PRESENSIYA
Ang Gregong pulong nga gihubad nga “presensiya” maoy pa·rou·siʹa, gikan sa pa·raʹ (sa tupad) ug ou·siʹa (gikan sa ei·miʹ, nga nagkahulogang “anaa”). Busa, sa literal ang pa·rou·siʹa nagkahulogang “anaa sa tupad,” nga mao, usa ka “presensiya.” Gigamit kini sa 24 ka higayon diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, nga kanunayng nagtumong sa presensiya ni Kristo maylabot sa iyang Mesiyanikong Gingharian.—Mat 24:3; tan-awa ang apendise sa Rbi8, pp. 1576, 1577.
Daghang hubad ang nagkalainlain sa ilang mga paghubad niini nga pulong. Bisan tuod naghubad sa pa·rou·siʹa ingong “presensiya” diha sa pipila ka teksto, sila mas subsob nga naghubad niini ingong “pag-anhi.” Kini ang nahimong pasukaranan alang sa ekspresyong “ikaduhang pag-anhi” o “ikaduhang pag-abot” (adventus [“pag-abot” o “pag-anhi”] nga maoy hubad sa Latin nga Vulgate sa pa·rou·siʹa diha sa Mat 24:3) maylabot kang Kristo Jesus. Bisan tuod ang gikinahanglang presensiya ni Jesus nagpasabot sa iyang pag-abot diha sa dapit nga siya presente, ang paghubad sa pa·rou·siʹa ingong “pag-anhi” nagpasiugda lamang sa pag-abot ug wala na maglakip sa iyang presensiya human niana. Bisan pag ang duha ka pulong nga “pag-abot” ug “presensiya” mahimong maoy mga hubad sa pa·rou·siʹa, ang mga leksikograpo sagad midawat nga ang presensiya sa tawo mao ang pangunang ideya nga gipasabot sa pulong.
Ang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (1981, Tomo 1, pp. 208, 209) nag-ingon: “Ang PAROUSIA . . . nagtumong sa pag-abot ug sa mosunod nga presensiya. Pananglitan, diha sa usa ka sulat nga papiro [gisulat diha sa Grego] ang usa ka babaye naghisgot bahin sa pagkagikinahanglan sa iyang parousia diha sa usa ka dapit aron sa pag-atiman sa mga butang maylabot sa iyang kabtangan didto. . . . Sa dihang gigamit sa pagbalik ni Kristo, sa panahon sa Pagsakgaw sa Iglesya, kini nagpasabot, dili lamang sa Iyang daklit nga pag-anhi alang sa Iyang mga santos, kondili sa Iyang presensiya uban kanila sukad nianang yugtoa hangtod sa Iyang pagpadayag sa kalibotan.” Ang Greek-English Lexicon ni Liddell ug Scott (girebisar ni H. Jones, Oxford, 1968, p. 1343) nagpakita nga ang pa·rou·siʹa gigamit usahay sa sekular nga Gregong literatura sa pagtumong sa “pagduaw sa usa ka harianon o sa usa ka opisyal.”
Siyempre, ang sekular nga Gregong mga sinulat makatabang sa pagtino sa kahulogan niining Gregong termino. Apan, ang mas labawng makatabang sa pagtino sa hustong paggamit niini nga pulong mao ang Bibliya mismo. Pananglitan, sa Filipos 2:12 si Pablo naghisgot sa mga Kristohanon sa Filipos ingong nagmasinugtanon “dili lamang sa panahon nga ako anaa diha [pa·rou·siʹai], kondili labi pa gayod karon sa panahon nga ako wala diha [a·pou·siʹai].” Ingon man usab sa 2 Corinto 10:10, 11, human hisgoti kadtong miingon nga “ang iyang mga sulat mabug-at ug kusganon, apan sa personal [pa·rou·siʹa] siya maluya ug ang iyang pagsulti talamayon,” si Pablo midugang, “Angay kining tagdon sa maong tawo, nga kon unsa kami sa among pulong pinaagig mga sulat samtang wala kami diha [a·ponʹtes], ingon usab niana ang among paglihok dihang anaa [pa·ronʹtes] kami.” (Itandi usab ang Flp 1:24-27.) Busa, ang kalainan maoy tali sa pagkaanaa ug pagkawala diha, dili tali sa pag-abot (o pag-anhi) ug sa pagbiya.
