Ο ΟΗΕ—Έχει Ενώσει τα Έθνη;

«ΠΟΙΟΣ θα εδραιώσει τη διαρκή ειρήνη, και πότε;» Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά διατύπωσαν τα ερωτήματα αυτά στο βιβλιάριο με τον τίτλο Ειρήνη—Μπορεί να Διαρκέσει;, που δημοσιεύθηκε το 1942. Εξαιτίας του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η Κοινωνία των Εθνών βρισκόταν σε μια κατάσταση διακοπής εργασιών, ή ‘στην άβυσσο’, όπως το λέει η Αγία Γραφή. (Αποκάλυψις 17:8) Έτσι εγέρθηκε επίσης το ερώτημα, Θα παραμείνει η Κοινωνία μέσα στο λάκκο της αδράνειας;

Ακόμη και στην αρχή εκείνης της περιόδου, οι Μάρτυρες βρήκαν την απάντηση στην Αγία Γραφή. Στα μέσα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το βιβλιάριο Ειρήνη προείπε: «Ο σύνδεσμος των κοσμικών εθνών θα εγερθεί και πάλι». Βγήκε αληθινή η πρόβλεψη εκείνη;

Τον Απρίλιο του 1945 έγινε μια διάσκεψη στο Σαν Φρανσίσκο για να υιοθετηθεί ένας καταστατικός χάρτης για τα Ηνωμένα Έθνη. Στο βιβλίο Το Μεγάλο Σχέδιο, η Κορνηλία Μέιγκς περιγράφει αυτό που συνέβη όταν επρόκειτο να αρχίσει η διάσκεψη: «Έγινε μια μεγάλη και εμπνέουσα λειτουργία στον Καθεδρικό ναό της Ουάσιγκτον, για να προσευχηθούν για τη βοήθεια του Θεού στο νέο αυτό τόλμημα . . . Είναι αξιοσημείωτο ότι στην ίδια τη Διάσκεψη πάρα πολλοί από τους κυριότερους ομιλητές, στον εναρκτήριο και στον τελευταίο χαιρετισμό τους, επικλήθηκαν τη βοήθεια του Θεού σ’ αυτό που θα άρχιζαν τώρα να κάνουν».

Μερικοί ήθελαν να αναφερθεί η Θεότητα στον Καταστατικό Χάρτη. Άλλοι δεν ήθελαν. Τα έθνη δεν ήταν ενωμένα, και έτσι ο «Θεός» έμεινε έξω. Η διαίρεση αυτή θα έπρεπε να είναι μια αρχική προειδοποίηση γι’ αυτό που θα ακολουθούσε. Παρ’ όλα αυτά, τα 51 ιδρυτικά έθνη υπέγραψαν τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και η νεκρή Κοινωνία βγήκε από τις στάχτες της.

Κατά τι διέφερε ο ΟΗΕ από την Κοινωνία; Και είχε μήπως μεγαλύτερη επιτυχία στη διατήρηση της ειρήνης; Έχει ενώσει πραγματικά τα έθνη;

Ο Γενικός Γραμματέας

Η βάση για έναν ισχυρότερο και πιο αποτελεσματικό οργανισμό τέθηκε από τον Φραγκλίνο Ντ. Ρούσβελτ, τον Ουίστον Τσώρτσιλ, τον Ιωσήφ Στάλιν, και τους συμβούλους τους. Οι άνθρωποι αυτοί εκπροσωπούσαν τις Τρεις Μεγάλες Δυνάμεις—τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, και τη Σοβιετική Ένωση—στις διασκέψεις που έγιναν στη Μόσχα, στην Τεχεράνη, στη Γιάλτα, και στο Ντάμπαρτον Όουκς (της Ουάσιγκτον). Ο Πρόεδρος Ρούσβελτ ήταν εκείνος που εξέλεξε τελικά το όνομα Ηνωμένα Έθνη.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ έκανε την πρώτη της συνεδρίαση τον Ιανουάριο του 1946. Μέχρι την 1η Φεβρουαρίου ο ΟΗΕ είχε διορίσει τον πρώτο του γενικό γραμματέα, τον Νορβηγό Τριγκβ Λάι. Πώς θεωρούσε αυτός τον διορισμό του; «Η άνοδός μου στην εξουσία της Γενικής Γραμματείας του νέου αυτού διεθνούς οργανισμού για τη διατήρηση της ειρήνης και την προώθηση της προόδου σε έναν κόσμο που μαστίζεται από ανησυχία, φτώχεια, και ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, ήταν κάτι το αιφνίδιο. Ήταν μια πρόκληση που ξεπερνούσε και τα πιο παράτολμα όνειρά μου· αλλά ήταν επίσης και ένας εφιάλτης. . . . Αναρωτιόμουν συνεχώς, Γιατί να πέσει το τρομερό αυτό καθήκον σε έναν συνδικαλιστή δικηγόρο από τη Νορβηγία;»

