MUTWE WAKULILONGESA 43
Kanda Uhonga!
“Kanda tulezumuka ha kulinga kanawa.”—NGALA. 6:9.
MWASO 68 Kutumba Mbuto ja Wanangana
CHIKUMA CHILEMUa
1. Mumu liaka twakuwahilila, nawa kuyuka chika tuli nacho?
KULI yetu, chili kuyuka chinene kupwa Yela ja Yehova! Yetu twakumbata jina lia Zambi nawa twakusolola ngwetu, tuli yela jenyi ha kulinga mulimo wa kwambujola ni kutayisa tumbaji. Twakuwahilila chinji muze twakuhasa kukwasa umwe mutu yoze “Zambi hanafunjikila ku mwono wa mutolo” hanga apwe kavumbi kenyi. (Yili. 13:48) Twakwivwa ngwe chize evwile Yesu yoze ‘walikwijile mu spiritu’ muze tumbaji twenyi amulwezele yiwape yize azukile mu mulimo wa kwambujola.—Luka 10:1, 17, 21.
2. Kuchi mutuhasa kusolola ngwetu, twakulemesa mulimo wetu wa kwambujola?
2 Yetu twakulemesa chinji mulimo wetu wa kwambujola. Postolo Paulu katowezele Timoteu ngwenyi: “Kanyama kuli yena mwene ni ku longeso lie.” Nawa yawezela ngwenyi: “Ha kulinga chino, mukalilamwina yena mwene ni waze akukwivwa nawa.” (1 Timo. 4:16) Sango jipema jize twakwambujola jakulamwina mwono wa atu. Twakukanyama chinji hali yetu ene, mumu tunazange hanga Wanangana wa Zambi utuyule. Twakuchilinga ha kulinga yuma yize muyihalisa Yehova, ni yize yinalite ni sango jipema jize twakwambujola. (Fwili. 1:27) Twakusolola ngwetu, ‘twakukanyama ku longeso lietu’ ha kulilulieka kanawa muze tunayi ni kwambujola ni muze twakwita hanga Yehova atuwahise shimbu kanda tuchiya ni kwambujola.
3. Shina sango jize twakwambujola atu eswe kakujitayiza? Hana chilweza.
3 Chipwe ngwe mutulihana chinji mu mulimo wa kwambujola, nihindu hanji atu mu njiza yetu kechi kupanjika sango lipema. Tutalenu chilweza cha ndumbu Georg Lindal, yoze wakalakalile ukawenyi mu njiza jalisa mu Islândia ha mwaka 1929 ndo 1947. Iye kahanyine tununu a tununu twa mikanda kuli atu, alioze niumwe kakatayijile umwenemwene. Yasoneka ngwenyi: “Atu amwe kalimikine ni umwenemwene, akwo yanunga ni kukalisa mbunge.” Mishionaliu amwe waze afumbile ku shikola ya Ngiliate, yaatumako, nihindu atu jacho yanunga ni kukalisa mbunge. Muze kwapalikile miaka livwa, mba atu amwe yalihana kuli Yehova ni kwapapachisa.b
4. Kuchi twakwivwa muze atu akulituna sango lipema?
4 Twakuhonga muze atu akulituna kulilongesa Mbimbiliya. Mutuhasa kulivwa ngwe Paulu, yoze wevwile “chinyengo chinene ni yikola” muze A-Yunda anji alitunyine kutayiza Yesu ngwe Mesaya. (Roma 9:1-3) Hanji wakulilongesa ni umwe longi, nawa wakusa tachi hanga umulongese kanawa ni kumulembela. Alioze, iye keshi kukaula yize akulilongesa, chocho muzanga kwecha kulilongesa nenyi. Hanji kanda uchikwasa kama niumwe longi kuheta ku upapachiso. Shina watamba kulilamikiza ni kunyonga ngwo, Yehova keshi kuwahisa mulimo we wa kwambujola? Ha mutwe uno, mutukumbululaho yihula yino yaali: (1) Yika yakusolola ngwo, tunafumbuka mu mulimo wetu wa kwambujola? (2) Yika twatamba kushimbwila muze tunambujola kuli atu?
