Ποιος θα Πάρει το Παιδί;
Ο ΠΟΛ ένιωθε το στομάχι του σφιγμένο, καθώς περίμενε τη σειρά του μέσα στη ζεστή και υγρή ατμόσφαιρα της αίθουσας του δικαστηρίου του Νιου Χάμσερ, στις Η.Π.Α. Πριν από μερικές βδομάδες, η γυναίκα του είχε αρπάξει τα δυο τους παιδιά που έκλαιγαν, και βιαστικά-βιαστικά τα είχε πάρει από το σπίτι. Ο Πολ δεν σκόπευε να δώσει τα παιδιά του—7 και 13 χρονών—έτσι, χωρίς μάχη.
Επιτέλους, σε λίγο τελείωνε ο δικαστικός αγώνας που έδινε. «Όλα αυτά είναι τόσο άδικα», σκεφτόταν ο Πολ, όση ώρα ο δικαστής έβγαζε αποφάσεις για τη μια υπόθεση μετά την άλλη. «Αυτός ο δικαστής, ένας άνθρωπος εντελώς ξένος, θα αποφασίσει πού θα ζήσουν τα δικά μου παιδιά».
Ο Πολ και η γυναίκα του ήταν ένα από τα 1.187.000 ζευγάρια που πήραν διαζύγιο στις Η.Π.Α. το 1985. Ο αριθμός αυτός ήταν τριπλάσιος από τον αντίστοιχο αριθμό του 1960. Το ξέσπασμα αυτό των διαζυγίων δεν περιορίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες· είναι παγκόσμιο. Σχεδόν 15 με 20 τοις εκατό των διαζυγίων περιλαμβάνουν δικαστικούς αγώνες που γίνονται για την επιμέλεια του παιδιού. Στην περίπτωση του Πολ, η μια εμφάνιση στο δικαστήριο διαδεχόταν την άλλη. Ο εκνευρισμός γινόταν όλο και μεγαλύτερος. «Κάποια μέρα στο δικαστήριο, μ’ όλα αυτά τα πράγματα να γυρίζουν μέσα στο μυαλό μου», λέει ο Πολ, «ένιωθα ότι θα τρελαινόμουν και θα άρπαζα κανέναν άνθρωπο. Τόσο αναστατωμένος ήμουν».
Ευτυχώς, ο Πολ συγκράτησε τα συναισθήματά του. Ωστόσο, τα πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες περιέχουν με λεπτομέρειες φόνους και ακρωτηριασμούς, που έχουν γίνει με αιτία την πίκρα που προκαλείται από τις διαμάχες για την επιμέλεια του παιδιού. Γιατί μετατρέπονται συχνά οι υποθέσεις αυτές σε άγριες συγκρούσεις;
Οι Διενέξεις Ανάμεσα στους Γονείς!
Οι νόμοι που αφορούν την ανάθεση της επιμέλειας του παιδιού ποικίλλουν στα διάφορα μέρη του κόσμου. Στις περισσότερες Δυτικές χώρες, η μητέρα και ο πατέρας έχουν ίσα δικαιώματα στο δικαστήριο. Τα δικαστήρια, στις αποφάσεις που βγάζουν σχετικά με το ποιος θα πάρει το παιδί, έχουν δώσει τις πρόσφατες δεκαετίες το βάρος στα «καλύτερα συμφέροντα του παιδιού». Αυτό επιτρέπει στον καθένα από τους γονείς να ισχυριστεί ότι είναι ο πιο κατάλληλος ή η πιο κατάλληλη για την επιμέλεια.
Αν και μερικοί γονείς αγωνίζονται για τα συμφέροντα των παιδιών, άλλοι υποκινούνται από τη μνησικακία και την έχθρα που τρέφουν για τον πρώην σύντροφό τους. Το παιδί γίνεται «το κυριότερο όργανο προξένησης πόνου», μέσω του οποίου ο γονέας αφήνει να ξεσπάσει ο θυμός ή η απογοήτευσή του. Τα παιδιά τότε γίνονται, όπως είπε ένας δικαστής, «μπάλες ποδοσφαίρου για να ικανοποιηθούν τα αισθήματα του είδους ‘θα σου δείξω εγώ’, με τα οποία είναι συχνά διαποτισμένοι οι αποξενωμένοι σύζυγοι».