Tungod niini, ang Emphasised Bible ni J. B. Rotherham nag-ingon diha sa apendise niini (p. 271): “Niini nga edisyon ang pulong nga parousia kanunayng gihubad nga ‘presensiya’ (ang ‘pag-abot,’ ingong laing hubad niini nga pulong, wala gamita). . . . Ang kahulogan sa ‘presensiya’ tin-aw kaayong [gipakita] pinaagi sa pagtandi sa ‘pagkawala diha’ . . . nga tungod niana natural nga ipangutana,—Nganong dili kanunayng hubaron nga ingon niana?”
Ang dugang pamatuod nga ang pa·rou·siʹa ni Jesus maoy dili lamang usa ka daklit nga pag-abot nga sundan sa kalit nga pagbiya kondili maoy usa ka presensiya nga maglangkob sa usa ka yugto sa panahon gipaila usab sa iyang mga pulong nga natala sa Mateo 24:37-39 ug sa Lucas 17:26-30. Dinhi ang “mga adlaw ni Noe” gitandi sa “presensiya sa Anak sa tawo” (“mga adlaw sa Anak sa tawo,” sa asoy ni Lucas). Busa, wala ilimite ni Jesus ang maong pagtandi sa pag-abot lamang sa Lunop ingong kataposang sangkoanan panahon sa mga adlaw ni Noe, bisan tuod nga iyang gipakita nga ang iyang kaugalingong “presensiya” o “mga adlaw” adunay sama usab nga sangkoanan. Sanglit ang “mga adlaw ni Noe” sa pagkatinuod naglangkob sa usa ka yugto sa mga tuig, adunay pasukaranan sa pagtuo nga ang gitagnang “presensiya [o “mga adlaw”] sa Anak sa tawo” maglangkob usab sa usa ka yugto sa mga tuig, nga matapos pinaagi sa kalaglagan niadtong dili magpabili sa kahigayonan nga gihatag kanila sa pagpangita sa kaluwasan.
Kinaiyahan sa “Parousia” ni Kristo. Siyempre, ang pa·rou·siʹa, o presensiya, mahimong makita, ug sa unom ka higayon nga gigamit ang maong pulong kini nagpunting sa makitang presensiya sa mga tawo, sama kang Estefanas, Fortunato, Acaico, Tito, ug Pablo. (1Co 16:17; 2Co 7:6, 7; 10:10; Flp 1:26; 2:12) Ang pa·rou·siʹa mahimong dili usab makita sama sa gipaila sa paggamit ni Pablo sa kaamgid nga berbo (paʹrei·mi) sa dihang naghisgot sa pagkahimong “anaa sa espiritu” bisan tuod wala diha sa lawas. (1Co 5:3) Mao man usab, ang Hudiyong historyador nga si Josephus, nga nagsulat ginamit ang Gregong pinulongan, naghisgot sa pa·rou·siʹa sa Diyos didto sa Bukid sa Sinai, nga ang iyang dili-makitang presensiya gipamatud-an pinaagi sa mga dalugdog ug kilat.—Jewish Antiquities, III, 80 (v, 2).
Ang pagka-Kasulatanhon sa dili-makitang presensiya gipamatud-an usab pinaagi sa gipamulong ni Jehova nga Diyos ngadto kang Moises labot sa arka sa pakigsaad diha sa Labing Balaan sa tabernakulo: “Ug akong ipakita ang akong kaugalingon kanimo didto ug mosulti kanimo gikan sa ibabaw sa tabon.” (Ex 25:22) Ang presensiya sa Diyos maoy dili makita, sanglit ang Kasulatan tin-awng nag-ingon nga “walay tawo nga nakakita sa Diyos sa bisan unsang panahon”—ni si Moises ni ang hataas nga saserdote nga nakasulod sa Labing Balaan. (Ju 1:18; Ex 33:20) Sa dihang si Haring Solomon nag-inagurar sa templo sa Jerusalem, ang balay napuno sa panganod sa “himaya ni Jehova.” Si Solomon naghisgot kang Jehova ingong ‘nagpuyo diha sa templo.’ Bisan pa niana, si Solomon mismo nag-ingon: “Apan ang Diyos mopuyo ba gayod dinhi sa yuta? Tan-awa! Ang mga langit, oo, ang langit sa mga langit, dili makaigo kanimo; nan, unsa pa kaha kining balaya nga akong gitukod!” Bisan pa niana, ang mga mata sa Diyos buka kanunay alang nianang balaya ug ang mga pag-ampo nga gihimo didto iyang paminawon “diha sa dapit nga [iyang] puloy-anan, sa mga langit.”—1Ha 8:10-13, 27-30; itandi ang Buh 7:45-50.
