Όλοι στο Πλοίο για την Εσωτερική Θάλασσα

Από τον ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία

ΕΙΝΑΙ μια γοητευτική χώρα θαυμάτων με 3.000 και περισσότερα νησιά—που συχνά περιγράφεται ως ένα περιδέραιο από σμαράγδια. Σκορπισμένα σε μια θαλάσσια έκτασι που το μήκος της ξεπερνά τα 300 μίλια (480 χιλιόμετρα), τα νησιά αυτά σχηματίζουν ένα ωκεάνιο Εθνικό Πάρκο—την «Εσωτερική Θάλασσα» της Ιαπωνίας.

Στην Ιαπωνική γλώσσα αυτή η σπαρμένη με νησιά θάλασσα είναι γνωστή ως Σέτο-νάι-κάι, που σημαίνει «θάλασσα ανάμεσα σε κανάλια.» Η Εσωτερική Θάλασσα βρίσκεται ανάμεσα στο Χονσού, το Κιουσού, και το Σικοκού, τρία από τα τέσσερα κυριώτερα νησιά της Ιαπωνίας.

Σ’ αυτό το μοναδικό θαλάσσιο πέρασμα, το μέγεθος των νησιών ποικίλλει. Μερικά έχουν περιφέρεια εξήντα τρία περίπου μίλλια (101 χιλιόμετρα) και είναι πυκνοκατοικημένα. Άλλα είναι τόσο μικρά που παραμένουν ανώνυμοι βράχοι. Ανάμεσα στους πιο γραφικούς απ’ αυτούς τους «βράχους» είναι εκείνοι στους οποίους φυτρώνει ένα μοναδικό πεύκο. Υποτίθεται ότι τα νησιά αυτά ήλθαν σε ύπαρξι ύστερα από μια ξαφνική κατολίσθησι που την προκάλεσε μια ηφαιστειακή ενέργεια πριν από πολλά χρόνια.

Η άποψις της Εσωτερικής Θάλασσας της Ιαπωνίας είναι συναρπαστική. Η εποχιακή ποικιλία παίζει ρόλο σ’ αυτό. Αν τύχαινε να παραπλεύσετε αυτά τα νησιά τον χειμώνα, τα ώριμα μανταρίνια στη στεριά θα πρόσθεταν στο τοπίο πινελιές σε χρώμα πορτοκαλί. Η άνοιξις, με πιο απαλά χρώματα, ευφραίνει τον ταξιδιώτη, καθώς αρχίζουν να φαίνωνται τα άνθη της ροδακινιάς και της κερασιάς. Το καλοκαίρι, τα χρυσάνθεμα αλλάζουν το πανοραμικό τοπίο, το οποίο παίρνει ένα απαλό λευκό χρώμα. Στη διάρκεια του φθινοπώρου τα νερά φαίνονται κόκκινα, καθώς τα φύλλα της σφενδάμνου αλλάζουν απόχρωσι.

Θα επιθυμούσατε να ρίξετε μια ματιά σε μερικά απ’ αυτά τα γραφικά νησιά; Σας παρακαλούμε, λοιπόν, ν’ ανεβήτε στο μικρό πλοιάριο και να έλθετε μαζί μας σ’ ένα σύντομο ταξίδι.

Αρχίζομε την εκδρομή μας από το βορειοανατολικό άκρο της Εσωτερικής θάλασσας. Στην αρχή, παραπλέομε τα Νησιά Σόδο και Αβάτζι, που είναι από τα πιο μεγάλα νησιά σ’ όλο το νησιωτικό σύμπλεγμα της Εσωτερικής Θάλασσας. Ο Δίαυλος Ναρούτο, ανάμεσα στα νησιά Σικοκού και Αβάτζι, έχει πλάτος περισσότερο από τρία τέταρτα του μιλίου (περίπου 1 χιλιόμετρο). Στο σημείο αυτό, τα νερά του Ειρηνικού εισορμούν με εκκωφαντικό θόρυβο στην Εσωτερική Θάλασσα. Εδώ βρίσκονται στροβιλιζόμενες δίνες, που το μήκος τους φθάνει τα εβδομήντα πέντε πόδια (23 μέτρα).

