Πρόωρα και Μικροκαμωμένα Νεογέννητα

ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ζευγάρια σ’ ολόκληρο τον κόσμο περιμένουν να λάβουν ένα πολύτιμο «δέμα». Τα περισσότερα απ’ αυτά ξέρουν περίπου την ημερομηνία που θα έρθει στον κόσμο το μωρό τους. Ωστόσο, μερικά ζευγάρια εκπλήσσονται πολύ όταν το δικό τους μωρό γεννιέται πρόωρα και είναι πολύ μικρότερο απ’ ό,τι περίμεναν.

Στις 22 Μαρτίου 1980, κάποιο ζευγάρι που έμενε κοντά στο Μίντλταουν της Νέας Υόρκης απέκτησε ένα μωρό τρεις μήνες και πλέον νωρίτερα από την αναμενόμενη ημερομηνία. Το κοριτσάκι ζύγιζε 794 γραμμάρια και είχε μήκος μόλις 35 εκατοστά, περίπου όσο είναι το άνοιγμα των δυο αυτών σελίδων.

Οι γονείς ονόμασαν την κορούλα τους Κέλι. Η Κέλι είχε γεννηθεί πρόωρα και ήταν μικροκαμωμένη. Ήρθε στον κόσμο έπειτα από 26 μόνο εβδομάδες κύησης, αντί για τις 40 εβδομάδες που είναι το φυσιολογικό. Η κύηση μετριέται από την πρώτη μέρα της τελευταίας φυσιολογικής περιόδου της μητέρας.

Μωρά Πρόωρα και με Βάρος Μικρότερο του Κανονικού

Ένα βρέφος είναι πρόωρο, όταν γεννιέται τρεις εβδομάδες και πλέον πριν του κανονικού, δηλαδή πριν από την 37η εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Πρωτύτερα, στην αγγλική γλώσσα, το πρόωρο μωρό ονομαζόταν «preemie» όταν ζύγιζε λιγότερο από 2.500 γραμμάρια. Όμως ο ορισμός αυτής της λέξης άλλαξε, επειδή ορισμένα μωρά που γεννιούνται στην ώρα τους ζυγίζουν επίσης λιγότερο από 2.500 γραμμάρια. Είναι σημαντικό το ότι η επιδημία γεννήσεων από κορίτσια εφηβικής, ακόμα και προεφηβικής, ηλικίας έχει φέρει ως αποτέλεσμα να γεννιούνται όλο και περισσότερα μωρά που το βάρος τους είναι μικρότερο του κανονικού.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου το 10 τοις εκατό όλων των μωρών που γεννιούνται ζωντανά είναι πρόωρα. Πράγματι, κάθε χρόνο γεννιούνται 300.000 πρόωρα μωρά στις Ηνωμένες Πολιτείες! Αυτά πιέζονται να βγουν από τη μήτρα σ’ ένα περιβάλλον για το οποίο δεν είναι ακόμα πλήρως εφοδιασμένα. Μπορούμε να τα συγκρίνουμε με εξερευνητές στην Αρκτική που τους έχουν πάρει τις σκηνές και τα σλίπινγκ μπανγκ τους.

Είναι αλήθεια, ότι τα πρόωρα μωρά έχουν όλα τα όργανα του σώματος, αν και αυτά τα όργανα βρίσκονται σε ανώριμη κατάσταση. Για την ακρίβεια, μέχρι τη 15η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, έχουν σχηματιστεί και είναι αναγνωρίσιμα η καρδιά του μωρού, ο εγκέφαλος, τα νεφρά και το πεπτικό του σύστημα. Και μάλιστα, στις τρεις εβδομάδες, η εν μέρει σχηματισμένη καρδιά αρχίζει κιόλας να χτυπάει!

Αλλά, όπως είναι φυσικό, το μωρό δεν μπορεί να επιζήσει έξω από τη μήτρα της μητέρας του τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Χάρη στις προόδους της ιατρικής, όμως, τώρα διασώζονται ακόμα και τα πρόωρα που γεννιούνται στην 22η εβδομάδα της κύησης. Ωστόσο, αυτό το γεγονός έχει οδηγήσει σ’ ένα δίλημμα, το οποίο μάλιστα κοστίζει πολύ ακριβά. Εξετάστε πώς συνέβηκε αυτό.

