BABAYE

Ang Hebreohanong pulong alang sa babaye maoy ʼish·shahʹ (sa literal, usa ka babaye nga tawo), nga gihubad usab ingong “asawa.” Sa susama, ang Gregong termino nga gy·neʹ gihubad ingong “babaye” ug “asawa.”

Paglalang. Sa wala pa gani mohangyo si Adan ug tawo ingong kauban, aduna nay gitagana ang Diyos nga iyang Maglalalang. Human ibutang si Adan sa tanaman sa Eden ug gihatag kaniya ang balaod labot sa kahoy sa pagkahibalo sa maayo ug sa daotan, si Jehova miingon: “Dili maayo alang sa tawo nga magpadayon nga mag-inusara. Buhatan ko siyag katabang, ingon nga iyang katimbang.” (Gen 2:18) Wala niya obligaha ang tawo nga mangitag kauban taliwala sa mga hayop, apan iyang gidala ang mga hayop ngadto kang Adan aron hatagan ug mga ngalan. Si Adan wala magtinguha nga makigsekso sa mga hayop ug nakatino nga siya walay angayang kauban taliwala niini nga mga hayop. (Gen 2:​19, 20) “Busa gipahinanok ni Jehova nga Diyos ang tawo ug, samtang siya natulog, gikuha niya ang usa sa iyang mga gusok ug unya gitak-op ang unod sa ibabaw niini. Ug gihimo ni Jehova nga Diyos nga usa ka babaye ang gusok nga iyang gikuha gikan sa lalaki ug gidala siya ngadto sa lalaki. Unya ang lalaki miingon: ‘Kini sa kataposan bukog sa akong mga bukog ug unod sa akong unod. Kini siya pagatawgon nga Babaye, tungod kay gikan sa lalaki kini siya gikuha.’”​—Gen 2:21-23.

Katungdanan ug mga Kaakohan. Ang babaye, nga gilalang gikan sa lalaki, milungtad gumikan sa lalaki. Sanglit siya bahin man sa lalaki, nga “usa ka unod” uban kaniya, ug usa ka katimbang ug katabang kaniya, siya magpasakop kaniya ingong iyang ulo. Siya nailalom usab sa balaod nga gihatag sa Diyos kang Adan bahin sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan. Siya may kaakohan sa pagbuhat alang sa kaayohan sa lalaki. Silang duha magbaton ug mga anak ug magbaton ug pagbulot-an ibabaw sa mga hayop.​—Gen 1:28; 2:24.

Sanglit ang naandang dagan sa kinabuhi sa mga babaye sa kapanahonan sa Bibliya mao ang pagminyo, ang mga teksto nga naghisgot sa mga kaakohan sa babaye sagad may kalabotan sa iyang katungdanan ingong asawa. Ang pangunang katungdanan sa tanang babaye sa Israel mao ang pag-alagad kang Jehova nga Diyos diha sa matuod nga pagsimba. Si Abigail, nga nahimong asawa ni David human mamatay ang iyang walay-silbing bana nga si Nabal, maoy usa ka panig-ingnan niini. Bisan tuod misubay sa daotang dalan si Nabal, nga midumili sa paggamit sa iyang materyal nga mga kabtangan aron tabangan si David nga dinihogan ni Jehova, si Abigail nakaamgo nga siya, ingong asawa ni Nabal, dili obligado sa pagsunod sa gihimo sa iyang bana nga supak sa kabubut-on ni Jehova. Si Jehova nagpanalangin kaniya sa dihang ang iyang pagtabang sa dinihogan ni Jehova nagpadayag sa iyang hugot nga tinguha alang sa hustong pagsimba.​—1Sa 25:23-31, 39-42.

Dugang pa, kinahanglang sundon sa babaye ang iyang bana. Siya may kaakohan nga magmakugihon alang sa kaayohan sa panimalay ug sa pagpasidungog sa iyang bana ingong ulo. Kini mohatag ug kinadak-ang himaya alang kaniya. Ang Proverbio 14:1 nag-ingon: “Ang babayeng tinuod nga maalamon nagtukod sa iyang balay, apan ang buangbuang naglumpag niana pinaagi sa iyang mga kamot.” Siya angayng mosulti kanunay ug maayong mga butang bahin sa iyang bana ug pauswagon ang pagtahod sa uban kaniya, ug ang iyang bana angayng magmagarbohon kaniya. “Ang usa ka asawa nga may katakos maoy purongpurong sa iyang tag-iya, apan siya nga nagabuhat nga makauulaw maingon sa pagkadunot sa iyang mga bukog.” (Pr 12:4) Ang dungganong katungdanan ug mga pribilehiyo nga iyang mabatonan ingong asawa, uban sa mga panalangin tungod sa iyang pagkamatinumanon, pagkamakugihon, ug kaalam, gihubit diha sa Proverbio kapitulo 31.​—Tan-awa ang ASAWA.

