HIGALA

Ang Bibliya naghubit sa usa ka tinuod nga higala ingong usa ka tawo nga mounong labaw pa sa usa ka igsoon, dili molubad sa iyang pagkamaunongon ug pagkamahigalaon, motabang sa iyang higala panahon sa kasakitan, ug motambag kaniya diha sa pagkamatinumanon. (Pr 18:24; 17:17; 27:​6, 9) Sa laing bahin, kadtong mga dato ug kadtong naghatag ug mga gasa adunay daghang mga higala nga interesado lamang sa hakog nga mga bentaha nga makuha gikan sa panaghigala. (Pr 14:20; 19:​4, 6, 7) Sa pagkahaom si Jesu-Kristo mitambag nga dili dapiton sa panihapon ang mga higala nga makahimo sa pagbalos, kondili dapiton ang mga tawo nga dili makahimo sa pagbalos. (Luc 14:12-14) Si Jesus mismo naghatag ug panig-ingnan niining bahina pinaagi sa pagtabang sa espirituwal nga paagi niadtong mga tinamay. Tungod niini siya gitawag nga “higala sa mga maniningil ug buhis ug sa mga makasasala.” (Mat 11:19) Apan gipadayag ni Jesus nga kadto lamang nagtuman sa iyang mga sugo maoy iyang tinuod nga mga higala. Iyang gipasundayag ang iyang gugma kanila pinaagi sa pagtugyan sa iyang kalag alang kanila ug gidasig sila sa paghigugma sa usag usa sa samang paagi.​—Ju 15:12-14.

Ang unang-siglong mga Kristohanon nagtawag sa mga isigkamagtutuo sa katibuk-an ingong “mga higala.” (3Ju 14) Apan kini wala magpugong nga mahimong mas suod ang usa sa pipila diha sa Kristohanong kongregasyon kay sa uban, tingali tungod sa mga relasyon sa banay, mas suod nga panag-ubanay tungod sa mga sirkumstansiya, susamag mga kagikan o mga interes, bug-os nga pagkabagay sa mga personalidad, o tungod sa maayong Kristohanong mga hiyas nga nakita sa usa tungod sa pagpakig-uban kanila. Dihay pipila ka hiyas diha kang Pedro, Santiago, ug Juan nga nakaaghat kang Jesus nga iuban niya kini nga mga tinun-an aron makapahimulos sa daghang pribilehiyo, sama sa pagkasaksi nila sa talan-awon sa pagkausab sa dagway ni Jesus. Lagmit nga gilantaw na daan ni Jesus kon sa unsang paagi iyang magamit sa umalabot kining tulo ka lalaki diha sa pag-alagad.​—Mar 9:1-10; 14:​32, 33; Luc 8:51.

Bisan tuod, sama kang Jesus, ang Kristohanon magpakita ug gugma sa katawhan sa katibuk-an, sa katukma iyang ipakita ang matang sa gugma nga nalangkit sa panaghigalaay ngadto lamang sa mga higala sa Diyos. Ang pagkatukma niini gipasiugda sa pangutana nga gisukna ngadto kang Haring Jehosapat: “Ngadto ba sa daotan nga ihatag ang tabang, ug ngadto ba sa mga nagadumot kang Jehova nga ikaw magbaton ug gugma?” (2Cr 19:2) Ang mga tawo nga buot makighigala sa kalibotan naghimo sa ilang kaugalingon nga mga kaaway sa Diyos.​—San 4:4.