Πρόσφατες Ιατρικές Εξελίξεις

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, τα μισά και πλέον απ’ όλα τα πρόωρα που ζύγιζαν περίπου από 900 μέχρι 1.400 γραμμάρια πέθαιναν. Το 1963, οι καλύτεροι γιατροί της χώρας δεν μπόρεσαν να σώσουν το νεογέννητο γιο του προέδρου των Η.Π.Α. Τζον Φ. Κένεντι, τον Πάτρικ, που ζύγιζε 1.400 γραμμάρια.

Είναι γεγονός ότι, μέχρι πολύ πρόσφατα, επικρατούσε η τακτική να μην καταβάλλονται τόσο πολλές προσπάθειες για νοσηλεία στα πρόωρα. Εκείνα που παρουσίαζαν υπερβολικά ελλειπή ανάπτυξη ή ήταν πολύ άρρωστα τα άφηναν να πεθάνουν φυσιολογικά. Βέβαια, τα τάιζαν και τα φρόντιζαν, αλλά δεν άρχιζαν καμιά εντατική νοσηλεία. Τότε όμως, κάποιοι γιατροί γεμάτοι ζήλο αποφάσισαν να αφιερώσουν την καριέρα τους στις προσπάθειες για διάσωση αυτών των νεογέννητων.

Το 1975 δημιουργήθηκε από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής η νέα ιατρική ειδικότητα που ονομάζεται νεογνολογία (κλάδος της ιατρικής που ασχολείται με τη φροντίδα, την ανάπτυξη και τις παθήσεις των νεογέννητων βρεφών). Δημιουργήθηκαν σύγχρονες μονάδες εντατικής παρακολούθησης νεογνών, οι οποίες μιμούνται ορισμένες από τις λειτουργίες της μήτρας. Τώρα επιζούν περίπου το 90 τοις εκατό των βρεφών που ζυγίζουν περίπου 900 ως 1.400 γραμμάρια!

Παρ’ όλα αυτά, η νοσηλεία δεν είναι ούτε ευχάριστη ούτε ωραία. Το πρόωρο μωρό μπορεί να έχει μέσα στο σώμα του μέχρι και μισή ντουζίνα σωληνάρια και το δέρμα του μπορεί να γεμίσει μελανιές από τις βελόνες που το τρυπάνε. Το επιστημονικό περιοδικό Discover περιγράφει μια σύγχρονη μονάδα εντατικής παρακολούθησης νεογνών:

«Τα περισσότερα μωρά είναι ξαπλωμένα, ολόγυμνα, πάνω σε τραπέζια με μαλακή επίστρωση, τα οποία θερμαίνονται με ηλεκτρισμό και είναι συνδεδεμένα μ’ ένα σωρό μπουκάλια και μηχανήματα. Συνήθως, το καθένα απ’ αυτά τα μωρά έχει τη δική του νοσοκόμα. . . . Το στήθος τους πάλλεται τρομερά· τα πλευρά τους και τα οστά του θώρακα είναι τόσο μαλακά που βουλιάζουν προς τα μέσα με κάθε αναπνοή. Σύμφωνα με τα όσα δείχνουν τα μηχανήματα ελέγχου που έχουν, οι καρδιές των περισσότερων χτυπούν 150 φορές το λεπτό, και σ’ αυτό το χρονικό διάστημα μπορούν να πάρουν από 30 μέχρι 90 αναπνοές».

Πραγματικό Δίλημμα

Σύμφωνα με κάποια έρευνα, στις εκατοντάδες ειδικές μονάδες βρεφικής φροντίδας που λειτουργούν τώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες εισάγονται περίπου 17.000 πρόωρα μωρά που ζυγίζουν λιγότερο από 900 γραμμάρια. Τώρα, λέγεται ότι ακόμα κι αυτά τα πολύ μικροσκοπικά μωρά έχουν περίπου 70 τοις εκατό πιθανότητες να επιζήσουν! Όμως με τι κόστος;

