SASERDOTE

Taliwala sa matuod nga mga magsisimba ni Jehova sa wala pa maporma ang Kristohanong kongregasyon, ang mga saserdote opisyal nga naghawas sa Diyos ngadto sa katawhan nga ilang gialagaran, nga nagtudlo kanila bahin sa Diyos ug sa iyang mga balaod. Sila usab naghawas sa katawhan atubangan sa Diyos, nga nagtanyag ug mga halad ingon man nagpataliwala ug nangamuyo alang sa katawhan. Ang Hebreohanon 5:1 nagpatin-aw: “Ang matag hataas nga saserdote nga gikuha gikan sa mga tawo gitudlo alang sa mga tawo labot sa mga butang nga iya sa Diyos, aron siya makatanyag ug mga gasa ug mga halad alang sa mga sala.” Ang Hebreohanong termino nga gihubad nga “saserdote” maoy ko·henʹ; ang Grego, hi·e·reusʹ.

Sa Unang mga Panahon. Sa mga panahon sa mga patriarka ang ulo sa banay nagsilbing saserdote alang sa iyang banay, ug kini nga katungdanan ipasa ngadto sa panganayng anak nga lalaki kon ang amahan mamatay. Busa, sa una pa gayod nga mga panahon makaplagan nato nga si Noe naghawas sa iyang banay ingong saserdote. (Gen 8:​20, 21) Ang ulo sa banay nga si Abraham adunay dakong panimalay nga uban kanila siya mipanaw gikan sa usa ka dapit ngadto sa laing dapit, nga nagtukod ug mga halaran ug naghimog mga paghalad ngadto kang Jehova diha sa lainlaing dapit nga iyang gikampohan. (Gen 14:14; 12:​7, 8; 13:4) Ang Diyos miingon bahin kang Abraham: “Ako nasinati kaniya aron iyang sugoon ang iyang mga anak ug ang iyang panimalay sunod kaniya aron ilang subayon ang dalan ni Jehova sa pagbuhat sa pagkamatarong ug sa paghukom.” (Gen 18:19) Si Isaac ug Jacob misunod sa samang sumbanan (Gen 26:25; 31:54; 35:1-7, 14), ug si Job, usa ka dili-Israelinhon apan lagmit usa ka layong paryente ni Abraham, kanunayng nagtanyag ug mga halad ngadto kang Jehova alang sa iyang mga anak, nga nag-ingon: “Tingali ang akong mga anak nakasala ug nagtunglo sa Diyos diha sa ilang kasingkasing.” (Job 1:​4, 5; tan-awa usab ang 42:8.) Apan, ang Bibliya wala sa espesipiko magtawag niini nga mga tawo nga ko·henʹ o hi·e·reusʹ. Sa laing bahin, si Jetro, ang ulo sa banay ug ang ugangang lalaki ni Moises, gitawag nga “saserdote [ko·henʹ] sa Midian.”​—Ex 2:16; 3:1; 18:1.

Si Melquisedek nga hari sa Salem maoy usa ka talagsaong saserdote (ko·henʹ). Ang Bibliya wala magtala sa iyang kagikan, sa iyang pagkahimugso, o sa iyang kamatayon. Ang iyang pagkasaserdote maoy dili tungod sa panulondon, ug siya walay mga gisundan o mga manununod sa katungdanan. Gihuptan ni Melquisedek ang katungdanan ingong hari ug saserdote. Ang iyang pagkasaserdote mas labaw kay sa Levihanong pagkasaserdote, kay si Levi ikaingon nga nagbayad ug ikapulo kang Melquisedek, sanglit siya diha pa man sa mga balat-ang ni Abraham sa dihang si Abraham nagtanyag ug ikapulo ngadto kang Melquisedek ug si Melquisedek nagpanalangin kaniya. (Gen 14:18-20; Heb 7:4-10) Niining mga butanga si Melquisedek naglandong kang Jesu-Kristo, ang “saserdote hangtod sa kahangtoran sa paagi nga sama kang Melquisedek.”​—Heb 7:17.

Dayag nga ang mga ulo sa banay nagsilbing mga saserdote taliwala sa mga kaliwat ni Jacob (Israel) hangtod nga ang Levihanong pagkasaserdote giestablisar sa Diyos. Busa, sa dihang gidala sa Diyos ang katawhan ngadto sa Bukid sa Sinai siya nagsugo: “Ang mga saserdote usab nga kanunayng nagaduol kang Jehova pabalaana sa ilang kaugalingon, aron si Jehova dili motungha batok kanila.” (Ex 19:22) Kini maoy sa wala pa maestablisar ang Levihanong pagkasaserdote. Apan si Aaron, bisan sa wala pa ikatudlo ingong saserdote, gitugotang motungas kuyog kang Moises ngadto sa bukid apan siya wala molahos sa dapit nga giadtoan mismo ni Moises. Kini nga kahimtang nahiuyon sa pagtudlo sa ulahi kang Aaron ug sa iyang mga kaliwat ingong mga saserdote. (Ex 19:24) Pinasukad niana, ikaingong kini maoy pasiunang pagpakita nga giisip sa Diyos nga pulihan ang karaang kahikayan (sa ulo-banay nga pagkasaserdote) pinaagi sa pagkasaserdote sa balay ni Aaron.

Ilalom sa Pakigsaad sa Balaod. Sa dihang ang mga Israelinhon naulipon sa Ehipto, gibalaan ni Jehova alang sa iyang kaugalingon ang matag panganay nga anak nga lalaki sa Israel sa dihang iyang gilaglag ang mga panganay sa Ehipto sa ikanapulo nga hampak. (Ex 12:29; Num 3:13) Busa kini nga mga panganay iya ni Jehova, nga gamiton lamang diha sa linaing pag-alagad kaniya. Mahimo untang itudlo sa Diyos ang tanan niining panganay nga mga lalaki sa Israel ingong mga saserdote ug mga tig-atiman sa sangtuwaryo. Hinunoa, nahiuyon sa iyang katuyoan ang pagkuha sa lalaking mga membro sa tribo ni Levi alang niini nga pag-alagad. Tungod niini iyang gitugotan ang nasod nga ipuli ang Levihanong mga lalaki baylo sa panganay nga mga lalaki sa laing 12 ka tribo (sanglit ang kaliwat sa mga anak nga lalaki ni Jose nga si Epraim ug Manases giihap nga duha ka tribo). Sa usa ka pagsenso milabaw ug 273 ka panganay ang dili-Levihanong mga anak nga lalaki nga sukad sa usa ka bulan ang kagulangon pataas kay sa Levihanong mga lalaki, busa ang Diyos nangayog lukat nga lima ka siklo ($11) kada usa sa 273, ug kini nga salapi gihatag ngadto kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki. (Num 3:11-16, 40-51) Sa wala pa kini nga transaksiyon gilain na ni Jehova ang lalaking mga membro sa banay ni Aaron sa tribo ni Levi nga maglangkob sa pagkasaserdote sa Israel.​—Num 1:1; 3:6-10.

