Gbetete Ðe Nyakui Veviwo Dzi Hena Gɔmesese Nyuitɔ

ELE vevie be ne èle nu ƒom alo nèkɔ gbe dzi le nu xlẽm la, menye nyakui ɖekaɖekawo ko nànɔ yɔyɔm wòasɔ pɛpɛpɛ o, ke boŋ be nàte ŋu ate gbe ɖe nyakui kple nyawo ƒe ƒuƒoƒo veviawo hã dzi be nuwo me nakɔ nyuie.

Ne wobe woate gbe ɖe nyakui veviwo dzi hena gɔmesese nyuitɔ la, menye gbetete ɖe nya ʋɛ aɖewo alo kura gɔ̃ hã nya geɖe dzi koe wowɔnɛ o. Ele be woate gbe ɖe nya siwo sɔ dzi. Ne ète gbe ɖe nya siwo mesɔ o dzi la, nyaselawo mase nusi gblɔm nèle na wo gɔme o, eye ele bɔbɔe be woaɖe mɔ woƒe susu nanɔ tsatsam. Nufiame nyuiwo ate ŋu anɔ nya si gblɔm nèle me, gake ne mète gbe ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ o la, màte ŋu aʋã nyaselawo alesi dze o.

Wotoa mɔ vovovo dzi gatea gbe ɖe nu dzi, zi geɖe la, wonyena mɔnu ƒokpli, ke menye mɔnu ɖeka ko o: gbea ƒe dzidede, dzodede nuƒoa me, dzigbɔgbɔɖi ayɔ nyawo ɖekaɖeka, gbɔgbɔɖeme hafi agblɔ nya alo gbɔgbɔɖeme le egbɔgblɔ vɔ megbe (alo evea siaa), ŋutinuwo zazã kple nuƒolaa ƒe mo ƒe dzedzeme. Le gbegbɔgblɔ aɖewo me la, wobɔbɔa gbe alo kɔa gbe dzi hã tsɔ tea gbe ɖe nya dzii. Na nusi gblɔm nèle kple alesi nɔnɔmeawo le la nakpe ɖe ŋuwò nànya nusi tututu nàwɔ.

De dzesi nya vevi siwo gbɔna ne nànya nusiwo dzi nàte gbe ɖo. (1) Le nyagbe ɖesiaɖe me la, nusi gblɔm nyagbea ƒe akpa vovovowo le kpakple nya siwo ƒo xlãe la katã ate ŋu akpe ɖe ŋuwò be nànya nusiwo koŋ dzi nàte gbe ɖo. (2) Woate ŋu ate gbe ɖe nyakui veviwo dzi hena gɔmesese nyuitɔ ne woɖo susu yeye aɖe dzi be nya la nadze ƒã; susu sia ate ŋu anye nya vevi aɖe alo nya la me ɖeɖe le mɔ bubu nu ko. Ate ŋu ana woakpɔ alesi nya la me ɖeɖe wu enui. (3) Nuƒola ate ŋu aɖe eƒe seselelãme le nya aɖe ŋu afia to alesi wòle gbe tem ɖe nyakui veviawo dzii me. (4) Woate ŋu ate gbe ɖe nyakui veviwo dzi ale gbegbe be nuƒoa ƒe nya vevi vovovoawo hã naɖe dzesi.

Be woazã gbetete ɖe nyakui veviwo dzi hena gɔmesese nyuitɔ le go siawo me la, ele be nuƒolaa alo dutoƒonuxlẽlaa ŋutɔ nase nuawo gɔme nyuie eye wòanye eƒe didi vevie be yeƒe nyaselawo hã nase eme. Nexemya 8:8 gblɔ le nufiame si wona le Ezra ŋɔli me ŋu be: “Woxlẽ Mawu ƒe segbalẽ la eme kɔ, eye woɖe eme, ale be wose nusi woxlẽ la gɔme.” Edze ƒã be amesiwo xlẽ Mawu ƒe Sea gbemagbe heɖe eme la kpɔ alesi wòle vevie be woakpe ɖe woƒe nyaselawo ŋu ne woase nusi xlẽm wole na wo la gɔme nyuie, alée ɖe susu me ahatsɔe awɔ dɔe la dze sii kɔte.

Nusi Ate Ŋu Azu Kuxi. Ame akpa gãtɔ te ŋu ƒoa nu eme kɔna le woƒe gbesiagbe dzeɖoɖo me. Gake ne wole nusi ame bubu ŋlɔ xlẽm la, esesẽna na wo be woanya nya siwo ƒomevi dzi wòle be woate gbe ɖo. Nuxexlẽa gɔmesese nyuie ŋue nyaa ku ɖo. Ebia nusi woŋlɔ la sɔsrɔ̃ beléletɔe. Eyata ne wobia tso asiwò be nàxlẽ nu le hamea ƒe kpekpe aɖe me la, ele be nàdzra ɖo nyuie.

