Kapitulo 35
Paglaglag sa Dakong Babilonya
1. Sa unsang paagi gihubit sa manulonda ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap, ug unsang matanga sa kaalam ang gikinahanglan aron masabtan ang mga simbolo sa Pinadayag?
SA DUGANG nga paghubit sa sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap sa Pinadayag 17:3, ang manulonda misulti kang Juan: “Dinhi niini gikinahanglan ang kinaadman nga may kaalam: Ang pito ka ulo mao ang pito ka bukid, nga niini nagalingkod ang babaye. Ug adunay pito ka hari: ang lima nangapukan na, ang usa mao siya karon, apan ang lain wala pa moabot, apan sa mahiabot na siya magpabilin siya sulod sa mubo nga panahon.” (Pinadayag 17:9, 10) Ang manulonda dinhi nagpahayag sa kaalam gikan sa itaas, ang bugtong kaalam nga makahatag ug katin-awan sa mga simbolo sa Pinadayag. (Santiago 3:17) Kini nga kaalam naglamdag sa Juan nga matang ug sa mga kauban niini mahitungod sa pagkaseryoso sa panahon nga atong gikinabuhian. Kini makaugmad diha sa debotadong mga kasingkasing sa pagpabili sa mga paghukom ni Jehova, nga karon hapit nang ipatuman, ug makapasilsil kini sa tukmang pagkahadlok kang Jehova. Ingon sa gipahayag sa Proverbio 9:10: “Ang pagkahadlok kang Jehova maoy sinugdanan sa kaalam, ug ang kahibalo bahin sa Labing Balaang Usa mao ang pagsabot.” Unsay gibutyag kanato sa langitnong kaalam mahitungod sa mapintas nga mananap?
2. Unsay kahulogan sa pito ka ulo sa sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap, ug sa unsang paagi nga “ang lima nangapukan na, ang usa mao siya karon”?
2 Ang pito ka ulo nianang mabangis nga mananap naghawas sa pito ka “bukid,” o sa pito ka “hari.” Kining duha ka termino gigamit sa Kasulatan sa pagtumong sa mga gahom nga nalangkit sa kagamhanan. (Jeremias 51:24, 25; Daniel 2:34, 35, 44, 45) Unom ka gahom sa kalibotan ang gihisgotan sa Bibliya nga nakaapekto sa mga kalihokan sa katawhan sa Diyos: Ehipto, Asirya, Babilonya, Medo-Persia, Gresya, ug Roma. Lima na kanila ang mitungha ug nahanaw sa pagkadawat ni Juan sa Pinadayag, samtang ang Roma gamhanan pa kaayo sa kalibotan. Takdo kaayo kini sa mga pulong, “ang lima nangapukan na, ang usa mao siya karon.” Apan unsa na man “ang lain” nga moabot pa?
3. (a) Sa unsang paagi nasip-ak ang Imperyo sa Roma? (b) Unsay nahitabo sa Kasadpan? (c) Sa unsang paagi angayng isipon ang Balaang Imperyo sa Roma?
3 Ang Imperyo sa Roma milahutay ug miuswag pa sulod sa gatosan ka tuig tapos sa adlaw ni Juan. Niadtong 330 K.P., si Emperador Constantino nagbalhin sa iyang kaulohan gikan sa Roma ngadto sa Byzantium, nga iyang giilisan ug ngalang Constantinople. Sa 395 K.P., nasip-ak ang Imperyo sa Roma ngadto sa Sidlakan ug Kasadpang mga bahin. Sa 410 K.P., ang Roma mismo nabihag ni Alaric, nga hari sa mga Visigoth (usa ka tribong Aleman nga nakombertir sa Aryan nga matang sa “Kristiyanidad”). Ang mga tribong Aleman (nga “Kristiyano” usab) miilog sa Espanya ug sa dakong bahin sa teritoryo sa Roma sa Amihanang Aprika. Dihay kagubot, kasamok, ug kausaban sa Uropa sulod sa daghang siglo. Ang bantogang mga emperador mitungha sa Kasadpan, sama ni Carlomagno nga nakig-alyansa kang Papa Leo III sa ika-9 nga siglo, ug ni Frederick II nga naghari sa ika-13ng siglo. Apan ang ilang dominyo, bisag ginganlag Balaang Imperyo sa Roma, gamay gayod kaayo kay sa naunang Imperyo sa Roma sa panahong labing mauswagon pa kini. Kadto nahisamag kapasig-ulian lamang o padayong pagmando sa maong karaang gahom imbes nga usa ka bag-ong imperyo.
