Paglabang-Buhi sa ‘Adlaw ni Jehova’
“Ang adlaw ni Jehova dako ug makalilisang gayod, ug kinsa ang makapabilin niana?”—JOEL 2:11.
1. Nganong ‘ang makalilisang nga adlaw ni Jehova’ angayng usa ka okasyon sa kangaya?
“MAKALILISANG”! Mao kanay pagbatbat sa propeta sa Diyos nga si Joel sa dakong “adlaw ni Jehova.” Bisan pa niana, kita nga nahigugma kang Jehova ug miduol kaniya pinaagi sa pagpahinungod pinasikad sa halad lukat ni Jesus dili kinahanglang mouk-ok sa kahadlok samtang nagkaduol ang adlaw ni Jehova. Makalilisang gayod unya kana nga adlaw, apan usa ka adlaw sa dakong kaluwasan, ang adlaw sa kagawasan gikan sa daotang sistema sa mga butang nga nagsakit sa katawhan sulod sa libolibo ka katuigan. Sa pagpaabot sa maong adlaw, giawhag ni Joel ang katawhan sa Diyos nga “magmalipayon ug magmaya; kay si Jehova magahimo ug dako nga butang,” ug siya midugang sa pasalig: “Mahitabo gayod nga si bisan kinsa nga magatawag sa ngalan ni Jehova pagaluwason.” Unya sa Ginghariang kahikayan sa Diyos, “atua unya kadtong makalingkawas, sumala sa giingon ni Jehova, ug taliwala sa mga nakalabang-buhi, kadtong pagatawgon ni Jehova.”—Joel 2:11, 21, 22, 32.
2. Sa katumanan sa mga katuyoan sa Diyos, unsay mahitabo (a) sa “adlaw sa Ginoo” (b) sa “adlaw ni Jehova”?
2 Ang makalilisang nga adlaw ni Jehova dili pagasaypon nga mao ang “adlaw sa Ginoo” sa Pinadayag 1:10. Kining naulahing adlaw naglakip sa katumanan sa 16 ka panan-awon nga gibatbat sa Pinadayag mga kapitulo 1 ngadto sa 22. Naglakip kini sa panahon sa katumanan sa tanang hitabo nga gitagna ni Jesus ingong tubag sa pangutana sa iyang mga tinun-an: “Kanus-a man kining mga butanga mahitabo, ug unsa man unya ang ilhanan sa imong pagkaanaa ug sa katiklopan sa sistema sa mga butang?” Ang langitnong presensiya ni Jesus gitiman-an dinhi sa yuta sa makahahadlok nga ‘mga gubat, kakulang sa pagkaon, pagdumot, kamatay, ug kalapasan.’ Samtang nagkadaghan kining maong mga kagul-anan, si Jesus nagtaganag kahupayan alang sa mahinadlokon sa Diyos nga katawhan pinaagi sa pagpadala sa iyang modernong-adlawng mga tinun-an sa pagsangyaw ‘niining maayong balita sa gingharian . . . sa tibuok gipuy-ang yuta ingong usa ka pagsaksi ngadto sa tanang kanasoran.’ Unya, ingong kinapungkayan sa adlaw sa Ginoo, “ang kataposan” sa presenteng sistema sa mga butang, ang makalilisang nga adlaw ni Jehova, mobuto. (Mateo 24:3-14; Lucas 21:11) Mao unya kana ang adlaw ni Jehova sa pagpahamtang ug hinanaling paghukom sa dunot nga kalibotan ni Satanas. “Ang langit ug yuta managpangurog; apan si Jehova mahimong dalangpanan sa iyang katawhan.”—Joel 3:16.
Mga Lihok ni Jehova sa mga Adlaw ni Noe
3. Sa unsang paagi kaamgid ang mga kahimtang karong adlawa niadtong sa adlaw ni Noe?
3 Ang mga kahimtang sa kalibotan karong adlawa kaamgid niadtong “sa mga adlaw ni Noe” kapin sa 4,000 ka tuig kanhi. (Lucas 17:26, 27) Sa Genesis 6:5, atong mabasa: “Nakita ni Jehova nga ang pagkadaotan sa tawo dagaya sa yuta ug ang tanang hilig sa mga hunahuna sa iyang kasingkasing maoy daotan lamang kanunay.” Susama gayod sa kalibotan karong adlawa! Ang tumang-pagkadaotan, kadalo, ug kakulang sa gugma nagdagsang bisan asa. Usahay mahunahuna tingali nato nga naabot na sa mga tawo ang kinaubsang matang sa kahilayan. Apan ang tagna ni apostol Pablo maylabot “sa kataposang mga adlaw” nagpadayon sa pagkatuman: “Ang mga tawo nga tuman-kadaotan ug mga impostor mosamot pa kangil-ad, nagapahisalaag ug ginapahisalaag.”—2 Timoteo 3:1, 13.