Kini nga mga asoy nag-ilustrar sa gahom sa Diyos nga ‘maanaa’ sa yuta diha sa espirituwal (busa, dili makita) nga paagi samtang Siya nagpabilin didto sa langit. Ang iyang presensiya lagmit sa pipila ka kahimtang mahimong pinaagi sa usa ka hawas nga manulonda nga milihok ug misulti alang sa Diyos, gani miingon, “Ako ang Diyos sa imong amahan,” sama sa gihimo sa manulonda nga nakigsulti kang Moises diha sa nagdilaab nga tanom. (Ex 3:2-8; itandi ang Ex 23:20; 32:34.) Mao man usab, gisultihan ni Jehova si Moises nga siya “moanha” kaniya sa Bukid sa Sinai ug “manaog” didto (Ex 19:9, 11, 18, 20), apan ang mga sinulat sa mga apostoles nagpakita nga sa pagkatinuod pinaagi sa iyang mga manulonda nga ang Diyos miadto didto ug mipahayag kang Moises sa iyang pakigsaad.—Gal 3:19; Heb 2:2; tan-awa ang NAWONG.
Sanglit ang gibanhaw nga Anak ni Jehova nga si Jesu-Kristo gitugyanan sa ‘tanang awtoridad sa langit ug sa yuta,’ ug mao ‘ang tukma nga larawan sa pagkamao sa Diyos,’ kini nagpasabot nga sa samang paagi mahimo usab niya nga dili makita ang iyang presensiya. (Mat 28:18; Heb 1:2, 3) Niining bahina atong mamatikdan nga, bisan dinhi pa sa yuta, si Jesu-Kristo nakahimog mga pagpang-ayo sa mga tawo gikan sa halayo, nga maorag siya atua didto sa personal.—Mat 8:5-13; Ju 4:46-53.
Tin-aw usab nga gipailalom ni Jehova nga Diyos ang mga manulonda sa pagmando sa iyang hinimayang Anak. (1Pe 3:22) Ang mga teksto nga naghisgot sa presensiya ni Jesus kanunayng naghubit kaniya ingong ‘inubanan’ sa panon sa mga manulonda o ingong ‘nagpadala kanila.’ (Mat 13:37-41, 47-49; 16:27; 24:31; Mar 8:38; 2Te 1:7) Apan kini wala magpasabot nga ang iyang gitagnang presensiya sa pagmando ug sa himaya sa Gingharian naglangkob lamang sa paggamit sa iyang mensahero o luyoluyong mga manulonda sa mga misyon dinhi sa yuta, kay kini gibuhat na sukad pa sa unang siglo K.P. maylabot sa mga apostoles ug sa uban pa. (Buh 5:19; 8:26; 10:3, 7, 22; 12:7-11, 23; 27:23) Ang mga sambingay ni Jesus ug ang ubang mga teksto nagpakita nga ang iyang presensiya maoy sama nianang sa usa ka agalon nga mipauli sa iyang panimalay ug nianang sa usa ka tawo nga nakadawat sa pagkahari nga mibalik aron sa pagmando sa iyang gingharian, ug nga ang presensiya ni Jesus nagpasabot ug personal nga pagsusi ug paghukom nga sundan sa aktibong pagpahayag o pagpadapat niana nga paghukom ug sa paghatag ug ganti niadtong nakaplagang inuyonan. (Mat 24:43-51; 25:14-45; Luc 19:11-27; itandi ang Mat 19:28, 29.) Sanglit ang pagkahari ni Jesus maglakip sa tibuok yuta, ang iyang presensiya maoy sa tibuok yuta (itandi ang Mat 24:23-27, 30) ug ang inspiradong mga pulong ni Pablo sa 1 Corinto 15:24-28, ingon man ang mga paghisgot sa paghari ni Kristo diha sa Pinadayag (5:8-10; 7:17; 19:11-16; 20:1-6; 21:1-4, 9, 10, 22-27), nagpasabot nga ang presensiya ni Kristo mao ang panahon alang kaniya sa paghatag ug bug-os nga pagtagad sa tibuok yuta ug sa katawhan niini, nga magpadapat sa bug-os nga puwersa sa iyang gahom sa pagkahari aron tumanon ang kabubut-on sa iyang Amahan alang sa yuta ug sa mga nagapuyo niini.—Itandi ang Mat 6:9, 10.