Sulod sa taas nga yugto sa panahon, ang Israel nagbaton sa bug-os nga kahigayonan nga itagana ang mga membro sa “usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaan nga nasod.” (Ex 19:6) Apan kana nga kahigayonan nahanaw gikan kanila tungod kay ingong nasod ilang gisalikway ang Anak sa Diyos.​—Itandi ang Mat 21:43; 1Pe 2:7-10.

Sa sinugdan, ang Hari sa Israel mao si Jehova. Sa ulahi gilatid ni Jehova nga ang pagkahari ihatag sa linya ni David. Si Jehova mao gihapon ang ilang dili-makitang Hari apan iyang gigamit ang linya ni David ingon nga iyang mga hawas maylabot sa sekular nga pagmando. Tungod niana, kini nga yutan-ong mga hari giingong milingkod diha sa “trono ni Jehova.” (1Cr 29:23) Apan ang pagkasaserdote nagpabilin gihapong bulag diha sa linya ni Aaron. Busa ang gingharian ug ang pagkasaserdote ni Jehova nga Diyos uban sa “sagradong pag-alagad” niini eksklusibong iya sa nasod.​—Rom 9:​3, 4.

Inagurasyon sa pagkasaserdote. Ang pagkatudlo sa usa ka saserdote kinahanglang magagikan sa Diyos; ang usa ka tawo dili makabaton niana nga katungdanan sa iyang kaugalingong kabubut-on. (Heb 5:4) Busa, si Jehova nagtudlo kang Aaron ug sa iyang balay alang sa pagkasaserdote “hangtod sa panahong walay tino,” nga naglain kanila gikan sa banay sa mga Kohatnon, ang usa sa tulo ka pangunang mga dibisyon sa tribo ni Levi. (Ex 6:16; 28:43) Apan una pa niini, si Moises nga Levihanon, ingong tigpataliwala sa pakigsaad sa Balaod, ang naghawas sa Diyos sa pagbalaan kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki ug sa pagpuno sa ilang mga kamot ug gahom aron sa pag-alagad ingong mga saserdote, ug kini nga pamaagi gihubit sa Exodo kapitulo 29 ug Levitico kapitulo 8. Ang pagpahiluna kanila sa katungdanan mopatim-awng gihimo sa pito-ka-adlaw nga yugto sa Nisan 1-7, 1512 W.K.P. (Tan-awa ang PAGPAHILUNA-SA-KATUNGDANAN.) Ang bag-ong napahiluna nga mga saserdote misugod sa ilang pag-alagad sa Israel sa pagkasunod nga adlaw, Nisan 8.

Kuwalipikasyon. Gilatid ni Jehova ang mga kuwalipikasyon alang niadtong sakop sa linya sa banay ni Aaron nga moalagad diha sa halaran sa Diyos. Aron mahimong usa ka saserdote, ang usa ka tawo kinahanglan nga mahimsog ang panglawas ug normal ang panagway. Kay kon dili, siya dili makaduol sa halaran uban sa mga halad ug siya dili makaduol sa kortina taliwala sa Balaan ug sa Labing Balaan nga mga lawak sa tabernakulo. Apan, kini siya adunay katungod sa pagdawat ug suporta gikan sa ikapulo ug mahimong makig-ambit sa “balaang mga butang” nga gitagana ingong pagkaon alang sa mga saserdote.​—Lev 21:16-23.

Ang edad sa pagsulod sa pagkasaserdote wala ilatid nga espesipiko, bisan tuod ang pagsenso sa mga Kohatnon nga gihimo didto sa Bukid sa Sinai naglakip niadtong gikan sa 30 hangtod sa 50 anyos. (Num 4:3) Ang pag-alagad sa mga Levihanon diha sa sangtuwaryo nagsugod sa edad nga 25 (gihimong 20 sa panahon ni Haring David). (Num 8:24; 1Cr 23:24) Ang pagretiro sa dili-saserdoteng mga Levihanon gikan sa obligado nga pag-alagad sa sangtuwaryo maoy sa edad nga 50 anyos, apan walay pagretiro nga gitagana alang sa mga saserdote.​—Num 8:​25, 26; tan-awa ang PAGRETIRO.

Panginabuhian. Ang tribo ni Levi wala hatagi ug luna sa yuta ingong panulondon, apan sila ‘natibulaag diha sa Israel,’ nga nakadawat ug 48 ka siyudad nga ilang kapuy-an uban sa ilang mga banay ug kahayopan. Napulog-tulo niini nga mga siyudad nahiadto sa mga saserdote. (Gen 49:​5, 7; Jos 21:1-11) Ang usa sa mga siyudad nga dalangpanan, ang Hebron, maoy usa ka siyudad sa mga saserdote. (Jos 21:13) Ang mga Levihanon wala makadawat ug rehiyon ingong usa ka tribonhong panulondon, tungod kay sumala sa giingon ni Jehova, “Ako mao ang imong bahin ug ang imong panulondon sa taliwala sa mga anak sa Israel.” (Num 18:20) Gibuhat sa mga Levihanon ang ilang tinudlong buluhaton sa pag-alagad ug giatiman ang ilang mga balay ug ang mga sibsibanan sa mga siyudad nga gipahat kanila. Giatiman usab nila ang ubang yuta nga gideboto sa mga Israelinhon aron gamiton sa sangtuwaryo. (Lev 27:​21, 28) Gitagana ni Jehova ang panginahanglan sa mga Levihanon pinaagi sa paghikay nga sila makadawat ug ikapulo sa tanang abot sa yuta gikan sa ubang 12 ka tribo. (Num 18:21-24) Gikan niini nga ikapulo, ang mga Levihanon mohatag usab ug ikapulong bahin sa kinamaayohan gayod ingong ikapulo ngadto sa mga saserdote. (Num 18:25-29; Neh 10:​38, 39) Busa, ang mga saserdote makadawat ug 1 ka porsiyento sa abot sa nasod aron sila makadeboto sa tanan nilang panahon ngadto sa ilang tinudlong pag-alagad sa Diyos.

