Πώς Εκπαιδεύονται τα Ζώα

Οι παραστάσεις που δίδουν τα πουλιά, οι αρκούδες, οι φώκιες, τα άλογα, οι ελέφαντες και ένα πλήθος άλλων ζώων, συνεχίζουν να προσφέρουν χαρά σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Υπάρχει μια γοητεία στο να βλέπη κανείς αυτά τα πλάσματα να κάνουν πράγματα που ποτέ δεν θα μπορούσε κανείς να δη άγρια ζώα να κάνουν. Αλλά πώς εκπαιδεύονται αυτά τα ζώα;

Ας κοιτάξωμε τι συμβαίνει στη διάρκεια μιας παραστάσεως. Ένα κακαντού, ή λοφιοφόρος παπαγάλος, κουνώντας τα πετάλια ενός μικρού ποδηλάτου πάνω σ’ ένα ψηλό σύρμα διανύει μια απόσταση περίπου 50 ποδών (15 μέτρων). Το πουλί, μόλις ολοκληρώση την πράξι, χωρίς να το πάρει είδησι σχεδόν κανείς, παίρνει ένα γευστικό κομμάτι από το χέρι του εκπαιδευτού. Μια φώκια, έχοντας ισορροπήσει προσεκτικά μια μπάλλα στην κορυφή της μύτης της, πηδά πάνω από ένα κοντάρι που υψώνεται από την επιφάνεια του νερού. Το ζώο, μόλις επιτύχη αυτό το κατόρθωμα, παίρνει ένα ψάρι για να φάη. Έτσι, η αμοιβή που λαμβάνουν παίζει ένα ζωτικό ρόλο στην επιτυχή εκπαίδευσι των ζώων.

Επί πλέον, απαιτείται μεγάλη υπομονή από μέρους του εκπαιδευτού, και πρέπει επίσης να υπάρχει μια καλή σχέσις μεταξύ αυτού και του ζώου. Αν εξετάσωμε από πιο κοντά αυτά που κάνουν οι εκπαιδευτές μπορούμε κάπως να καταλάβωμε πόσο πολλή υπομονή απαιτείται.

Μια συσκευή που χρησιμοποιείται κοινώς για να εκπαιδευθούν τα πουλιά να δίνουν παραστάσεις είναι το «κουτί Σκίννερ,» που έλαβε το όνομα του από τον εφευρέτη του, τον ψυχολόγο Μπ. Φ. Σκίννερ. Το κουτί είναι ένας σωλήνας τριών ποδών (ενός μέτρου). Οι μιας κατευθύνσεως οπές παρατηρήσεως που έχει, δίνουν τη δυνατότητα στον εκπαιδευτή να παρατηρή το πουλί. Το κουτί εκτός του ότι έχει ένα σωλήνα για τη μεταβίβαση της τροφής, είναι ευωδιασμένο με μια διάταξι δια της οποίας ο εκπαιδευτής μπορεί να ελέγχη την εσωτερική πλευρά του περιβάλλοντος του πουλιού. Μπορούν να παραχθούν κατευναστικοί ή διεγερτικοί ήχοι. Επίσης, μπορούν ν’ αναβοσβήνουν φώτα.

Ένας εκπαιδευτής μπορεί να βάλη ένα πουλί μέσα στο κουτί μαζί μ’ ένα στήριγμα, ίσως μ’ ένα μικρό καροτσάκι. Όποτε το πουλί κάνη με το καροτσάκι κάτι που είναι επιθυμητό, ο εκπαιδευτής ρίχνει ένα νόστιμο κομμάτι τροφής στο σωλήνα τροφοδοσίας και πατά ένα κουμπί για να παραχθή ένας ευχάριστος ήχος μέσα στο κουτί. Αλλά, κατόπιν, αν το πουλί κάνη κάτι ανεπιθύμητο, δεν θ’ αμειφθή. Μέσα στο κουτί, το πουλί θα ακούη δυνατή βοή καθώς τα φώτα θα αναβοσβήνουν. Τελικά, το πτηνό συνηθίζει να κάνη εκείνο που θα του φέρει μια αμοιβή.

Έρχεται μετά ο καιρός για να δώση το πουλί παράστασι έξω από το «κουτί Σκίννερ.» Η εκπαίδευσις πιθανόν τώρα να μεταφερθή στο έδαφος ή σ’ ένα τραπέζι. Και πάλι χρησιμοποιείται το σύστημα της ανταμοιβής. Αν το πουλί κάνη το ορθό πράγμα, θα του δώσουν κάτι ευχάριστο να φάγη. Αλλ’ αν κάνη κάτι εσφαλμένο, δεν θα λάβη αμοιβή. Έτσι, το πουλί συνδέει την ορθή εκτέλεσι και την τροφή με τον εκπαιδευτή του.

Οι ίδιες αρχές μπορούν να εφαρμοσθούν στην εκπαιδεύσι κατοικίδιων ζώων, ενός σκυλιού, παραδείγματος χάριν. Όταν το ζώο κάνη κάτι που είναι εσφαλμένο, θα λάβη κάποια επιτίμηση. Μερικά άτομα έχουν διαπιστώσει ότι ένα ευγενικό χάδι μετά από μια σοβαρή επιτίμησι είναι επωφελές, διότι βεβαιώνει το ζώο ότι δεν το έχει απορρίψει ο εκπαιδευτής του. Στην περίπτωσι σοβαρής κακής συμπεριφοράς, λίγες ξυλιές στους γοφούς του σκύλου με μια διπλωμένη εφημερίδα μπορεί να είναι κατάλληλες. Επί πλέον όταν ο σκύλος κάνη αυτό που είναι ορθό, οπωσδήποτε θα λάβη κάποια αμοιβή. Παραδείγματος χάριν, λίγες λέξεις που λέγονται με εύθυμο τόνο φωνής και λίγα χάδια μπορούν να δώσουν ευχαρίστησι στο ζώο. Η συνέπεια στη χορήγησι αμοιβής και επιτιμήσεως κάνει το σκύλο να συνηθίζη να κάνη εκείνο που είναι επιθυμητό στον κύριο του.

Ο άνθρωπος προ πολλού εκπαιδεύει τα ζώα για δική του χρήσι και ευχαρίστησι. Πριν από αιώνες και πλέον ο Χριστιανός μαθητής Ιάκωβος έγραψε: «Παν είδος θηρίων και πτηνών, ερπετών και θαλασσίων δαμάζεται και εδαμάσθη υπό της ανθρωπίνης φύσεως.» (Ιακ. 3:7) Ο Ρωμαίος φυσιοδίφης Πλήνιος, που έζησε επίσης τον πρώτο αιώνα μ.Χ., έκανε μνεία για εξημερωμένους ελέφαντες, λιοντάρια, τίγρεις, αετούς, κροκοδείλους, για φίδια και για διάφορα ψάρια. Το γεγονός ότι αυτό έγινε δυνατό, βεβαιώνει τη δήλωσι της Αγίας Γραφής ότι ο άνθρωπος έχει εξουσία πάνω στη ζωική κτίσι. (Γέν. 1:28) Όταν αυτή η εξουσία ασκήται κατάλληλα, τα ζώα συμπεριφέρονται ευγενικά. Αυτό τα καθιστά ικανά να κάνουν το καλύτερο που μπορούν για να δώσουν χαρά και να εξυπηρετήσουν το ανθρώπινο γένος.