Kapitulo 13
Ang Imong Pagpanglantaw sa Sekso—Unsang Kalainan ang Nahimo Niini?
1-3. (a) Sa unsang paagi ang Bibliya nagapakita nga ang seksual nga mga relasyon taliwala sa lalaki ug babaye dunay langitnong pag-uyon? (b) Alang ba sa kaayohan sa usa ka tawo ang dili pagpugong sa paggamit sa iyang seksual nga mga gahum?
ANG uban sa katawhan adunay ideya nga ang Bibliya mokisdum o modiyong sa tanang butang may kalabutan sa sekso. Apan, ang pagsusi sa Bibliya mismo magabutyag nga dili kana tinuod. Human sa pagsugilon sa paglalang sa Diyos sa unang lalaki ug babaye, kana nagapadayon sa pagsugid: “Ang Diyos nagpanalangin kanila ug ang Diyos nag-ingon kanila: ‘Magmabungahon ug magdaghan ug pun-on ang yuta.’”—Genesis 1:27, 28.
2 Ang seksual nga mga relasyon taliwala sa lalaki ug babaye, diay, dunay langitnong pag-uyon. Apan nagauyon ba ang Diyos sa patuyang nga sekso? Kini ba magpatungha sa labing dakung kasadya sa kinabuhi? Magaresulta ba kini sa matuod nga kalinaw ug kasegurohan alang kanato ug alang niadtong palibut kanato?
3 Ang sekso mahimong abusohan sama sa ubang tawhanong kalihokan. Ang pagkaon maayo ug kinahanglanon sa kinabuhi. Apan ang kahakug makadaut sa kahimsog ug makapamubo sa kinabuhi sa usa. Ang pagtulog, usab, hinungdanon. Apan ang sobra niini nagakawat sa kinabuhi sa butang mahimo ug bisan ngani makapaluya sa lawas. Maingon nga ang matuod nga kasadya sa kinabuhi wala nagaresulta sa kahakug, kahubog, ug kataspukan, mao man usab kini wala nagaresulta sa dili kapugngang paggamit sa mga gahum sa sekso sa usa. Ang tawhanong kasinatian sulod sa kaliboan ka tuig nagapamatuod niini. Kinahanglan bang makakat-on kita niini gikan sa mapait personal nga kasinatian? Dunay mas maayong paagi.
4. Unsa ang magapalihok kanato sa paglaban sa mga sukdanan sa Diyos mahitungod sa sekso?
4 Ang Pulong sa Diyos nagahatag sa usa ka balanse nga pagpanglantaw sa sekso nga magapanalipud sa atong kalipay karon ug sa umaabut. Apan, dili lamang alang sa atong kaugalingong kalinaw ug kasegurohan nga kinahanglan kita magtuon ug magpabilin sa mga sukdanan sa Diyos mahitungod sa paggamit niining mga katakus. Nga mas importante, buhaton ta gayod kini tungod sa pagtahud sa atong Maglalalang. Kon tinuod nga kita nagadapig sa iyang kiliran sa isyu sa pagkamagmamando, kita magmalipayon sa pagpasakup sa iyang hataas nga kaalam ug soberanong awtoridad niining butanga, usab.—Jeremias 10:10, 23.
Paghupot sa Kaminyoon nga Dungganon sa Tanan
5. Unsa ang ginaingon sa Bibliya mahitungod sa pagbuhat sa seksual nga mga relasyon gawas sa kaminyoon?
5 Ang Bibliya nagaawhag: “Pasagdi ang kaminyoon nga mahimong dungganon sa tanan, ug ang higdaanan sa kaminyoon dili mahugawan, kay ang Diyos magahukom sa mga makihilawason ug sa mga mananapaw.” (Hebreohanon 13:4) Busa, ang Diyos batuk sa seksual nga mga relasyon gawas sa kaminyoon. Kini uyon sa kamatuoran nga sa pagtagana sa unang lalaki sa usa ka kapikas, ang Diyos nagpakita nga ang iyang kabubut-on mao nga kining duha mahimong “usa ka unod,” sa usa ka malungtarong bugkos sa paghiusa. Mga upat libo ka tuig sa ulahi, ang Anak sa Diyos nagpakita nga ang iyang Amahan wala magbiya niining suntoan. (Genesis 2:22-24; Mateo 19:4-6) Apan ang maong suntoan ba labihan ra ka estrikto? Nagahikaw ba kini kanato sa butang nga maayo?