Kini nga probisyon alang sa mga saserdote, bisan tuod dagaya, lahi ra gayod kon itandi sa maluhong pagkinabuhi ug pinansiyal nga gahom nga nabatonan sa mga saserdote sa paganong kanasoran. Pananglitan, sa Ehipto ang mga saserdote nanag-iya ug mga luna sa yuta (Gen 47:​22, 26) ug pinaagig malansisong pagmaniobra nahimong labing dato ug labing gamhanang mga tawo sa Ehipto. Si James H. Breasted, diha sa A History of the Ancient Egyptians (1908, pp. 355, 356, 431, 432), nag-ingon nga sa panahon sa gitawag nga Ikakawhaan nga Dinastiya ang Paraon nahimong tawotawo na lamang. Gipanag-iya sa mga saserdote ang yuta sa bulawan sa Nubia ug ang dakong lalawigan sa Ibabaw nga Nilo. Ang hataas nga saserdote mao ang labing dako nga opisyal sa panalapi sa estado, sunod sa pangulong mamahandi. May awtoridad siya sa tibuok kasundalohan ug naghupot sa tipiganan sa bahandi. Mas daghan ang paglarawan kaniya diha sa mga monyumento kay kang Paraon.

Diha na nagkalisodlisod ang mga saserdote uban sa dili-saserdoteng mga Levihanon sa dihang ang Israel nagpasagad sa ilang pagsimba ug sa pagbayad sa ilang mga ikapulo, sanglit sila kinahanglan nang mangitag laing trabaho aron matagan-an ang ilang kaugalingon ug ang ilang mga pamilya. Ingong resulta, tungod niining dili-maayong tinamdan labot sa sangtuwaryo ug sa pagmentinar niini ang nasod dugang pang nag-antos gumikan sa kakulang sa espirituwalidad ug kahibalo bahin kang Jehova.​—Neh 13:10-13; tan-awa usab ang Mal 3:8-10.

Ang mga saserdote makadawat ug: (1) Naandan nga ikapulo. (2) Pangtubos nga salapi alang sa panganay nga anak nga lalaki o mananap. Kon bahin sa panganay nga torong baka, laking karnero, o kanding, sila makadawat sa unod niini ingong ilang pagkaon. (Num 18:14-19) (3) Pangtubos nga salapi alang sa mga tawo ug sa mga butang nga gihimong balaan ug usab sa mga butang nga gideboto ngadto kang Jehova. (Lev 27) (4) Mga bahin sa nagkalainlaing mga halad nga gidala sa katawhan, ingon man sa pasundayag nga tinapay. (Lev 6:​25, 26, 29; 7:6-10; Num 18:8-14) (5) Mga bahin gikan sa mga halad sa labing maayo sa unang hinog nga mga bunga sa mga lugas, bino, ug sa lana. (Ex 23:19; Lev 2:14-16; 22:10 [ang “estranyo” diha sa ulahing teksto nagkahulogang usa nga dili saserdote]; Deu 14:22-27; 26:1-10) Gawas sa pipila ka espesipikong mga bahin nga ang mga saserdote lamang ang makakaon (Lev 6:29), ang ilang mga anak nga lalaki ug mga anak nga babaye ug, sa pipila ka kahimtang, ang panimalay sa saserdote​—bisan ang mga ulipon​—mahimong makaambit usab niini. (Lev 10:14; 22:10-13) (6) Usa ka bahin sa ikapulo sa ikatulo nga tuig alang sa mga Levihanon ug sa mga kabos. (Deu 14:​28, 29; 26:12) (7) Mga inagaw nga nakuha sa gubat.​—Num 31:26-30.

Besti. Sa pagtuman sa ilang opisyal nga mga buluhaton, ang mga saserdote nag-alagad nga nagtiniil, tungod kay ang sangtuwaryo maoy balaan nga yuta. (Itandi ang Ex 3:5.) Sa mga instruksiyon labot sa paghimo sa linaing mga besti alang sa mga saserdote, ang mga sandalyas wala hisgoti. (Ex 28:1-43) Uyon sa kaligdong, sila nagsul-ob ug mga purol nga lino gikan sa balat-ang hangtod sa mga paa “aron itabon sa hubo nga unod . . . aron sila dili makahimog kasaypanan ug tinong mamatay.” (Ex 28:​42, 43) Sapaw niini sila nagsul-ob ug taas nga besti nga pinong lino nga gibaksan ug lino nga paha. Ang ilang turong ‘gipurong’ diha kanila. (Lev 8:13; Ex 28:40; 39:27-29) Kini nga turong medyo lahi kay sa purong sa hataas nga saserdote nga lagmit gitahi nga paliyok ug gipahiluna diha sa ulo sa hataas nga saserdote. (Lev 8:9) Mopatim-aw nga sa ulahi nang mga panahon nga ang luyoluyong mga saserdote magsul-ob usahay ug mga epod nga lino, apan dili daghag borda nga sama sa epod sa hataas nga saserdote.​—Itandi ang 1Sa 2:18.

Mga regulasyon ug mga buluhaton. Kinahanglang huptan sa mga saserdote ang personal nga lawasnong kahinlo ug hataas nga moral nga mga sukdanan. Sa dihang mosulod sa tolda nga tagboanan ug sa dili pa magtanyag ug halad diha sa halaran, kinahanglan silang manghugas sa ilang mga kamot ug mga tiil diha sa dulang sa sawang “aron sila dili mamatay.” (Ex 30:17-21; 40:30-32) Pinaagig samang pasidaan sila gibaoran sa dili pag-inom ug bino o sa makahubog nga ilimnon sa dihang mag-alagad sa sangtuwaryo. (Lev 10:8-11) Sila dili mahimong maghugaw sa ilang kaugalingon pinaagi sa paghikap sa usa ka patayng lawas o sa pagbangotan alang sa patay; kini temporaryong maghimo kanila nga mahugaw alang sa pag-alagad. Ang luyoluyong mga saserdote (apan dili ang hataas nga saserdote) mahimong mobuhat niana, apan, alang lamang sa usa nga suod kaayong kabanay: inahan, amahan, anak nga lalaki, anak nga babaye, igsoong lalaki, o ulay nga igsoong babaye nga suod (tingali, nagpuyo uban o duol) kaniya; ang asawa lagmit nga lakip usab sa usa nga suod kaniya. (Lev 21:1-4) Ang si bisan kinsang saserdote nga nahimong mahugaw, tungod sa sanla, tungod sa inagas, o tungod sa usa ka patayng lawas o uban pang mahugawng butang, dili makakaon sa balaang mga butang o makahimo sa pag-alagad sa sangtuwaryo hangtod nga mahinloan, kay kon dili, siya gayod mamatay.​—Lev 22:1-9.

