ΣΤΑΧΤΗ
Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται συχνά στις Γραφές για να περιγράψει τα υπολείμματα από την καύση διαφόρων υλών, ενώ πολλές φορές έχει συμβολική ή μεταφορική χροιά. Η λέξη «στάχτη» αποτελεί απόδοση δύο εβραϊκών λέξεων. Η μία (’έφερ· Αρ 19:9) μεταφράζεται επίσης «σκόνη». (Μαλ 4:3) Η λέξη ντέσεν, εκτός του ότι δηλώνει τις «λιπώδεις στάχτες», μπορεί να σημαίνει επίσης «πάχος». (Λευ 1:16· Ησ 55:2) Το ουσιαστικό σποδός του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου σημαίνει «στάχτη» (Ματ 11:21), ενώ το ρήμα τεφρόω αποδίδεται «αποτεφρώνω». (2Πε 2:6) Τα υπολείμματα της καύσης αναφέρονται επίσης ως σκόνη (‛αφάρ).—Αρ 19:17· 2Βα 23:4.
Κάθε ημέρα ένας Λευίτης ιερέας μάζευε τις λιπώδεις στάχτες (ντέσεν) από την καύση των ζώων που προσφέρονταν ως θυσία στο θυσιαστήριο και τις πήγαινε «σε έναν καθαρό τόπο έξω από το στρατόπεδο». (Λευ 6:9-11) Σύμφωνα με το 19ο κεφάλαιο των Αριθμών, έξω από το στρατόπεδο έσφαζαν επίσης και έκαιγαν μια υγιή κόκκινη αγελάδα χωρίς ελάττωμα, πάνω στην οποία δεν είχε μπει ζυγός. Τη στάχτη από αυτή την «προσφορά για αμαρτία» την απέθεταν σε έναν καθαρό τόπο έξω από το στρατόπεδο (Αρ 19:9), και έτσι μπορούσαν να παίρνουν λίγη από αυτήν και να την αναμειγνύουν με νερό για να ραντίζουν τα ακάθαρτα άτομα ή αντικείμενα που χρειάζονταν εξαγνισμό. (Αρ 19:17) Ο απόστολος Παύλος αναφέρθηκε στο συμβολικό καθαρισμό της σάρκας τον οποίο επιτύγχανε «η στάχτη [σποδός, Κείμενο] δαμαλίδας» για να τονίσει τον πολύ σημαντικότερο καθαρισμό της “συνείδησης από νεκρά έργα” που γίνεται εφικτός μέσω του “αίματος του Χριστού”.—Εβρ 9:13, 14.
Το εδάφιο Ιερεμίας 31:40 αναφέρεται στην «κοιλάδα των πτωμάτων και της λιπώδους στάχτης [βεχαντέσεν]», προφανώς σε ένα τμήμα της κοιλάδας του γιου του Εννόμ. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, ένας λοφίσκος από στάχτη κοντά στην Κοιλάδα Κιδρόν αποτελούσε γνωστό χαρακτηριστικό σημείο. Λέγεται ότι είχε 150 μ. μήκος, 60 μ. πλάτος και 18 μ. ύψος, και ορισμένοι θεωρούν ότι σχετιζόταν με το μέρος που αναφέρει ο Ιερεμίας. Τμήμα της κοιλάδας του γιου του Εννόμ μπορεί να είχε ξεχωριστεί ως χώρος απόθεσης της στάχτης από την καύση των θυσιών (Λευ 4:12), προτού ο Ιωσίας κάνει τον Τοφέθ στην κοιλάδα ακατάλληλο για λατρεία. (2Βα 23:10) Ωστόσο, στην κοιλάδα μπορεί να ρίχνονταν επίσης κουφάρια ζώων και πτώματα ειδεχθών εγκληματιών, κάποιος δε λοφίσκος εκεί μπορεί να περιλάμβανε ακόμη και τις στάχτες ανθρώπων που είχαν θυσιαστεί κάποτε σε τελετές της ψεύτικης θρησκείας.—Ιερ 32:35.