4. Unsay epekto sa bakak nga pagsimba sa unang kapanahonan?
4 Ang relihiyon ba makadala untag kahupayan sa katawhan sa panahon ni Noe? Sa kasukwahi, ang apostatang relihiyon nga naglungtad niadto makapasamot hinuon sa daotang kahimtang. Ang atong unang mga ginikanan nagpadala sa bakak nga pagtulon-an sa “orihinal nga halas, ang usa nga gitawag Yawa ug Satanas.” Sa ikaduhang kaliwatan gikan kang Adan, ‘gisugdan ang pagtawag sa ngalan ni Jehova,’ dayag nga sa mapasipalahong paagi. (Pinadayag 12:9; Genesis 3:3-6; 4:26) Sa ulahi, ang rebelyosong mga manulonda, nga mibiya sa ilang eksklusibong debosyon sa Diyos, nagmateryalisar ug tawhanong mga lawas aron makapahimulos sa gidiling seksuwal nga relasyon uban sa maanyag nga mga anak babaye sa mga tawo. Kining maong mga babaye nanganak ug mestisong mga higante, nga gitawag ug Nefilim, kinsa nagdaogdaog ug nagmaltratar sa katawhan. Ubos niining impluwensiya sa demonyo, “ang tanang unod nagdaot sa ilang dalan sa ibabaw sa yuta.”—Genesis 6:1-12.
5. Maylabot sa mga hitabo sa adlaw ni Noe, unsang pasidaang tambag ang gihatag ni Jesus kanato?
5 Apan, usa ka pamilya ang naghupot ug integridad ngadto kang Jehova. Busa, ang Diyos “mitipig kang Noe, usa ka magwawali sa pagkamatarong, nga hilwas uban sa pito pa dihang nagpadangat siya ug lunop sa usa ka kalibotan sa dili-diyosnong katawhan.” (2 Pedro 2:5) Kadtong maong Lunop naglandong sa makalilisang nga adlaw ni Jehova, nga maoy nagtimaan sa kataposan sa sistema sa mga butang ug maoy gitagna ni Jesus: “Mahitungod niana nga adlaw ug takna walay nahibalo, ni ang mga anghel sa kalangitan ni ang Anak, gawas sa Amahan lamang. Kay maingon kaniadto sa mga adlaw ni Noe, mao man usab unya ang pagkaanaa sa Anak sa tawo. Kay ingon nga sila niadtong mga adlawa sa wala pa ang baha, nanagpangaon ug nanagpanginom, nanagpangminyo ang mga lalaki ug ang mga babaye gipanghatag diha sa kaminyoon, hangtod sa adlaw nga misulod si Noe sa arka; ug wala sila magmatikod hangtod nga ang baha miabot ug mibanlas kanilang tanan, mao man usab unya ang pagkaanaa sa Anak sa tawo.” (Mateo 24:36-39) Anaa kita sa susamang kahimtang karong adlawa, busa si Jesus nagtambag kanato nga ‘tagdon ang atong kaugalingon, ug padayong magtukaw, nga sa tanang panahon magapangamuyo nga kita molampos sa pag-ikyas niining tanang butanga nga gikatinong mahitabo.’—Lucas 21:34-36.
Ang Hudisyal nga Pagsilot ni Jehova sa Sodoma ug Gomora
6, 7. (a) Unsay gilandongan sa mga hitabo sa panahon ni Lot? (b) Unsang tin-awng pasidaan ang gitagana niini kanato?