YIKA YAKUSOLOLA NGWO TUNAFUMBUKA MU MULIMO WA KWAMBUJOLA?
5. Mumu liaka ha mashimbu amwe mulimo wa kwambujola kuushi kwenda ngwe chize tunazange?
5 Mbimbiliya yinambe hakutwala kuli yoze wakulinga upale wa Zambi ngwo: “Cheswacho malinga muchiwaha.” (Samu 1:3) Alioze chino kuchalumbunukine ngwo, yeswe yize mutulingila Yehova muyenda ngwe chize tunazange. Mwono wa atu eswe unazale “too ni lamba” mumu lia uhenge. (Yombi 14:1) Chikwo nawa, akwa-kole jetu mahasa kutukwika kwambujola sango jipema ha amwe mashimbu. (1 Kori. 16:9; 1 Tesa. 2:18) Mba yika yakusolola ngwo, tunafumbuka mu mulimo wetu wa kwambujola? Tutalenu jimwe shimbi ja mu Mbimbiliya jize mujitukwasa kukumbulula chihula chino.
6. Yika yakutwala Yehova mba alemese mulimo wetu?
6 Yehova kakulihulikila ha tachi jize twakusa ni ha kunyongonona chetu. Yehova kakulemesa mulimo wetu wa kwambujola muze twakuulinga ni mbunge yeswe, chipwe ngwe atu matupanjika hanji ka. Paulu kasonekene ngwenyi: “Zambi hi chihenge ko, akavulame milimo yenu ni zango lize nwalwezele ku jina lienyi, se nwakwashile asandu, mba nuchili ni kuakwasa.” (Hepre. 6:10) Yehova kakwiwuluka tachi ni zango lietu, chipwe ngwe kutwakwashile niumwe longi wa Mbimbiliya kuheta ku upapachiso. Kashika, maliji ja Paulu kuli A-Korindu kanatale ni hali yetu. Iye yasoneka ngwenyi: “Kukilikita chenu hi chamokomoko ko muli Mwene,” chipwe ngwe tachi jize tunase kujishi kufumbuka ngwe chize te tunashimbwila.—1 Kori. 15:58.
7. Yika twalilongesa ha yize postolo Paulu ahanjikile ha mulimo wenyi wa kwambujola?
7 Postolo Paulu kapwile mishionaliu wa tachi. Iye kakwashile kwazulula yikungulwila yaha mu mambonge anji. Amwe te kakulimika nenyi ha kumwamba ngwo, hi longeshi mupema ko. Mba alikalile, Paulu kakahanjikile ha unji wa atu waze akwashile kupwa akwa-Kristu. Shimbu achilinge, iye yasoneka ngwenyi: “Yami nahianaho; nikukilikita kuhiana chikolo.” (2 Kori. 11:23) Ngwe Paulu, twatamba kwiwuluka ngwetu, kuli Yehova, chuma chilemu chinji chili kusa tachi ni kununga ni kunyongonona.
8. Yika twatamba kwiwuluka hakutwala ku mulimo wetu wa kwambujola?
8 Mulimo wetu wa kwambujola wakwivwisa Yehova kuwaha. Yesu katumine tumbaji 70 mu mulimo wa kwambujola. Muze ahwishile kulinga mulimo wacho, ayo “yahiluka ni uwahililo.” Yika yatwalile tumbaji wano kuwahilila? Ene yamba ngwo: “Chipwe andemoniu kakutuzeyela mu jina lienu.” Alioze Yesu yaakwasa ha yize te ananyongo, ha kwalweza ngwenyi: “Kanda nukawahilila ha chino ngwe maspiritu kananuzeyela; alioze shinaho wahililenu mumu majina jenu hanasoneka mwilu.” (Luka 10:17-20) Yesu kanyingikine ngwenyi, tumbaji twenyi te kechi kupwa ni yiwape yacho mashimbu eswe mu mulimo wa kwambujola. Kwamba pundu, hali atu waze apanjikile tumbaji twa Yesu, kutushi kunyingika angahi waze apwile tumbaji. Kashika, tumbaji katambile kunyingika ngwo, uwahililo wo kuwatambile kukatuka wika ha unji wa atu waze maapanjika. Alioze te katamba kuwahilila ha kunyingika ngwo, Yehova kanawahilila ha tachi jize anase.
