16]
Ang korona sa kampeyon nga ginama sa dahon, ingon man ang himaya ug dungog, malaya ra