Πλέοντας σιγά σιγά με πορεία νοτιοδυτική, παραπλέομε σε μικρή απόστασι από την πόλι Τακαματσού της νήσου Σικοκού, τη νήσο Μεγισίμα. Μερικοί την γνωρίζουν με το όνομα Ονιγκασίμα, που σημαίνει «φωλιά των δαιμόνων.» Στους παληούς καιρούς, η Μεγισίμα ήταν ένα περιβόητο λημέρι πειρατών, οι οποίοι είχαν για κρησφύγετο μια σπηλιά στην κορυφή ενός λόφου.

Συνεχίζοντας νοτίως του νομού Οκαγιάμα, φθάνομε στη Ναγκασίμα, μια νήσο άγνωστη σε πολλούς, αλλά με ενδιαφέρουσα ιστορία. Μέχρι τη δεκαετία του 1930, η μικρή αυτή νήσος ήταν ένας τόπος γεωργών. Μόνο δεκαπέντε σπίτια υπήρχαν τον καιρό εκείνο στη Ναγκασίμα. Αργότερα, ο Δόκτωρ Κενσούκε Μιτσούντα, άρχισε ένα οικοδομικό πρόγραμμα στη νήσο και, στις 25 Μαρτίου 1931, άρχισε να λειτουργή ένα νοσοκομείο για λεπρούς. Για να μη γίνουν αντιληπτοί από τους κατοίκους των γειτονικών νήσων, οι πρώτοι ασθενείς έφθασαν στις τρεις η ώρα τα χαράματα με πλοίο.

Τώρα η Ναγκασίμα διαθέτει δύο νοσοκομεία, αλλά το 20 τοις εκατό μόνο των ασθενών είναι σοβαρά ασθενείς. Τα έγγαμα ζεύγη έχουν τα δικά τους δωμάτια και σ’ όσους η υγεία το επιτρέπει, βρίσκουν χαρά στην εργασία. Οι άνδρες ασχολούνται λίγο με το ψάρεμα, μαθαίνουν την τέχνη της ξυλουργικής και κατασκευάζουν αντικείμενα, όπως τραπέζια και κλουβιά πουλιών. Το ράψιμο, το πλέξιμο, και η ύφανσις συγκαταλέγονται στις δραστηριότητες των γυναικών.

Το σκάφος μας τώρα παραπλέει την Ινοσίμα. Οι άσπρες πλαγιές της είναι συναρπαστικές. Πώς συμβαίνει αυτό; Πράγματι, η λευκότης οφείλεται στα εκατομμύρια των πυρεθρών που καλλιεργούνται εδώ. Είναι άνθη που μοιάζουν με πελώριες μαργαρίτες. Εκτός από την ομορφιά που χαρίζουν στο νησί, εξυπηρετούν και κάποιον άλλο χρήσιμο σκοπό· απομακρύνουν τα κουνούπια που δεν μπορούν να ανεχθούν το άρωμα τους. Από το πύρεθρο προέρχεται ένα απ’ τα πιο αποτελεσματικά εντομοκτόνα που είναι γνωστά στον άνθρωπο. Στην Ινοσίμα, επίσης, βρίσκεται ένα είδωλο Βουδδιστικής λατρείας ως Τζουτζίκα Κάννον. Το είδωλο έχει μορφή γυναίκας. Κατά τρόπο περίεργο, το είδωλο αυτής της γυναίκας φέρει σταυρό. Μερικοί λένε ότι το είδωλο αναπαριστά τη μητέρα αγάπη, άλλοι όμως το βλέπουν σαν σύμβολο πλούτου και καλής τύχης.

Η επίσκεψις σ’ ένα απ’ αυτά τα νησιά είναι μια ευχάριστη εμπειρία. Οι κάτοικοι αισθάνονται το ίδιο άνετα στους αγρούς όπως και στο σπίτι, φροντίζοντας έναν ορυζώνα, ή ακόμη και στη θάλασσα. Οι κλιμακωτοί ορυζώνες τους, οι οποίοι παρά το ορεινό έδαφος πρέπει να είναι τέλεια ισοπεδωμένοι, αποτελούν έργο τέχνης. Οι καρποί της πορτοκαλιάς, της ροδακινιάς, της μουσμουλιάς, και της λεμονιάς προσθέτουν χρώμα στο τοπίο. Οι παρατηρητές τον χειμώνα θα δουν τα φύλλα Ιγκούσα, σε χρώμα σκούρο πράσινο, που δεν βγάζει άνθη, ένα υδρόβιο αγριοκάλαμο που φθάνει σε ύψος μέχρι τέσσερα πόδια (1,2 μέτρα). Το στέλεχος αυτού του φυτού πλέκεται μέσα στις χορταρένιες ψάθες «τατάμι» που βρίσκονται στα σπίτια σ’ όλη την Ιαπωνία.

