ΠΑΜΦΥΛΙΑ

(Παμφυλία).

Μικρή ρωμαϊκή επαρχία στη νότια ακτή της Μικράς Ασίας την οποία επισκέφτηκε ο Παύλος στην πρώτη ιεραποστολική περιοδεία του. Παρότι το μέγεθος της επαρχίας ίσως μεταβαλλόταν στο διάβα των ετών, η κοινή άποψη για την Παμφυλία είναι ότι επρόκειτο για μια λωρίδα γης που εκτεινόταν παράλληλα προς την ακτογραμμή, με μήκος περίπου 120 χλμ. και πλάτος μέχρι 50 χλμ. Συνόρευε με την επαρχία της Λυκίας στα Δ, τη ρωμαϊκή επαρχία της Γαλατίας στα Β και το Βασίλειο του Αντίοχου στα Α. Στα παράλια, το κλίμα της Παμφυλίας ήταν ζεστό και τροπικό, και γινόταν ηπιότερο όσο ανέβαινε κανείς ψηλότερα στα όρη του Ταύρου.

Οι κάτοικοι πιστεύεται ότι ήταν κράμα μιας φυλής ιθαγενών και Ελλήνων, και μάλιστα μερικοί θεωρούν ότι το όνομα Παμφυλία σημαίνει «εκ πασών των φυλών». (Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης, των Λίντελ και Σκοτ, Εκδόσεις «Ι. Σιδέρης», 1921, Τόμ. 3, σ. 419) Προφανώς στην περιοχή αυτή ζούσαν Ιουδαίοι ή προσήλυτοι, γιατί την Πεντηκοστή του 33 Κ.Χ. βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ κάποιοι από την Παμφυλία και άκουγαν έκπληκτοι τους μαθητές να μιλούν στη “δική τους γλώσσα”.—Πρ 2:6, 10.

Αρκετές σημαντικές πόλεις της ήταν παραθαλάσσιες ή βρίσκονταν κοντά στη θάλασσα, όπως η Αττάλεια που αποτελούσε και λιμάνι, η Πέργη στον ποταμό Κέστρο (Ακσού) και η Σίδη, όπου πουλούσαν τα λάφυρά τους οι πειρατές των παράκτιων περιοχών και όπου υπήρχε σκλαβοπάζαρο. Από την Πάφο της Κύπρου, ο Παύλος, ο Βαρνάβας και ο Ιωάννης Μάρκος έπλευσαν ΒΔ διασχίζοντας το πέλαγος «και έφτασαν στην Πέργη της Παμφυλίας». Δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα αν αποβιβάστηκαν στην Αττάλεια και διένυσαν διά ξηράς τα λίγα χιλιόμετρα μέχρι την Πέργη ή αν πήγαν κατευθείαν με το πλοίο στην Πέργη. Αναφέρεται ότι κατά τους αρχαίους χρόνους ο Κέστρος ήταν πλωτός τουλάχιστον μέχρι την Πέργη. Σε εκείνο το σημείο του ταξιδιού, ο Ιωάννης Μάρκος αποχωρίστηκε από τους υπόλοιπους και επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ, αλλά ο Παύλος και ο Βαρνάβας πήγαν Β, μέσα από τα βουνά, στην Αντιόχεια της Πισιδίας (στην επαρχία της Γαλατίας). (Πρ 13:13, 14· 15:38· 27:5) Αυτή η οδός ήταν διαβόητη για τους κακοποιούς που υπήρχαν εκεί. (Παράβαλε 2Κο 11:26.) Στο ταξίδι της επιστροφής, οι δύο Χριστιανοί διέσχισαν την Παμφυλία και έφτασαν στην Πέργη όπου και κήρυξαν. Έπειτα πήγαν στο λιμάνι της Αττάλειας και από εκεί απέπλευσαν για την Αντιόχεια της Συρίας.—Πρ 14:24-26.

Στο πέρασμα των ετών η Παμφυλία βρέθηκε υπό την εξουσία της Λυδίας, της Περσίας, της Μακεδονίας και της Ρώμης. Υπό τους Ρωμαίους αποτελούσε κατά καιρούς μια ενιαία επαρχία με την Κιλικία (στα Α), έπειτα με τη Γαλατία και τελικά με τη Λυκία.—Πρ 13:13· 16:6· 27:5.