Ang usa ka Hebreohanong babaye nga usa ka inahan dakog mahimo sa pagbansay sa iyang mga anak diha sa pagkamatarong, pagkamatinahoron, ug pagkamakugihon ug sagad dakog mahimo sa pagtambag ug paggiya alang sa kaayohan sa iyang dagko nang mga anak nga lalaki. (Gen 27:5-10; Ex 2:7-10; Pr 1:8; 31:1; 2Ti 1:5; 3:​14, 15) Ang mga batang babaye ilabinang gibansay sa pagkahimong maayong mga asawa pinaagi sa pagkakat-on gikan sa ilang mga inahan sa mga paagi sa pagluto, paghablon, ug sa katibuk-ang pagdumala sa panimalay, samtang ang anak nga lalaki tudloan sa amahan ug usa ka partikular nga trabaho. Ang mga asawa usab gawasnong makapahayag sa ilang kaugalingon ngadto sa ilang mga bana (Gen 16:​5, 6) ug usahay makatabang sa ilang mga bana sa pagkab-ot sa hustong mga desisyon.​—Gen 21:9-13; 27:46–​28:4.

Ang mga ginikanan sagad maoy mopili sa pangasaw-onon sa ilang anak nga lalaki. Apan, sa walay duhaduha ubos sa Balaod, sama sa kahimtang ni Rebeca una pa niini, ang babaye may kahigayonan sa pagpatugbaw sa iyang pagbati ug kabubut-on bahin niini. (Gen 24:​57, 58) Bisan tuod gitugotan ang pagbaton ug daghang asawa, sanglit wala pa molihok ang Diyos aron ipasig-uli ang kahimtang nga usa ra ang asawa hangtod nga natukod ang Kristohanong kongregasyon (Gen 2:​23, 24; Mat 19:4-6; 1Ti 3:2), ang pagbaton ug daghang asawa gikontrolar.

Bisan gani ang mga balaod sa militar mihatag ug pabor sa asawa ug bana pinaagi sa pagpahigawas gikan sa pagkasundalo sa usa ka bag-ong naminyong lalaki sulod sa usa ka tuig. Kini mohatag ug kahigayonan sa magtiayon nga pahimuslan ang ilang katungod sa pagbaton ug anak, nga mahimong usa ka dakong kahupayan alang sa inahan kon wala diha ang iyang bana, ug ilabina kon siya mamatay sa panggubatan.​—Deu 20:7; 24:5.

Patas ang pagpadapat sa mga balaod ngadto sa mga lalaki ug mga babaye nga sad-an sa pagpanapaw, insesto o pag-unay, pagpakigsekso sa hayop, ug ubang mga krimen. (Lev 18:​6, 23; 20:10-12; Deu 22:22) Ang mga babaye gidid-an sa pagsul-ob ug mga besti sa usa ka lalaki o ang usa ka lalaki gidid-an usab nga magsul-ob ug mga besti sa usa ka babaye, usa ka buhat nga mahimong motultol ngadto sa imoralidad, lakip na ang homoseksuwalidad. (Deu 22:5) Ang mga babaye mahimong makapahimulos sa mga kaayohan sa mga adlaw nga Igpapahulay, sa mga balaod sa pagkahimong Nazareo, sa mga pista, ug, sa katibuk-an, sa tanang probisyon sa Balaod. (Ex 20:10; Num 6:2; Deu 12:18; 16:​11, 14) Ang inahan, ingon man usab ang amahan, kinahanglang pasidunggan ug pagasundon.​—Lev 19:3; 20:9; Deu 5:16; 27:16.