4. Unsang mga kalamposan ang naangkon sa Sidlakang Imperyo, apan unsay nahitabo sa dakong bahin sa kanhing teritoryo sa karaang Roma sa Amihanang Aprika, Espanya, ug Sirya?
4 Ang Sidlakang Imperyo sa Roma, nga ang sentro mao ang Constantinople, nakasinati ug dili-hapsay nga relasyon uban sa Kasadpang Imperyo. Sa ikaunom nga siglo, nabawi sa emperador sa Sidlakan nga si Justiniano I ang dakong bahin sa Amihanang Aprika, ug iyang gisulong usab ang Espanya ug Italya. Sa ikapitong siglo, gibawi ni Justiniano II alang sa Imperyo ang mga bahin sa Macedonia nga giilog sa tribong Slavic. Ugaling lang, sa ikawalong siglo, ang dakong bahin sa kanhing teritoryo sa karaang Roma sa Amihanang Aprika, Espanya, ug Sirya nailalom sa bag-ong imperyo sa Islam ug busa wala na magamhi sa Constantinople ug sa Roma.
5. Bisan pag ang siyudad sa Roma napukan niadtong 410 K.P., nganong gidangtan pag daghang kasiglohan una mahanaw ang tanang timaan sa politikanhong Imperyo sa Roma gikan sa talan-awon sa kalibotan?
5 Ang siyudad sa Constantinople mihangtod pa ug taastaas nga panahon. Milahutay kadto bisan pa sa subsob nga mga pag-atake sa mga Persianhon, Arabiano, Bulgariano, ug mga Ruso hangtod nga kadto sa kataposan napukan niadtong 1203—dili sa mga Muslim kondili sa mga kasundalohan sa Krusada gikan sa Kasadpan. Apan niadtong 1453, kini nailalom sa gahom sa Muslim Ottoman nga magmamandong si Mehmed II ug sa wala madugay nahimong kaulohan sa Ottoman nga Imperyo, o Imperyo sa Turkey. Busa, bisan tuod ang siyudad sa Roma napukan sa 410 K.P., gidangtan pag daghang kasiglohan una mahanaw ang tanang timaan sa politikanhong Imperyo sa Roma gikan sa talan-awon sa kalibotan. Ug bisan pa niana, dayag gihapon ang impluwensiya niini diha sa relihiyosong mga imperyo nga gipasukad sa papado sa Roma ug sa Sidlakang Ortodokso nga mga iglesya.
6. Unsang bag-ong mga imperyo ang natukod, ug unsa ang nahimong labing malamposon?
6 Hinuon, sa ika-15ng siglo, ang pipila ka nasod nagtukod ug bag-ong mga imperyo. Bisan pag ang pipila nianang bag-ong mga imperyo gitukod didto sa teritoryo sa kanhing mga kolonya sa Roma, ang ilang mga imperyo dili lamang gipasig-uli nga Imperyo sa Roma. Ang Portugal, Espanya, Pransiya, ug Olandia pulos nahimong mga sentro sa lagyo kaayong mga dominyo. Apan ang Britanya mao ang labing malamposon, nga nagmando ug dako kaayong imperyo diin ‘ang adlaw dili gayod mosalop.’ Mikaylap kining imperyoha sa nagkalainlaing panahon sa dakong bahin sa Amerika del Norte, sa Aprika, sa India, ug sa Habagatan-sidlakang Asia, ingon man sa dakong bahin sa Habagatang Pasipiko.
7. Sa unsang paagi mitungha ang usa ka matang sa duhag-nasod nga gahom sa kalibotan, ug sumala kang Juan hangtod kanus-a magpabilin ang ikapitong “ulo,” o gahom sa kalibotan?