Ang mga saserdote gibaoran sa dili pagkiskis sa ilang mga ulo o pagbalbas sa tumoy sa ilang mga bungot, o sa pagsamad sa ilang kaugalingon, mga buhat nga sagad gihimo sa paganong mga saserdote. (Lev 21:​5, 6; 19:28; 1Ha 18:28) Samtang ang hataas nga saserdote mahimong magminyo sa ulay nga babaye lamang, ang luyoluyong mga saserdote mahimong magminyo sa usa ka balo, apan dili sa usa ka diborsiyada o sa usa ka pampam. (Lev 21:​7, 8; itandi ang Lev 21:​10, 13, 14.) Dayag, ang tanang membro sa banay sa hataas nga saserdote kinahanglang motuman sa hataas nga sukdanan sa moralidad ug sa dignidad nga nahiangay sa katungdanan sa saserdote. Tungod niana ang anak nga babaye sa saserdote nga nahimong pampam pagapatyon, human niana pagasunogon ingong butang nga dulumtanan sa Diyos.​—Lev 21:9.

Sa dihang didto sa kamingawan, sa panahon sa pagbalhin ug kampo, katungdanan ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki ang pagtabon sa balaang mga kasangkapan ug sa mga galamiton sa tolda nga tagboanan una pa tugotan ang ubang mga Kohatnon sa pagsulod aron sa pagdala niini, aron ang mga Kohatnon dili mamatay. Sila magtangtang usab sa tabon ug magpahiluna niini nga mga butang sulod sa tolda diha sa bag-ong nahimutangan. (Num 4:5-15) Sa dihang magpanaw, yayongan sa mga saserdote ang arka sa pakigsaad.​—Jos 3:​3, 13, 15, 17; 1Ha 8:3-6.

Ang mga saserdote maoy responsable sa paghuyop sa balaang mga trompeta, sa ingon naghatag ug tinong pagpanguna sa katawhan, kini man labot sa pagpahiluna sa kampo o kaha sa pagpagikan sa nagkampong katawhan, pagtigom, pagpakiggubat, o kaha sa pagsaulog sa pipila ka pista alang kang Jehova. (Num 10:1-10) Ang mga saserdote ug ang mga Levihanon wala ilakip sa pagsundalo, apan sila nag-alagad ingong mga tighuyop sa mga trompeta ug mga mag-aawit atubangan sa kasundalohan.​—Num 1:47-49; 2:33; Jos 6:4; 2Cr 13:12.

Sa dihang ang mga saserdote mag-alagad diha sa sangtuwaryo, lakip sa ilang mga buluhaton mao ang pag-ihaw sa mga halad nga dad-on sa katawhan, pagwisik sa dugo diha sa halaran, paghiwa sa mga halad, pagpasiga kanunay sa kalayo sa halaran, pagluto sa karne, ug sa pagdawat sa tanang ubang mga halad, sama sa mga halad-nga-lugas. Ilang atimanon ang mga butang labot sa mga kahugawan nga nahimo sa mga indibiduwal, ingon man sa ilang linaing mga panaad, ug uban pa. (Lev kap 1-7; 12:6; kap 13-15; Num 6:1-21; Luc 2:22-24) Ilang atimanon ang mga halad-nga-sinunog sa buntag ug sa gabii ug ang tanang uban pa nga mga halad nga kanunayng himoon diha sa sangtuwaryo gawas sa mga halad nga ang motanyag mao ang hataas nga saserdote; sila magsunog ug insenso diha sa halaran nga bulawan. (Ex 29:38-42; Num 28:1-10; 2Cr 13:​10, 11) Putlan nila ang mga pabilo sa mga lampara ug kanunay nila kining pun-on ug lana (Ex 27:​20, 21) ug ilang atimanon ang balaang lana ug ang insenso. (Num 4:16) Ilang panalanginan ang katawhan diha sa solemneng mga panagkatigom sumala sa paagi nga gilagda sa Numeros 6:22-27. Apan walay laing saserdote nga makasulod sa sangtuwaryo sa dihang ang hataas nga saserdote mosulod sa Labing Balaan aron sa paghimog pagtabon-sa-sala.​—Lev 16:17.

Ang mga saserdote mao ang pangunang may pribilehiyo sa pagpatin-aw sa balaod sa Diyos, ug sila may mahinungdanong papel sa hukmanan sa Israel. Diha sa mga siyudad nga gipahat kanila, ang mga saserdote andam sa pagtabang sa mga maghuhukom, ug sila nag-alagad usab uban sa mga maghuhukom diha sa lisod kaayong mga kaso nga dili masulbad sa lokal nga mga korte. (Deu 17:​8, 9) Sila gikinahanglang anaa kanunay uban sa mga ansiyano sa siyudad kon may mga kaso sa pagbuno nga wala masulbad aron sa pagtino nga ang hustong paagi gisunod sa paghinlo sa pagkasad-an sa dugo gikan sa siyudad. (Deu 21:​1, 2, 5) Kon ang usa ka nangabughong bana nag-akusar sa iyang asawa ug tinagong pagpanapaw, kinahanglang dad-on ang asawa ngadto sa sangtuwaryo diin ang saserdote mohimo sa gilatid nga seremonyas ug pangayoon ang pagtultol ni Jehova alang sa Iyang direktang paghukom kon ang babaye inosente ba o sad-an. (Num 5:11-31) Sa tanang kahimtang, ang paghukom nga gihatag sa mga saserdote o sa tinudlong mga maghuhukom kinahanglang tahoron; ang tinuyong dili pagtahod o dili pagsunod mosangpot sa silot nga kamatayon.​—Num 15:30; Deu 17:​10-13.

Ang mga saserdote maoy mga magtutudlo sa Balaod ngadto sa katawhan, nga mobasa ug magpatin-aw niini ngadto niadtong moadto sa sangtuwaryo aron sa pagsimba. Dugang pa, sa dihang sila wala sa ilang tinudlong buluhaton, sila adunay dakong kahigayonan nga mohimo sa maong pagpanudlo, kini man diha sa sangtuwaryo o sa ubang mga bahin sa yuta. (Deu 33:10; 2Cr 15:3; 17:7-9; Mal 2:7) Sa paghibalik ngadto sa Jerusalem gikan sa Babilonya, si Esdras nga saserdote, inabagan sa ubang mga saserdote uban sa mga Levihanon, nagtigom sa katawhan ug naggugol ug daghang oras sa pagbasa ug sa pagpatin-aw sa Balaod ngadto kanila.​—Neh 8:1-15.

Ang pagdumala sa mga saserdote nagsilbing panalipod sa nasod bahin sa relihiyosong kahinlo ug ingon man sa pisikal nga kahimsog. Ang saserdote mohukom tali sa mahinlo ug sa mahugaw maylabot sa sanla sa usa ka tawo, sa usa ka besti, o sa usa ka balay. Iyang tinoon nga ang legal nga mga regulasyon sa pagkuwarentinas pagatumanon. Iyang dumalahon usab ang paghinlo niadtong nahugawan tungod sa patayng lawas o nahugawan tungod sa mahugaw nga mga inagas, ug uban pa.​—Lev 13-15.

Sa unsang paagi gitino ang tinudlong mga buluhaton sa pag-alagad sa templo alang sa mga saserdote sa Israel?