Ang pipila, sumala sa mga teksto nga naghisgot bahin kang Jesus nga nakita nga “moanhi diha sa mga panganod uban ang dakong gahom ug himaya” (Mar 13:26; Pin 1:7), mihinapos nga ang iyang presensiya kinahanglang makita gayod. Bisan pa niana, ingon sa gipakita sa artikulong PANGANOD (Masambingayong Paggamit), ang paggamit sa mga panganod maylabot sa ubang mga pagpadayag sa Diyos nagpaila sa pagkadili-makita inay nga makita. Sa ingon usab, ang ‘pagkakita’ mahimong magtumong sa mahulagwayong pagkakita, pagsabot pinaagi sa hunahuna ug kasingkasing. (Isa 44:18; Jer 5:21; Eze 12:2, 3; Mat 13:13-16; Efe 1:17, 18) Ang pagsalikway niini nagpasabot sa pagsalikway sa kaatbang sa pagkakita, nga mao, ang pagkabuta, nga mahimong gamiton sa mahulagwayon o sa espirituwal nga diwa, inay nga sa literal. Apan tin-awng gigamit ni Jesus ang pagkakita ug pagkabuta diha sa maong mahulagwayon o espirituwal nga diwa. (Ju 9:39-41; Pin 3:14-18; itandi usab ang 2Co 4:4; 2Pe 1:9.) Si Job, nga gipakigsultihan ni Jehova “gikan sa unos” (lagmit nga inubanan sa mga panganod), human niana miingon: “Sa hulungihong nakadungog ako bahin kanimo, apan karon ang akong mata nakakita kanimo.” (Job 38:1; 42:5) Kini usab lagmit gayod nga maoy pagkasabot pinaagi sa hunahuna ug sa kasingkasing inay nga sa literal nga mata, tungod sa matin-aw nga pagtulon-an sa Kasulatan nga “walay tawo nga nakakita sa Diyos sa bisan unsang panahon.”—Ju 1:18; 5:37; 6:46; 1Ju 4:12.
Ang pamatuod nga mosupak sa pagtuo bahin sa presensiya ni Jesus ingong makita (sa diwa nga si Jesus magpakita nga lawasnon nga makita sa mga mata sa tawo) makaplagan sa kaugalingong pahayag ni Jesus nga pinaagi sa iyang kamatayon iyang ihalad ang iyang unod alang sa kinabuhi sa kalibotan (Ju 6:51) ug sa pahayag ni apostol Pablo nga ang nabanhawng si Jesus “nagpuyo sa kahayag nga dili-maduol, nga kaniya walay tawo nga nakakita o makakita.” (1Ti 6:14-16) Busa si Jesus makasulti sa iyang mga tinun-an nga “hamubo na lamang nga panahon ug ang kalibotan dili na makakita kanako.” Tinuod, ang iyang mga tinun-an makakita kaniya, dili lamang tungod kay siya magpakita kanila human sa iyang pagkabanhaw kondili usab tungod kay sa takdang panahon sila banhawon aron moduyog kaniya didto sa mga langit ug ‘makakita sa himaya nga gihatag sa iyang Amahan kaniya.’ (Ju 14:19; 17:24) Apan ang kalibotan sa katibuk-an dili makakita kaniya tungod kay human sa iyang pagkabanhaw sa kinabuhi ingong usa ka espiritung linalang (1Pe 3:18), si Jesus nagpakita lamang ngadto sa iyang mga tinun-an. Sila lamang usab ang nakakita sa iyang pagkayab ngadto sa langit, dili ang kalibotan, ug ang mga manulonda nga atua niadtong higayona nagpasalig sa mga tinun-an nga ang pagbalik ni Jesus maoy “sa samang paagi” (Gr., troʹpos, dili mor·pheʹ, “porma”), busa walay pagpakita sa publiko, nga masabtan lamang pinaagi sa iyang matinumanong mga sumusunod.—Buh 1:1-11.