9. Kulita ni A-Ngalashia 6:7-9, yika mutukazuka nyi twanyongonona mu mulimo wa kwambujola?
9 Nyi twanyongonona mu mulimo wa kwambujola, mutukazuka mwono wa mutolo. Mweswawo makalakala ni mbunge yeswe hanga ambujole ni kulongesa atu umwenemwene, kwamba pundu, ‘kanakuwa mbuto ya spiritu.’ Chino chinalumbunuka kwecha hanga spiritu ya Zambi yitusongwele ku mwono wetu. Nyi ‘kutwalezumukine’ chipwe ‘kukokoloka,’ Yehova kanalakenya ngwenyi, mutukazuka mwono wa mutolo, chipwe ngwe kutwakwashile niumwe longi kuheta ku upapachiso.—Tanga A-Ngalashia 6:7-9.
YIKA TWATAMBA KUSHIMBWILA MUZE TUNAMBUJOLA KULI ATU?
10. Mumu liaka atu amwe akutayiza sango lipema akwo ka?
10 Nyi atu matayiza umwenemwene hanji ka, chino chinatale ha yize yili mu mbunge yo. Yesu kalumbunwine chikuma chino ha chishima cha chikuwa yoze wakuwile mbuto yenyi ha mavu alisa. Alioze ha mavu eswe a ha chishima chacho, mavu amuwika e apwile apema nawa emine mbuto. (Luka 8:5-8) Yesu kambile ngwenyi, mavu wano alisa te kanalumbunuka atu waze akwete mbunge jalisa waze te matayiza “liji lia Zambi” mu jila yalisa. (Luka 8:11-15) Chizechene ngwe chikuwa yono, kutushi ni ulite wa kukolesa mbuto yamwenemwene mu mbunge ya mutu; chino chinatale wika ha yize yili mu mbunge yenyi. Mulimo wetu uli wika kununga ni kukuwa mbuto ya Wanangana. Ngwe chize postolo Paulu ambile, “mutu ni mutu kumakatambula fweto yenyi mwene, nikulita ni kukilikita chenyi mwene” hi ni kulita ni yize mazuka ku mulimo wenyi ko.—1 Kori. 3:8.
11. Mumu liaka mutuhasa kwamba ngwetu, Noa kambujolwele kanawa? (Tala chizulie ha chifukilo.)
11 Chize ku shakulu, tuvumbi twa Yehova hanambujola kuli atu waze kakazangile kwapanjika. Chakutalilaho, Noa kapwile “mukwa kwambujola ululi” ha miaka 40 hanji 50. (2 Petu. 2:5) Kwamba pundu, Noa kazangile hanga atu amupanjike, alioze Yehova kakambile ngwenyi, chino te muchilingiwa. Shimbu ambe chocho, muze ahanyine usongwelo kuli Noa hanga atunge ulungu, Zambi yamba ngwenyi: “Kumukanjila mu ulungu, ni yena, ni ana je a malunga, ni mukwenu-pwo, ni mapwo jo.” (Uputu. 6:18) Nawa muze Zambi alwezele Noa utohwe wa ulungu uze te matunga, Noa kota kanyingikine ngwenyi, atu anji te keshi kumupanjika, mumu atu eswe te keshi kuta mu ulungu wacho. (Uputu. 6:15) Ngwe chize tunanyingika, ha matangwa jacho, mutu niumwe kakazangile kupanjika Noa. (Uputu. 7:7) Shina Yehova kanyongene ngwe Noa kakambujolwele kanawa? Ka, kakanyongene chocho. Noa kwononokene, chocho yalinga yeswe yize Yehova amutumine. Kumeso ja Zambi, iye kanakambujola kanawa.—Uputu. 6:22.