6. Unsa ang nagapakita nga ang balaod sa Diyos batuk sa pagpanapaw alang sa atong kaayohan?
6 Ang pagpanapaw nagalapas sa langitnong suntoan, ug si Jehova nga Diyos nagasaad nga mahimong “usa ka matuling saksi” sa paghukom batuk sa mga mananapaw. (Malaquias 3:5) Ang dautang mga bunga sa seksual nga mga relasyon nga gawas sa paghiusa sa kaminyoon nagapasiugda sa kaalam sa balaod sa Diyos. Ang pagpanapaw nagapatungha sa nabungkag nga konpiyansa ug kawalay pagsalig. Kini nagapahinabo sa kawalay kasegurohan ug nagaut-ut sa kalinaw sa kaminyoon. Ang nagaresulta nga kapait ug kagun-ob sa kasingkasing kalagmitan nagahatud ngadto sa diborsiyo. Ang mga anak nagaantus samtang sila nagatan-aw sa ilang panimalay nga mabungkag. Matin-aw, nga ang pagtunglo sa Diyos sa pagpanapaw alang sa atong kaayohan. Ang iyang Pulong nagapakita nga ang bisan kinsa nga dunay matuod nga gugma sa isigkatawo dili magapanapaw.—Roma 13:8-10.
7. Isaysay kon unsa ang kahulogan sa pagpakighilawas ingon sa ginahisgutan sa Bibliya.
7 Sumala sa atong naobserbahan, ang Bibliya usab nagapahayag sa paghukom sa Diyos batuk sa mga makihilawason. Unsa man gayod ang pagpakighilawas? Samtang ang paggamit sa Bibliya niining termino nagalakip sa seksual nga paghiusa sa bahin sa dili minyong mga tawo maingon man sa pagpanapaw, kini sagad dunay mas halapad nga kahulogan. Ang pulong alang sa “pagpakighilawas” nga gigamit sa dihang nagrekord sa mga pahayag ni Jesus ug sa iyang mga disipulo mao ang Gregong pulong por·neiʹa. Kini nagagikan sa samang gamut sama sa modernong termino nga “pornograpiya.” Sa mga panahon sa Bibliya ang por·neiʹa gigamit sa paghubit sa dakung gilapdon sa malapasong seksual nga mga relasyon nga gawas na sa kaminyoon. Ang por·neiʹa nagalangkit sa dautan gayod nga paggamit sa kinatawong organo (mga organo) sa labing menos sa usa ka tawo (mahimong sa natural o sa sayup nga paagi). Usab, kinahanglang adunay laing kauban sa imoralidad—usa ka tawo sa bisan haing sekso o usa ka mananap.
8. Alang sa unsang kusganong mga katarungan ang apostol Pablo nag-awhag sa mga Kristohanon sa “paglikay sa pagpakighilawas”?
8 Sa pag-awhag sa mga Kristohanon sa “paglikay sa pagpakighilawas,” si apostol Pablo naghatag sa kusganong mga katarungan, nga nagaingon: “Aron nga walay usa ang makadangat sa punto sa pagdaut ug pagpamintaha sa mga katungod sa iyang igsoon niining butang, tungod kay si Jehova mao ang nagasilot alang niining tanang mga butang . . . Kay ang Diyos nagtawag kanato, dili alang sa kahugawan . . . Nan, ang tawo nga nagapakita sa walay pagtagad wala nagatagad, dili sa tawo, kondili sa Diyos.”—1 Tesalonica 4:3-8.
9, 10. (a) Ngano ang ubang mga tawo nagadumili sa legal nga kaminyoon, bisan pa nagapuyo uban sa usa sa kaatbang sekso? (b) Bisan kon ang pagpakighilawas giuyonan sa duha, sa unsang paagi anaa ang ‘kadaut ug ang pagpamintaha sa mga katungod sa uban’?
9 Ang usa nga nagapakighilawas sa matuod ‘nagadaut ug nagapamintaha sa mga katungod sa uban.’ Matuod kini, pananglitan, sa mga magtiayon kinsa nagaipon sa pagpuyo nga walay kaayohan sa legal nga kaminyoon. Nganong sila nagabuhat niini? Kalagmitan kini aron nga sila makabiya sa paghiusa bisan kanus-a nga gusto nila. Wala sila nagahatag sa ilang partner sa kasegurohan nga dad-on sa responsable nga kaminyoon. Apan kon ang duha ka tawo nagasulod sa maong relasyon nga kinabubut-on, sila ba sa gihapon ‘nagadaut ug nagapamintaha sa mga katungod sa uban’? Sa tino, Oo.