Ang dili-maayong kahimtang sa kasingkasing duyog sa sayop nga mga pagdahom maylabot sa presensiya ni Kristo dayag nga nakaamot sa tinamdan sa mga mabiaybiayon. Gitagna nga sa “kataposang mga adlaw” sila magayubit, nga magaingon: “Hain na man kining gisaad nga presensiya niya? Aw, sukad sa adlaw nga ang atong mga katigulangan nangatulog sa kamatayon, ang tanang butang nagpadayon nga mao ra gayod sukad sa sinugdan sa kalalangan.”—2Pe 3:2-4; itandi ang 1:16.
Tin-aw, ang mga tawo makamatikod kon unsay nagakahitabo “inigpadayag” (Gr., a·po·kaʹly·psis) ni Jesu-Kristo “uban sa iyang gamhanang mga manulonda sa nagdilaab nga kalayo, sa dihang siya manimalos kanilang wala makaila sa Diyos ug kanilang wala magsunod sa maayong balita bahin sa atong Ginoong Jesus.” (2Te 1:7-9) Apan, kini sa gihapon mahimong magtumong sa dili-makitang presensiya nga dili masabtan sa tanan kondili sa mga matinumanon lamang sa dili pa ang maong pagpadayag. Atong mahinumdoman nga si Jesus, sa dihang nagpakasama sa iyang presensiya sa “mga adlaw ni Noe,” nag-ingon nga sa panahon ni Noe ang mga tawo ‘wala magtagad’ hangtod nga miabot kanila ang kalaglagan pinaagig tubig, ug “mao man usab unya ang presensiya sa Anak sa tawo.”—Mat 24:37-39.
Mga hitabo nga magtimaan sa iyang presensiya. Gisaad ni Jesus nga siya magauban sa iyang mga sumusunod diha sa ilang mga panagkatigom (Mat 18:20), ug siya usab nagpasalig kanila nga siya ‘magauban kanila’ sa ilang buluhaton sa paghimog mga tinun-an “sa tanang adlaw hangtod sa kataposan sa sistema sa mga butang.” (Mat 28:19, 20) Siyempre, ang pa·rou·siʹa sa Mateo 24:3 ug sa kaamgid nga mga teksto nagpasabot gayod sa butang nga labaw pa niini. Kini tin-awng nagtumong sa usa ka linaing presensiya, usa ka presensiya nga naglangkit ug nag-apektar sa tanang nagapuyo sa yuta ug nalangkit gayod sa paggamit ni Jesus sa bug-os nga awtoridad ingong Hari nga dinihogan sa Diyos.
Lakip sa mga hitabo nga magtimaan sa presensiya ni Jesus sa pagmando sa Gingharian mao: Ang pagkabanhaw sa iyang mga sumusunod nga nangamatay na, nga kini sila maoy iyang kaubang mga manununod sa langitnong Gingharian (1Co 15:23; Rom 8:17); ang iyang pagtigom ug paghiusa ngadto kaniya sa ubang mga sumusunod nga nagkinabuhi sa panahon sa iyang presensiya (Mat 24:31; 2Te 2:1); ang iyang ‘pagwagtang’ sa apostatang “tawo sa kalapasan,” nga kini himoon “pinaagi sa pagpadayag [e·pi·pha·neiʹai] sa iyang [kang Jesus] presensiya” (2Te 2:3-8; tan-awa ang TAWO SA KALAPASAN); ang kalaglagan sa tanan nga wala magpabili sa kahigayonan alang sa kaluwasan (Mat 24:37-39); ug, ilabina, ang pagsugod sa iyang Usa ka Libo ka Tuig nga Paghari (Pin 20:1-6). Tan-awa usab ang artikulong PAGKAUSAB SA DAGWAY alang sa impormasyon kon sa unsang paagi ang mga nakakita niana nga panan-awon bahin kang Kristo diha sa himaya sa Gingharian nakahimo sa pagpahibalo sa uban “sa gahom ug presensiya sa atong Ginoong Jesu-Kristo.”—2Pe 1:16-18.