7 Pag-abot sa ika-19 nga siglo, ang pipila ka kolonya sa Amerika del Norte mibulag na sa Britanya ug giporma niana ang independente nga Tinipong Bansa sa Amerika. Ang politikanhong panagbangi nagpadayon tali sa bag-ong nasod ug sa kanhing nasod. Bisan pa niana, gumikan sa unang gubat sa kalibotan, ang duha ka nasod napugos sa pag-ila nga sila may samang intereses ug nakabaton silag espesyal nga relasyon. Busa ang usa ka matang sa duhag-nasod nga gahom sa kalibotan mitungha, nga gilangkoban sa Tinipong Bansa sa Amerika, nga mao karon ang labing datong nasod sa kalibotan, ug ang Gran Britanya, ang sentro sa labing dakong imperyo sa kalibotan. Busa, kini ang ikapitong “ulo,” o gahom sa kalibotan, nga nagpadayon pagmando sa panahon sa kataposan ug diha sa mga teritoryo nga unang naorganisar ang modernong-adlawng mga Saksi ni Jehova. Kon itandi sa taas nga pagmando sa ikaunom nga ulo, ang ikapito magpabilin lamang “sa mubo nga panahon,” hangtod nga ang Gingharian sa Diyos maglaglag sa tanang nasod.
Nganong Gitawag ug Ikawalo nga Hari?
8, 9. Unsay pagtawag sa manulonda sa simbolikong sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap, ug sa unsang paagi naggikan kini sa pito?
8 Ang manulonda dugang nagpatin-aw kang Juan: “Ug ang mapintas nga mananap nga mao kaniadto apan dili mao karon, kini usab mao ang ikawalo nga hari, apan siya gikan sa pito, ug siya mopadulong ngadto sa pagkalaglag.” (Pinadayag 17:11) Ang simbolikong sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap maoy “gikan” sa pito ka ulo; nga sa ato pa, kini naggikan o naglungtad tungod sa mga ulo sa orihinal nga ‘mapintas nga mananap nga migula gikan sa dagat,’ nga ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap maoy larawan niana. Sa unsang paagi? Buweno, niadtong 1919 ang Anglo-Amerikanhong gahom mao ang nagamando nga ulo. Ang nag-unang unom ka ulo napukan na, ug ang puwesto sa nagmandong gahom sa kalibotan nahipasa na niining duhag-nasod nga ulo ug kini ang nahimong sentro niini karon. Kining ikapitong ulo, ingong presenteng hawas sa serye sa mga gahom sa kalibotan, mao ang nakaimpluwensiya ug dako sa pagkatukod sa Liga sa Kanasoran ug mao gihapon ang pangunang tigtuboy ug tigsuportar sa panalapi sa Hiniusang Kanasoran. Busa, sa simbolo, ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap—ang ikawalong hari—maoy “gikan” sa orihinal nga pito ka ulo. Kon sabton niining paagiha, ang pahayag nga kini naggikan sa pito nahiuyon gayod sa mas unang gipadayag nga ang mapintas nga mananap nga duhag sungay nga sama sa nating karnero (ang Anglo-Amerikanhong Gahom sa Kalibotan, ang ikapitong ulo nianang orihinal nga mapintas nga mananap) miawhag sa paghimo sa larawan ug mihatag niinig kinabuhi.—Pinadayag 13:1, 11, 14, 15.
9 Dugang pa, ang orihinal nga mga membro sa Liga sa Kanasoran naglakip, uban sa Gran Britanya, sa mga kagamhanang nagmando sa mga sentro sa pipila ka nag-unang mga ulo, nga mao ang Gresya, Iran (Persia), ug Italya (Roma). Sa kaulahian, ang mga kagamhanan nga nagmando sa teritoryo nga kontrolado sa nag-unang unom ka gahom sa kalibotan nahimong tigpaluyong mga membro sa larawan sa mapintas nga mananap. Niini nga diwa usab ikaingon nga kining sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap naggikan sa pito ka gahom sa kalibotan.
10. (a) Sa unsang paagi ikaingon nga ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap ‘mao usab ang ikawalo nga hari’? (b) Sa unsang paagi gipahayag sa usa ka lider sa kanhing Unyon Sobyet ang iyang pagsuportar sa Hiniusang Kanasoran?