Ang labing talagsaong tawhanon nga panaghigalaay nga narekord diha sa Hebreohanong Kasulatan mao ang panaghigalaay ni David ug Jonatan. Bisan tuod si Jonatan mao ang kinaiyanhong manununod sa trono sa iyang amahan nga si Saul, wala siya magdumot kang David ug mag-isip kaniya ingong usa ka kaindig, apan iyang giila nga ang pag-uyon ni Jehova anaa kang David. Busa “ang kalag ni Jonatan nalanggikit sa kalag ni David, ug si Jonatan nahigugma kaniya ingon sa iyang kaugalingong kalag.” (1Sa 18:1) Human mamatay si Jonatan sa gubat, nagbangotan pag-ayo si David sa pagkamatay sa iyang higala, nga nag-ingon: “Naguol ako pag-ayo alang kanimo, igsoon ko nga Jonatan, nakapahimuot ka gayod kaayo kanako. Labaw pang katingalahan ang imong gugma kanako kay sa gugma sa mga babaye.” (2Sa 1:26) Kini nga panaghigalaay namugna tungod kay si David ug Jonatan nagbutang sa pagkamaunongon kang Jehova nga Diyos nga labaw kay sa bisan unsang butang.

Sa kasukwahi gayod, tungod sa moral nga kadunotan sa iyang adlaw, ang manalagnang si Miqueas napugos sa pagpasidaan: “Ayaw kamo pagsalig sa usa ka suod nga higala.” (Miq 7:5) Gipakita usab ni Jesus nga bisan ang kanhing mga higala sa iyang mga sumusunod makigbatok kanila ug itugyan sila aron ipapatay.​—Luc 21:16; tan-awa ang GUGMA.

Higala sa Diyos. Lakip sa mga panalangin sa Diyos nga gihatag kang Abraham mao ang pribilehiyo ug dungog nga tawgon ingong “higala [o, hinigugma] ni Jehova.” Kini maoy tungod sa talagsaong pagtuo ni Abraham nga iyang gipasundayag sa kinatas-ang sukod diha sa iyang pagkaandam sa pagtanyag sa iyang anak nga si Isaac ingong usa ka halad.​—Isa 41:​8, ftn sa Rbi8; 2Cr 20:7; San 2:21-23; tan-awa ang IPAHAYAG NGA MATARONG.

Pinaagi sa tukmang paggamit sa “dili-matarong nga mga bahandi” posible nga mahimong mga higala si Jehova nga Diyos ug ang iyang Anak, kinsa makahimo sa pagdawat sa usa ka tawo ngadto “sa walay kataposang puloy-anang mga dapit,” ingon sa gipunting ni Jesu-Kristo diha sa iyang sambingay bahin sa dili-matarong nga piniyalan. (Luc 16:1-13) Sa pagkatinuod, si Jesus nagtawag sa iyang mga tinun-an ingong iyang mga higala, ug busa sila mga higala usab sa iyang Amahan. (Ju 15:13-15; 14:21) Ang mga kinahanglanon sa pagkahimong usa ka dinapit sa tolda ni Jehova ingong usa sa iyang mga higala gilatid sa Salmo 15:1-5.

Sa kasukwahi, ang pagpakighigala sa kalibotan maoy pagpakig-away sa Diyos. (San 4:4; 1Ju 2:15-17) Ang katawhan sa katibuk-an nahimulag sa Diyos ug kaaway sa Diyos. Hinuon, posible ang pagpasig-uli, apan pinaagi lamang kang Jesu-Kristo ug sa ministeryo sa pagpasig-uli nga gipiyal sa Diyos ngadto sa mga embahador sa iyang Anak. Sa kataposan sila lamang nga mga higala sa Diyos mao ang makabaton sa kinabuhing dayon.​—2Co 5:18-20; Pin 21:​3, 4; Sal 37:29.

Higala (Kauban) sa Hari. Sa paggamit niini nga ekspresyon, ang Bibliya wala magpakita nga adunay lain pang gitumong sa usa nga mahigalaon o usa ka kauban. Ni kini direktang naghubit sa espesipikong mga buluhaton sa higala sa hari ingong usa ka opisyal nga titulo. Hinunoa, pinasukad sa mga kostumbre sa ubang kayutaan, lagmit nga kini nga ekspresyon nagtumong sa usa ka opisyal sa palasyo kinsa kasaligan, usa ka personal nga higala, ug usa ka kauban sa hari ug kinsa usahay magpakanaog ug kompidensiyal nga mga sugo.​—Gen 26:26.