10 Adunay daghang epekto sa mga aksiyon sa mga makihilawason nga ‘nagadaut ug nagapamintaha sa mga katungod sa uban.’ Alang sa usa ka butang, ang bisan kinsa nga nagabuhat sa pagpakighilawas nagabuhat sa pagdaut sa konsiyensiya sa laing tawo maingon sa bisan unsang hinlong baruganan uban sa Diyos. Ang nagapakighilawas nagalaglag sa oportunidad sa laing tawo sa pagsulod sa kaminyoon uban sa hinlong pagsugod. Siya dayag nga nagadalag walay pagtahud, kaulaw, ug kalisud sa mga membro sa panimalay sa laing tawo, maingon man sa iyang kaugalingon. Siya usab mahimong magabutang sa peligro sa kahimsog sa hunahuna, sa pagbati, ug sa lawas sa laing tawo. Ang gikahadlukang makatakod nga mga sakit sama sa makapatayng AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) sagad nalangkit sa seksual nga imoralidad.
11. Nganong walay katarungan alang kang bisan kinsa sa pagtuo nga ang Diyos magauyon sa pagpakighilawas?
11 Daghan ang nagapili nga mahimong buta niining maong mga kadaut. Apan nagatuo ka ba nga ang Diyos, sa iyang pagkamatarung, magauyon ra sa maong gahing dili pagtagad sa mga katungod sa uban? Ang Pulong sa Diyos nagasugo sa ‘pagpasidungog,’ dili sa pagpaubos o pagtamay, sa iyang sagradong kahikayan sa kaminyoon.—Hebreohanon 13:4; Mateo 22:39.
12. (a) Unsa ang pagpanglantaw sa Diyos sa homoseksualidad? (b) Batuk sa unsa ang balaod sa Diyos nga nagadili sa homoseksualidad nagapanalipud kanato?
12 Unsa na man ang homoseksualidad? Sumala sa atong nakita na, kining buhat gikobrehan sa pulong por·neiʹa (“pagpakighilawas”), nga gigamit ni Jesus ug sa iyang mga disipulo. Si disipulo Judas naggamit nianang pulong sa paghisgut sa dili natural nga mga akto sa sekso sa mga lalaki sa Sodoma ug Gomorra. (Judas 7) Ang homoseksualidad didto nagpahinabo sa kaulawan nga nagpatungha sa usa ka dakung “pagtuaw sa reklamo.” Ug naghatud sa paglaglag sa Diyos niadtong mga siyudad ug sa mga pumuluyo niini. (Genesis 18:20; 19:23, 24) Ang pagpanglantaw ba sa Diyos nausab sukad kaniadto? Wala. Ang 1 Corinto 6:9, 10, pananglitan, nagalista sa “mga lalaki kinsa nagahigda uban sa mga lalaki” taliwala niadtong kinsa dili makapanunod sa Gingharian sa Diyos kon magapadayon sa maong buhat. Usab, sa paghubit sa mga resulta sa mga tawo kinsa ‘nagapakaulaw sa ilang mga lawas sa kahugaw,’ nga nagaagpas sa “unod alang sa dili natural nga kagamitan,” ang Bibliya nagaingon nga sila “nahimong maharusong nangaut-ut sa ilang pangibug sa usa ug usa, mga lalaki uban sa mga lalaki, nagabuhat sa makauulaw ug nagadawat alang sa ilang kaugalingon sa bug-os nga balus, nga angay sa ilang pagkadautan.” (Roma 1:24, 27) Dili lamang ang maong mga tawo mahulog sa pagtunglo sa Diyos, kondili sila usab nagadawat sa “balus” sa kadunot sa hunahuna ug sa lawas. Karon, pananglitan, adunay dili timbang nga pagtaas sa sipilis, AIDS, ug ubang makatakod nga mga sakit sa sekso taliwala sa mga homoseksual. Ang taas nga mga sukdanan sa moral sa Pulong sa Diyos nagapanalipud kanato batuk sa maong kadaut, inay kay sa paghikaw kanato sa butang maayo.
