Κερδίζει ο Άνθρωπος τον Πόλεμο Εναντίον των Εντόμων;
ΠΟΛΕΜΟΣ! Στο άκουσμα και μόνο αυτής της λέξης διεγείρονται τα αισθήματα. Και το να σκεφθεί κανείς ένα συνεχή, ατέλειωτο πόλεμο μπορεί να είναι πραγματικά πολύ καταθλιπτικό. Όμως, μας έχουν πει ότι διεξάγεται ένας τέτοιος πόλεμος. Το αντικείμενο αυτού του πολέμου: Αυτή η ίδια η ύπαρξη της κάθε παράταξης—ο πόλεμος αυτός διεξάγεται για την πολύτιμη τροφή την οποία χρειάζονται και οι δύο παρατάξεις. Οι αντίπαλες παρατάξεις: ο άνθρωπος εναντίον των εντόμων.
Μερικοί τον βλέπουν σαν ένα πόλεμο εκμηδένισης—δηλαδή ή «αυτά» ή «εμείς». Αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει έτσι το ζήτημα. Χωρίς έντομα ο κόσμος αυτός θα ήταν πραγματικά θλιβερός, γιατί ο άνθρωπος χρειάζεται τις μέλισσες, ορισμένες μύγες, τις πεταλούδες, τις σφήγκες, τα σκαθάρια, τα μερμήγκια και τους σκόρους για να γονιμοποιούν τα φυτά. Μερικές σοδειές βασίζονται σ’ αυτά. Δεν θα είχαμε μήλα, σταφύλια ή τριφύλλι, και πολύ λιγότερο άλλα φρούτα και λαχανικά αν δεν υπήρχαν τα έντομα. Τα έντομα προμηθεύουν στον άνθρωπο μέλι, κερί, μετάξι, χρωστικές ουσίες και γομαλάκα. Πολλά καλλίφωνα πουλιά που ευχαριστούν τον άνθρωπο τρέφονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από έντομα. Αρκετά από τα έντομα είναι πάρα πολύ χρήσιμα στον έλεγχο των αγριόχορτων. Τα έντομα επίσης εκτελούν εργασίες καθαρίσματος, συμβάλλοντας στον εξαερισμό του χώματος και στην γονιμότητα του, ενώ συγχρόνως τρώνε τα σκουπίδια. Και σε πολλά μέρη οι άνθρωποι εξαρτιούνται απ’ αυτά για τροφή. Ο Μωσαϊκός Νόμος όριζε μερικά έντομα που μπορούσε να τα τρώει ο άνθρωπος, και ο Ιωάννης ο Βαφτιστής συντηρήθηκε από αυτά ενώ βρισκόταν στην έρημο. (Λευιτικόν 11:22· Ματθαίος 3:4) Όμως υπάρχουν και έντομα που, κατά την άποψη του ανθρώπου, βλάπτουν την τροφή του.
Αν και τα έντομα μπορεί να είναι πολύ μικρά, σε σύγκριση με τον άνθρωπο, μπορούν πραγματικά να επιδείξουν καταπληκτικές δυνάμεις. Ο αριθμός όλων των εντόμων σε σχέση με τον αριθμό των ανθρώπων έχει αναλογία 250 εκατομμύρια προς 1. Επίσης όλα τα έντομα μαζί είναι βαρύτερα από όλους τους ανθρώπους με αναλογία 12 προς 1. Σύμφωνα με έναν υπολογισμό υπάρχουν 800.000 διαφορετικά είδη εντόμων στη γη σήμερα. Ο συνολικός αριθμός των εντόμων είναι αστρονομικός—η φαντασία μας δεν μπορεί να τον συλλάβει. Ευτυχώς, μόνο ένας μικρός αριθμός από τα έντομα στη γη—λιγότερο από ένα τα εκατό—είναι αυτά που θεωρούνται επιβλαβή για τον άνθρωπο και προσβάλλουν τα τρόφιμα, τα δάση και άλλα υλικά.