Όπως συνέβη και με την παλαιά Κοινωνία, αρχικά δεν περίμεναν και πολλά πράγματα από τον γραμματέα του οργανισμού. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Άντριου Μπόυντ, οι ιδρυτές του ΟΗΕ δεν κατανοούσαν πόσο εκτεταμένες θα ήταν οι εξουσίες του γενικού γραμματέα. Όπως δηλώνει ο Μπόυντ στο βιβλίο του Δεκαπέντε Άντρες Πάνω σε ένα Βαρέλι με Μπαρούτι: «Αυτοί [οι Τρεις Μεγάλες Δυνάμεις] ποτέ δεν οραματίστηκαν καν την πιθανότητα ότι ο νέος πρώτος αξιωματούχος του παγκόσμιου οργανισμού θα έπρεπε να διευθύνει τις διεθνείς δυνάμεις». Προσθέτει: «Τον είδαν σαν δικό τους δημιούργημα, και επίσης σαν ένα δειλό δημιούργημα».

Ωστόσο το άρθρο 99 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ σαφώς δήλωνε: «Ο Γενικός Γραμματέας μπορεί να φέρει υπόψη του Συμβουλίου Ασφαλείας οποιοδήποτε ζήτημα το οποίο κατά τη γνώμη του μπορεί να απειλεί τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας». (Τα πλάγια γράμματα δικά μας.) Όπως έγραψε ο Τριγκβ Λάι: «Το Άρθρο αυτό προσδίδει στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών παγκόσμιες πολιτικές ευθύνες τις οποίες δεν είχε ποτέ κανένα άτομο, κανένας εκπρόσωπος ενός μεμονωμένου έθνους». Συνεπώς επρόκειτο να είναι μια δύναμη που θα έπρεπε να υπολογίζεται.

Η επιρροή του γενικού γραμματέα σαν ειρηνευτή των διενέξεων αυξήθηκε στο σημείο ώστε στη διάρκεια της κρίσης του Κογκό το 1961 ο Νταγκ Χάμμαρσγιολτ, που διαδέχτηκε τον Τριγκβ Λάι, δημιούργησε στρατό 20.000 αντρών και τεχνικούς από 18 χώρες για να βοηθήσει να τερματιστεί εκείνη η διαμάχη. Το 1964 ο Ου Θαντ, που βρισκόταν στη θέση του γενικού γραμματέα τότε, ήταν υπεύθυνος ταυτόχρονα για τρεις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ.

Ο τωρινός γενικός γραμματέας, ο Περουβιανός Ξαβιέ Περέζ ντε Κουεγιάρ, διοικεί τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ που εξακολουθούν να υπάρχουν στην Κύπρο και στη Μέση Ανατολή. Επίσης είναι επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας που έχει τώρα ένα επιτελείο περίπου 7.400 ατόμων στα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Περίπου 19.000 άλλα άτομα εργάζονται κάτω από την επίβλεψη του ΟΗΕ σε άλλες χώρες. Ωστόσο, με όλες αυτές τις ανθρώπινες δυνάμεις στη διάθεσή του, υπήρξε ο ΟΗΕ αποτελεσματικό όργανο για την αποφυγή των πολέμων στα τελευταία 40 χρόνια;

Γαβγίζει Αλλά δεν Μπορεί να Δαγκώσει

Η απάντηση στο τελευταίο αυτό ερώτημα θα πρέπει να είναι και ναι και όχι. Είκοσι χρόνια μετά από την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών το 1919, η Κοινωνία άρχισε τον επιθανάτιο ρόγχο της όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Σαράντα χρόνια μετά από την ίδρυσή του, ο ΟΗΕ εξακολουθεί να στέκεται στα πόδια του. Αλλά ενώ δεν έχει ξεσπάσει ακόμη ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, ασφαλώς έχουν γίνει πολλοί τρομεροί πόλεμοι και εκατομμύρια άνθρωποι έχουν υποφέρει από τις συνέπειές τους. Οι πόλεμοι στην Κορέα (1950-53), στη Μέση Ανατολή (1948-49, 1967, και 1973), και στην Ινδοκίνα/Βιετνάμ (1945-54 και 1959-75) έρχονται αμέσως στο μυαλό μας. Ώστε είναι λογικό το ερώτημα, Γιατί στάθηκε ανίσχυρος ο ΟΗΕ να εμποδίσει τους πολέμους αυτούς;