10 Matikdi nga ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap ‘mao usab ang ikawalo nga hari.’ Busa, ang Hiniusang Kanasoran karon gidisenyo nga mahisamag usa ka kagamhanan sa tibuok kalibotan. Usahay kini naglihok nga samag usa ka kagamhanan sa tibuok kalibotan, nga magpadalag mga sundalo ngadto sa kanataran aron husayon ang internasyonal nga mga panagbangi, sama didto sa Korea, sa Sinai Peninsula, sa pipila ka nasod sa Aprika, ug sa Lebanon. Apan kini maoy larawan lamang sa usa ka hari. Sama sa usa ka relihiyosong larawan, kini walay tinuod nga impluwensiya o gahom gawas sa gihatag niini sa mga naghimo ug nagsimba niini. Kining simbolikong mapintas nga mananap usahay luya ug dagway; apan wala pa gayod kini makasinatig tingob nga pagbiya sa mga membro nga adunay kiling sa pagmandong diktador nga maoy hinungdan nga ang Liga sa Kanasoran mikaliring ngadto sa kahiladman. (Pinadayag 17:8) Bisan pag naghupot ug lahi kaayong mga opinyon bahin sa ubang mga ulohan, ang usa ka iladong lider sa kanhing Unyon Sobyet sa 1987 miduyog sa mga papa sa Roma sa pagpahayag sa iyang pagsuportar sa HK. Siya miawhag pag “usa ka malukpanong sistema sa internasyonal nga kasegurohan” nga gibase sa HK. Ingon sa hapit nang masayran ni Juan, moabot ang panahon nga ang HK molihok nga may dakong awtoridad. Pagkahuman niana, kini “mopadulong ngadto sa pagkalaglag.”
Napulo ka Hari Sulod sa Usa ka Takna
11. Unsay giingon sa manulonda ni Jehova bahin sa napulo ka sungay sa simbolikong sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap?
11 Sa nag-unang kapitulo sa Pinadayag, ang ikaunom ug ikapito nga mga manulonda mibubo sa mga panaksan sa kasuko sa Diyos. Sa ingon kita gipahibalo nga ang mga hari sa yuta ginatigom ngadto sa gubat sa Diyos sa Armagedon ug nga ang ‘Dakong Babilonya mahinumdoman sa atubangan sa Diyos.’ (Pinadayag 16:1, 14, 19) Ato karong mahibaloan nga mas detalyado pa kon sa unsang paagi ipatuman ang mga paghukom sa Diyos diha kanila. Patalinghogi pag-usab ang manulonda ni Jehova samtang siya nakigsulti kang Juan. “Ug ang napulo ka sungay nga imong nakita mao ang napulo ka hari, nga wala pa managpakadawat ug gingharian, apan sila managpakadawat ug awtoridad ingong mga hari sulod sa usa ka takna uban sa mapintas nga mananap. Kini sila usa rag hunahuna, ug busa sila naghatag ug gahom ug awtoridad ngadto sa mapintas nga mananap. Kini sila makiggubat sa Kordero, apan, tungod kay siya Ginoo man sa mga ginoo ug Hari sa mga hari, sila pagadag-on sa Kordero. Dugang pa, kadtong mga tinawag ug pinili ug matinumanon [uban] kaniya mobuhat usab sa ingon.”—Pinadayag 17:12-14.
12. (a) Unsay gihulagwayan sa napulo ka sungay? (b) Sa unsang paagi ang simbolikong napulo ka sungay “wala pa managpakadawat ug gingharian”? (c) Sa unsang paagi ang simbolikong napulo ka sungay may “gingharian” na karon, ug sulod sa unsang gidugayon?