Την τακτική της μάχης που χρησιμοποιούν τα έντομα θα τη ζήλευε κάθε αρχιστράτηγος. Είναι επιδέξια στον αιφνιδιασμό, επιτίθενται ξαφνικά με μεγάλη δύναμη, και αστραπιαία. Παρατάσσονται για μάχη ακριβώς στο κέντρο των τροφίμων που θέλουν να προσβάλλουν φέρνοντας τον άνθρωπο σε αμηχανία πώς να καταστρέψει τα έντομα και ταυτόχρονα να προστατέψει τα τρόφιμα. Η κρυφή και καλυμμένη τακτική τους μαζί με το μικρό τους μέγεθος τα κάνει να επιτίθενται χωρίς να γίνουν αντιληπτά ενώ συγχρόνως κάνουν μεγάλη ζημιά.
Πολλαπλασιάζονται καταπληκτικά. Μια νέα γενιά πολεμιστές, πλήρως εξασκημένοι και όλοι έτοιμοι για τη μάχη, μπορούν να παραχθούν μέσα σε μια βδομάδα. Τα μωρά πολεμούν με την ίδια ικανότητα όπως και οι μεγάλοι, τα αρσενικά και τα θηλυκά μαζί ενωμένα στη μάχη. Μερικά στρατεύματα τους εισέρχονται και ταμπουρώνονται στο ίδιο το σπίτι του ανθρώπου, κάνοντας επιδρομές για να παρενοχλούν και να μολύνουν. Άλλα είναι έμπειρα στο μικροβιολογικό πόλεμο, εξαπλώνοντας τις φοβερές ασθένειες της ελονοσίας, του κίτρινου πυρετού, της βουβωνικής πανώλης, της ασθένειας του ύπνου, για να αναφέρουμε μερικές μόνο. Αν και δηλητηριάζονται από τον άνθρωπο, μπορούν να προσαρμοστούν κι ακόμη να ζήσουν σ’ ένα δηλητηριασμένο περιβάλλον. Έτσι ο πόλεμος συνεχίζεται σε όλους τους αιώνες.
Στα αρχαία χρόνια το μόνο που μπορούσε να κάνει ο άνθρωπος ήταν να περιμένει τις επιθέσεις και να ελπίζει να έρθουν καλύτεροι καιροί. Ο Φαραώ και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι απλώς έπρεπε να υπομένουν τις πληγές της σκνίπας, της κυνόμυγας και των ακριδών που έφερε πάνω τους ο Θεός. Και τι ερήμωση θα πρέπει να είχαν φέρει, γιατί μια μεγάλη ακρίδα της ερήμου μπορεί να τρώει κάθε μέρα πρασινάδα ίση με το βάρος της! Ένα σμήνος από αυτές κάλυπτε 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (400 τετραγωνικά μίλια) έκταση και περιείχε περίπου 40 δισεκατομμύρια ακρίδες. Μόνο αυτό το σμήνος θα μπορούσε να καταναλώνει κάθε μέρα τόση τροφή όση θα χρειαζόταν για να τραφούν 400.000 άνθρωποι για ένα χρόνο! Και όμως, αφού αυξάνουν τόσο καταπληκτικά γιατί δεν έχουν κερδίσει ακόμη τον πόλεμο;
Ο Εσωτερικός Πόλεμος
Ευτυχώς για τον άνθρωπο, διεξάγεται συγχρόνως ένας άλλος ατέλειωτος πόλεμος μεταξύ των εντόμων. Αν δεν συνέβαινε αυτό, ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να έχει καμιά ελπίδα. Μια κοινή μελίγκρα, για παράδειγμα, έχει την ικανότητα να παράγει 6 δισεκατομμύρια άλλες, στη διάρκεια της σύντομης ζωής της. Αν όλες οι μελίγκρες το έκαναν αυτό, χωρίς εμπόδια, δεν θα περνούσε πολύς καιρός και το έντομο αυτό που προσβάλλει τα φυτά θα κατάστρεφε όλη τη βλάστηση της γης.
Αλλά η φύση διατηρεί μια ισορροπία. Υπάρχουν αρπακτικά, παράσιτα και αρρώστιες των εντόμων, για να μην αναφέρουμε κι άλλους φυσικούς και κλιματολογικούς παράγοντες που βοηθούν ώστε να ελέγχεται ο πληθυσμός των εντόμων. Μερικά φυτά, επίσης έχουν τους δικούς τους φυσικούς μηχανισμούς άμυνας. Όταν το έντομο λυμαντρία πεινασμένο τρώει τα φύλλα της κόκκινης βελανιδιάς, τότε το δέντρο αντεπιτίθεται με χημικές αλλαγές στα νέα φύλλα που βγάζει, οι οποίες τα κάνουν να μη μπορούν να χωνευτούν. Στην περίπτωση της πληγής των ακριδών στις μέρες του Φαραώ ο Ιεχωβά Θεός έκανε έναν δυνατό άνεμο να παρασύρει τις ακρίδες προς την Ερυθρά Θάλασσα.—Έξοδος 10:12-19.