Mga Pribilehiyo Diha sa Kristohanong Kongregasyon. Maylabot sa gipili sa Diyos alang sa langitnong pagtawag (Heb 3:1) nga mahimong kaubang mga manununod ni Jesu-Kristo, walay kalainan ang mga lalaki ug mga babaye diha sa espirituwal nga diwa. Ang apostol misulat: “Sa pagkatinuod, kamong tanan mga anak sa Diyos pinaagi sa inyong pagtuo kang Kristo . . . walay lalaki ni babaye; kay kamong tanan usa ka persona nga nahiusa kang Kristo Jesus.” (Gal 3:26-28) Silang tanan kinahanglang makadawat ug kausaban sa kinaiyahan panahon sa ilang pagkabanhaw, sanglit sila gihimong mga mag-aambit sa “kinaiyahan nga iya sa Diyos,” nga sa maong kahimtang walay mga babaye, kay walay babaye taliwala sa espiritung mga linalang, sanglit ang sekso maoy paagi sa Diyos sa pagpadaghan sa mga linalang sa yuta.​—2Pe 1:4.

Mga magmamantala sa maayong balita. Ang mga babaye, nga gihisgotan ingong “mga anak nga babaye” ug “mga sulugoong babaye” diha sa tagna ni Joel, maoy lakip niadtong nakadawat sa mga gasa sa balaang espiritu sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P. Sukad niadtong adlawa ang Kristohanong mga babaye nga gihatagan niini nga mga gasa nakasultig langyawng mga pinulongan nga sa nangagi dili nila masabtan, ug sila ‘nanagna,’ dili kay mihimog mga prediksiyon bahin sa hinungdanong mga hitabo sa umaabot, kondili nagasulti bahin sa mga kamatuoran sa Bibliya.​—Joe 2:​28, 29; Buh 1:13-15; 2:1-4, 13-18; tan-awa ang MANALAGNANG BABAYE.

Ang ilang pagpakigsulti bahin sa mga kamatuoran sa Bibliya ngadto sa uban dili lamang limitado sa ilang mga isigkamagtutuo. Una pa sa iyang pagkayab sa langit, gisultihan ni Jesus ang iyang mga sumusunod: “Kamo magadawat ug gahom sa dihang ang balaang espiritu mokunsad kaninyo, ug kamo mahimong akong mga saksi sa Jerusalem ug sa tibuok Judea ug Samaria ug hangtod sa kinalay-ang dapit sa yuta.” (Buh 1:8) Human niadto, sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P., sa dihang ang balaang espiritu gibubo ngadto kanila, ang tibuok pundok sa 120 ka tinun-an (lakip ang pipila ka babaye) gitugahan ug gahom ingong iyang mga saksi (Buh 1:​14, 15; 2:​3, 4); ug ang tagna ni Joel (2:​28, 29) nga gikutlo ni Pedro niadtong okasyona naghisgot lakip sa mga babaye. Busa sila gilakip taliwala niadtong kinsa may kaakohan sa pagkahimong mga saksi ni Jesus “sa Jerusalem ug sa tibuok Judea ug Samaria ug hangtod sa kinalay-ang dapit sa yuta.” Nahiuyon niana, si apostol Pablo sa ulahi nagtaho nga si Euodia ug Sintique, nga didto sa Filipos, “naningkamot kiliran sa kiliran uban [kaniya] diha sa maayong balita”; ug si Lucas naghisgot kang Priscila nga nakig-ambit uban sa iyang bana nga si Aquila sa ‘pagpatin-aw sa dalan sa Diyos’ didto sa Efeso.​—Flp 4:​2, 3; Buh 18:26.

Mga tigom sa kongregasyon. Dihay mga tigom sa dihang kini nga mga babaye nag-ampo ug nanagna, apan sila nagpandong sa ilang ulo. (1Co 11:​3-16; tan-awa ang PANDONG SA ULO.) Bisan pa niana, dayag nga sa mga panagkatigom sa publiko, sa dihang “ang tibuok kongregasyon” ingon man usab ang ‘mga dili-magtutuo’ magkatigom sa usa ka dapit (1Co 14:23-25), ang mga babaye kinahanglang “magpakahilom.” Kon ‘buot silang makakat-on, sila makapangutana sa ilang mga bana sa balay, kay makauulaw alang sa babaye nga mosulti diha sa kongregasyon.’​—1Co 14:31-35.