12. Kuchi Profeta Jeremia ahashile kuwahilila mu mulimo wenyi wa kwambujola chipwe ngwe atu kakapanjikile?
12 Profeta Jeremia neye kapalikile mu yuma yacho. Atu a ha matangwa jenyi, kakazangile kumupanjika, nawa kalimikine nenyi. Chipwe chocho, iye kambujolwele ha miaka kuhiana 40. Amu te ‘akumuchoka ni kumusaula,’ iye yevwa chinyengo, chocho yafupa kwecha mulimo wacho. (Jere. 20:8, 9) Alioze, kakawechele! Yika yakwashile Jeremia kukumba manyonga api ni kuwahilila mu mulimo wenyi wa kwambujola? Iye kalihulikilile ha yikuma yaali yilemu. Chitangu, sango jize apwile ni kwambujola kuli atu, te jakwaha “kutalatala ku yuma ya kulutwe.” (Jere. 29:11) Chamuchiali, Jeremia kapwile ni kuhanjikila Yehova. (Jere. 15:16) Ni yetu nawa twakutwalila atu sango ja kutalatala, ni kwambujola jina lia Yehova ngwe Yela jenyi. Nyi twalihulikila ha yikuma yino yaali, mutuhasa kuwahilila, chipwe ngwe atu matupanjika hanji ka.
13. Yika twalilongesa ha chishima chize Yesu atele ha Marku 4:26-29?
13 Mutu kakukola ku ufulielo hakehe-hakehe. Yesu kalongesele chikuma chino ha chishima cha mutu yoze wakukuwa mbuto hanyima maya tulo. (Tanga Marku 4:26-29.) Kutatuka cha mbuto yize mutu wacho akuwile, chalingiwile hakehe-hakehe, iye te keshi kuhasa kulinga niyimwe hanga atatwise mbuto yacho ni kawashi. Ni yena hanji muhasa kushimbwila chinji mba umone chize longi ye wa Mbimbiliya anakaula yize analilongesa. Mumu kutatuka chakulingiwa hakehe-hakehe nawa mu yimako-yimako. Njimi keshi kuhasa kukolesa mbuto ni kawashi ngwe chize anazange. Ni yetu nawa kutuchi kuhasa kukolesa ni kawashi longi wa Mbimbiliya ku ufulielo ngwe chize tunazange. Nyi mumona ngwe longi ye wa Mbimbiliya kanashimbula chinji kukola ku ufulielo, kanda uhonga. Chizechene ngwe kukuwa mbuto, mulimo wa kutayisa tumbaji newo wakufupiwa uhumikizo.—Tia. 5:7, 8.
14. Yilweza yika yinasolola ngwo mukuhasa kupalika mashimbu anji mba atu atupanjike?
14 Ku yihela yimwe, mba mutu amupapachise mukuhasa kupalika mashimbu anji. Tutalenu chilweza cha mapangi aali a mu jimo limuwika, waze avuluka ngwo, Gladys ni Ruby Allen. Ha mwaka 1959, yaatuma ngwe mapionelu a shimbu lieswe mu mbonge yikehe ya Quebec mu Canadá.c Atu anji kalitunyine kutayiza sango ja Wanangana, mumu te kakwivwila woma mangana a mayingeleja ni enyembo jo. Gladys, yamba ngwenyi: “Te twakulinga maola nake hita tangwa ha kwambujola ku zuwo ni zuwo. Chino twachilingile ha miaka yaali, chipwe chocho niumwe mutu kakazangile kutupanjika! Atu te kakwazulula yikolo nyi matumona mayiyika. Alioze, kutwakahongele.” Hakehe-hakehe, atu yalumuna manyonga jo, chocho amwe yaputuka kutupanjika. Musono, mu mbonge yacho muli yikungulwila yitatu.—Iza. 60:22.