Η απάντηση που δόθηκε από αξιωματούχους του ΟΗΕ είναι ότι ο οργανισμός είναι αποτελεσματικός μόνο στο βαθμό που το επιτρέπουν αυτό τα μέλη του. Ο κ. Στέφαν Ολζόφσκυ, ο Πολωνός Υπουργός Εξωτερικών, δήλωσε σε μια επιστολή με ημερομηνία 9 Μαΐου 1985: «Δεν θα πρέπει να περιμένει κανείς ότι ακόμη και οι τέλειες αποφάσεις του Οργανισμού θα έχουν πρακτικά αποτελέσματα, εκτός αν και έως ότου, αυτές θα έχουν την ευνοϊκή ανταπόκριση και την υποστήριξη της πολιτικής βούλησης των Κρατών Μελών. Πιστεύω ότι το ανθρώπινο γένος θα πετύχει να σταματήσει και να αναστρέψει την πορεία προς τον γκρεμό».

Συνεπώς, ο ΟΗΕ μπορεί απλώς να είναι μια πειστική δύναμη, όχι μια αστυνομική δύναμη με εξουσίες αναχαίτισης. Στην πραγματικότητα είναι ένας παγκόσμιος τόπος συζητήσεων, ένας τόπος διενέξεων όπου τα έθνη παρουσιάζουν τα παράπονά τους—αν τα βολεύει. Όπως έγραψε ο πρώην Γενικός Γραμματέας Κουρτ Βαλτχάιμ: «Αν δεν είναι πρόθυμα να φέρουν ένα πρόβλημα στο Συμβούλιο [Ασφαλείας], τα Ηνωμένα Έθνη ελάχιστα μπορούν να βοηθήσουν . . . Το να παραγκωνίζεται ή να αγνοείται το Συμβούλιο Ασφαλείας διαβρώνει το γόητρό του και εξασθενίζει τη θέση του . . . Την τάση αυτή τη θεωρώ σαν μια από τις πιο επικίνδυνες τάσεις στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών».

Ωστόσο, αν τα έθνη φέρουν πράγματι τα προβλήματά τους στον ΟΗΕ, αυτό γίνεται συχνά για να καταγγείλουν και να καταγγελθούν. Ο ΟΗΕ γίνεται ένας τόπος συζητήσεων για πολιτική προπαγάνδα. Γι’ αυτό λοιπόν, θα μπορούσατε να ρωτήσετε, ‘Πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει ο ΟΗΕ την επιρροή του για ειρήνη;’

Η απάντηση που δόθηκε από αξιωματούχους του ΟΗΕ είναι ότι ο ΟΗΕ φέρνει στη δημοσιότητα τα ζητήματα και προσπαθεί να επηρεάσει την παγκόσμια κοινή γνώμη έτσι ώστε να ανταποκριθούν οι κυβερνήσεις. Αλλά ο ίδιος δεν μπορεί να αναλάβει κάποια στρατιωτική ενέργεια για να αποτρέψει ή να εμποδίσει έναν πόλεμο. Στην περίπτωση αυτή, τι θα πούμε για τις ένοπλες δυνάμεις που έχει ο ίδιος ο ΟΗΕ;

Ένα έντυπο του ΟΗΕ απαντάει: «Οι δυνάμεις αυτές [αν θα ενεργοποιηθούν από το Συμβούλιο Ασφαλείας ή από τη Γενική Συνέλευση] βοηθούν τυπικά στην παρεμπόδιση επανάληψης των εχθροπραξιών, στην αποκατάσταση και στη διατήρηση της τάξης και στην προώθηση της επιστροφής στις ομαλές συνθήκες. Γι’ αυτό τον σκοπό, οι δυνάμεις διατήρησης ασφάλειας είναι εξουσιοδοτημένες στο βαθμό που αυτό είναι αναγκαίο να χρησιμοποιήσουν τις διαπραγματεύσεις, την πειθώ, την παρακολούθηση και την εξακρίβωση των γεγονότων. . . . Παρ’ όλο που είναι εξοπλισμένες, τους επιτρέπεται να χρησιμοποιούν τα όπλα τους μόνο για αυτοάμυνα». (Τα πλάγια γράμματα δικά μας.) Έτσι ο σκοπός τους είναι να στρέψουν τους άλλους μακριά από τη διαμάχη και να την αποφύγουν και οι ίδιοι.