Bisan tuod wala tugoti sa pagtudlo diha sa mga tigom sa kongregasyon, ang usa ka babaye makatudlo sa mga tawo sa gawas sa kongregasyon nga nagtinguha nga makakat-on sa kamatuoran sa Bibliya ug sa maayong balita bahin kang Jesu-Kristo (itandi ang Sal 68:11), ingon man usab mahimong “magtutudlo sa maayo” ngadto sa mas batan-ong mga babaye (ug kabataan) sulod sa kongregasyon. (Tit 2:3-5) Apan siya walay awtoridad ibabaw sa usa ka lalaki o makiglantugi sa mga lalaki, sama pananglitan, diha sa mga panagkatigom sa kongregasyon. Kinahanglan niyang hinumdoman kon unsay nahitabo kang Eva ug kon sa unsang paagi gipahayag sa Diyos ang katungdanan sa babaye human makasala si Adan ug Eva.​—1Ti 2:11-14; Gen 3:16.

Mga lalaki nga nag-alagad ingong mga magtatan-aw, ministeryal nga mga alagad. Sa paghisgot bahin sa “mga gasa nga mga lalaki” nga gihatag ni Kristo ngadto sa kongregasyon, walay gihisgotan nga mga babaye. Ang mga pulong nga “mga apostoles,” “mga manalagna,” “mga tig-ebanghelyo,” “mga magbalantay,” ug “mga magtutudlo” tanan nagtumong sa mga lalaki. (Efe 4:​8, 11) Ang Efeso 4:11 gihubad sa American Translation: “Ug iyang gihatag kanato ang pipila ka lalaki ingong mga apostoles, ang pipila ingong mga manalagna, ang pipila ingong mga misyonaryo, ang pipila ingong mga pastor ug mga magtutudlo.”​—Itandi ang Mo, NW; usab ang Sal 68:18.

Bug-os nga nahiuyon niini, sa dihang si apostol Pablo misulat kang Timoteo bahin sa mga kuwalipikasyon alang sa mga katungdanan sa pag-alagad ingong “mga magtatan-aw” (e·piʹsko·poi), kinsa usab maoy mga “ansiyano” (pre·sbyʹte·roi), ug ingong “ministeryal nga mga alagad” (di·aʹko·noi) sa kongregasyon, siya espesipikong nag-ingon nga sila kinahanglang mga lalaki ug, kon minyo, “bana sa usa ka asawa.” Walay bisan usa sa mga apostoles ang naghisgot maylabot sa katungdanan sa “diakonisa” (di·a·koʹnis·sa).​—1Ti 3:1-13; Tit 1:5-9; itandi ang Buh 20:​17, 28; Flp 1:1.

Bisan tuod gihisgotan si Febe (Rom 16:1) ingong usa ka “ministro” (di·aʹko·nos, nga wala ang tinong artikulo sa Grego), dayag nga siya wala itudlo ingong babayeng ministeryal nga alagad sa kongregasyon, tungod kay walay probisyon ang Kasulatan labot niana. Wala sultihi sa apostol ang kongregasyon nga modawat ug mga instruksiyon gikan kang Febe apan, hinuon, abiabihon siya ug ‘abagan siya sa bisan unsang butang nga siya manginahanglan kanila.’ (Rom 16:2) Ang paghisgot ni Pablo kaniya ingong ministro dayag nga maylabot sa iyang kalihokan sa pagpakaylap sa maayong balita, ug siya naghisgot kang Febe ingong babayeng ministro nga nakig-uban sa kongregasyon sa Cencrea.​—Itandi ang Buh 2:​17, 18.

Sa balay. Ang babaye gihubit sa Kasulatan ingong “usa ka sudlanan nga mas mahuyang.” Siya pakiglabotan sa iyang bana sumala niana nga kahimtang. (1Pe 3:7) Siya may daghang pribilehiyo, sama sa pagpakigbahin sa pagtudlo sa mga anak ug sa katibuk-ang pagdumala sa mga kalihokan sulod sa panimalay, ubos sa pag-uyon ug direksiyon sa iyang bana. (1Ti 5:14; 1Pe 3:​1, 2; Pr 1:8; 6:20; kap 31) Siya may katungdanan nga magpasakop sa iyang bana. (Efe 5:22-24) Siya may obligasyon sa iyang bana nga ihatag ang nahiangay sa magtiayon.​—1Co 7:3-5.