Με λίγες εξαιρέσεις, αυτά τα μικρά νησιωτικά χωριά είναι τελείως απομονωμένα το ένα από το άλλο. Πολλοί κάτοικοι είναι πολύ καλά πληροφορημένοι για όλα τα ζητήματα που αφορούν το νησί τους, αλλά δεν έχουν καμμιά ιδέα για το τι συμβαίνει στα γειτονικά νησιά. Βέβαια, οι σύγχρονες καινοτομίες έχουν διευρύνει τον κόσμο των νησιωτών. Κι όμως, υπάρχει ακόμη σημαντική απροθυμία για μεγάλες αλλαγές, όπως όταν αλλάζη κάποιος τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Οι οικογενειακές αποφάσεις και παραδόσεις ασκούν ισχυρή επίδρασι, και το άτομο προσαρμόζεται μ’ αυτές, ανεξάρτητα από προσωπικές προτιμήσεις και πεποιθήσεις.

Μερικές φορές οι άνθρωποι μάς ρωτούν τι είδη ψαριών ζουν σ’ αυτές τις θάλασσες. Στην Εσωτερική Θάλασσα οι ψαράδες πιάνουν νόστιμα ψάρια, όπως είναι οι κέφαλοι, τα λιθρίνια, τα σαλάχια, οι κολιοί (σκουμπριά), οι σαρδέλλες, τα χταπόδια, οι σουπιές, και άλλες ποικιλίες. Δυστυχώς, όμως, η μόλυνσις, της θαλάσσης από την Οζάκα, την Οκαγιάμα, και τη Νιϊχάμα καταστρέφει αρκετό μέρος της ιχθυοπαραγωγής. Τελευταία τα ψάρια λιγοστεύουν. Πιστεύεται ότι αυτά τα θαλάσσια όντα αναζητούν καθαρώτερα νερά σε μεγαλύτερα βάθη. Επειδή το ψάρι κατέχει μεγάλη θέσι στο διαιτολόγιο των Ιαπώνων, το θέμα αυτό παρουσιάζει σοβαρό ενδιαφέρον.

Ο ήλιος δύει καθώς πλευρίζομε σ’ ένα μουράγιο στην ακτογραμμή της νήσου Κιουσού. Καθισμένοι όλοι μαζί, ακούγοντας τον φλοίσβο των κυμάτων που απαλά χαϊδεύει την άσπρη αμμουδιά, παρακολουθούμε τον ήλιο να μετατρέπη τον ουρανό και τη σμαραγδένια θάλασσα σε μια χάλκινη φλόγα. Κι όμως, δεν έχομε συλλάβει παρά μία φευγαλέα εικόνα της ανέκφραστης ομορφιάς που προσφέρει η Εσωτερική Θάλασσα. Υπάρχουν τόσα πολλά που θα μπορούσε κανείς ν’ απολαύση, ακόμη και μέρη που είναι προσιτά μόνο με ψαρόβαρκες χαμηλού βυθίσματος (δίχως καρένα). Φαίνεται ότι υπάρχει εδώ μια ατέλειωτη ποικιλία· ούτε δύο νησιά δεν μοιάζουν μεταξύ τους. Πράγματι, η γνωριμία ενός με την Εσωτερική Θάλασσα θ’ απαιτούσε ένα ταξίδι πολλών μηνών. Ελπίζομε όμως πως απολαύσατε στη σύντομη αυτή περιοδεία.

[Χάρτης στη σελίδα 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Χονσού

Κιουσού

Σικοκού

Ν

Η Εσωτερική Θάλασσα εκτείνεται μεταξύ των νήσων Χονσού, Κιουσού και Σικοκού, που είναι τα τρία από τα τέσσερα κυριώτερα νησιά της Ιαπωνίας