12 Ang napulo ka sungay naghulagway sa tanang politikanhong gahom nga nagmando karon sa kalibotan ug nagsuportar sa larawan sa mapintas nga mananap. Pipila ra sa mga nasod nga naglungtad karon ang nailhan sa adlaw ni Juan. Ug ang mga nasod nga nailhan, sama sa Ehipto ug Persia (Iran), adunay lahi kaayong politikanhon nga kahikayan sa pagkakaron. Busa, sa unang siglo, ang ‘napulo ka sungay wala pa managpakadawat ug gingharian.’ Apan karon sa adlaw sa Ginoo, sila may “gingharian” na, o politikanhong awtoridad. Tungod sa pagkahugno sa dagkong kolonyal nga mga imperyo, ilabina sukad sa ikaduhang gubat sa kalibotan, mitungha ang daghang bag-ong mga nasod. Kini sila, ingon man ang mas karaang mga kagamhanan, magmando uban sa mapintas nga mananap sulod sa mubo nga panahon—“usa ka takna” lamang—sa dili pa taposon ni Jehova ang tanang kalibotanon ug politikanhong awtoridad panahon sa Armagedon.
13. Sa unsang paagi ang napulo ka sungay “usa rag hunahuna,” ug unsang tinamdan bahin sa Kordero ang maghimo niini nga segurado?
13 Karong panahona, ang nasyonalismo maoy usa sa labing kusganong mga puwersa nga nagpalihok niining napulo ka sungay. Sila “usa rag hunahuna” sa pagkaagi nga gusto nilang magpadayon ang ilang nasodnong pagkasoberano imbes dawaton ang Gingharian sa Diyos. Sa unang bahin, kana ang ilang katuyoan sa pagsuportar sa Liga sa Kanasoran ug sa organisasyon sa Hiniusang Kanasoran—ang pagpatunhay sa kalinaw sa kalibotan ug sa ingon mapanalipdan ang ilang pagkasoberano. Ang maong tinamdan maghimong segurado nga ang mga sungay mosupak sa Kordero, ang ‘Ginoo sa mga ginoo ug Hari sa mga hari,’ tungod kay katuyoan ni Jehova nga ang iyang Gingharian ubos ni Jesu-Kristo mopuli sa dili madugay niining tanang gingharian.—Daniel 7:13, 14; Mateo 24:30; 25:31-33, 46.
14. Sa unsang paagi maposible nga ang mga magmamando sa kalibotan makiggubat batok sa Kordero, ug unsa unyay sangpotanan?
14 Hinuon, ang mga magmamando niining kalibotana walay mahimo batok kang Jesus mismo. Siya atua sa langit, nga dili gayod nila maabot. Apan ang mga igsoon ni Jesus, ang mga nahibilin sa binhi sa babaye, ania pa sa yuta ug mahimong atakehon. (Pinadayag 12:17) Daghan sa maong mga sungay ang nagpasundayag nag grabeng pagkamabatokon kanila, ug sa maong paagi sila nakiggubat batok sa Kordero. (Mateo 25:40, 45) Hinuon, hapit nang moabot ang panahon nga ang Gingharian sa Diyos “magadugmok ug magatapos niining tanang gingharian.” (Daniel 2:44) Dayon, ang mga hari sa yuta makiggubat batok sa Kordero hangtod sa kataposan, nga hapit na natong makita. (Pinadayag 19:11-21) Apan igo na ang atong nahibaloan aron masabtan nga dili molampos ang mga nasod. Bisan pag sila ug ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap nga mao ang HK “usa rag hunahuna,” dili sila makapildi sa dakong ‘Ginoo sa mga ginoo ug Hari sa mga hari,’ ni makapildi sila ‘niadtong tinawag ug pinili ug matinumanon uban kaniya,’ nga naglakip sa iyang dinihogang mga sumusunod nga ania pa sa yuta. Sila makadaog usab pinaagi sa paghupot sa integridad ingong tubag sa daotang mga sumbong ni Satanas.—Roma 8:37-39; Pinadayag 12:10, 11.
Paglaglag sa Bigaon
15. Unsay giingon sa manulonda bahin sa bigaon ug sa tinamdan ug pagahimoon kaniya sa napulo ka sungay ug sa mapintas nga mananap?