Lakip sa mga dignitaryo sa palasyo ni Solomon, nga gitala sa 1 Hari 4:1-6, mao ang duha ka anak nga lalaki ni Natan. Ang usa gihisgotan ingong “pangulo sa mga luyoluyo,” samtang ang lain, si Zabud, gitawag nga “ang higala sa hari.” Sa paghari sa amahan ni Solomon nga si Haring David, si Husai nga Arkihanon gihisgotan nga nakabaton niini nga relasyon uban kang Haring David, nga gitawag nga “higala ni David.” Tungod sa hangyo ni David, si Husai mibalik sa Jerusalem aron sa pagpakyas sa tambag ni Ahitopel sa dihang si Absalom nakigkunsabo aron sa pag-ilog sa trono.​—2Sa 15:32-37; 16:16-19.

Taliwala sa karaang mga hari sa Ehipto, dihay daghang pundok sa “mga higala” sa hari. Ang titulo wala magbutyag ug bisan unsang butang nga eksklusibo apan usa lamang ka ngalan sa pasidungog alang sa mga opisyal kansang tinuod nga mga katungdanan gipaila pinaagi sa ubang mga titulo. Ang ‘mga higala sa hari’ kanunay usab nga gihisgotan maylabot sa Imperyo sa Gresya. Didto ang hari nakigsabot sa usa ka espesipikong pundok niini nga mga higala sa dili pa mohimo ug mga desisyon bahin sa hinungdanong mga butang. Kini nga katungdanan naglungtad sa Persia, Arabia, ug Etiopia.

Higala sa Pamanhonon. Sa nangaging panahon, ang usa ka tawo taliwala sa suod nga mga kaila sa pamanhonon nag-alagad ingong usa ka legal nga hawas sa pamanhonon ug nangako sa pangunang responsibilidad sa paghimo sa mga kahikayan alang sa kaminyoon. Siya usahay maoy maghikay sa pagpamalaye uban sa mga ginikanan sa pangasaw-onon, nga magdala sa bugay alang sa amahan ug sa mga gasa alang sa pangasaw-onon. Siya giisip nga maoy naghiusa sa pangasaw-onon ug pamanhonon. Ang parada sa kasal moabot sa balay sa amahan sa pamanhonon o sa balay sa pamanhonon, diin himoon ang kombira sa kasal. Didto magtagbo ang pamanhonon ug pangasaw-onon. Panahon sa kombira, sa dihang madunggan nga mosulti ang pamanhonon ngadto sa pangasaw-onon, ang higala sa pamanhonon malipay, nga mibating ang iyang katungdanan natapos nga malamposon.​—Ju 3:29.

Si Juan nga Tigbawtismo, nga nag-andam sa dalan alang sa Mesiyas, nagpailaila sa unang mga membro sa “pangasaw-onon” ngadto kang Jesu-Kristo, kang kinsa kini gikasaad sa kaminyoon. (2Co 11:2; Efe 5:22-27; Pin 21:​2, 9) Busa si Juan nakaingon: “Kamo nagpamatuod bahin kanako nga ako miingon, Ako dili mao ang Kristo, apan, ako gipadala sa pag-una kaniya. Siya nga nakabaton sa pangasaw-onon mao ang pamanhonon. Hinunoa, ang higala sa pamanhonon, sa dihang siya nagtindog ug nakadungog kaniya, may dakong kalipay tungod sa tingog sa pamanhonon. Busa ang akong kalipay nabug-os.” Sanglit ang higala sa pamanhonon nagmalamposon na sa iyang tumong niining panahona ug dili na usa ka pangunang persona, nan si Juan miingon sa iyang kaugalingon maylabot kang Jesu-Kristo: “Kana siya kinahanglang magpadayon sa pagtubo, apan ako kinahanglang magpadayon sa pagkunhod.”​—Ju 3:27-30.

Ang “mga higala sa pamanhonon” gihisgotan diha sa Mateo 9:15. Gihisgotan dinhi ang ubang mga higala nga miduyog sa parada sa kasal ug kinsa gidapit sa kombira sa kasal.