6 Mga gatosan ka tuig human sa Lunop, sa dihang ang mga kaliwat ni Noe midaghan dinhi sa yuta, ang matinumanong si Abraham ug ang iyang pag-umangkong si Lot nakasaksi sa laing makalilisang nga adlaw ni Jehova. Si Lot ug ang iyang pamilya nagpuyo sa siyudad sa Sodoma. Duyog sa kasikbit nga Gomora, kining siyudara gipalibotan sa mangil-ad nga seksuwal nga imoralidad. Ang materyalismo usab mao ang sentro sa pagtagad, nga sa kataposan nakaapektar bisan sa asawa ni Lot. Giingnan ni Jehova si Abraham: “Ang pagtuaw bahin sa Sodoma ug Gomora, oo, makusog kini, ug ang ilang sala, oo, kini mabug-at kaayo.” (Genesis 18:20) Mihangyo si Abraham kang Jehova nga dili laglagon ang maong mga siyudad alang sa matarong nga nanagpuyo diha niana, apan mipahayag si Jehova nga wala siya makakaplag bisag napulo ka matarong nga mga tawo didto. Ang mga manulonda gikan sa Diyos mitabang kang Lot ug sa iyang duha ka anak nga babaye sa pagkalagiw ngadto sa nait nga siyudad sa Zoar.
7 Unsay misunod? Nagtandi sa atong “kataposang mga adlaw” nianang sa kang Lot, ang Lucas 17:28-30 nagtaho: “Sa susama usab, maingon sa nahitabo sa mga adlaw ni Lot: sila nanagpangaon, sila nanagpanginom, sila nanagpamalit, sila nanagbaligya, sila nanagtanom, sila nanagpanukod. Apan sa adlaw nga si Lot migula sa Sodoma miulan ug kalayo ug asupre gikan sa langit ug milaglag kanilang tanan. Sa samang paagi mao man usab unya nianang adlawa dihang ang Anak sa tawo igapadayag.” Ang gidangatan sa Sodoma ug Gomora niadtong makalilisang nga adlaw ni Jehova naghatag ug tin-awng pasidaan kanato niining panahon sa presensiya ni Jesus. Ang modernong kaliwatan sa katawhan susamang “nakighilawas nga mapatuyangon ug nag-agap sa unod alang sa dili-kinaiyanhong gamit.” (Judas 7) Dugang pa, ang imoral nga mga tinamdan sa sekso sa atong kapanahonan maoy responsable sa daghang “kamatay” nga gitagna ni Jesus sa atong adlaw.—Lucas 21:11.
Ang Israel Nag-ani sa “Alimpulos”
8. Sa unsang gilapdon nga gibantayan sa Israel ang pakigtugon uban kang Jehova?
8 Ngadtongadto, gipili ni Jehova ang Israel nga mahimong iyang “linain nga kabtangan gikan sa kinataliwad-an sa tanang ubang katawhan, . . . usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaang nasod.” Apan kini nagdepende sa ilang ‘pagpatalinghog pag-ayo sa iyang tingog ug pagbantay sa iyang pakigtugon.’ (Exodo 19:5, 6) Gitamod ba nila kining dakong pribilehiyo? Wala gayod! Tinuod, ang matinumanong mga tawo sa maong nasod nag-alagad kaniya nga maunongon—si Moises, Samuel, David, Josapat, Ezekias, Josias, maingon man ang debotadong mga propeta ug mga propetisa. Apan ang nasod sa katibuk-an dili-matinumanon. Ngadtongadto, ang gingharian nabahin sa duha—ang Israel ug Juda. Sa katibuk-an, ang duha ka nasod nagumon sa paganong pagsimba ug ubang nagpasipala sa Diyos nga mga kostumbre sa kasikbit nga mga nasod.—Ezequiel 23:49.
9. Sa unsang paagi gihukman ni Jehova ang rebelyosong napulo-ka-tribo nga gingharian?
9 Sa unsang paagi gihukman ni Jehova ang mga butang? Ingon sa kanunayng nahitabo, gipalanog niya ang pasidaan, sumala sa prinsipyo nga gipamulong ni Amos: “Ang Soberanong Ginoong Jehova dili magbuhat sa bisan unsa gawas kon ang iyang tinago ipadayag niya sa iyang mga alagad ang mga manalagna.” Si Amos mismo nagmantala ug kaalaotan alang sa amihanang gingharian sa Israel: “Nan, unsay kahulogan sa adlaw ni Jehova alang kaninyong katawhan? Kana maoy kangitngit, ug walay kahayag.” (Amos 3:7; 5:18) Dugang pa, ang kaubang propeta ni Amos nga si Oseas mipahayag: “Gipugas nila ang hangin, ug maani nila ang alimpulos.” (Oseas 8:7) Niadtong 740 W.K.P., gigamit ni Jehova ang kasundalohan sa Asirya aron sa paglaglag sa amihanang gingharian sa Israel kas-a ug sa walay kataposan.