Pagdayandayan. Ang Bibliya sa katibuk-an wala maghukom batok sa pagdayandayan pinaagi sa pamesti o pagsul-ob ug mga alahas, apan kini naglatid nga ang pagkamakasaranganon ug pagkanahiangay maoy mga sukdanan. Ang apostol nagtudlo nga ang pagpamesti sa mga babaye kinahanglang mahapsay ug nga ang mga babaye magdayandayan sa ilang kaugalingon “uban ang pagkamakasaranganon ug maayong panghunahuna.” Dili hatagan ug sobrang pagtagad ang mga estilo sa buhok, mga pahiyas, ug mahal nga mga sinina apan, hinunoa, ang mga butang nga makaamot sa espirituwal nga katahom, nga mao, ang “maayong mga buhat” ug ang “natago nga pagkatawo sa kasingkasing pinaagi sa dili-madunot nga sapot sa malinawon ug malumong espiritu.”​—1Ti 2:​9, 10; 1Pe 3:​3, 4; itandi ang Pr 11:​16, 22; 31:30.

Si apostol Pedro naghisgot sa maong mapinasakopong mga babaye nga nagpasundayag sa kaputli, pagkamatinahoron, diyosnong panggawi nga ‘kamo mahimong mga anak ni Sara, kon kamo magpadayon sa pagbuhat ug maayo ug dili mahadlok sa bisan unsang hinungdan sa kalisang.’ Busa kini nga mga asawa adunay dakong pribilehiyo, dili ingong kaliwat sa matinumanong si Sara sa unodnong paagi kondili ingong mga tigsundog kaniya. Si Sara nakapribilehiyo sa pagpahimugso kang Isaac ug nahimong katigulangang babaye ni Jesu-Kristo, kinsa sa panguna mao ang ‘binhi ni Abraham.’ (Gal 3:16) Busa ang Kristohanong mga asawa, nga nagpamatuod sa ilang kaugalingon ingong mahulagwayong mga anak nga babaye ni Sara bisan ngadto sa dili-magtutuong mga bana, makaseguro sa pagkadawat ug dagayang ganti diha sa mga kamot sa Diyos.​—1Pe 3:6; Gen 18:​11, 12; 1Co 7:12-16.

Mga Babaye nga Nag-alagad Kang Jesus. Ang mga babaye nakapahimulos ug mga pribilehiyo maylabot sa yutan-ong ministeryo ni Jesus, apan dili ang mga pribilehiyo nga gihatag ngadto sa 12 ka apostoles ug sa 70 ka tig-ebanghelyo. (Mat 10:1-8; Luc 10:1-7) Ubay-ubay sa mga babaye ang nag-alagad kang Jesus ginamit ang ilang mga kabtangan. (Luc 8:1-3) Ang usa ka babaye nagdihog kaniya ug pinahumotan nga lana pipila ka adlaw una pa sa iyang kamatayon, ug tungod sa iyang gibuhat si Jesus misaad: “Bisan diin gani sa tibuok kalibotan igawali kining maayong balita, ang gibuhat niini nga babaye igaasoy usab ingon nga paghandom kaniya.” (Mat 26:6-13; Ju 12:1-8) Ang mga babaye maoy lakip niadtong linaing gipakigkitaan ni Jesus sa adlaw sa iyang pagkabanhaw, ug ang mga babaye maoy lakip niadtong iyang gipakigkitaan sa ulahi.​—Mat 28:1-10; Ju 20:1-18.

Mahulagwayong Paggamit. Sa ubay-ubayng mga higayon ang mga babaye gigamit ingong simbolo sa paghawas sa mga kongregasyon o mga organisasyon sa tawo. Gigamit usab sila sa pagsimbolo sa mga siyudad. Ang hinimayang kongregasyon ni Kristo gihisgotan ingong iyang “pangasaw-onon,” nga gitawag usab nga “ang balaang siyudad, ang Bag-ong Jerusalem.”​—Ju 3:29; Pin 21:​2, 9; 19:7; itandi ang Efe 5:23-27; Mat 9:15; Mar 2:20; Luc 5:​34, 35.

Si Jehova naghisgot sa kongregasyon o sa nasod sa Israel ingong iyang “babaye,” sanglit siya mao ang “banang tag-iya” niini tungod sa iyang relasyon uban kanila gumikan sa pakigsaad sa Balaod. Sa mga tagna sa pagpasig-uli siya naghisgot sa Israel niining paagiha, nga usahay nagtumong sa iyang mga pulong ngadto sa Jerusalem, ang nagamandong siyudad sa nasod. Ang “mga anak nga lalaki” ug “mga anak nga babaye” (Isa 43:5-7) niini nga babaye mao ang mga membro sa nasod sa Israel.​—Isa 51:17-23; 52:​1, 2; 54:​1, 5, 6, 11-13; 66:10-12; Jer 3:14; 31:​31, 32.