15 Ang katawhan sa Diyos dili lang ang puntirya sa kasuko sa napulo ka sungay. Ang manulonda nag-awhag na usab sa pagtagad ni Juan sa bigaon: “Ug siya miingon kanako: ‘Ang mga tubig nga imong nakita, diin ang bigaon nagalingkod, mao ang mga katawhan ug mga panon sa katawhan ug kanasoran ug mga pinulongan. Ug ang napulo ka sungay nga imong nakita, ug ang mapintas nga mananap, kini sila magadumot sa bigaon ug magalaglag ug magahubo kaniya, ug magakaon sa iyang unod ug magaugdaw kaniya sa kalayo.’”—Pinadayag 17:15, 16.
16. Nganong ang Dakong Babilonya dili na makasalig sa iyang katubigan alang sa panalipod sa dihang ang politikanhong mga kagamhanan mosumbalik kaniya?
16 Ingon nga ang karaang Babilonya nagdepende gayod sa iyang katubigan ingon nga depensa, ang Dakong Babilonya nagsalig karon sa iyang daghang membro nga “mga katawhan ug mga panon sa katawhan ug kanasoran ug mga pinulongan.” Ang manulonda haom nga nag-awhag sa atong pagtagad niini una siya mosugid bahin sa makapakugang nga hitabo: Ang politikanhong mga kagamhanan sa yuta mabangisong mosumbalik batok sa Dakong Babilonya. Unsa unyay buhaton nianang tanang “mga katawhan ug mga panon sa katawhan ug kanasoran ug mga pinulongan”? Ang katawhan sa Diyos nagpasidaan na sa Dakong Babilonya nga ang suba sa Euprates mahubsan ug tubig. (Pinadayag 16:12) Sa kaulahian ang maong katubigan bug-os nang mohubas. Kana dili na gayod makasuportar sa dulumtanan nga karaang bigaon sa takna sa iyang labing dakong panginahanglan.—Isaias 44:27; Jeremias 50:38; 51:36, 37.
17. (a) Nganong ang katigayonan sa Dakong Babilonya dili makaluwas kaniya? (b) Sa unsang paagi dili gayod dungganon ang kalaglagan sa Dakong Babilonya? (c) Gawas pa sa napulo ka sungay, o sa tinagsa ka nasod, kinsa pay moduyog sa paglaglag sa Dakong Babilonya?
17 Sa pagkatinuod, ang daghan kaayong materyal nga katigayonan sa Dakong Babilonya dili makaluwas kaniya. Kini basin makapadali pa sa iyang kalaglagan, kay gipakita sa panan-awon nga sa dihang gipahungaw sa mapintas nga mananap ug sa napulo ka sungay ang ilang pagdumot kaniya, ilang huboan siya sa harianong mga besti ug sa tanan niyang alahas. Ilang agawon ang iyang katigayonan. Ilang ‘huboan siya,’ nga pakaulawan pinaagi sa pagyagyag sa tinuod niyang kinaiya. Pagkagrabeng kalaglagan! Ang iyang kalaglagan dili gayod dungganon. Sila maglaglag kaniya, ‘mokaon sa iyang unod,’ hangtod nga siya mahimong kalabera na lang. Sa kataposan, sila “magaugdaw kaniya sa kalayo.” Siya sunogon samag usa ka mananakod sa sakit nga makamatay, nga wala ganiy desenteng paglubong! Dili lang ang mga nasod, nga gihawasan sa napulo ka sungay, ang maglaglag sa dakong bigaon, kondili “ang mapintas nga mananap,” nga nagkahulogang ang HK mismo, moduyog kanila sa maong paglaglag. Kini motugot nga laglagon ang bakak nga relihiyon. Daghan sa kapin sa 190 ka nasod nga sakop sa HK ang nagpadayag nag pagkamabatokon sa relihiyon, ilabina sa Kakristiyanohan, pinaagi sa paagi sa ilang pagbotar.
18. (a) Unsay nasabtan na nga posibilidad nga ang mga nasod mosumbalik batok sa Babilonyanhong relihiyon? (b) Unsa unya ang pangunang rason sa bug-os nga pag-atake batok sa dakong bigaon?