Sa 24 ka dibisyon, o mga grupo, sa mga saserdote nga gimugna ni Haring David, 16 ang gikan sa balay ni Eleasar ug 8 ang gikan sa balay ni Itamar. (1Cr 24:1-19) Apan, sa sinugdan, ang mga saserdote gikan sa upat lamang ka dibisyon ang mibalik gikan sa pagkadestiyero sa Babilonya. (Esd 2:36-39) Ang pipila nagtuo nga aron magpadayon ang kanhing organisasyonal nga kahikayan, ang upat ka banay nga mibalik gibahin aron mamugna na usab ang 24 ka grupo. Si Alfred Edersheim, diha sa The Temple (1874, p. 63), miingon nga ang matag banay nagripa ug lima ka ripa alang niadtong wala mobalik, sa ingon naporma gikan sa maong mga banay ang 20 ka dugang nga mga grupo nga ilang ginganlan sa orihinal nga mga ngalan. Si Zacarias nga amahan ni Juan nga Tigbawtismo maoy usa ka saserdote sa ikawalong dibisyon, sa dibisyon ni Abias. Apan, kon tinuod man ugaling kining maong nahisgotan nga panglantaw, siya lagmit dili usa ka kaliwat ni Abias​—siya lagmit sakop lamang sa dibisyon nga ginganlan sa iyang ngalan. (1Cr 24:10; Luc 1:5) Tungod kay walay bug-os nga impormasyon labot niining mga butanga dili gayod makahimo ug malig-ong mga konklusyon.

Sa pag-alagad sa templo ang mga saserdote giorganisar ubos sa pagdumala sa nagkalainlaing mga opisyal. Gihimo ang mga pagripa sa pagtudlo sa pipila ka pag-alagad. Ang matag usa sa 24 ka dibisyon mag-alagad nga tag-usa ka semana, ug ilang himoon kini kaduha sa usa ka tuig. Dayag nga ang tanang saserdote mag-alagad sa mga panahon sa kapistahan sa dihang ang katawhan magtanyag ug libolibong mga halad, sama sa ilang gibuhat sa pagpahinungod sa templo. (1Cr 24:1-18, 31; 2Cr 5:11; itandi 2Cr 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Ang usa ka saserdote mahimong mag-alagad sa ubang mga panahon basta siya dili makabalda sa mga pag-alagad nga gihimo sa gitudlo nga mga saserdote. Sumala sa rabbinikong mga tradisyon, sa panahon sa pagkinabuhi ni Jesus sa yuta daghan ang mga saserdote mao nga ang pag-alagad nila sa usa ka semana gibahin pa gayod taliwala sa nagkalainlaing mga banay nga naglangkob sa usa ka dibisyon, ug ang matag banay nag-alagad sulod sa usa o kapin pang mga adlaw sumala sa ilang gidaghanon.

Lagmit giisip nga ang labing dungganon sa adlaw-adlaw nga mga buluhaton mao ang pagsunog ug insenso diha sa halaran nga bulawan. Gibuhat kini human itanyag ang halad. Sa panahon sa pagsunog ug insenso, ang katawhan tigomon sa gawas sa sangtuwaryo aron sa pag-ampo. Sumala sa rabbinikong tradisyon, himoon ang mga pagripa alang niini nga pag-alagad apan ang usa nga nakaalagad na sa miagi dili tugotan nga moapil hangtod nga ang tanan nakahuman na sa iyang turno sa pag-alagad. (The Temple, pp. 135, 137, 138) Kon ingon niini ang kahimtang, ang usa ka saserdote sagad makaalagad lamang kausa sulod sa iyang tibuok kinabuhi. Mao kini nga pag-alagad ang gihimo ni Zacarias sa dihang ang manulonda nga si Gabriel nagpakita kaniya aron ipahibalo nga si Zacarias ug ang iyang asawa nga si Elisabet makabaton ug anak nga lalaki. Sa dihang si Zacarias migula gikan sa sangtuwaryo, ang panon sa katawhan nga nagkatigom didto nakamatikod pinaagi sa iyang dagway ug sa iyang pagkaamang nga si Zacarias nakakita ug labaw-kinaiyanhon nga talan-awon didto sa sangtuwaryo; busa ang maong hitabo nabaniog sa publiko.​—Luc 1:8-23.

Mopatim-aw nga sa matag adlaw nga Igpapahulay ang mga saserdote may pribilehiyo sa pag-ilis sa pasundayag nga tinapay. Sa panahon usab sa adlaw nga Igpapahulay nga matapos ang turno sa pag-alagad sa saserdotehanong dibisyon alang sa maong semana ug magsugod sa pag-alagad ang usa ka bag-ong grupo alang sa mosunod nga semana. Kini ug ang ubang kinahanglanong mga buluhaton gibuhat sa mga saserdote nga dili maglapas sa Igpapahulay.​—Mat 12:2-5; itandi ang 1Sa 21:6; 2Ha 11:5-7; 2Cr 23:8.

Pagkamaunongon. Sa dihang ang napulo ka tribo mibulag gikan sa gingharian ubos ni Rehoboam ug gitukod ang amihanang gingharian ubos ni Jeroboam, ang tribo ni Levi nagpabiling maunongon ug mitapot sa duha-ka-tribo nga gingharian sa Juda ug Benjamin. Gitudlo ni Jeroboam ang dili-Levihanong mga lalaki nga mahimong mga saserdote nga mag-alagad sa pagsimba sa mga nating baka nga bulawan, ug iyang gipapahawa ang mga saserdote ni Jehova nga mga anak nga lalaki ni Aaron. (1Ha 12:​31, 32; 13:33; 2Cr 11:14; 13:9) Sa ulahi didto sa Juda, bisan tuod daghang saserdote ang nahimong dili matinumanon sa Diyos, may mga panahon nga ang mga saserdote nagbatog kusganong impluwensiya aron ang Israel magmatinumanon kang Jehova. (2Cr 23:​1, 16; 24:​2, 16; 26:17-20; 34:​14, 15; Zac 3:1; 6:11) Sa panahon sa ministeryo ni Jesus ug sa mga apostoles, daotan na kaayo ang hataas nga mga saserdote, apan dihay daghang saserdote nga nagpabilin gihapon ang ilang kasingkasing ngadto kang Jehova, sanglit giingon man nga wala magdugay human sa kamatayon ni Jesus “usa ka dakong panon sa mga saserdote ang nagpasakop sa pagtuo.”​—Buh 6:7.