Sa daghang higayon ang ubang mga nasod o mga siyudad gihisgotan ingong mga babaye. Ang pipila mao kini: ang Moab (Jer 48:41), Ehipto (Jer 46:11), Raba sa Ammon (Jer 49:2), Babilonya (Jer 51:13), ug ang simbolikong Dakong Babilonya.​—Pin 17:1-6; tan-awa ang DAKONG BABILONYA; ANAK NGA BABAYE.

Ang “babaye” sa Genesis 3:15. Sa panahon nga iyang gihukman ang mga ginikanan sa katawhan, si Adan ug Eva, gisaad sa Diyos ang usa ka binhi nga ipanganak sa “babaye,” ug kinsa maoy magdugmok sa ulo sa halas. (Gen 3:15) Kini maoy usa ka “sagradong tinago” nga ibutyag sa Diyos sa iyang takdang panahon. (Col 1:26) Ang pipila ka butang maylabot sa mga panghitabo nga gihisgotan sa panahon nga gihatag ang tagna mohatag ug mga timailhan kon kinsa gayod ang “babaye.” Sanglit ang iyang binhi maoy magdugmok sa ulo sa halas, dili gayod siya usa ka tawhanong binhi, kay ang Kasulatan nagpakita nga dili usa ka literal nga halas diha sa yuta ang gipunting sa mga pulong sa Diyos. Ang “halas” gipakita sa Pinadayag 12:9 nga mao si Satanas nga Yawa, usa ka espiritung persona. Busa, ang “babaye” sa tagna dili mahimong usa ka tawhanong babaye, sama kang Maria nga inahan ni Jesus. Ang apostol mihatag ug katin-awan bahin niini diha sa Galacia 4:21-31.​—Tan-awa ang BINHI.

Niini nga mga teksto ang apostol naghisgot sa gawasnong asawa ni Abraham ug sa iyang puyopuyo nga si Agar ug nag-ingon nga si Agar maoy katumbas sa literal nga siyudad sa Jerusalem ilalom sa pakigsaad sa Balaod, ug ang iyang “mga anak” mao ang mga lungsoranon sa Hudiyohanong nasod. Ang asawa ni Abraham nga si Sara, matod ni Pablo, maoy katumbas sa “Jerusalem sa itaas,” nga mao ang espirituwal nga inahan ni Pablo ug sa iyang mga kaubanan nga inanak sa espiritu. Kining langitnong “inahan” mao usab ang “inahan” ni Kristo, nga mao ang kinamagulangan sa tanan niyang espirituwal nga mga igsoon, nga ang tanan kanila naggikan sa Diyos ingong ilang Amahan.​—Heb 2:​11, 12; tan-awa ang BABAYENG GAWASNON.

Makataronganon ug nahiuyon sa Kasulatan nga ang “babaye” sa Genesis 3:15 maoy usa ka espirituwal nga “babaye.” Maingon nga ang “pangasaw-onon,” o “asawa,” ni Kristo dili usa ka indibiduwal nga babaye, kondili usa ka grupo, nga gilangkoban sa daghang espirituwal nga mga membro (Pin 21:9), ang “babaye” nga manganak ug espirituwal nga mga anak sa Diyos, ang ‘asawa’ sa Diyos (nga gitagna diha sa mga pulong ni Isaias ug Jeremias sama sa gihisgotan), maglangkob sa daghang espirituwal nga mga tawo. Kini maoy linangkob nga pundok sa mga tawo, usa ka organisasyon, usa nga langitnon.

Kini nga “babaye” gihubit diha sa panan-awon ni Juan sa Pinadayag kapitulo 12. Ang babaye gipakita nga nanganak ug usa ka anak nga lalaki, usa ka magmamando nga “magabantay sa katawhan pinaagig olisi nga puthaw.” (Itandi ang Sal 2:6-9; 110:​1, 2.) Kini nga panan-awon gipakita kang Juan dugay pang panahon human sa pagkatawo ni Jesus ug usab human sa pagdihog kaniya ingong Mesiyas sa Diyos. Sanglit dayag nga kini naghisgot sa samang persona, kini nagtumong gayod, dili sa tawhanong pagkatawo ni Jesus, kondili ngadto sa ubang hitabo, nga mao, ang pagpalingkod kaniya aron sa pagmando sa Gingharian. Busa ang pagkahimugso sa Mesiyanikong Gingharian sa Diyos mao ang gihulagway dinhi.