Ο Άνθρωπος Απεργάζεται την Ήττα του
Ο άνθρωπος ο ίδιος διατάραξε την ισορροπία στη φύση και κλιμάκωσε τον πόλεμο. Εγκατέλειψε τις λογικές μεθόδους καλλιέργειας, της ποικίλης και εναλλακτικής σποράς η οποία εμπόδιζε τα έντομα να πολλαπλασιάζονται και η οποία βοηθούσε τα φυτά να αμύνονται στα έντομα και στις αρρώστιες, και κατέφυγε αντίθετα στη μαζική μονοκαλλιέργεια—στην καλλιέργεια ενός μόνο είδους σε μια μεγάλη περιοχή. Στην προσπάθεια του να έχει μεγαλύτερα και πιο ελκυστικά προϊόντα, ο άνθρωπος κατέστρεψε ένα μεγάλο μέρος από τη φυσική αντίσταση των φυτών στα έντομα. Νέες σοδειές, με νέα έντομα, εισχώρησαν σε χώρες που δεν τα είχαν ποτέ, αλλά χωρίς τους φυσικούς εχθρούς τους για να τα κρατούν υπό έλεγχο. Έντομα που κρατούνταν πριν υπό έλεγχο βρέθηκαν απότομα σε συνθήκες που τους επέτρεψαν να πολλαπλασιαστούν με επικίνδυνο ρυθμό. Η μάχη χανόταν και τα έντομα κέρδιζαν!
Ο άνθρωπος γρήγορα άρχισε να αναζητάει νέα όπλα. Έφτασε βοήθεια από μία πυροβολαρχία συνθετικών εντομοκτόνων. Αυτό το πλατύ φάσμα των χημικών φονιάδων, που άρχισε με το DDT, κατέστρεψε τα έντομα σε τεράστιο βαθμό. Ο άνθρωπος νόμιζε ότι θα κέρδιζε επιτέλους τον πόλεμο. Οι σοδειές αυξήθηκαν καταπληκτικά. Οι ασθένειες που προέρχονταν από τα έντομα άρχισαν να εξαφανίζονται. Φαινόταν ότι η νίκη ήταν βέβαιη και όλοι έλεγαν ότι ήταν κοντά.
Αλλά στον πόλεμο αυτό της ολοκληρωτικής εξόντωσης ο άνθρωπος σκότωσε μαζί με τους εχθρούς και τους φίλους. Όπως το είπε ένας επιστήμονας: «Όταν σκοτώνουμε τους φυσικούς εχθρούς ενός εντόμου, κληρονομούμε το έργο τους». Ξαφνικά απαλλαγμένα από τους φυσικούς εχθρούς τους, πολλαπλασιάστηκαν με επικίνδυνους ρυθμούς. Άλλα έντομα, που μέχρι τότε θεωρούνταν ασήμαντα έγιναν κι αυτά επιβλαβή. Μετά χρησιμοποιήθηκαν πιο ισχυρά χημικά, αλλά και πάλι τα έντομα, ανασυντάχθηκαν και αντεπετέθηκαν. Μερικοί αγρότες ράντιζαν τις σοδειές τους μέχρι 50 φορές σε μια μόνο εποχή και ωστόσο έχαναν τη μισή σοδειά.
Όχι μόνο δεν μπορούσαν τα χημικά να εξαλείψουν τα έντομα αλλά τα έντομα αποκτούσαν ανοσία στα χημικά, και μερικά από αυτά ωφελήθηκαν και αυξήθηκαν. Τόσο πολύ αποτελεσματική έγινε η αντίσταση τους στα εντομοκτόνα ώστε οι επιστήμονες μπόρεσαν να δώσουν μεγάλες δόσεις DDT σε σμήνη από μύγες χωρίς να υποστούν καμιά φανερή επίδραση. Επιπλέον τα πουλιά, πού είναι τόσο χρήσιμα στον έλεγχο των εντόμων, πέθαιναν όταν έτρωγαν έντομα, σπόρους και φρούτα που ήταν δηλητηριασμένα.
Αυτά τα δηλητήρια, γρήγορα μπήκαν στα τρόφιμα, δηλητηριάζοντας τα ψάρια και κάνοντας τα πουλιά να μη μπορούν να αναπαραχθούν, ανατρέποντας την οικολογία και μπαίνοντας σε ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες μέσα στις τροφές και στο νερό του ανθρώπου. Τα χημικά όπλα του ανθρώπου στράφηκαν εναντίον του. «Τα υπερέντομα» περίπου τετρακόσια είδη που ήταν ανθεκτικά στα εντομοκτόνα, έγιναν οι δυνάμεις κρούσης των εντόμων για καινούργιες επιθέσεις και αιτία για την αυξανόμενη εξάπλωση των ασθενειών στον άνθρωπο. Τα έντομα κέρδιζαν και πάλι τον πόλεμο.
Η Νέα Στρατηγική του Ανθρώπου
Ο άνθρωπος έπρεπε γρήγορα να βρει μια δεύτερη γραμμή άμυνας. Άρχισε να μαθαίνει τη σπουδαιότητα του συνθήματος: «Γνώρισε τον εχθρό σου». Ήταν πραγματικά δύσκολο, υπολογίζοντας την ποικιλία, το μέγεθος και τις συνήθειες τους, αλλά τώρα ήταν απόλυτα αναγκαίο να ασκηθεί καλύτερη κρίση, για να αντιστραφεί η ροπή του πολέμου. Έπρεπε να μάθει τη γενετική συμπεριφορά των εντόμων, τη βιολογία, την οικολογία και τη συμπεριφορά τους. Έπρεπε να ερευνήσει βαθιά για να μάθει τον τρόπο διατροφής και αναπαραγωγής τους, πώς οι αναπαραγωγικοί κύκλοι ταίριαζαν με την ωρίμανση της σοδειάς και τους κύκλους της ζωής των εχθρών των εντόμων, και πώς όλ’ αυτά επηρεάζονταν από τον καιρό και από το χρόνο σποράς. Έπρεπε ακόμη να μάθει με ακρίβεια πόσο έτρωγε ένα έντομο, για να υπολογίσει πόσα έντομα θα μπορούσαν να γίνουν ανεκτά προτού γίνει μεγάλη ζημιά. Έπρεπε ν’ ανακαλύψει πότε έκαναν τη μεγαλύτερη ζημιά και πώς να τα κάνει να γίνουν ευπρόσβλητα. Ο άνθρωπος έπρεπε να αποκαταστήσει την ισορροπία στη φύση. Αναγνώρισε ότι δεν μπορούσε να σκοτώνει χωρίς διάκριση γιατί η ίδια η επιβίωση του εξαρτιόταν από τα ωφέλιμα έντομα.
Ο άνθρωπος επίσης ανακάλυψε ότι το να συντηρεί ένα πληθυσμό εντόμων για τις σοδειές μπορούσε να είναι ακόμη ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ελαττώσει τις απώλειες της σοδειάς, εξασφαλίζοντας έτσι μια ποσότητα τροφής για τους φυσικούς εχθρούς τους και προστατεύοντας τους από το να εξαλειφθούν. Έμαθε ότι η καλλιέργεια απαλλαγμένη εντελώς από έντομα δεν ήταν ούτε σοφό αλλά ούτε κατορθωτό πράγμα, γιατί ο άνθρωπος μπορεί να κερδίσει τη μάχη αλλά να χάσει τον πόλεμο.
Η συνύπαρξη και ο έλεγχος, μάλλον, παρά η εξόντωση, έγινε η νέα στρατηγική πολέμου για τον άνθρωπο. Επινοήθηκε ένα σύστημα Ολοκληρωμένου Χειρισμού των Βλαβερών Εντόμων. Τοποθετήθηκαν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για να προβλέπουν ή για να ανακαλύπτουν την παρουσία βλαβερών εντόμων πολύ προτού προκαλέσουν βλάβη στις σοδειές, δίνοντας έτσι στους αγρότες την ευκαιρία να λάβουν προστατευτικά μέτρα προτού εμφανιστεί ο εχθρός με μεγάλες δυνάμεις. Έτσι τότε θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μια ποικιλία βιολογικών ελέγχων: φυσικούς εχθρούς και παράσιτα, ασθένειες των βλαβερών εντόμων, στείρα αρσενικά για να ελαττώσουν το ρυθμό των γεννήσεων.