Ame aɖewo zãa nusi míayɔ be “gbeteteɖenudzi enuenu” le esi teƒe be woate gbe ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ. Sẽ kple sẽ ko wote gbe ɖe nyaa aɖe dzi, gbeteteɖenyadzi ɖasɔ le afima alo meɖasɔ o. Ame aɖewo tea gbe ɖe nyakui aɖewo koŋ dzi wògbɔa eme. Ne nusi dzi wole gbe tem ɖo la mewɔa akpa aɖeke be susu si le nuxexlẽa me la me nakɔ o la, ezua nutsiamesi si tɔtɔa ame boŋ.

Be woate gbe ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ ta la, nuƒola aɖewo ƒe gbe dea dzi bobobo, esi wɔna na nyaselawo abe mo kam wole na yewo ene. Edze ƒã be ema meɖea vi boo o. Ne womete gbe ɖe nya dzi le mɔ nyuitɔ nu o la, awɔ abe ɖe nuƒolaa le eƒe nyaselawo dam ɖe anyi ene. Aleke gbegbe wòhenyoe nye si be woaɖe susu kple nyaselawo lɔlɔ̃tɔe ahakpe ɖe wo ŋu woadze sii be susu le nusi sem wole la me eye be ewɔ ɖeka kple Ŋɔŋlɔawo!

Alesi Nàwɔ Ayi Ŋgɔ. Edzɔna be amesi mete ŋu tea gbe ɖe nyakui veviawo dzi o la ŋutɔ menyana be kuxi sia le ye ŋu o. Ahiã be ame aɖe nahe eƒe susu ayi edzii. Ne ŋgɔyiyi hiã le go sia me la, sukudzikpɔlaa ana wò kpekpeɖeŋu. Na amesiame si nye nuƒola bibi la nakpe ɖe ŋuwò faa. Gblɔ nɛ be nelé to ɖe yeƒe nuxexlẽ kple nuƒo ŋu nyuie eye wòaɖo aɖaŋu na ye ne yeayi ŋgɔ.

Le gɔmedzedzea me la, aɖaŋuɖolaa ate ŋu ado susu ɖa be nàzã Gbetakpɔxɔ me nyati aɖe atsɔ awɔ dzadzraɖoe. Ðikeke mele eme o be agblɔ na wò be nàto nyagbeawo me ɖekaɖeka ade dzesi nyakui kple nyawo ƒe ƒuƒoƒo siwo dzi wòle be nàte gbe ɖo ale be amewo nate ŋu ase nyawo gɔme bɔbɔe. Ate ŋu aɖo ŋku edzi na wò be nàlé ŋku ɖe nyakui siwo woŋlɔ gbeteteɖedzitɔe la ŋu nyuie. Ðo ŋku edzi be nyakui siwo le nyagbe me la doa ƒome kple wo nɔewo le gɔmesese me. Zi geɖe la, nyawo ƒe ƒuƒoƒo dzie wòle be woate gbe ɖo, ke menye nyakui ɖeka ko o. Le gbegbɔgblɔ aɖewo gome la, ɖewohĩ ahiã be woade dzi ƒo na sukuviawo be woatsɔ beléle tɔxɛ na nyayɔyɔdzesiwo ne wòakpe ɖe wo ŋu woanya alesi woate gbe ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ.

Emegbe la, aɖaŋuɖolaa ate ŋu ade dzi ƒo na wò be nàlé ŋku ɖe nya siwo ƒo xlã nyagbea ŋu, ke menye nyagbea ɖeɖeko o, ale be nàsrɔ̃ alesi nàte ŋu ate gbe ɖe nya dzii wòasɔ. Nukae nye nya vevi si koŋ dzi wole gbe tem ɖo le memama bliboa me? Aleke wòle be wòakpɔ ŋusẽ ɖe nusi dzi nàte gbe ɖo la dzii le nyagbe vovovoawo me? Kpɔ nyatia ƒe tanya kple tanya sue si woŋlɔ kple nuŋlɔtsi si to, le afisi nèɖo. Ðekawɔwɔ kae le esiawo katã kple nusiwo nètia hena gbeteteɖedzi la dome? Esiawo katã ŋue wòle be woalé ŋku ɖo. Gake kpɔ nyuie be nàgatsɔ gbe sesẽ ate gbe ɖe nya geɖe dzi fũ akpa o.