Pagdawat sa Pagpanglantaw sa Diyos sa Diborsiyo
13. Unsa ka ugdang ang butang sa pagkamatinumanon sa mga panumpa sa kaminyoon sa usa?
13 “Gidumtan ko ang diborsiyo.” Mao kana ang paagi sa pagpahayag ni Jehova sa dihang nagbadlong niadtong kinsa ‘nagatraidor’ sa ilang mga kapikas sa kaminyoon. (Malaquias 2:14-16, Revised Standard Version) Ang iyang Pulong nagatagana sa dagayang tambag sa pagtabang sa mga magtiayon sa paghimo nga usa ka kalampusan ang kaminyoon ug sa paglikay sa kapait sa diborsiyo. Kini usab nagaklaro nga ang Diyos nagalantaw sa pagkamatinumanon sa mga panumpa sa kaminyoon sa usa ingon nga usa ka sagradong responsabilidad.
14, 15. (a) Unsa lamang ang hustong sukaranan alang sa diborsiyo? (b) Ang pagpakighilawas ba awtomatiko nga nagabungkag sa bugkos sa kaminyoon? (c) Ubos sa unsang mga sirkumstansiya ang pagminyo pag-usab gitugotan?
14 Kini ginapasiugda sa kamatuoran nga siya nagaila lamang sa usa ka hustong sukaranan alang sa diborsiyo. Si Jesus nagpakita kon unsa kini: “Ang bisan kinsa nga nagadiborsiyo sa iyang asawa, gawas sa sukaranan sa pagpakighilawas [porneiʹa], ug magaminyo sa lain nakabuhat sa pagpanapaw.” (Mateo 19:9; 5:32) Ang por·neiʹa, sumala sa atong nakita na, nagapasabut sa seksual nga mga relasyon gawas sa kaminyoon, natural man o dili natural.
15 Kon ang kapikas sa usa makasala sa pagpakighilawas, kini ba awtomatiko nga nagabungkag sa bugkos sa kaminyoon? Dili, dili sa awtomatiko nagabungkag. Ang inosente nga kapikas mahimong maghukom sa pagpasaylo o dili. Diin ang diborsiyo mao ang hukom, ang pag-ila sa Kristohanon sa sekular nga awtoridad magapahinabo kaniya sa pagtunaw nga legal sa kaminyoon, nga nagabuhat niana sa matuod nga sukaranan. (Roma 13:1, 2) Kon mahuman na ang legal nga aksiyon, ang pagminyo pag-usab katugotan. Apan ang mga Kasulatan nagatambag nga ang bisan unsang kaminyoon kinahanglan uban lamang sa laing Kristohanon, usa kinsa matuod nga “diha sa Ginoo.”—1 Corinto 7:39.
16. Sa kayutaan diin ang sekular nga balaod wala nagatugot sa diborsiyo sa bisan unsang sukaranan, sa unsang paagi ang mga Saksi ni Jehova nagapakita sa nagakaigong pagtahud alang sa balaod sa Diyos sa maong butang?
16 Unsa na man kon ang mga balaod sa usa ka yuta wala nagatugot sa bisan unsang diborsiyo, bisan pa sa sukaranan sa seksual nga imoralidad? Ang usa ka inosente nga kapikas sa maong kaso mahimong makakuha ug diborsiyo sa usa ka nasud diin ang diborsiyo gitugotan. Ang mga sirkumstansiya, hinuon, dili magpatugot niini. Apan ang pipila ka porma sa legal nga separasyon mahimong mabatonan sa kaugalingong nasud sa usa ug mahimong batonan kini. Bisan unsa man ang kaso, ang inosente nga kapikas mahimong magbulag sa usa nga sad-an ug magpresentar sa tinong pamatuod sa Kasulatanhong sukaranan alang sa diborsiyo ngadto sa mga magtatan-aw sa lokal nga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova. Unsa na man kon kanang tawhana sa ulahi maghukom sa pagbaton ug laing kapikas? Ang kongregasyon dili magalihok sa pagpalagput kaniya ingon nga usa ka mananapaw basta iyang itagana ang usa ka sinulat nga pahayag ngadto sa kongregasyon nga magaunod sa usa ka panumpa sa pagkamatinumanon sa presente nga kapikas ug sa usa ka kasabutan sa pagkuha sa usa ka legal nga sertipiko sa kaminyoon kon ang unang kaminyoon hanawon man ugaling sa legal nga paagi o pinaagig kamatayon. Bisan pa niana, ang indibiduwal kinahanglan magaatubang sa bisan unsang mga sangputanan nga mahimong magaresulta alang kaniya nga may kalabutan sa kalibutan gawas sa kongregasyon. Kay ang kalibutan kasagaran wala nagaila nga ang maong balaod sa Diyos hataas sa tawhanong mga balaod ug ang tawhanong mga balaod dunay relatibo nga awtoridad lamang.—Itandi ang Buhat 5:29.