Μερικοί γονείς φτάνουν μέχρι του σημείου να πάρουν το νόμο στα χέρια τους. Η αρπαγή παιδιών από τους γονείς τους έχει γίνει διεθνές πρόβλημα. Σύμφωνα με υπολογισμούς, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν περίπου εκατό χιλιάδες τέτοιες υποθέσεις κάθε χρόνο! Κάποια υπηρεσία έκανε τη διαπίστωση ότι ο αριθμός των υποθέσεων αυτών είχε διπλασιαστεί μέσα στα πέντε χρόνια που προηγήθηκαν του 1983. Το ψυχικό τραύμα που μένει στα παιδιά είναι συχνά πολύ μεγάλο. Η Σάλι Άνταμς, στο βιβλίο της Children in the Crossfire (Παιδιά Ανάμεσα σε Δύο Πυρά), λέει: «Η κλοπή παιδιών είναι ο καημός της δεκαετίας του Ογδόντα».
Δικαιοσύνη στις Αίθουσες Δικαστηρίου;
Από τους αρχαίους καιρούς, οι γονείς ζητούσαν την παρέμβαση της κυβέρνησης σε τέτοιου είδους διαμάχες για την επιμέλεια του παιδιού. Ο σοφός Βασιλιάς Σολομών έχει μείνει ξακουστός για την περίφημη απόφαση που έβγαλε, όταν έπρεπε να τακτοποιήσει τη διαμάχη δυο μητέρων για την επιμέλεια ενός παιδιού. (1 Βασιλέων 3:16-28) Ωστόσο δεν είναι εύκολο για τους σημερινούς δικαστές να δείχνουν σοφία παρόμοια μ’ εκείνη του Σολομώντα.
Όταν κλονίζεται μια οικογένεια από το διαζύγιο και θέλουν και οι δυο γονείς την επιμέλεια του παιδιού, τότε την απόφαση πρέπει να την πάρει το δικαστήριο. Οι δικαστές λαβαίνουν υπόψη παράγοντες όπως η διανοητική σταθερότητα του κάθε γονέα, οι επιθυμίες του παιδιού, η ποιότητα της σχέσης που έχει ο καθένας από τους γονείς με το παιδί και οι αντίστοιχες ικανότητές τους να παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον.
Όμως στις περισσότερες περιπτώσεις, το παιδί θέλει και χρειάζεται να έχει τρυφερή σχέση και με τους δυο γονείς. Έτσι λοιπόν, ο στόχος των περισσότερων δικαστηρίων είναι να «εξασφαλίσουν στα ανήλικα παιδιά τη συχνή και συνεχή επαφή και με τους δυο γονείς». Στην περίπτωση που αναφέρθηκε προηγουμένως, ο δικαστής έκρινε ότι «η ζωή [του Πολ] περιστρέφεται γύρω από τα παιδιά του», ενώ η γυναίκα του προτιμούσε «να περνάει τον ελεύθερο χρόνο της σε κάποιο εστιατόριο της περιοχής, συζητώντας με τη μητέρα της και τις φίλες της». Η επιμέλεια του προσώπου δόθηκε στον Πολ. Ωστόσο, αναγνωρίστηκε το γεγονός ότι τα παιδιά είχαν ανάγκη και τη μητέρα τους, γι’ αυτό και της δόθηκε «νομικό δικαίωμα ελεύθερης επικοινωνίας».
Ωστόσο πρόσφατα έχει αναπτυχθεί μια ανησυχητική τάση. Μερικοί δικηγόροι, προκειμένου να κερδίσουν την υπόθεση, μετατρέπουν τις διαμάχες για την επιμέλεια του παιδιού σε θρησκευτικές διενέξεις. Η ανέντιμη αυτή τακτική απομακρύνει μερικά δικαστήρια από το αληθινό τους έργο, να συγκεντρώνουν δηλαδή την προσοχή τους στα καλύτερα συμφέροντα του παιδιού. Αντί γι’ αυτό, οι δικαστές εμπλέκονται σε μια θρησκευτική αξιολόγηση, που είναι πέρα από την αποστολή του κοσμικού δικαστηρίου. Αλλά ποιες είναι οι συνέπειες;
Ορισμένα άτομα που υποστηρίζουν τις ελευθερίες του πολίτη πιστεύουν ότι η παρείσφρηση θρησκευτικών ζητημάτων στις διαμάχες που αφορούν την επιμέλεια του παιδιού θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα κάθε παιδιού και κάθε γονέα. Εφόσον πάρα πολλές οικογένειες θα κλονιστούν από το διαζύγιο ή από το χωρισμό στα χρόνια που θα ’ρθουν, μπορεί να επηρεαστεί και η δική σας η ζωή.
[Πλαίσιο στη σελίδα 4]
Στην επόμενη δεκαετία, το διαζύγιο ή ο χωρισμός μπορεί να επηρεάσει περίπου το 40 τοις εκατό των οικογενειών με παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες