Μια Ματιά στο ‘Ιαπωνικό Θαύμα’
Του ανταποκριτή του «Ξύπνα!» στην Ιαπωνία
ΕΝΑΣ Άγγλος παρακολουθεί το αγαπημένο του τηλεοπτικό πρόγραμμα σε συσκευή Σόνυ. Ένας κάτοικος της Ουγκάντα οδηγεί πάνω στο χωματόδρομο με το Τογιότα του. Ένας υπάλληλος καταστήματος στην Ινδονησία κάνει την άθροιση του λογαριασμού πάνω σε μία Κάνον. Ένας τουρίστας στην Αθήνα παίρνει φωτογραφία τον περίφημο Παρθενώνα με μια Νάικον. Στους δρόμους τού Μπρούκλιν, ένας νεαρός κουνιέται στον θορυβώδη ρυθμό που ακούγεται δυνατά από το φορητό του JVC που έχει μέγεθος τσάντας.
Και ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί. Αυτά και άλλα τέτοια ονόματα που κάποτε ακούγονταν παράξενα στ’ αυτιά μας έχουν ουσιαστικά γίνει λέξεις του καθημερινού μας λεξιλογίου. Μας φέρνουν στο μυαλό μας εικόνες Ιαπωνικών προϊόντων που έχουν κατακλύσει την παγκόσμια αγορά τόσο πολύ ώστε Ιάπωνες επισκέπτες στο εξωτερικό συχνά παραπονιούνται για τη δυσκολία να βρουν σουβενίρ τα οποία δεν είναι φτιαγμένα στην Ιαπωνία.
Μόλις 40 χρόνια πριν, η Ιαπωνία αγωνιζόταν να συνέλθει από τα ερείπια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Σήμερα είναι ένας οικονομικός γίγαντας με τον οποίο θα πρέπει να αναμετρηθεί όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Για παράδειγμα, η Αμερικανική παραγωγή χάλυβα έχει ξεπεραστεί από την Ιαπωνική. Οι Βρετανοί κατασκευαστές μοτοσικλετών έχουν αφεθεί πολύ πίσω από τους Ιάπωνες κατασκευαστές. Τα Ελβετικά ρολόγια και οι Γερμανικές φωτογραφικές μηχανές έχουν υποστεί το ίδιο είδος ανταγωνισμού. Από αυτοκίνητα μέχρι φερμουάρ, μπορεί να απαριθμηθεί ένας μεγάλος κατάλογος παρόμοιων ιστοριών Ιαπωνικής επιτυχίας. Ενώ υπόκειται και αυτή στη διεθνή κρίση του πετρελαίου και στη διεθνή οικονομική κάμψη, η Ιαπωνία, παρ’ όλ’ αυτά, έχει ξεπεράσει τη θύελλα και έχει αναδυθεί τόσο ισχυρή όσο ποτέ άλλοτε. Δεν πρέπει να απορούμε που πολλοί έχουν ονομάσει την κατάσταση αυτή το ‘Ιαπωνικό θαύμα’.
Σήμερα, οι επισκέπτες στη χώρα αυτή των 120 εκατομμυρίων ανθρώπων συχνά αισθάνονται έκπληξη, ακόμη και εντυπωσιάζονται, από την υλική πρόοδο. Οι άνθρωποι φαίνονται καλοντυμένοι, καλοθρεμμένοι, και πλούσιοι. Τα περισσότερα σπίτια, παρ’ ότι μικρά, είναι εφοδιασμένα με έγχρωμες τηλεοράσεις, τηλέφωνα, συσκευές κλιματισμού, και αμέτρητες συσκευές που εξοικονομούν εργασία καθώς και ηλεκτρονικές μικροεφευρέσεις. Οι μεγάλες πόλεις είναι γεμάτες με απαστράπτοντα, υψηλά, σύγχρονα κτίρια και ατέλειωτα ρεύματα από καλοδιατηρημένα, και όπως φαίνεται καινούργια, αυτοκίνητα.
Η πρόοδος δεν περιορίζεται στην υλική άποψη. Η Δυτική τέχνη, η μουσική, και τα αθλήματα έχουν καταλάβει τους Ιάπωνες σαν θύελλα. Η πόλη του Τόκιο, για παράδειγμα, καυχιέται για οχτώ μεγάλες συμφωνικές ορχήστρες, ξεπερνώντας ακόμη και καθιερωμένες μουσικές πρωτεύουσες όπως είναι η Βιέννη, το Παρίσι, και η Νέα Υόρκη. Το Αμερικανικό παιχνίδι του μπέιζ-μπωλ έχει γίνει τώρα το πιο δημοφιλές άθλημα της Ιαπωνίας, με υπολογισμένα 20 εκατομμύρια άτομα μέλη στη Μικρή Ένωση συλλόγων για πρωτάθλημα, στα επαγγελματικά παιχνίδια σε όλη τη χώρα. Στο σύνολό του, το Ιαπωνικό ποσοστό ανεργίας είναι ανάμεσα στα χαμηλότερα του κόσμου, και το ποσοστό αναλφαβητισμού είναι περίπου στα ίδια επίπεδα όσο και σε κάθε άλλο έθνος.
Προφανώς το ερώτημα που κυριαρχεί είναι: Τι βρίσκεται πίσω από το Ιαπωνικό θαύμα; Την απάντηση ζητούν να τη δώσουν πολλοί ηγέτες εθνών που είναι ανυπόμονοι να κάνουν το ίδιο, ώστε να ανθίσει και η δική τους παραγωγικότητα και οικονομία που δεν πηγαίνει καλά. Πράγματι, θα ήταν πολύ διαφωτιστικό να δει κανείς τι έφερε το θαύμα αυτό και ποια μαθήματα μπορούν να λάβουν οι άλλοι από αυτό.