Maalamong Likayi ang Tanang Kahugaw ug Seksual nga Kahakug
17. Gikan sa mga Kasulatan, isaysay ang hustong dapit sa seksual nga mga relasyon sa mga kinabuhi sa minyong mga tawo.
17 Klaro nga ang seksual nga mga relasyon dunay hustong dapit sa mga kinabuhi sa minyong mga tawo. Ang Diyos nagtagana niini ingon nga paagi diin mapatungha ang mga anak, ug usab usa ka tuboran sa kalipay ngadto sa mga ginikanan. (Genesis 9:1; Proverbio 5:18, 19; 1 Corinto 7:3-5) Bisan pa niana, siya nagpasidaan batuk sa pag-abuso niining gasa.—Efeso 5:5.
18, 19. (a) Nganong ang buhat sa masturbasyon, o pag-abuso sa kaugalingon, dili husto alang sa usa ka Kristohanon? (b) Unsa ang makatabang sa usa ka tawo sa paglikay sa maong buhat?
18 Tungod sa pagpasiugda nga gipahaluna sa sekso karon, daghang mga batan-on nakakaplag nga ang ilang handum alang sa seksual nga katagbawan mapukaw sa dili pa gani sila maanaa sa kahimtang sa pagminyo. Ingon nga resulta, ang uban kanila nangitag katagbawan pinaagi sa kaugalingong pagpagana sa ilang mga parte sa sekso. Kini maoy masturbasyon, o pag-abuso sa kaugalingon. Husto ba kini o maalamong buhat?
19 Ang mga Kasulatan nagatambag: “Busa, patya ang mga sangkap sa inyong mga lawas nga anaa sa yuta mahitungod sa pagpakighilawas, kahugaw, seksual nga gana, makadaut nga pangibug, ug kadalo.” (Colosas 3:5) Ang usa ba kinsa nagabuhat sa masturbasyon ‘nagapatay sa mga sangkap sa iyang lawas mahitungod sa seksual nga gana’? Sa kasukwahi, siya nagahaling sa seksual nga gana. Ang Bibliya nagaawhag nga ang usa magalikay sa matang sa pagpanghunahuna ug paggawi nga nagahatud sa maong mga suliran, nga magapuli niini uban sa makaayo nga kalihokan, ug siya magaugmad sa pagpugong sa kaugalingon. (Filipos 4:8; Galacia 5:22, 23) Kon ang mahinangpong panlimbasug ibutang niini, ang maong pag-abuso sa kaugalingon mahimong kalikayan, uban sa mga kaayohan sa hunahuna, pagbati, ug sa espirituwal.
20. Unsa ang nagapakita nga dili husto alang sa bana ug asawa sa paglabay sa tanang pagpugong sa ilang seksual nga mga relasyon uban sa usa ug usa?
20 Kon unsa ang ginaingon sa Bibliya mahitungod sa “kahugaw, seksual nga gana, makadaut nga pangibug” nagapadapat sa tanang mga Kristohanon, dili minyo ug minyo. Matuod nga ang bana ug asawa dunay Kasulatanhon nga katungod sa seksual nga mga relasyon uban sa usa. Apan kini ba nagapasabut nga sila makalabay sa tanang pagpugong? Ang kamatuoran nga ang Pulong sa Diyos nagaawhag sa tanang mga Kristohanon sa pag-ugmad sa pagpugong sa kaugalingon nagaergo batuk sa maong pagpanglantaw. (2 Pedro 1:5-8) Ang inspiradong magsusulat sa Bibliya wala kinahanglanang magpatin-aw sa natural nga paagi diin ang mga organo sa pagliwat sa bana ug asawa nagakomplemento sa usa ug usa. Ang homoseksual nga mga relasyon dayag nga dili makasunod niining natural nga paagi. Busa, ang lalaki ug babaye nga mga homoseksual nagagamit sa ubang mga porma sa paghiusa sa kon unsa ang ginahisgutan sa apostol ingong “talamayon seksual nga mga gana” ug “makauulaw” nga mga buhat. (Roma 1:24-32) Ang minyong mga magtiayon manig-ingon ba sa maong homoseksual nga mga porma sa paghiusa sa ilang kaugalingong kaminyoon ug sa gihapon libre sa mga mata sa Diyos sa pagpahayag sa “talamayon seksual nga mga gana” o “makadaut nga pangibug”?