Si Satanas gipakita sa ulahi ingong naglutos sa “babaye” ug nakiggubat sa “mga nahibilin sa iyang binhi.” (Pin 12:​13, 17) Sanglit ang “babaye” langitnon, ug si Satanas niining panahona gitambog na sa yuta (Pin 12:7-9), dili na niya maabot ang maong langitnong mga persona nga naglangkob sa “babaye,” apan iyang maabot ang mga nahibilin sa “binhi” o mga anak sa babaye, ang mga igsoon ni Jesu-Kristo nga ania pa sa yuta. Niining paagiha iyang gilutos ang “babaye.”

Ubang paggamit. Sa pagtagna sa kagutmanan nga modangat sa Israel kon sila mosupak ug molapas sa iyang pakigsaad, ang Diyos miingon: ‘Napulo unya ka babaye ang magluto sa inyong tinapay sa usa ka hurnohan ug ihatag pagbalik ang inyong tinapay sumala sa timbang niini.’ Ang kagutmanan hilabihan gayod nga tungod niana ang napulo ka babaye magkinahanglan ug usa lamang ka hurnohan, samtang sa kasagarang panahon ang matag usa kanila mogamit ug usa ka hurnohan.​—Lev 26:26.

Human pasidan-i ang Israel sa katalagman nga modangat kaniya tungod sa iyang pagkadili-matinumanon, si Jehova miingon pinaagi ni Isaias nga manalagna: “Ug pito ka babaye mogunit sa usa ka lalaki nianang adlawa, nga magaingon: ‘Kami mokaon sa among kaugalingong tinapay ug mosul-ob sa among kaugalingong mga kupo; basta tawgon lamang kami sa imong ngalan aron mawagtang ang among kaulawan.’” (Isa 4:1) Sa nag-unang duha ka bersikulo (Isa 3:​25, 26), gisulti sa Diyos nga ang mga tawo o kalalakin-an sa Israel mapukan sa gubat. Busa iyang gisultihan ang Israel sa kadaot nga ipahinabo sa maong mga gubat nganha sa mga lalaki sa nasod, nga hilabihang magpakunhod kanila nga tungod niana ang ubay-ubayng mga babaye motapot sa ilang kaugalingon ngadto sa usa lamang ka lalaki. Sila malipay na sa paghupot sa iyang ngalan ug makabaton ug atensiyon sa usa ka lalaki, bisan pag ilang ipaambit siya ngadto sa ubang mga babaye. Ilang gidawat ang poligamiya ug ang pagkahimong puyopuyo aron lamang makabaton ug diyutayng bahin sa kinabuhi sa usa ka lalaki. Sa ingon mahanaw ang pipila ka kaulawan tungod sa pagkabalo o sa pagkadili-minyo, ug sa pagkawalay-anak.

Sa usa ka tagna sa paghupay sa Israel, si Jehova miingon: “Hangtod kanus-a nga ikaw moliso ngadto-nganhi, Oh dili-matinumanong anak nga babaye? Kay si Jehova naglalang ug usa ka bag-ong butang sa yuta: Usa ka babaye lamang ang magalimis sa usa ka lalaki nga lig-on ug lawas.” (“Ang babaye mangulitawo sa lalaki!” AT) (Jer 31:22) Hangtod nianang panahona ang Israel, ingong asawa sa Diyos pinaagi sa pakigsaad sa Balaod, miliso “ngadto-nganhi” sa pagkadili-matinumanon. Karon si Jehova nagdapit sa “ulay sa Israel” sa pagbutang ug mga timaan sa dalan ug mga timailhang poste aron tultolan siya sa pagbalik ug itumong ang iyang kasingkasing diha sa dakong dalan nga pabalik. (Jer 31:21) Si Jehova magbutang sa iyang espiritu diha kaniya aron siya magmaikagon gayod sa pagbalik. Busa, sama sa usa ka asawa nga magalimis sa iyang bana aron mahibalik ang maayong relasyon uban kaniya, sa ingon ang Israel magalimis kang Jehova nga Diyos aron mahibalik ang maayong relasyon uban kaniya ingong iyang bana.