Èɖale nu ƒo ge faa tso susu me o, èɖale nu xlẽ ge o, aɖaŋuɖolaa ate ŋu ade dzi ƒo na wò be nàna gɔmesese si le nyaa ŋu nafia mɔ wò nàzã gbeteteɖenudzi si sɔ. Ele be nànya afisiwo numeɖeɖe aɖewo wu enu ɖo alo afisiwo wogblɔ nya vevi aɖe le vɔ eye wogadze bubu gɔme. Adzɔ dzi na nyaselawo ne wò nuƒoa na nusiawo dze ƒã. Woate ŋu awɔ esia ne wote gbe ɖe nya siawo tɔgbe dzi: Gbã, azɔ, mlɔeba, eyata, edze ƒã be, kple bubuawo.

Aɖaŋuɖolaa ahe wò susu ayi afisiwo nàdi be yeƒe seselelãme nadze le etɔxɛe hã dzi. Àte ŋu awɔ esia to gbetete ɖe nya siawo abe ŋutɔ, ŋutɔŋutɔ, gbeɖegbeɖe, nede megbe xaa, ale gbegbe, godogodo, ɣesiaɣi ene dzi. Esia akpɔ ŋusẽ ɖe seselelãme si tɔgbe anɔ nyaselawo me na wò nuƒoa dzi. Nusɔsrɔ̃ 11 lia agaɖe esia me geɖe wu le tanya si nye “Vividodoɖeameŋu Kple Seselelãme” la me.

Be wò gbetete ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ nanyo ɖe edzi la, woade dzi ƒo na wò be wò ŋutɔ nàlé nya vevitɔ siwo nèdi be woanɔ ŋku dzi na yeƒe nyaselawo la ɖe susu me nyuie. Míagakɔ esia me geɖe wu ne míele nu ƒom le dutoƒonuxexlẽ ŋu, le Nusɔsrɔ̃ 7 lia si ƒe tanyae nye “Gbetete Ðe Susu Veviawo Dzi” me, eye le nuƒo gome la, numekɔkɔ bubuwo hã le Nusɔsrɔ̃ 37 lia si ƒe tanyae nye “Nya Veviawo Nadze Ƒã” me.

Ne èle agbagba dzem be yeayi ŋgɔ le gbeadzisubɔsubɔdɔ me la, ekema lé fɔ ɖe alesi nèxlẽa ŋɔŋlɔawoe ŋu. Ɣesiaɣi si nàxlẽ ŋɔŋlɔ aɖe la, bia ɖokuiwò be, ‘Nukatae mele ŋɔŋlɔ sia xlẽm ɖo?’ Nyawo yɔyɔ wòasɔ pɛpɛpɛ ɖeɖe meɖia ƒo na nufiala o. Mawunyakpukpuiawo xexlẽ kple seselelãme gɔ̃ hã mede edeƒe o. Ne èle nya ŋu ɖom na ame aɖe alo le gɔmedzenyateƒea fiamee la, anyo ŋutɔ ne ète gbe ɖe ŋɔŋlɔa me nya alo nyawo ƒe ƒuƒoƒo siwo tututu ɖo kpe nusi gblɔm nèle dzi la dzi. Ne menye nenema o la, amesi nèle nua xlẽm na la mase nuxexlẽa me tututu o.

Esi gbetete ɖe nyakui veviwo dzi hena gɔmesese nyuitɔ bia be woate gbe ɖe nya kple nyawo ƒe ƒuƒoƒo aɖewo dzi etɔxɛe ta la, ele bɔbɔe be amesi mebi tututu ɖe nuƒo me o la nagate gbe ɖe wo dzi fũ akpa. Anɔ ko abe amesi le saŋkuƒoƒo srɔ̃m ene, aƒo gbeɖiɖi aɖewo woaɖi sesĩe akpa. Gake ne ele esɔsrɔ̃ dzi la, ‘gbeɖiɖiawo’ awɔ ɖeka azu “ha” vivi mlɔeba.

Ne èsrɔ̃ nu veviawo ƒe ɖewo vɔ la, ade dziwò ne èlé to ɖe nuƒola bibiwo ƒe nuƒo kple nuxexlẽ ŋu. Madidi hafi nàva dze si gbetete ɖe nu dzi le mɔ vovovowo nu ƒe viɖewo o. Àkpɔ alesi gbetete ɖe nu dzi le mɔ vovovowo nu wɔnɛ be nya me kɔna keŋ hã adze sii. Ne ètea gbe ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ la, wò nuxexlẽ ade ŋgɔ eye wò nuƒo hã aɖe kpe.

Nu ʋɛ aɖewo nyanya tso alesi nàte gbe ɖe nyakui veviawo dzi la ɖeɖe megaɖi ƒo na wò o. Ne àƒo nu wòaɖe kpe nyuie la, yi edzi nànɔ asi trɔm le gbetete ɖe nyakui veviawo dzi hena gɔmesese nyuitɔ ŋu vaseɖe esime nàɖu tu nɛ ale be wò nuxexlẽ kple nuƒo siaa nadze to keŋkeŋ.