Ubang mga kapadapatan sa pulong nga “saserdote.” Sa Salmo 99:6 si Moises gitawag nga usa ka saserdote tungod kay siya ang nagpataliwala ug ang natudlo nga mohimo sa mga buluhaton sa pagbalaan diha sa sangtuwaryo diin si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki gitudlo sa pagkasaserdote. Si Moises nagpataliwala sa Israel ug misangpit sa ngalan ni Jehova. (Num 14:13-20) Ang pulong nga “saserdote” usahay gigamit usab sa pagtumong sa usa ka “tenyente” o “pangulong ministro o opisyal.” Sa talaan sa pangulong mga opisyal nga nag-alagad ubos ni Haring David ang rekord mabasa: “Kon bahin sa mga anak nga lalaki ni David, sila nahimong mga saserdote.”​—2Sa 8:18; itandi ang 2Sa 20:26; 1Ha 4:5; 1Cr 18:17.

Ang Kristohanong Pagkasaserdote. Gisaad ni Jehova nga kon padayong tumanon sa Israel ang iyang pakigsaad sila mahimong “usa ka gingharian sa mga saserdote ug usa ka balaan nga nasod” alang Kaniya. (Ex 19:6) Bisan pa niana, ang pagkasaserdote sa linya ni Aaron magpadayon lamang hangtod sa pag-abot sa mas dakong pagkasaserdote nga gilandongan niini. (Heb 8:​4, 5) Kini magpadayon hangtod matapos ang pakigsaad sa Balaod ug sa inagurasyon sa bag-ong pakigsaad. (Heb 7:11-14; 8:​6, 7, 13) Ang tanyag unang gihimo ngadto lamang sa Israel aron mahimong mga saserdote ni Jehova nga mag-alagad sa gisaad sa Diyos nga kahikayan sa Gingharian; sa ulahi kini nga tanyag gipaabot ngadto sa mga Hentil.​—Buh 10:​34, 35; 15:14; Rom 10:21.

Usa ka nahibilin lamang sa mga Hudiyo ang midawat kang Kristo, sa ingon ang nasod napakyas sa pagtaganag mga membro sa tinuod nga gingharian sa mga saserdote ug sa balaan nga nasod. (Rom 11:​7, 20) Tungod sa pagkadili-matinumanon sa Israel ang Diyos nagpasidaan kanila bahin niini pinaagi sa iyang manalagna nga si Oseas kasiglohan una pa niana, nga nag-ingon: “Tungod kay imong gisalikway ang kahibalo, ako magsalikway usab kanimo sa pag-alagad ingon nga akong saserdote; ug tungod kay kanunay mong gikalimtan ang balaod sa imong Diyos, kalimtan ko gayod usab ang imong mga anak.” (Os 4:6) Mao man usab, si Jesus miingon sa Hudiyong mga pangulo: “Ang gingharian sa Diyos pagakuhaon gikan kaninyo ug igahatag ngadto sa usa ka nasod nga magpatunghag mga bunga niini.” (Mat 21:43) Bisan pa niana, si Jesu-Kristo, nga nailalom sa Balaod samtang dinhi pa sa yuta, miila sa Aaronikong pagkasaserdote nga gipatuman pa, ug iyang gisultihan ang mga tawo nga iyang giayo sa sanla nga moadto sa saserdote ug itanyag ang gikinahanglang halad.​—Mat 8:4; Mar 1:44; Luc 17:14.

Sa adlaw sa Pentekostes sa tuig 33 K.P., ang pakigsaad sa Balaod natapos ug ang “mas maayong pakigsaad,” ang bag-ong pakigsaad, giinagurahan. (Heb 8:6-9) Niadtong adlawa gipadayag sa Diyos kini nga kausaban pinaagi sa pagbubo sa balaang espiritu. Dayon si apostol Pedro nagpatin-aw ngadto sa mga Hudiyo gikan sa daghang nasod, nga didto niadtong tungora, nga ang ilang kaluwasan karon nag-agad lamang sa ilang paghinulsol ug pagdawat kang Jesu-Kristo. (Buh 2; Heb 2:1-4) Sa ulahi, si Pedro naghisgot sa Hudiyong mga magtutukod nga misalikway kang Jesu-Kristo ingong batong pamag-ang ug dayon miingon sa mga Kristohanon: “Apan kamo maoy ‘usa ka piniling rasa, usa ka harianong pagkasaserdote, usa ka balaang nasod, usa ka katawhan alang sa linaing pagpanag-iya.’”​—1Pe 2:7-9.

Gipatin-aw usab ni Pedro nga ang bag-ong pagkasaserdote maoy “usa ka espirituwal nga balay alang sa katuyoan sa usa ka balaang pagkasaserdote, aron magtanyag ug espirituwal nga mga halad nga dalawaton sa Diyos pinaagi kang Jesu-Kristo.” (1Pe 2:5) Si Jesu-Kristo mao ang ilang dakong Hataas nga Saserdote, ug sila, sama sa mga anak nga lalaki ni Aaron, naglangkob sa luyoluyong pagkasaserdote. (Heb 3:1; 8:1) Apan dili sama sa Aaronikong pagkasaserdote nga bulag sa pagkahari, parehong nahuptan sa “harianong pagkasaserdote” ni Kristo ug sa iyang kaubang mga manununod ang pagkahari ug ang pagkasaserdote. Sa basahon sa Bibliya sa Pinadayag, si apostol Juan naghisgot sa mga sumusunod ni Jesu-Kristo ingong ‘gitangtangan sa ilang mga sala pinaagi sa iyang dugo’ ug miingon nga ‘sila iyang gihimo nga usa ka gingharian, mga saserdote ngadto sa iyang Diyos ug Amahan.’​—Pin 1:​5, 6.

Kining kataposang basahon sa Bibliya nagbutyag usab sa gidaghanon sa naglangkob sa luyoluyong mga saserdote. Kadtong gihimo ni Jesu-Kristo nga “usa ka gingharian ug mga saserdote ngadto sa atong Diyos” gipakita ingong nanag-awit sa usa ka bag-ong awit diin sila miingon nga sila gipalit pinaagi sa dugo ni Kristo. (Pin 5:​9, 10) Dugang pa, ang mga nanag-awit sa bag-ong awit gipaila ingong 144,000 ka tawo nga “gipalit gikan sa katawhan ingong mga unang bunga ngadto sa Diyos ug sa Kordero.” (Pin 14:1-5) Sa kataposan kining luyoluyong mga saserdote gipakita ingong gibanhaw ngadto sa langit ug miduyog kang Jesu-Kristo sa iyang pagmando, nga mahimong “mga saserdote sa Diyos ug sa Kristo” ug magamando “ingong mga hari” uban ni Kristo sa panahon sa iyang Usa ka Libo ka Tuig nga Paghari.​—Pin 20:​4, 6.

