Mga Talan-awon Gikan sa Yutang Saad

Mga Nasod Nagtigom sa Megiddo

ANG mga tigdukiduki mabalhinon kaayo mahitungod sa Armageddon sa kalibotan,” mitaho ang usa ka siyentipikanhong artikulo bahin sa kon kaha ang usa ka gubat nukleyar mopatungha sa makapakuray nga “nukleyar nga tingtugnaw” o sa naglagiting nga “nukleyar nga ting-init.”

Tingali nakakita ka nianang mga komentoha nga naglangkit sa “Armageddon” ug sa atong lisod nga panahon. Unsa ba ang “Armageddon“? Tingali buot kang masayod, sanglit nalangkit ang imong kinabuhi.

Tan-aw sa ibabaw sa hulagway sa Megiddo nga gikuha gikan sa kahanginan. Kadto estratehikong dapit sa karaang Israel. Gigamit ni apostol Juan ang ngalan niana sa nagsulat siya bahin sa “dapit nga gitawag sa Hebreohanon Har-Magedon [Bukid sa Magiddo],” o Armageddon. (Pinadayag 16:16) Ang pagkasayod sa nagpaluyong impormasyon bahin sa Megiddo nagahatag kahayag nianang mga pulonga.

Makita nimo ang puwesto niini sa nagauban nga mapa. Kadto nagdungaw sa duha ka pangunang dalan. Ang Kabukiran sa Carmel nag-ali sa A—H nga ruta tali sa Ehipto sa habagatan ug Damasco o ubang siyudad padulong sa Euprates sa amihanan. Busa ang mga kasundalohan ug mga panon sa negosyante napugos sa pag-agi sa ubos nga agianan tapad sa Megiddo, ang agianan sa tuo nga kiliran sa letrato. Ang A—H nga dalan agi niana mitadlas diha sa Walog sa Jezreel sa importanteng ruta tali sa Tiro ug sa Walog sa Jordan, o sa Samaria ug Jerusalem. Kay nagkabayo man niana nga mga ruta, ang Megiddo makagahom niadtong moagi, ug ang walog sa atubangan sa Megiddo nahimong dapit sa mahukmanong mga bugno.

Pananglitan, maoy dinhi nga giparot ni Maghuhukom Barak ang mga Canaanhon ubos sa pangulo sa kasundalohan nga si Sisera, kinsa may 900 ka karro sa gubat nga may puthaw nga galab. (Maghuhukom 4:1-3, 12-16; 5:19) Sa ulahi, si Paraon Necho nanguna sa gamhanang Ehiptohanong mga sundalo ug mga karro abot sa ruta sa baybayon (maoy hinungdan sa ngalan niini, Via Maris, o Dalan sa Dagat) aron dugangan ang kusog sa mga Asiryano duol sa Euprates. Tungod sa usa ka hinungdan, ang Judeanong hari si Josias mihukom sa usa ka internasyonal nga pakig-asdang batok kang Necho. Apan diin man? Bisan tuod kadto mga 90 kilometros amihanan sa Jerusalem, gipili ni Josias ang patag duol sa Megiddo.—2 Cronicas 35:20-22; Jeremias 46:2.

Nasayod siya nga ang mga Ehiptohanon kinahanglang moagi didto, ug basin gibati niya nga siya makabentaha, sanglit siya maduol man sa usa ka Israelinhong kuta. Sumala sa imong makita, ang Tell (bungtod) Megiddo may pagkadako. Ang karaang siyudad lisod dag-on. Gikutaan ni Solomon ang Migiddo, lagmit pinaagi sa pagtukod ug dagko kaayong batong mga paril ug sa dako kaayong manalipod nga ganghaan.a (1 Hari 9:15) Sa walang kilid sa bungtod, makita nimo ang usa ka dako, linginon nga lungag, nga mao ang entrada padulong sa makutihong sistema sa suplay sa tubig. Ang titip nga hagdan molahos paubos sa usa ka taan nga tunil nga sinapsap latas sa bato sa ilalom, nga naghatag sa mga Israelinhon ug dalan padulong sa tubig sa tubod samtang gipanalipdan sila batok sa atake. Nadiskobrehan usab sa mga arkeologo ang mga bilin sa usa ka pasungan alang sa mga 450 ka kabayo, tingali gikan sa panahon sa paghari ni Ahab.—Itandi ang 1 Hari 9:19.

Sa mahukmanong bugno duol sa Megiddo, si Josias grabeng nasamdan, ug siya namatay sa dalan balik sa Jerusalem. (2 Hari 23:28-30) Kini mao tingali ang hinungdan sa ‘pagdanguyngoy sa walog sa Megiddo’ nga gihisgotan sa Zacarias 12:11. Wala madugay tapos sa pagkapildi ni Josias, gipaabot sa Babilonya ang militaristikanhong impluwensiya niini ngadto sa huyang na nga Judea.—2 Hari 24:1, 2, 12-14; 2 Cronicas 36:1-6.

Uban nianang nagpaluyong kasayoran, makapabili ka nganong sa Pinadayag nga gihatag kang apostol Juan, ang Megiddo mahimong pasikaranan sa pagtagna sa pagkatigom sa ‘mga hari sa tibuok gipuy-ang yuta’ ‘alang sa gubat sa dakong adlaw sa Diyos nga Makagagahom sa Tanan.’ Walay usa ka dapit sa yuta, tinong dili ang walog nga gidungawan sa Tell Megiddo, ang makapasulod sa tanang nasod nga supak sa Diyos. Apan ang Har-Magedon, o Armageddon, haom nagahawas sa kahimtang alang nianang mahukmanong gubat.—Pinadayag 16:14, 16; 19:11-21.

Busa pasagding ang mga politiko ug mga peryodista sayop maghunahuna nga ang Armageddon usa ka nukleyar nga gubat nga maglaglag sa atong yuta. Uban sa kasaysayan sa Megiddo diha sa kaisipan, makasabot kang mas tukma sa butang. Makapabili ka nga ang Armageddon mao ang kahimtang nga niana ang kanasoran duol nanag dad-on alang sa dakong gubat sa dihang laglagon sa Diyos ang presenteng daotang sistema, nga magabukas sa dalan alang sa usa ka matarong bag-ong kalibotan.—2 Pedro 3:11-13.

[Mga footnote]

[Mapa sa panid 17]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Great Sea

To Damascus

To Tyre

Sea of Galilee

Acco

Caramel Range

Megiddo

Via Maris

Joppa

To Egypt

Beth-Shean

Dothan

Samaria

Shechem

To Jerusalem

Jordan River

Mi 0  10

Km 0  10 20

[Credit Line]

Gibase sa usa ka mapa nga gi-copyright sa Pictorial Archive (Near Eastern History) Est, ug Surbi sa Israel

[Hulagway sa panid 16]

IMONG makaplagan ang mas dakong hulagway sa Megiddo sa 1989 Calendar of Jehovah’s Witnesses. Ang unom ka hulagway niini pagahisgotan karong tuiga diha sa mga artikulo sa Bantayanang Torre, nga basin buot nimong tipigan kauban sa kalendaryo alang sa umaabot nga kagamitan.

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Hulagway sa panid 17]

Kining Ehiptohanong kinulit makatabang nimo sa paghanduraw sa pag-asdang ni Paraon Necho agi sa Megiddo, diin gipildi niya si Haring Josias

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.