21. Walay sapayan kon unsa man ang paagi sa kinabuhi sa usa ka tawo sa nangagi, unsang oportunidad ang bukas kaniya karon?
21 Sa pagpalandung sa ginaingon sa mga Kasulatan, ang usa ka tawo mahimong makaamgo nga ang iya kanhing pagpanghunahuna niining mga butang nahulma sa mga tawo kinsa, sama sa ginaingon sa Bibliya, “nawad-an sa tanang moral nga sentido.” Apan, uban sa tabang sa Diyos, ang usa “makasul-ob sa bag-ong personalidad,” nga gihulma sumala sa mga sukdanan sa Diyos sa pagkamatarung. (Efeso 4:17-24) Niining paagiha ang usa ka tawo nagapakita nga siya matinud-anon sa iyang pag-ingon nga siya buot magabuhat sa kabubut-on sa Diyos.
Ang Imong Pagpanglantaw Hinungdanon nga Nagaapektar sa Imong Kalinaw ug Kasegurohan
22. Unsang dihadihang kaayohan ang nagaabut niadtong kinsa nagapadapat sa tambag sa Pulong sa Diyos mahitungod sa seksual nga moralidad?
22 Ang pagpadapat sa tambag sa Pulong sa Diyos mahitungod sa seksual nga moralidad dili bug-at. Itandi ang bunga sa kurso nga ginalaraw sa Bibliya uban sa tuling nagadaghan nga diborsiyo sa kalibutan, sa bungkag nga mga puloy-anan, masupilong mga anak, pagpamampam, sakit, ug sa pagkamaharuson ug mga pagpatay nga nahimo konektado sa seksual nga pagbati. (Proverbio 7:10, 25-27) Pagkadayag sa kaalam sa Pulong sa Diyos! Sa isalikway mo ang kalibutanong pagpanghunahuna nga gipasukad sa hakug nga pangibug ug ipahiuyon ang imong pagpanghunahuna sa tambag ni Jehova, ang imong kasingkasing malig-on ug daku sa hustong mga tinguha. Inay sa lumalabay nga kalipay sa seksual nga imoralidad, magkasadya ka sa usa ka hinlong konsiyensiya ug sa malungtarong kalinaw sa hunahuna. Ang mga bugkos sa kaminyoon ug sa panimalay malig-on uban sa pagtubo sa pagsalig taliwala sa mga kapikas sa kaminyoon ug sa pagtahud sa ilang mga anak.
23. Sa unsang paagi ang pagpanglantaw sa usa ka tawo sa sekso usa ka butang maylabot sa iyang pagka ‘napatikan’ alang sa kaluwasan ngadto sa “bag-ong yuta” sa Diyos?
23 Ug ayaw wad-a sa imong pagpanglantaw ang kamatuoran nga ang imo mismong paglaum sa walay katapusang kinabuhi nalangkit. Busa ang Kasulatanhong moralidad magaamot ug dugang sa imong presente nga kahimsog. (Proverbio 5:3-11) Kini mahimong bahin sa ebidensiya nga ikaw sa matuod nagadumot sa dulumtanang mga butang nga ginahimo sa katawhan kinsa walay pagpabili sa Diyos ug ikaw ‘napatikan’ alang sa kaluwasan ngadto sa “bag-ong yuta” sa Diyos, diin, dili ang imoralidad, kondili ang pagkamatarung ang magapabilin. Hinungdanon, nan, nga ikaw ‘magabuhat sa imong maarangan gayod karon nga makaplagan sa ulahi sa Diyos nga walay buling ug walay hugaw ug sa kalinaw.’—Ezequiel 9:4-6; 2 Pedro 3:11-14.