18 Nganong ang mga nasod magmabangison kaayo sa ilang kanhing hinigugma? Atong nasabtan gikan sa bag-o pang kasaysayan ang posibilidad bahin sa maong pagsumbalik batok sa Babilonyanhong relihiyon. Tungod sa opisyal nga pagsupak sa gobyerno, mikunhod pag-ayo ang impluwensiya sa relihiyon diha sa mga nasod sama sa kanhing Unyon Sobyet ug Tsina. Sa Protestanteng mga bahin sa Uropa, wala nay sulod ang mga simbahan tungod sa kaylap nga pagkadili-matinagdanon ug pagkamaduhaduhaon, busa ang relihiyon samag patay na. Ang dako kaayong Katolikong imperyo nabahin tungod sa rebelyon ug panagbangi, nga wala mahusay sa mga lider niini. Hinuon, kita dili angayng malimot nga ang maong pangataposan ug bug-os nga pag-atake batok sa Dakong Babilonya moabot ingon nga kapahayagan sa dili na mausab nga paghukom sa Diyos sa dakong bigaon.
Pagtuman sa Hunahuna sa Diyos
19. (a) Sa unsang paagi mahimong ikailustrar ang pagpatuman sa paghukom ni Jehova batok sa dakong bigaon pinaagi sa iyang paghukom sa apostatang Jerusalem niadtong 607 W.K.P.? (b) Unsay gilandongan sa awaaw, walay molupyo nga kahimtang sa Jerusalem tapos sa 607 W.K.P. sa atong adlaw?
19 Sa unsang paagi ipatuman ni Jehova ang maong paghukom? Ikailustrar kini sa gihimo ni Jehova batok sa iyang apostatang katawhan sa karaang panahon, nga mahitungod kanila siya miingon: “Sa mga manalagna sa Jerusalem ako nakakita ug makalilisang nga mga butang, pagpanapaw ug paglakaw sa kabakakan; ug ilang gipalig-on ang mga kamot sa mga mamumuhat ug daotan aron sila dili motalikod, ang matag usa gikan sa iyang kaugalingong pagkadaotan. Alang kanako silang tanan nahimong sama sa Sodoma, ug ang iyang mga molupyo sama sa Gomora.” (Jeremias 23:14) Niadtong 607 W.K.P., gigamit ni Jehova si Nabucodonosor aron ‘hukason ang mga besti, kuhaon ang matahom nga mga butang, ug biyaan nga walay sapot ug hubo’ kadtong siyudara nga mananapaw sa espirituwal. (Ezequiel 23:4, 26, 29) Ang Jerusalem niadtong panahona maoy hulad sa Kakristiyanohan karon, ug sumala sa nakita ni Juan sa mas unang mga panan-awon, ipahamtang ni Jehova ang susamang silot ngadto sa Kakristiyanohan ug sa tanang bakak nga relihiyon. Ang awaaw, walay molupyo nga kahimtang sa Jerusalem tapos sa 607 W.K.P. nagpakita kon unsa unyay dagway sa relihiyosong Kakristiyanohan human kini mahuboan sa iyang katigayonan ug mayagyag sa makauulaw nga paagi. Ug sama niana ang maagoman sa nahibiling bahin sa Dakong Babilonya.
20. (a) Sa unsang paagi gipakita ni Juan nga si Jehova mogamit na usab ug tawhanong mga magmamando sa pagpatuman sa iyang paghukom? (b) Unsa ang “hunahuna” sa Diyos? (c) Sa unsang paagi tumanon sa mga nasod ang ilang ‘usa ka hunahuna,’ apan kang kinsang hunahuna gayod ang pagatumanon?
20 Si Jehova mogamit na usab ug tawhanong mga magmamando sa pagpatuman sa iyang paghukom. “Kay gibutang kini sa Diyos sa ilang mga kasingkasing aron buhaton ang iyang hunahuna, bisan gani sa pagbuhat sa ilang usa ra ka hunahuna pinaagi sa paghatag sa ilang gingharian ngadto sa mapintas nga mananap, hangtod nga ang mga pulong sa Diyos matuman na.” (Pinadayag 17:17) Unsa ang “hunahuna” sa Diyos? Ang paghikay nga ang mga tiglaglag sa Dakong Babilonya magkahiusa, aron sa paglaglag kaniya sa bug-os. Siyempre, ang motibo sa mga magmamando sa pag-atake kaniya mao unyay pagtuman sa ilang ‘usa ka hunahuna.’ Mobati sila nga ang pagsumbalik sa dakong bigaon maoy sa kaayohan sa ilang nasod. Mahimong isipon nila nga usa ka hulga sa ilang pagkasoberano ang padayong paglungtad sa organisadong relihiyon sulod sa ilang mga utlanan. Apan si Jehova gayod ang magmaniobra sa mga butang; sila magtuman sa iyang hunahuna pinaagi sa paglaglag sa iyang karaan na, mananapaw nga kaaway sa usa lang ka paghapak!—Itandi ang Jeremias 7:8-11, 34.
