May mga Teksto ba sa Bibliya nga Nagkasumpaki?

Wala, ang tibuok Bibliya nagkaharmonya. Bisag may mga teksto nga daw nagkasumpaki, kini sagad hustong masabtan kon sundon ang usa o pipila niining mosunod nga mga prinsipyo:

1. Tagda ang konteksto (palibot nga mga teksto). Bisan kinsang awtor mahimong masaypan nga ang iyang sinulat nagkasumpaki kon usa ka bahin lang niana ang tagdon.

2. Tagda ang punto-debista sa magsusulat. Ang mga nakakita sa usa ka hitabo basin tukmang mag-asoy niana apan dili mogamit ug samang mga pulong o dili maghisgot ug samang mga detalye.

3. Tagda ang kasaysayan ug kostumbre.

4. Sayra kon simbolikal o literal ang paggamit sa usa ka pulong.

5. Ilha nga ang usa ka buhat mahimong ipunting ngadto sa usa ka tawo—bisag dili siya mismo ang nagbuhat niana.a

6. Paggamit ug tukmang hubad sa Bibliya.

7. Ayaw pugsa nga ipahiuyon ang giingon sa Bibliya ngadto sa sayop nga mga relihiyosong ideya o doktrina.

Ang mosunod nga mga pananglitan magpakita kon sa unsang paagi ang maong mga prinsipyo makatabang kanato nga hustong masabtan ang daw nagkasumpaki nga mga teksto sa Bibliya.

Prinsipyo 1: Konteksto

Kon ang Diyos mipahulay sa ikapitong adlaw, nganong giingon nga siya nagpadayon sa pagbuhat? Ang asoy bahin sa paglalang diha sa Genesis nag-ingon nga ang Diyos “mipahulay sa ikapitong adlaw gikan sa tanan niyang buhat nga iyang gihimo.” (Genesis 2:2-4) Ang konteksto nagpakita nga kini espesipikong nagtumong sa iyang paglalang sa Yuta. Apan dili kini sumpaki sa giingon ni Jesus nga ang Diyos “nagpadayon sa pagbuhat hangtod karon,” kay siya naghisgot bahin sa ubang buhat sa Diyos. (Juan 5:17) Apil sa mga buhat sa Diyos ang pagpasulat sa Bibliya ug ang paggiya ug pag-atiman sa katawhan.—Salmo 20:6; 105:5; 2 Pedro 1:21.

Prinsipyo 2 ug 3: Punto-debista ug kasaysayan

Diin giayo ni Jesus ang tawong buta? Ang basahon sa Lucas nag-ingon nga giayo ni Jesus ang tawong buta samtang “nagkaduol na [si Jesus] sa Jerico.” Apan ang susamang asoy diha sa basahon sa Mateo naghisgot ug duha ka tawong buta ug nga kini nahitabo dihang si Jesus ‘pagawas sa Jerico.’ (Lucas 18:35-43; Mateo 20:29-34) Sa pagkatinuod, ang duha ka magsusulat niini nga asoy magkalahig punto-debista. Ang matag usa dili parehas ug detalye nga gihisgotan. Bahin sa gidaghanon sa tawong buta, si Mateo espesipikong naghisgot ug duha samtang si Lucas naghisgot lag usa nga direktang gikaestorya ni Jesus. Bahin sa lugar, nadiskobrehan sa mga arkeologo nga sa panahon ni Jesus, duha ka siyudad ang Jerico—ang karaang Hudiyohanong siyudad kapin sa usag tunga ka kilometro ang distansiya gikan sa bag-ong Romanhong siyudad. Tingali gihimo ni Jesus ang milagro taliwala niining duha ka siyudad.