Ang “tinguha sa mga babaye.” Mahitungod sa “hari sa amihanan,” ang tagna ni Daniel nag-ingon: “Siya dili magtagad sa Diyos sa iyang mga amahan; ug siya dili magtagad sa tinguha sa mga babaye ug sa tanang ubang diyos, apan siya magbayaw sa iyang kaugalingon ibabaw sa tanan. Apan ngadto sa diyos sa mga kuta, sa iyang katungdanan siya maghatag ug himaya.” (Dan 11:​37, 38) Ang “mga babaye” dinhi mahimong magtumong sa mas mahuyang nga mga nasod nga mahimong ‘babayeng mga sulugoon’ sa “hari sa amihanan,” ingong mas mahuyang nga mga sudlanan. Sila adunay mga diyos nga ilang gitinguha ug gisimba, apan ang “hari sa amihanan” dili magtagad kanila ug magpabili hinuon sa diyos sa militarismo.

Ang simbolikong “mga dulon.” Sa panan-awon sa simbolikong “mga dulon” sa Pinadayag 9:1-11, kini nga mga dulon gihulagway nga adunay “buhok ingon sa buhok sa mga babaye.” Nahiuyon sa prinsipyo sa Kasulatan nga ang tag-as nga buhok sa babaye maoy timaan sa iyang pagpasakop sa iyang bana ingong ulo, ang buhok niining simbolikong “mga dulon” naghawas gayod sa pagpasakop niadtong kinsa ilang gisimbolohan ngadto sa usa nga gipakita diha sa tagna nga mao ang ulo ug hari ibabaw kanila.​—Tan-awa ang ABADDON.

Ang 144,000 “wala mahugawi sa mga babaye.” Sa Pinadayag 14:​1-4, ang 144,000 nga gihubit nga nagbarog uban sa Kordero didto sa Bukid sa Zion giingon nga “gipalit gikan sa yuta. Mao kini sila ang wala mahugawi sa mga babaye; sa pagkatinuod, sila mga ulay.” Kini sila gipakita nga nakabaton ug suod nga relasyon uban sa Kordero kay sa nabatonan ni bisan kinsang uban pa nga tawo, nga mao lamang ang bug-os nga nakakat-on sa “bag-ong awit.” (Pin 14:1-4) Kini nagpasabot nga sila mao ang “pangasaw-onon” sa Kordero. (Pin 21:9) Sila maoy espirituwal nga mga tawo, ingon sa gibutyag sa kamatuoran nga sila nagbarog sa langitnong Bukid sa Zion uban sa Kordero. Busa ang ilang ‘pagkawala mahugawi sa mga babaye’ ug ang ilang pagkahimong “mga ulay” wala magpasabot nga walay usa niining 144,000 ka tawo ang nagminyo sukad, kay ang Kasulatan wala magdili sa pagminyo niadtong mga tawo sa yuta nga mahimong kaubang mga manununod ni Kristo. (1Ti 3:2; 4:​1, 3) Ni kini magpasabot nga ang tanang 144,000 maoy mga lalaki, kay “walay lalaki ni babaye” maylabot sa espirituwal nga relasyon sa kaubang mga manununod ni Kristo. (Gal 3:28) Busa ang “mga babaye” maoy simboliko gayod nga mga babaye, nga sa walay duhaduha mao ang relihiyosong mga organisasyon sama sa Dakong Babilonya ug sa iyang ‘mga anak nga babaye,’ ang bakak nga relihiyosong mga organisasyon, diin ang pagduyog ug pagpakigbahin niini maghimo gayod sa usa nga mahugaw. (Pin 17:5) Kining simbolikong kahubitan nahiuyon sa gikinahanglan sa Balaod nga ang hataas nga saserdote sa Israel mokuha lamang ug ulay nga babaye aron mahimo niyang asawa, kay si Jesu-Kristo mao ang dakong Hataas nga Saserdote ni Jehova.​—Lev 21:​10, 14; 2Co 11:2; Heb 7:26.

Mahitungod sa pagtawag ni Jesus kang Maria ingong “babaye,” tan-awa ang MARIA Num. 1 (Gitahod, Gihigugma ni Jesus).