Στους Βιβλικούς χρόνους συνήθιζαν να καίνε τις κυριευμένες πόλεις, και έτσι η “αποτέφρωση” ενός τόπου υποδήλωνε την πλήρη καταστροφή του, όπως φαίνεται από την περίπτωση της Τύρου, των Σοδόμων και των Γομόρρων.—Ιεζ 28:18· 2Πε 2:6.
Η στάχτη χρησιμοποιούνταν επίσης ως σύμβολο για κάτι ασήμαντο ή ευτελές, όπως παραδείγματος χάρη όταν ο Αβραάμ παραδέχτηκε ενώπιον του Ιεχωβά ότι ήταν «χώμα και στάχτη». (Γε 18:27· βλέπε επίσης Ησ 44:20· Ιωβ 30:19.) Ο Ιώβ επίσης είπε ότι τα λόγια των ψευτοπαρηγορητών του έμοιαζαν με «παροιμίες της στάχτης».—Ιωβ 13:12.
Στους Βιβλικούς χρόνους υπήρχε η συνήθεια να κάθεται κάποιος στη στάχτη ή να τη σκορπίζει πάνω του συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο το πένθος, την ταπείνωση και τη μετάνοιά του. (Εσθ 4:1-3· Ιερ 6:26· 2Σα 13:19) Η μεγάλη δυστυχία και η ταλαιπωρία συνδέονται μεταφορικά με τη “βρώση στάχτης” (Ψλ 102:9), ο δε ταλαιπωρημένος Ιώβ καθόταν «μέσα στις στάχτες».—Ιωβ 2:8.
Ο σάκος και η στάχτη συνδέονταν ενίοτε με τη νηστεία, το κλάμα ή τη λύπη. (Εσθ 4:3· Ησ 58:5· Ιεζ 27:30, 31· Δα 9:3) Η περίπτωση της Νινευή στις ημέρες του Ιωνά αποτελεί παράδειγμα ταπείνωσης και μετάνοιας σε πανεθνική κλίμακα, δεδομένου ότι ακόμη και ο βασιλιάς της σκεπάστηκε με σάκο και κάθησε στις στάχτες. (Ιων 3:5, 6) Ο Ιησούς Χριστός αναφέρθηκε στη μετάνοια με σάκο και στάχτη (Ματ 11:21), ο δε Ιώβ, απαντώντας στον Ιεχωβά, είπε συντετριμμένος: «Μετανοώ με χώμα και στάχτη».—Ιωβ 42:6.
Στη διάρκεια της 70ετούς ερήμωσης του Ιούδα, οι Ιουδαίοι στη Βαβυλώνα πενθούσαν για την ερήμωση της Σιών, δηλαδή της Ιερουσαλήμ, και του ναού της. Αλλά μέσω του Ησαΐα είχε δοθεί η διαβεβαίωση ότι με τη δύναμη του πνεύματος του Ιεχωβά θα γίνονταν ενέργειες ώστε “να οριστεί σε εκείνους που πενθούν για τη Σιών, να τους δοθεί κάλυμμα κεφαλιού αντί για στάχτη”. Ο Ιησούς Χριστός εφάρμοσε τα εδάφια Ησαΐας 61:1-3 στον εαυτό του ως τον Μεσσιανικό Απελευθερωτή ο οποίος θα έπαιζε ζωτικό ρόλο στο να υπάρξει ανακούφιση από τη μεγαλύτερη πνευματική ερήμωση και το πένθος. (Λου 4:16-21) Προειπώθηκε επίσης ότι οι πονηροί θα γίνονταν σαν κονιορτοποιημένη στάχτη για τους δικαίους, εφόσον ο Μαλαχίας έγραψε: «“Και εσείς θα ποδοπατήσετε τους πονηρούς, γιατί θα γίνουν σαν σκόνη [’έφερ] κάτω από τα πέλματα των ποδιών σας την ημέρα κατά την οποία αναλαμβάνω δράση”, είπε ο Ιεχωβά των στρατευμάτων».—Μαλ 4:3.
Για πληροφορίες σχετικά με την Πύλη των Σωρών της Στάχτης, βλέπε ΠΥΛΗ.