15. Yika 1 A-Korindu 3:6, 7 unatulongesa hakutwala ku mulimo wa kutayisa tumbaji?
15 Mulimo wa kutayisa tumbaji uli wa mbunga. Tulieswe mu chikungulwila, mutuhasa kukwasa longi hanga ahete ku upapachiso. (Tanga 1 A-Korindu 3:6, 7.) Chakutalilaho, tunyongenu ngwe umwe ndumbu mahana kalifwo hanji kaposhi kuli mutu yoze wazanga kulilongesa. Mba iye mamona ngwo, kulita ni katalilo wenyi kechi kuhasa kulilongesa ni mutu wacho. Hachino, meta ndumbu mweka hanga aputuke kulilongesa nenyi. Chocho, ndumbu yono maputuka kulilongesa nenyi. Ha kupalika cha mashimbu, iye maya ni mandumbu eka ni eka ku longeso liacho. Hita ndumbu akuya nenyi kakuhinjila meya ku mbuto yacho yamwenemwene. Kashika, muze umwe longi akumupapachisa, eswe waze akwasa kucha mbuto yacho ya ku spiritu mahasa kuwahilila.—Yoa. 4:35-38.
16. Chipwe ngwe kuushi kuhasa nawa kulihana chinji mu mulimo wa kwambujola, mumu liaka muhasa kuwahilila?
16 Hanji kuushi nawa ni tachi ja kulihana chinji mu mulimo wa kwambujola. Chipwe chocho, muhasa kuwahilila ha yize mulinga kulita ni uhashi we. Tutalenu chilweza cha Ndawichi, iye ni atu jenyi kazangile kuya ni kwasa jita ni yingalwe A-Amaleke hanga atambule asoko ni yikumba yo yize aambachile. Malunga 200 kahongele chinji ku jita, chocho yasala ni kutala yuma. Ndawichi yaya ni malunga akwo, alioze muze akumbile jita yacho, iye yahana shimbi hanga malunga waze ayile nenyi ku jita atete yuma hamuchima ni waze asalile. (1 Samue. 30:21-25) Yino ye yakulingiwa nawa mu mulimo wetu wa kutayisa tumbaji. Tulieswe mu chikungulwila, twatamba kulianyina hanji kwivwa uwahililo uze wakwiza mu mulimo wacho.
17. Ha yika twatamba kusakwilila Yehova?
17 Tunasakwilila chinji Yehova ha zango lize akwete ha chize akumona mulimo wetu. Iye kananyingika ngwenyi, yetu kutushi kuhasa kushinjila atu hanga atupanjike ni kupwa tuvumbi twenyi. Chipwe chocho, kakumona tachi jize twakusa ni zango lize tukwete hali iye, nawa kakutuwahisa ha kuchilinga. Iye kakutukwasa nawa tuwahilile ha yize mutuhasa kulinga mu mulimo wa kwambujola. (Yoa. 14:12) Nyi kutwahongele, mutuhasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, Zambi mawahilila ha mulimo uze twakulinga!
MWASO 67 “Ambujola”
a Twakuwahilila chinji muze atu akutayiza sango jize twakwambulwila, alioze twakunenganyana muze akulituna sango jacho. Shina wakulilongesa Mbimbiliya ni umwe longi yoze keshi kusenya kulutwe? Kota kanda uchikwasa kama longi niumwe kuheta ku upapachiso. Shina chino chinalumbunuka ngwo, mulimo uze unalingila Yehova kuushi ni ulemu? Ha mutwe uno, mutumonaho chize mutuhasa kufumbuka ni kuwahilila mu mulimo wetu wa kwambujola, chipwe ngwe atu matupanjika hanji ka.
c Tala sango ja ku mwono wa pangi Gladys Allen ha chikuma, “Yami Te Kuchichi Kwalumuna Niyimwe!” ha Kaposhi wa Kutalila 1 wa Setembro 2002.