Prinsipyo 4: Simbolikal ug literal nga mga pulong

Malaglag ba ang yuta? Ang Ecclesiastes 1:4 nag-ingon nga “ang yuta magpabilin bisan hangtod sa panahong walay tino.” Para sa uban, sukwahi kini sa giingon sa laing teksto: “Tunawon sa kalayo ang tanan. Ang yuta ug ang naa ini maugdaw.” (2 Pedro 3:10, Biblia sa Kristohanong Katilingban) Pero sa Bibliya, ang pulong “yuta” usahay magtumong sa atong planeta (literal) ug usahay sa mga tawo nga nagpuyo niini (simbolikal). (Genesis 1:1; 11:1) Dihang ang 2 Pedro 3:10 nag-ingon nga ang “yuta” maugdaw, kini wala magkahulogan nga sunogon ang atong planeta kondili ‘laglagon ang mga tawong dili-diyosnon.’—2 Pedro 3:7.

Prinsipyo 5: Kon kang kinsa gipunting ang usa ka buhat

Sa Capernaum, kinsay miduol kang Jesus aron isulti ang hangyo sa senturyon? Ang Mateo 8:5, 6 nag-ingon nga ang senturyon (opisyal sa kasundalohan) maoy miduol kang Jesus, samtang ang Lucas 7:3 nag-ingon nga gisugo sa senturyon ang pipila ka kadagkoan sa mga Hudiyo sa paghangyo kang Jesus. Kini mahimong sabton nga ang senturyon maoy mihangyo, pero nagpadala lang siyag mga representante.

Prinsipyo 6: Tukma nga hubad

Kitang tanan ba makasala? Ang Bibliya nagtudlo nga kitang tanan nakapanunod sa sala sa unang tawo nga si Adan. (Roma 5:12) Diha sa pipila ka hubad, daw sumpaki kini sa ubang teksto nga nag-ingon nga ang maayong tawo “dili makasala.” (1 Juan 3:6, The Bible in Basic English) Apan sa orihinal nga pinulongan, ang Gregong berbo sa pulong ‘sala’ sa 1 Juan 3:6 nagpakita ug mapinadayonong aksiyon. Ang napanunod nga sala, nga dili nato kalikayan, lahi kay sa tinuyo ug nabatasan nga pagsupak sa mga balaod sa Diyos. Busa sa ubang hubad, nasulbad kini nga panagsumpaki pinaagi sa tukma nga paggamit ug mga pulong sama sa “dili magpakasala” o “wala magbatasan sa pagpakasala.”—Bag-ong Kalibotang Hubad; Phillips.

Prinsipyo 7: Binase sa Bibliya, dili sa sayop nga doktrina

Si Jesus ba katumbas sa Diyos o ubos kay sa Diyos? Si Jesus kas-a miingon: “Ako ug ang Amahan usa ra,” nga daw sukwahi sa iyang gisulti nga “ang Amahan labaw pa kay kanako.” (Juan 10:30; 14:28) Aron husto ang atong pagsabot niana nga mga bersikulo, angay natong susihon ang giingon sa Bibliya bahin kang Jehova ug kang Jesus imbes paningkamotang ipahiuyon ang maong mga bersikulo sa doktrina sa Trinidad, nga wala itudlo sa Bibliya. Gipakita sa Bibliya nga si Jehova dili lang kay Amahan ni Jesus kondili Diyos usab ni Jesus, ang Usa nga iyang gisimba. (Mateo 4:10; Marcos 15:34; Juan 17:3; 20:17; 2 Corinto 1:3) Busa, si Jesus dili katumbas sa Diyos.

Ang konteksto sa giingon ni Jesus nga “ako ug ang Amahan usa ra” nagpakita nga siya ug ang iyang Amahan, si Jehova, usa rag katuyoan. Sa ulahi si Jesus miingon: “Ang Amahan nahiusa kanako ug ako nahiusa sa Amahan.” (Juan 10:38) Sa susama, si Jesus ug ang iyang mga sumusunod usa rag katuyoan kay siya nag-ampo sa Diyos alang kanila: “Gihatag ko kanila ang himaya nga imong gihatag kanako, aron nga sila mahimong usa ingon nga kita usa. Ako nahiusa kanila ug ikaw nahiusa kanako.”—Juan 17:22, 23.