Ang Pakighusay ni Jehova sa Apostatang Juda
10, 11. (a) Nganong dili buot ni Jehova nga pasayloon ang Juda? (b) Unsang dulumtanang mga butang ang nagdaot sa nasod?
10 Gipadala usab ni Jehova ang iyang mga propeta ngadto sa habagatang gingharian sa Juda. Sa gihapon, ang mga hari sa Juda sama kang Manases ug sa iyang sumusunod, si Amon, nagpadayon sa pagbuhat sa kon unsay daotan sa Iyang mga mata, nga nag-ula ug ‘daghan kaayong inosenteng dugo ug nag-alagad sa mga diyosdiyos ug gisimba sila.’ Bisan tuod ang anak ni Amon nga si Josias nagbuhat sa kon unsay matarong sa mga mata ni Jehova, ang mga hari nga misunod, maingon man ang katawhan, naglunang na usab sa tumang-pagkadaotan, busa “si Jehova dili buot nga mopasaylo.”—2 Hari 21:16-21; 24:3, 4.
11 Nagpahayag si Jehova pinaagi sa iyang propeta nga si Jeremias: “Ang usa ka kahibulongang kahimtang, bisan usa ka makalilisang nga butang, nahitabo sa yuta: Ang mga manalagna mismo nanagpanagna sa kabakakan; ug mahitungod sa mga saserdote, sila nagmando sumala sa ilang mga gahom. Ug ang akong katawhan nahigugma nianang paagiha; ug unsay pagabuhaton ninyong mga tawo sa kataposan niana?” Ang nasod sa Juda nahimong hilabihan ka sad-an sa dugo, ug ang katawhan niini nahimong daotan pinaagi sa pagpangawat, pagbuno, pagpanapaw, pagpanumpag bakak, pagsunod sa ubang mga diyos, ug ubang dulumtanang mga butang. Ang templo sa Diyos nahimong usa ka “lungib sa mga tulisan.”—Jeremias 2:34; 5:30, 31; 7:8-12.
12. Sa unsang paagi gisilotan ni Jehova ang mabudhiong Jerusalem?
12 Mipahayag si Jehova: “Magapadala ako ug kadaotan gikan sa amihanan [Caldea], bisan usa ka dakong pagkalaglag.” (Jeremias 4:6) Busa, gipahinabo niya ang Babilonyanhong Gahom sa Kalibotan, nianang panahona “ang maso sa tibuok yuta,” nga mopulpog sa mabudhiong Jerusalem ug sa templo niini. (Jeremias 50:23) Sa 607 W.K.P., human sa dugayng paglikos, ang siyudad gilumpag sa gamhanang kasundalohan ni Nabucodonosor. “Ug gipamatay sa hari sa Babilonya ang mga anak nga lalaki ni [Haring] Zedekias didto sa Ribla sa atubangan sa iyang mga mata, ug ang tanang harianong mga tawo sa Juda gipamatay sa hari sa Babilonya. Ug gilusok niya ang mga mata ni Zedekias, human niana gigapos niya siya sa mga talikala nga tumbaga, aron dad-on siya ngadto sa Babilonya. Ug ang balay sa hari ug ang mga balay sa katawhan gipanunog sa mga Caldeanhon, ug gipanumpag ang mga paril sa Jerusalem. Ug ang salin sa katawhan nga nangabilin sa siyudad, ug ang mga mingbulag usab nga nangahulog sa iyang kamot, ug ang salin sa katawhan nga nangabilin gibihag ni Nebusaradan ang pangulo sa mga guwardiya ngadto sa Babilonya.”—Jeremias 39:6-9.