Περιλαμβάνονταν επίσης η επιστροφή των αγροτών στην ποικίλη και εναλλακτική σπορά, στις μεθόδους καλλιέργειας που αποθαρρύνουν τη διείσδυση και την αναπαραγωγή των βλαβερών εντόμων, στην αλλαγή προγράμματος σποράς, στη σπορά σοδειών που αντιστέκονται περισσότερο στα έντομα, και ακόμη στη χρησιμοποίηση παραπλανητικής σποράς για να παρασύρονται τα πυρά του εχθρού από την κύρια σπορά. Τα εντομοκτόνα, οι ατομικές βόμβες στον πόλεμο του ανθρώπου, θα μπορούσαν τότε να χρησιμοποιηθούν σαν τελευταία καταφυγή—αλλά μόνο όταν θα χρειάζονταν με προσεκτική και περιορισμένη χρήση. Οι αγρότες χρησιμοποιώντας αυτές τις μεθόδους ανέφεραν ότι είχαν καλές σοδειές, ενώ συγχρόνως ελαττώθηκαν πολύ τα έξοδα από τα λιπάσματα και τα εντομοκτόνα.
Πώς Προχωρεί Αυτός ο Πόλεμος;
Αλλά ο πόλεμος απέχει πολύ από του να έχει κερδηθεί. Τα βλαβερά έντομα καταστρέφουν ακόμη το 40 τα εκατό των σοδειών του κόσμου. «Στην πραγματικότητα ποτέ δεν θα κερδίσουμε», λέει ο εντομολόγος Ντέηβιντ Πίμεντελ, «γιατί τα έντομα είναι τόσο διαδεδομένα σε όλο τον κόσμο ώστε είναι απολύτως αδύνατο να τα κρατήσει κανείς μακριά από τις σοδειές και τα τρόφιμα». Πρέπει πολλά να γίνουν ακόμη για να ελέγχουμε τη μελίγκρα του καπνού, την Αφρικανική κάμπια, τον ανθονόμο, το Ιαπωνικό σκαθάρι, την ασπρόμυγα, την μελίγκρα του πράσινου αχλαδιού, την λυμαντρία, το μερμήγκι της κόκκινης φωτιάς, τις κατσαρίδες, τους τερμίτες, τις κοινές μύγες και τα κουνούπια—για να αναφέρουμε λίγα μόνο από τα βλαβερά έντομα της γεωργίας, του περιβάλλοντος και του σπιτιού, που εξακολουθούν να μαστίζουν το ανθρώπινο γένος.
Οι επιστήμονες ακόμη πειραματίζονται με νέα όπλα: ορμόνες που επεμβαίνουν στην κανονική ανάπτυξη, φερομόνες (σεξουαλικά αρώματα των εντόμων) για να διακόπτεται η συνεύρεση, παθογόνους μικροοργανισμούς που προξενούν ασθένειες, ουσίες που σταματάνε την όρεξη των εντόμων. Αλλά πρέπει να γίνουν ακόμη πολλές δοκιμές για να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα τους και ότι δεν βλάπτουν τον άνθρωπο. Εν τω μεταξύ, εξακολουθεί η εκτεταμένη χρήση χημικών εντομοκτόνων, γιατί πολλοί προτιμούν το άμεσο σκότωμα και όχι τους βραδύτερους βιολογικούς ελέγχους. Αλλά οι επιστήμονες φοβούνται ότι, λόγω της αντίστασης που προβάλλουν τα έντομα, το χημικό τους οπλοστάσιο μπορεί σύντομα να εξαντληθεί.
Η τελική λύση βρίσκεται, όχι στον άνθρωπο, αλλά στην επέμβαση του Θεού να εγκαταστήσει μια εκεχειρία και να ξαναφέρει όλα τα πράγματα σε τέλεια ισορροπία. Σύντομα, στη δίκαιη Νέα Τάξη του Θεού, ο άνθρωπος ούτε καν θα σκέπτεται πια τον πόλεμο.
[Εικόνα στη σελίδα 20]
PESTICIDES