Έτσι, τι γίνεται στην πραγματικότητα, ο ΟΗΕ; Γίνεται ένα μαντρόσκυλο που του επιτρέπεται να γαβγίζει αλλά όχι να δαγκώνει. Αλλά τουλάχιστον ένα μαντρόσκυλο κάνει και κάποιο γάβγισμα προειδοποίησης σε περίπτωση κάποιας δυσκολίας. Ώστε, λοιπόν γιατί ο ΟΗΕ εμφανίζεται να είναι τόσο ανίσχυρος;

Πού Βρίσκεται η Πραγματική Δύναμη

Σύμφωνα με τον Άντριου Μπόυντ, τα προβλήματα του ΟΗΕ βρίσκονται ενσωματωμένα στον Καταστατικό Χάρτη που του έφτιαξαν οι Τρεις Μεγάλοι. Εξηγεί: «Αυτοί απλώς ανήγγειλαν στα μικρότερα κράτη ότι είχαν ήδη αποφασίσει σχετικά με τη δομή ασφάλειας του ΟΗΕ η οποία θα ελεγχόταν αποκλειστικά και μόνο από τις μεγάλες δυνάμεις. . . . Υπήρχε πλήρης συμφωνία ανάμεσα στον Ρούσβελτ, τον Τσώρτσιλ και τον Στάλιν ότι ο προτεινόμενος οργανισμός Ηνωμένων Εθνών θα ήταν ένα όργανο για την εκτέλεση των αποφάσεων που θα έπαιρναν από κοινού οι Τρεις Μεγάλες Δυνάμεις (μαζί με την Κίνα και τη Γαλλία σαν προνομιούχους συμμάχους τους)».

Ο Μπόυντ συνεχίζει: «Προφανώς, ένα σύστημα που διαμόρφωσαν οι ίδιες οι Τρεις Μεγάλες Δυνάμεις δεν επρόκειτο να είναι ένα σχήμα τέτοιο που να τους υποχρέωνε την παραχώρηση οποιουδήποτε μέρους της τεράστιας στρατιωτικής ισχύος τους στον έλεγχο της ολομέλειας των μικρότερων κρατών· ή στον έλεγχο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ . . . ή στον έλεγχο του Διεθνούς Δικαστηρίου ή οποιουδήποτε άλλου σώματος». Έτσι λοιπόν πώς προστάτεψαν το μονοπώλιο της δύναμης και του ελέγχου τους;

Ο Μπόυντ εξηγεί: «Οι Τρεις Μεγάλες Δυνάμεις δεν εμπιστεύονταν η μια την άλλη. Το βέτο επρόκειτο να είναι η ασπίδα τους στις διαμάχες τους καθώς και ενάντια στην πλειοψηφική δύναμη των μικρότερων κρατών». Τι είναι το βέτο; Είναι το δικαίωμα να ακυρώνει μια απόφαση με μια και μόνη αρνητική ψήφο. Το δικαίωμα αυτό το έχουν τα πέντε διαρκή μέλη (η Γαλλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα και η Σοβιετική Ένωση) του 15μελούς Συμβουλίου Ασφαλείας. Έτσι, προκειμένου να ψηφιστεί κάποια σημαντική απόφαση από το Συμβούλιο, πρέπει να έχει τουλάχιστον εννέα ευνοϊκές ψήφους περιλαμβανομένων και των πέντε ψήφων της αρνησικυρίας. Ωστόσο, η αποχή δεν θεωρείται βέτο.

Έτσι, περιλαμβανομένου και του βέτο, ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ «αντανακλούσε την προοπτική ότι οι μεγάλες δυνάμεις επρόκειτο να φιλονικούν μεταξύ τους». Με ένα τέτοιο ξεκίνημα, τα «ηνωμένα» έθνη δεν είχαν καλό ξεκίνημα.

Παρ’ όλα αυτά, να που βρισκόμαστε στο 1986, και μέχρι τώρα έχει αποφευχθεί ένας Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο ΟΗΕ εξακολουθεί να παίζει ενεργό ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις. Είναι, συνεπώς, λογικό να πιστεύουμε ότι ο ΟΗΕ θα μπορούσε παρ’ όλα αυτά να είναι ο τρόπος του Θεού για την ειρήνη;

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Οι Διατελέσαντες Γενικοί Γραμματείς του ΟΗΕ και Μερικά από τα Προβλήματά Τους

[Εικόνα στη σελίδα 4]

Ο Τριγκβ Λάι ρώτησε, ‘Γιατί να πέσει το τρομερό αυτό καθήκον σε μένα;’

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία Η.Ε.

[Εικόνα στη σελίδα 5]

Ο Ου Θαντ διοικούσε ταυτόχρονα τρεις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία Η.Ε.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Ο Κουρτ Βαλτχάιμ έγραψε για «μια από τις πιο επικίνδυνες τάσεις στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών»

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία Η.Ε.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Ο Ξαβιέ Περέζ ντε Κουεγιάρ είναι επικεφαλής ενός επιτελείου περίπου 26.000 ατόμων

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία Η.Ε.