13. Kinsay naluwas sa adlaw ni Jehova sa 607 W.K.P., ug ngano?
13 Usa ka makalilisang gayod nga adlaw! Bisan pa niana, ang pipila ka kalag nga misugot kang Jehova nalakip niadtong giluwas gikan nianang kalayonhong paghukom. Naglakip kini sa dili-Israelinhong mga Recabinhon, nga lahi sa mga taga-Judea nagpasundayag ug mapainubsanon ug masinugtanong espiritu. Naluwas usab ang matinumanong eunuko nga si Ebed-melek, nga nagluwas kang Jeremias gikan sa kamatayon diha sa usa ka lapokong atabay, ug ang matinumanong sekretaryo ni Jeremias, si Baruk. (Jeremias 35:18, 19; 38:7-13; 39:15-18; 45:1-5) Ngadto sa maong mga tawo nga si Jehova nagpahayag: “Ako mismo nahibalo sa mga hunahuna nga gihunahuna ko alang kaninyo, . . . mga hunahuna sa pakigdait, ug dili sa kadaotan, sa paghatag kaninyo ug kaugmaon ug paglaom.” Ang maong saad dihay gamayng katumanan sa 539 W.K.P. sa dihang ang mahinadlokon sa Diyos nga mga Hudiyo gipagula sa nagparot sa Babilonya, si Haring Ciro, ug namalik aron sa pagtukod pag-usab sa siyudad ug templo sa Jerusalem. Karong adlawa kadtong mogula gikan sa Babilonyanhong relihiyon ug mapasig-uli ngadto sa putli nga pagsimba ni Jehova sa susama makalaom sa usa ka mahimayaong kaugmaon sa walay-kataposang pakigdait sa napasig-uling Paraiso ni Jehova.—Jeremias 29:11; Salmo 37:34; Pinadayag 18:2, 4.
“Dakong Kasakitan” sa Unang Siglo
14. Nganong gisalikway ni Jehova sa dayon ang Israel?
14 Mopadayon kita sa unang siglo K.P. Nianang panahona ang napasig-uling mga Hudiyo nahulog na usab sa apostasya. Gipadala ni Jehova ang iyang bugtong Anak sa yuta aron mahimong iyang Dinihogang Usa, o Mesiyas. Panahon sa mga katuigang 29 hangtod sa 33 K.P., si Jesus nagwali sa tibuok yuta sa Israel, nga nag-ingon: “Paghinulsol kamo, kay ang gingharian sa mga langit haduol na.” (Mateo 4:17) Dugang pa, gitigom niya ug gibansay ang mga tinun-an aron makig-ambit duyog kaniya sa pagmantala sa maayong balita sa Gingharian. Unsay sanong sa mga pangulo sa mga Hudiyo? Ilang gipasipalahan si Jesus ug sa kataposan gihimo ang dulumtanang krimen sa pagpahiagom kaniya sa masakit nga kamatayon diha sa sakitanang estaka. Gisalikway ni Jehova ang mga Hudiyo ingong iyang katawhan. Nianang panahona ang pagsalikway sa maong nasod maoy dumalayon.
15. Unsang pribilehiyo ang nakab-ot sa naghinulsol nga mga Hudiyo?
15 Sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P., ang nabanhawng Jesus mibubo sa balaang espiritu, ug kini nakapaarang sa iyang mga tinun-an sa pagsultig mga pinulongan ngadto sa mga Hudiyo ug mga proselita nga dihadihang nagkatigom. Namulong sa panon, si apostol Pedro mipahayag: “Kining maong Jesus gibanhaw sa Diyos, nga niining kamatuorana kaming tanan mga saksi. . . . Busa angayng mahibalo sa tino ang tibuok nga balay sa Israel nga ang Diyos naghimo kaniyang Ginoo ug Kristo, kining maong Jesus nga inyong gilansang.” Sa unsang paagi misanong ang matinud-anong mga Hudiyo? “Sila nasamdan sa kasingkasing,” naghinulsol sa ilang mga sala, ug nabawtismohan. (Buhat 2:32-41) Miuswag ang pagsangyaw sa Gingharian, ug sulod sa 30 ka tuig kini napaabot ngadto sa “tibuok kalalangan ilalom sa langit.”—Colosas 1:23.
