Ατυχήματα—Πεπρωμένο ή Περιστάσεις;

Η Κριστίνα, ένα γοητευτικό νεαρό μανεκέν, διέσχιζε την πολυσύχναστη Λεωφόρο Νάβε ντε Ζούγιο στο Σάο Πάουλο της Βραζιλίας και δεν είδε το λεωφορείο που πλησίαζε. Ο οδηγός προσπάθησε απεγνωσμένα να σταματήσει το όχημά του, αλλά ήταν πολύ αργά. Το λεωφορείο χτύπησε την Κριστίνα και τη σκότωσε.

Αυτό το τραγικό δυστύχημα δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της βραζιλιάνικης εφημερίδας Ο Εστάντο ντε Σ. Πάουλο (O Estado de S. Paulo). (29 Ιουλίου 1990) Ωστόσο, ήταν απλώς ένα από τα 50.000 αυτοκινητικά δυστυχήματα που συμβαίνουν κάθε χρόνο στη Βραζιλία. Και ενώ χιλιάδες περισσότερα άτομα μένουν ανάπηρα από τέτοια ατυχήματα, άλλα άτομα επιζούν χωρίς να πάθουν τίποτα. Γιατί, λοιπόν, δεν επέζησε αυτό το νεαρό κορίτσι; Ήταν γραφτό της να πεθάνει εκείνη τη μέρα;

Πάρα πολλοί άνθρωποι θα συμφωνούσαν ότι έτσι έχουν τα πράγματα. Πιστεύουν στη μοίρα, δηλαδή ότι σημαντικά γεγονότα, όπως είναι ο καιρός του θανάτου ενός ατόμου, είναι προκαθορισμένα. Αυτή η πίστη έχει κάνει να δημιουργηθούν εκφράσεις όπως: «Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον», «Ήρθε η ώρα του», «Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει». Υπάρχει κάποια δόση αλήθειας σε δημοφιλή γνωμικά σαν κι αυτά; Είμαστε απλώς πιόνια της μοίρας;

Η μοιρολατρία, δηλαδή η αντίληψη ότι όλα τα γεγονότα είναι καθορισμένα εκ των προτέρων, επικρατούσε στους αρχαίους Έλληνες και στους Ρωμαίους. Ακόμα και σήμερα αυτή η ιδέα εξακολουθεί να παραμένει ισχυρή σε πολλές θρησκείες. Ο Ισλαμισμός, για παράδειγμα, δέχεται τα λόγια που είναι γραμμένα στο Κοράνιο: «Καμιά ψυχή δεν μπορεί να πεθάνει αν δεν δώσει την άδεια ο Αλλάχ και αν δεν έρθει ο προσδιορισμένος χρόνος της». Η πίστη στη μοίρα είναι επίσης κοινή στο Χριστιανικό κόσμο και έχει προωθηθεί από τη δοξασία του προκαθορισμού, η οποία διδάχτηκε από τον Ιωάννη Καλβίνο. Είναι, λοιπόν, κάτι κοινό για τους κληρικούς να λένε σε συγγενείς που πενθούν ότι ένα συγκεκριμένο δυστύχημα ήταν «το θέλημα του Θεού».

Η άποψη ότι τα ατυχήματα είναι αποτέλεσμα της μοίρας, ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με τον κοινό νου, την πείρα και τη λογική. Πρώτα-πρώτα, τα αυτοκινητικά δυστυχήματα δεν μπορούν να είναι αποτέλεσμα θεϊκής παρέμβασης, εφόσον η προσεκτική έρευνα αποκαλύπτει συνήθως μια τελείως λογική αιτία γι’ αυτά. Επιπλέον, οι στατιστικές δείχνουν ξεκάθαρα ότι όταν κάποιος παίρνει τις αναγκαίες προφυλάξεις—όπως το να φοράει ζώνη ασφαλείας—μειώνει κατά πολύ την πιθανότητα να συμβεί ένα θανατηφόρο ατύχημα. Θα μπορούσαν οποιαδήποτε προστατευτικά μέτρα να ματαιώσουν πραγματικά το προκαθορισμένο θέλημα του Θεού;

Η πίστη στη μοίρα, όμως, επιδρά αρνητικά στον πιστό. Μήπως δεν ενθαρρύνει απερίσκεπτες πράξεις, όπως το να αγνοεί κανείς το όριο ταχύτητας και τα σήματα οδικής κυκλοφορίας ή να οδηγεί υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών; Ακόμα πιο σοβαρό, η μοιρολατρία κάνει μερικούς ανθρώπους να κατηγορούν τον Θεό όταν τους επηρεάζει κάποιο ατύχημα. Νιώθοντας θυμωμένοι και αβοήθητοι, και όντας πεπεισμένοι ότι ο Θεός δεν ενδιαφέρεται, μπορεί ακόμα να χάσουν και την πίστη τους. Κατάλληλα, ο ποιητής Έμερσον λέει: «Το πιο πικρό και τραγικό στοιχείο στη ζωή είναι η πίστη σε μια αδυσώπητη Μοίρα ή Πεπρωμένο».

Όμως, τι λέει η Αγία Γραφή για τις συμφορές και τα ατυχήματα; Διδάσκει πράγματι ότι αυτά είναι ενέργειες της μοίρας; Επιπρόσθετα, τι λέει για τις προοπτικές που έχουμε για σωτηρία; Έχουμε καθόλου περιθώρια εκλογής σ’ αυτό το θέμα;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

«Το πιο πικρό και τραγικό στοιχείο στη ζωή είναι η πίστη σε μια αδυσώπητη Μοίρα ή Πεπρωμένο». Ραλφ Γουόλντο Έμερσον