21. Sanglit ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap gamiton sa paglaglag sa Dakong Babilonya, unsay dayag nga buhaton sa mga nasod maylabot sa Hiniusang Kanasoran?
21 Oo, gamiton sa mga nasod ang sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap, ang Hiniusang Kanasoran, sa paglaglag sa Dakong Babilonya. Sila dili molihok sa ilang kaugalingong pagbuot, kay ibutang ni Jehova diha sa ilang mga kasingkasing ‘bisan pa ang pagtuman sa ilang usa ka hunahuna pinaagi sa paghatag sa ilang gingharian ngadto sa mapintas nga mananap.’ Sa pag-abot sa panahon, dayag masabtan sa mga nasod nga kinahanglang palig-onon ang Hiniusang Kanasoran. Hatagan nila kinig ngipon, ingnon ta, nga pahulamon kinig awtoridad ug gahom nga ilang nabatonan aron kini makasumbalik batok sa bakak nga relihiyon ug malamposong makapakiggubat kaniya “hangtod nga ang mga pulong sa Diyos matuman na.” Sa ingon niana, ang karaang bigaon modangat sa iyang bug-os nga kalaglagan. Ug salamat nga siya nawagtang na!
22. (a) Sa Pinadayag 17:18, unsay gipasabot sa paagi sa pagtiklop sa manulonda sa iyang pagpamatuod? (b) Unsay sanong sa mga Saksi ni Jehova sa pagbutyag sa misteryo?
22 Sa pagpasiugda nga segurado ang pagpatuman sa paghukom ni Jehova batok sa tibuok-kalibotang imperyo sa bakak nga relihiyon, ang manulonda nagtiklop sa iyang pagpamatuod pinaagi sa pag-ingon: “Ug ang babaye nga imong nakita mao ang dakong siyudad nga adunay gingharian ibabaw sa mga hari sa yuta.” (Pinadayag 17:18) Sama sa Babilonya sa panahon ni Belsazar, ang Dakong Babilonya “gitimbang sa timbangan ug nakaplagang kulang.” (Daniel 5:27) Dali ug pang-ultima ang paglaglag kaniya. Ug unsay sanong sa mga Saksi ni Jehova sa pagbutyag sa misteryo sa dakong bigaon ug sa sanag-pulang bulok nga mapintas nga mananap? Sila masiboton sa pagmantala sa adlaw sa paghukom ni Jehova, samtang nagatubag nga “madanihon” sa sinserong mga nangita sa kamatuoran. (Colosas 4:5, 6; Pinadayag 17:3, 7) Sumala sa ipakita sa atong sunod nga kapitulo, ang tanan nga nagtinguha sa paglabang-buhi sa dihang laglagon ang dakong bigaon kinahanglang molihok, ug molihok dayon!
[Mga hulagway sa panid 252]
Ang Pagkasunodsunod sa Pito ka Gahom sa Kalibotan
EHIPTO
ASIRYA
BABILONYA
MEDO-
PERSIA
GRESYA
ROMA
ANGLO-AMERIKA
[Mga hulagway sa panid 254]
“Kini usab mao ang ikawalo nga hari”
[Hulagway sa panid 255]
Sa ilang pagtalikod sa Kordero, “sila naghatag ug gahom ug awtoridad ngadto sa mapintas nga mananap”
[Hulagway sa panid 257]
Ang Kakristiyanohan ingong pangunang bahin sa Dakong Babilonya mahisama sa karaang Jerusalem sa bug-os nga pagkagun-ob niini