16. Giunsa pagmaniobra ni Jehova ang mga hitabo nga mitultol sa iyang pagpahamtang ug paghukom sa kinaiyanhong Israel?
16 Ang panahon miabot na alang kang Jehova sa pagpahamtang ug paghukom sa iyang sinalikway nga katawhan, ang kinaiyanhong Israel. Libolibo, gikan sa kanasoran sa tibuok nailhan nga kalibotan kaniadto, ang nagpanon sa Kristohanong kongregasyon ug gidihogan ingong espirituwal nga “Israel sa Diyos.” (Galacia 6:16) Apan, ang mga Hudiyo sa maong panahon naglunang sa dalan sa pagdumot ug kapintasan sa mga sekta. Kasukwahi sa gisulat ni Pablo bahin sa ‘pagpasakop sa labaw nga mga awtoridad,’ sila dayag nga mirebelde sa gahom sa Roma nga nagmando ibabaw kanila. (Roma 13:1) Dayag nga gimaniobra ni Jehova ang mga hitabo nga misunod. Sa tuig 66 K.P., ang Romanong kasundalohan ubos ni Heneral Gallo misulong aron sa paglikos sa Jerusalem. Ang miatake nga mga Romano misulod sa siyudad hangtod nga giguba ang paril sa templo. Sumala sa mga talaan sa kasaysayan ni Josephus, diha gayoy kasakitan sa siyudad ug sa katawhan.a Apan sa kalit lang ang miatake nga kasundalohan nangalagiw. Nagtugot kini sa mga tinun-an ni Jesus sa ‘pagkalagiw ngadto sa kabukiran,’ sumala sa gitambag sa iyang tagna nga nasulat sa Mateo 24:15, 16.
17, 18. (a) Pinaagi sa unsang kasakitan nga si Jehova nagpahamtang ug hustisya sa mga Hudiyo? (b) Unsang unod ang ‘naluwas,’ ug naglandong kini sa unsa?
17 Bisan pa niana, ang bug-os nga pagpahamtang sa paghukom ni Jehova sa kinatayuktokan sa kasakitan taliabot pa. Sa 70 K.P., ang Romanong kasundalohan, nga nianang panahona ubos na ni Heneral Tito, mibalik pag-atake. Nianang panahona natapos ang gubat! Ang mga Hudiyo, nga naggubatay sa usag usa, wala makasarang sa mga Romano. Ang siyudad ug ang templo niini nalumpag sa bug-os. Kapin sa usa ka milyong niwang nga mga Hudiyo ang nag-antos ug nangamatay, mga 600,000 ka patayng lawas ang gilabay sa gawas sa mga ganghaan sa siyudad. Human malumpag ang siyudad, 97,000 ka Hudiyo ang gidalang bihag, daghan ang nangamatay sa ulahi diha sa mga pasundayag sa gladyador. Sa pagkatinuod, ang bugtong unod nga naluwas panahon sa katuigan sa maong kasakitan mao kadtong sa matinumanong mga Kristohanon nga mikalagiw ngadto sa kabukiran saylo sa Jordan.—Mateo 24:21, 22; Lucas 21:20-22.
18 Busa, ang bantogang tagna ni Jesus mahitungod “sa katiklopan sa sistema sa mga butang” adunay unang katumanan, nga natapos sa adlaw ni Jehova sa pagpahamtang ug hustisya sa rebelyosong Hudiyonhong nasod niadtong 66-70 K.P. (Mateo 24:3-22) Bisan pa niana, kadto maoy landong lamang sa “pag-abot sa dako ug makalilisang nga adlaw ni Jehova,” ang kataposang kasakitan nga hapit nang molukop sa tibuok kalibotan. (Joel 2:31) Sa unsang paagi ikaw ‘maluwas’? Ang mosunod nga artikulo maoy motug-an.
[Mga footnote]
a Nag-asoy si Josephus nga ang miatake nga mga Romano miliyok sa siyudad, nagguba sa usa ka bahin sa paril, ug sunogon na unta ang ganghaan sa templo ni Jehova. Nagpahinabo kinig hilabihang kahadlok taliwala sa daghang Hudiyo nga natanggong sa sulod, kay nakita nila nga nagkaduol na ang kamatayon.—Wars of the Jews, Basahon II, kapitulo 19.
Mga Pangutana Agig Repaso
◻ Sa unsang paagi nalangkit ang “adlaw sa Ginoo” sa “adlaw ni Jehova”?
◻ Sa pagrepaso sa adlaw ni Noe, unsang pasidaan ang angay natong tumanon?
◻ Sa unsang paagi ang Sodoma ug Gomora nagtaganag gamhanang leksiyon?
◻ Kinsa ang naluwas sa unang-siglo nga “dakong kasakitan”?
[Hulagway sa panid 15]
Si Jehova nagtaganag kaikyasan alang sa mga pamilya ni Noe ug Lot, maingon man sa 607 W.K.P. ug 70 K.P.