Mga kahimtang panahon sa iyang presensiya. Sa simbolikong paagi, ang basahon sa Pinadayag naghatag ug daghang impormasyon maylabot sa presensiya ni Kristo ug sa iyang pagpadayag. Ang simbolikong larawan sa may korona nga nagsakay sa maputing kabayo nga gilarawan sa Pinadayag 6:1, 2 mohaom nianang nagasakay nga gihisgotan sa Pinadayag 19:11-16, kinsa mao ang “Hari sa mga hari ug Ginoo sa mga ginoo,” si Kristo Jesus. Ang Pinadayag kapitulo 6 nagpakita nga sa dihang si Kristo mosakay ingong nagapangdaog nga Hari, dili niya dihadiha wagtangon ang pagkadaotan gikan sa yuta kondili ang iyang pagsakay pagaduyogan sa gubat nga magkuha sa “pakigdait gikan sa yuta,” ingon man usab sa kanihit sa pagkaon ug sa makamatay nga hampak. (Pin 6:3-8) Kini susama usab sa mga panghitabo nga makaplagan sa tagna ni Kristo diha sa Mateo 24, Marcos 13, ug Lucas 21. Busa mopatim-aw nga ang tagna ni Jesus nga makaplagan diha sa mga asoy sa Ebanghelyo, nga tin-awng naglangkit sa kalaglagan sa Jerusalem ug sa templo niini (nga nahitabo niadtong 70 K.P.), adunay kapadapatan usab sa panahon sa presensiya ni Kristo, sa ingon naghatag ug “ilhanan” nga magpaarang sa pagtino kon kanus-a si Jesus maanaa ug magmando gikan sa langit ingong Mesiyanikong Hari.—Mat 24:3, 32, 33; Luc 21:29-31.
Ang ubang mga paghisgot sa presensiya ni Kristo sagad naghatag ug pagdasig nga magmatinumanon ug magmalahutayon hangtod ug sulod nianang panahona.—1Te 2:19; 3:12, 13; 5:23; San 5:7, 8; 1Ju 2:28.
Ang Presensiya sa Adlaw ni Jehova. Sa iyang ikaduhang sulat, si Pedro nagtambag sa iyang mga igsoon nga ‘magapaabot ug magabutang kanunay sa hunahuna sa presensiya sa adlaw ni Jehova,’ nga magapasundayag niini diha sa ilang paagi sa pagkinabuhi. (2Pe 3:11, 12) Sila kinahanglang magmabinantayon nga huptan kanunay diha sa hunahuna ang adlaw ni Jehova sa paghukom, nga maghunahuna nga kini haduol na. Sa maong “adlaw ni Jehova,” ang gobyernong “mga langit” niining daotang kalibotan pagalaglagon nga daw pinaagig kalayo ug ang “mga elemento” nga uban niini dili makapabilin apan mangatunaw tungod sa hilabihang kainit. Ang presenteng sistema ubos sa pagmando ni Satanas matapos.
Sanglit si Jehova nga Diyos mobuhat niini pinaagi sa iyang Anak ug tinudlong Hari, si Kristo Jesus (Ju 3:35; itandi ang 1Co 15:23, 24), nan kini magpasabot nga adunay kalangkitan kining gisaad nga “presensiya” ni Jehova ug sa “presensiya” ni Kristo Jesus. Busa, kadtong nagayubit sa pagpahayag sa presensiya ni Kristo nagayubit usab sa pagpahayag sa presensiya ni Jehova. Sa makausa pa, ang tinamdan sa katawhan sa wala pa ang Lunop gigamit ingong katumbas nga panig-ingnan.—2Pe 3:5-7; itandi ang Mat 24:37-39.
Ang Presensiya sa Malinapason. Sa 2 Tesalonica 2:9-12 ang apostol naghubit sa “presensiya sa malinapason” ingong “sumala sa pagpalihok ni Satanas nga inubanan sa tanang gamhanang mga buhat ug bakak nga mga ilhanan ug mga tilimad-on ug inubanan sa tanang dili-matarong nga panglimbong.” Kini usab nagpatin-aw nga ang pa·rou·siʹa nagpasabot ug labaw pa kay sa daklit nga pag-anhi, o pag-abot, tungod kay gikinahanglan ang usa ka yugto sa panahon nga may igoigong gitas-on aron mahitabo kining tanang buhat, mga ilhanan, mga tilimad-on, ug kini nga pagpanglimbong.