Pinaagi sa pagtandi sa pagkasaserdote sa Israel, ingon man sa mga katungdanan ug sa mga kaayohan niini alang sa katawhan sa maong nasod (Heb 8:5), kita makabaton ug ideya sa mga kaayohan ug mga panalangin nga madawat sa katawhan sa yuta gikan sa hingpit ug walay kataposang pagkasaserdote ni Jesu-Kristo ug sa iyang luyoluyong mga saserdote sa panahon sa ilang duyog nga paghari ibabaw sa yuta sulod sa usa ka libo ka tuig. Sila adunay pribilehiyo sa pagtudlo sa katawhan sa balaod sa Diyos (Mal 2:7), sa paghatag ug bug-os nga kapasayloan sa mga sala pinasukad sa halad lukat sa dakong Hataas nga Saserdote (sa pagpadapat sa mga kaayohan sa halad ni Kristo) ug sa pag-ayo sa tanang kaluyahon (Mar 2:9-12; Heb 9:12-14; 10:1-4, 10), sa pag-ila tali sa mahinlo ug sa mahugaw sa panan-aw sa Diyos ug sa pagwagtang sa tanang kahugawan (Lev 13-15), sa paghukom sa katawhan diha sa pagkamatarong, ug sa pagtino nga ikapatuman sa tibuok yuta ang matarong nga balaod ni Jehova (Deu 17:8-13).

Sama sa karaang tolda nga tagboanan didto sa kamingawan nga maoy dapit nga puy-anan sa Diyos uban sa mga tawo, nga usa ka sangtuwaryo diin sila makaduol kaniya, mao man usab, sulod sa usa ka libo ka tuig ang tolda sa Diyos maanaa na usab sa katawhan ug kini mahimong mas duol, mas dumalayon ug mas mapuslanon samtang siya makiglabot kanila pinaagi sa iyang hawas, ang iyang dakong Hataas nga Saserdote, si Jesu-Kristo, ug ang 144,000 nga mag-alagad uban kang Kristo ingong luyoluyong mga saserdote diha sa dakong espirituwal nga templo nga gilandongan sa maong sagradong tabernakulo. (Ex 25:8; Heb 4:14; Pin 1:6; 21:3) Pinaagi sa maong harianong pagkasaserdote ang katawhan magmalipayon gayod, sama sa gibati sa Israel sa dihang ang gingharian ug ang mga saserdote nagmatinumanon sa Diyos, diin sa maong panahon “ang Juda ug Israel daghan, sama sa mga balas nga anaa sa daplin sa dagat ang gidaghanon, nga nangaon ug nanginom ug nagmaya” ug nagpuyo “sa kasegurohan, ang matag usa ilalom sa iyang kaugalingong paras ug ilalom sa iyang kaugalingong kahoyng igos.”​—1Ha 4:​20, 25.

Paganong mga Saserdote. Ang karaang mga nasod may mga saserdote nga pinaagi kanila sila moduol sa ilang mga diyos. Kini nga mga tawo gitahod sa katawhan ug nagbaton kanunay ug dakong impluwensiya, ug kini sila sa katibuk-an maoy lakip sa hut-ong sa mga magmamando o sa suod nga mga magtatambag sa mga magmamando. Ang mga saserdote mao ang labing edukadong hut-ong ug sagad nag-isip sa katawhan nga walay hibangkaagan. Tungod niini ilang gipahimuslan ang pagkamatuotuohon sa katawhan ug ang ilang kahadlok sa dili ingon nato o sa misteryosong mga butang. Pananglitan, sa Ehipto ang katawhan gidaldal sa pagsimba sa Suba sa Nilo ingong diyos, nga naglantaw sa ilang mga saserdote ingong adunay gahom gikan sa diyos sa pagpugong sa popanahon nga pagbaha niini diin nagdepende niini ang ilang mga pananom.

Kining pagdasig sa pagkamatuotuohon maoy sukwahi gayod sa mga saserdote sa Israel, nga nagbasa ug nagtudlo kanunay sa Balaod ngadto sa tibuok nasod. Ang matag usa kinahanglan nga mahibalo bahin sa Diyos ug sa iyang balaod. (Deu 6:​1-3) Ang katawhan mismo makabasa ug makasulat sanglit gisugo ni Jehova nga basahon ug itudlo ang iyang balaod ngadto sa ilang mga anak.​—Deu 6:4-9.

Dili mao ang sumbanan sa pagkasaserdote sa Israel. Bisan pa niini nga mga kamatuoran, adunay pipila nga nag-ingon nga ang pagkasaserdote sa Israel ug ang paghimo sa daghang lagda niini gisunod gikan sa Ehipto. Sila nangatarongan nga si Moises, ang tigpataliwala sa pakigsaad sa Balaod, naimpluwensiyahan pag-ayo sa iyang kinabuhi sa Ehipto, sa pagbansay kaniya didto sa palasyo ni Paraon, ug sa pagtudlo kaniya “sa tanang kaalam sa mga Ehiptohanon.” (Buh 7:22) Apan wala nila mahatagi ug pagtagad nga si Moises, bisan tuod gigamit sa paghatod sa Balaod ngadto sa Israel, dili gayod mao ang naghimo sa balaod. Ang Maghahatag-balaod sa Israel mao si Jehova nga Diyos (Isa 33:22) ug iyang gigamit ang mga manulonda sa paghatod sa Balaod pinaagi sa kamot sa tigpataliwala nga si Moises.​—Gal 3:19.

Ang matag detalye sa pagsimba sa Israel gilatid sa Diyos. Ang mga plano sa tolda nga tagboanan gihatag ngadto kang Moises (Ex 26:30), ug nahisulat nga siya gisugo: “Tinoa nga himoon mo ang tanang butang sumala sa ilang sumbanan nga gipakita kanimo didto sa bukid.” (Heb 8:5; Ex 25:40) Ang tanang pag-alagad sa sangtuwaryo maoy ubos sa direksiyon ni Jehova. Ang rekord sublisubling nagpasalig kanato niini pinaagi sa pag-ingon nga si Moises ug ang mga anak sa Israel “nagpadayon sa pagbuhat sumala sa tanan nga gisugo ni Jehova kang Moises. Ilang gibuhat ang ingon gayod.” “Sumala sa tanan nga gisugo ni Jehova kang Moises, ingon niana ang gibuhat sa mga anak sa Israel sa tanang buluhaton. Ug nakita ni Moises ang tanang buhat, ug, tan-awa! kini ilang gibuhat sumala sa gisugo ni Jehova. Ingon niana ang ilang gibuhat.” “Ug gibuhat ni Moises ang sumala sa tanan nga gisugo ni Jehova kaniya. Siya nagbuhat sa ingon gayod.”​—Ex 39:​32, 42, 43; 40:16.

Sumala sa mga Ehiptologo, adunay pipila ka kaamgiran ang besti sa Ehiptohanong mga saserdote ug ang besti sa mga saserdote sa Israel, pananglitan, sa ilang paggamit sa lino; kiskisan pinaagig labaha ang mga lawas sa Ehiptohanong mga saserdote, sama sa mga Levihanon (bisan tuod ang mga saserdote sa Israel wala magbuhat niana; Num 8:7); sila usab manghinlo sa ilang kaugalingon. Apan kining diyutayng mga kaamgiran nagpamatuod ba nga sila parehog gigikanan, o ang usa ba gikan sa lain? Ang samang mga materyales ug mga pamaagi gigamit sa tibuok kalibotan sa paghimog mga besti, mga balay, ug mga tinukod ug ingon man usab sa paghimo sa adlaw-adlaw nga mga buluhaton, sama sa paglaba o pagkaligo, apan dihay dakong kalainan usab sa estilo ug sa mga pamaagi. Dili kita makaingon nga ang usa naggikan sa lain, o ang maong besti o buhat adunay samang relihiyoso o simbolikong kahulogan.

Sa katibuk-ang bahin, walay kaamgiran sa mga besti ug mga katungdanan tali sa Israelinhon ug sa Ehiptohanong mga saserdote. Pananglitan, samtang ang Israelinhong mga saserdote nag-alagad nga magtiniil, ang Ehiptohanong mga saserdote magsul-ob ug mga sandalyas. Ang taas nga mga besti sa Ehiptohanong mga saserdote lahi ra gayod ug disenyo, ug ang ilang mga besti ug mga kagamitan adunay mga simbolo sa pagsimba sa ilang bakak nga mga diyos. Sila nagkiskis sa ilang mga ulo, apan wala kini buhata sa mga saserdote sa Israel (Lev 21:5), ug ilang gigamit ang mga piluka o turong nga lahi ra kaayo kay sa gisul-ob sa mga saserdote sa Israel, sumala sa mga inskripsiyon nga makaplagan sa mga monyumento sa Ehipto. Dugang pa, gipatin-aw ni Jehova nga ang Israel kinahanglang dili mosagop sa bisan unsang mga buhat sa Ehipto o sa ubang mga nasod, sa pagsimba o kaha sa hudisyal nga batasan.​—Lev 18:1-4; Deu 6:14; 7:1-6.

Busa, ang pangatarongan sa mga tigpaluyo sa teoriya nga ang pagkasaserdote sa Israel naggikan sa Ehipto walay pasukaranan. Angay natong hinumdoman nga ang konsepto sa paghalad ug pagkasaserdote naggikan sa Diyos ug sukad sa sinugdanan kini gihimo sa matinumanong mga lalaki sama ni Abel ug Noe; sa patriarkanhong katilingban gibuhat kini ni Abraham ug sa uban. Busa kini nga kahibalo nasundog sa tanang kanasoran, bisan tuod kini gituis ngadto sa daghang porma tungod kay sila mibiya sa matuod nga Diyos ug sa putling pagsimba. Kay nakabaton ug kinaiyanhong tinguha sa pagsimba apan walay paggiya ni Jehova, ang paganong mga nasod nakaugmad ug daghang dili matarong ug gani salawayong mga seremonyas, ug kining tanan nagtultol kanila sa pagsupak sa matuod nga pagsimba.

Dulumtanang mga buhat sa paganong mga saserdote. Ang Ehiptohanong mga saserdote sa adlaw ni Moises misupak kang Moises atubangan kang Paraon, ug misulay sa pagpakaulaw kang Moises ug sa iyang Diyos nga si Jehova pinaagi sa pagbuhat ug salamangka. (Ex 7:11-13, 22; 8:7; 2Ti 3:8) Apan sila napugos sa pagdawat sa kapildihan ug kaulawan. (Ex 8:​18, 19; 9:11) Ang mga magsisimba ni Molek sa Ammon naghalad sa ilang mga anak nga lalaki ug babaye pinaagi sa pagsunog kanila sa kalayo. (1Ha 11:5; 2Ha 23:10; Lev 18:21; 20:2-5) Ang mga Canaanhon nga mga magsisimba ni Baal misunod sa samang dulumtanang buhat ug nagsamadsamad usab sa kaugalingon ug nagbuhat sa malaw-ay, dulumtanan, imoral nga mga rituwal. (Num 25:1-3; 1Ha 18:25-28; Jer 19:5) Ang mga saserdote sa Filistehanong diyos nga si Dagon ug ang Babilonyanhong mga saserdote ni Marduk, Bel, ug Ishtar nagbuhat ug salamangka ug pagpanag-an. (1Sa 6:2-9; Eze 21:21; Dan 2:​2, 27; 4:​7, 9) Silang tanan nagsimba sa mga idolo nga hinimo sa kahoy, bato, ug metal. Bisan si Haring Jeroboam sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa Israel nagtudlog mga saserdote sa pagdumala sa pagsimba sa mga nating baka nga bulawan ug sa “pormag-kanding nga mga demonyo” aron mapugngan ang katawhan nga makigbahin sa matuod nga pagsimba didto sa Jerusalem.​—2Cr 11:15; 13:9; tan-awa usab ang MIQUEAS Num. 1.

Dili-awtorisadong mga saserdote gikondenar sa Diyos. Si Jehova wala gayod mouyon sa tanan niini nga mga pagsimba ug mga buhat nga sa pagkatinuod nalangkit sa pagsimba sa mga demonyo. (1Co 10:20; Deu 18:9-13; Isa 8:19; Pin 22:15) Sa dihang kini nga mga diyos o mga saserdote nga naghawas niini nga mga diyos dayag nga misupak kang Jehova, sila gipaubos. (1Sa 5:1-5; Dan 2:​2, 7-12, 29, 30; 5:15) Ang ilang mga saserdote ug mga manalagna sagad nakaagom ug kamatayon. (1Ha 18:40; 2Ha 10:​19, 25-28; 11:18; 2Cr 23:17) Ug tungod kay sa dihang naglungtad pa ang pakigsaad sa Balaod walay pagkasaserdote nga giila si Jehova gawas sa pagkasaserdote sa balay ni Aaron, kini nagpasabot nga ang bugtong paagi sa pagduol kang Jehova mao kadtong gilandongan sa katungdanan ni Aaron, buot ingnon, ang pagkasaserdote ni Jesu-Kristo, kinsa mao usab ang mas dakong Hataas nga Saserdote sa paagi nga sama kang Melquisedek. (Buh 4:12; Heb 4:14; 1Ju 2:​1, 2) Ang bisan unsang pagkasaserdote nga mosupak niining gimbut-an sa Diyos nga Hari-Saserdote ug sa iyang luyoluyong mga saserdote kinahanglang likayan sa matuod nga mga magsisimba sa Diyos.​—Deu 18:​18, 19; Buh 3:​22, 23; Pin 18:​4, 24.

Tan-awa ang HATAAS NGA SASERDOTE.