Σύμφωνα με υπολογισμούς, οι σοβαρές διανοητικές και σωματικές αναπηρίες ανάμεσα στα πρόωρα μωρά κυμαίνονται από 5 ως 20 τοις εκατό, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από εκείνο των μωρών που γεννιούνται στην ώρα τους. Και φυσικά, όσο πιο μικροκαμωμένο είναι το μωρό τόσο πιο μεγάλοι είναι οι κίνδυνοι. Οι κυριότεροι κίνδυνοι περιλαμβάνουν διανοητική καθυστέρηση, προβλήματα όρασης ή ακοής και εγκεφαλική παράλυση. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο συγγραφέας του βιβλίου The Premature Baby Book (Το Βιβλίο του Πρόωρου Μωρού) λέει τα εξής: «Έχω δει πολλά μωρά, που όταν γεννήθηκαν ζύγιζαν λιγότερο από 1.500 γραμμάρια, τα οποία παρουσιάζουν δυσλεξία, προβλήματα συμπεριφοράς, προβλήματα όρασης ή άλλα προβλήματα που οι γιατροί τα θεωρούν ‘λιγότερο σημαντικά’».

Ακόμα κι εκείνα τα πρόωρα που οι γιατροί λένε πως είναι φυσιολογικά έχουν δυσκολίες. Ο Δρ Φόρεστ Μπένετ, διευθυντής του προγράμματος παρακολούθησης βρεφών που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο, το οποίο πρόγραμμα ακολουθείται στο Πανεπιστήμιο Γουάσινγκτον του Σιάτλ, παρατηρεί τα εξής: «Όλες οι εξετάσεις στις οποίες υποβάλαμε τα πρόωρα μωρά έδειχναν φυσιολογικές. Όμως οι γονείς μάς έλεγαν συνέχεια ότι αυτά τα μωρά ήταν διαφορετικά από τα αδέλφια τους. Είχαν την τάση να χαμογελούν λιγότερο, να επικοινωνούν λιγότερο με τις μητέρες τους, να δίνουν λιγότερη προσοχή στο φως ή στους ήχους και να είναι πιο ιδιότροπα από τα άλλα παιδιά. Κι όταν μεγάλωναν, δεν τα πήγαιναν και πολύ καλά στο σχολείο».

Επιπλέον, είναι πολύ δύσκολο για τις οικογένειες να έχουν ένα πρόωρο μωρό σε μια μονάδα εντατικής παρακολούθησης νεογνών, ίσως πολλά χιλιόμετρα μακριά, και να κάνουν συχνές διαδρομές για να το επισκέπτονται—μόνο και μόνο για να βλέπουν το μωρό να υποφέρει τόσο πολύ. Κι όταν το μικρό έρχεται τελικά σπίτι, η κατάσταση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα βασανιστική. Η Σάντι Ε. Γκάραντ, πρόεδρος ενός συνδέσμου που είναι γνωστός με την επωνυμία Γονική Φροντίδα, σημειώνει τα εξής:

«Είναι απίστευτο το ότι τα νοσοκομεία ξοδεύουν 300.000 δολάρια (περ. 45,5 εκατ. δρχ.) για να κρατήσουν ένα μωρό υπό εντατική παρακολούθηση για δυο ή τρεις μήνες, αλλά όταν το μωρό πηγαίνει σπίτι, οι γονείς μένουν τελείως μόνοι τους χωρίς ούτε καν να ξέρουν αν το παιδί θα έχει κάποια αναπηρία. Αυτό τους δημιουργεί, σε τρομακτικό βαθμό, το αίσθημα ότι είναι ολομόναχοι. Οι οικογένειες υφίστανται ένταση. Οι γάμοι υφίστανται ένταση».

Ο πατέρας ενός μικροκαμωμένου πρόωρου μωρού ένιωσε την ανάγκη να πει: «Κάποτε φοβόμασταν ότι το κοριτσάκι μας θα πέθαινε. Τώρα υπάρχουν φορές που φοβόμαστε ότι θα ζήσει. Χωρίς αυτή την τεχνολογία, θα είχε πεθάνει φυσιολογικά, κι εμείς δεν θα χρειαζόταν να κάνουμε στον εαυτό μας αυτά τα ερωτήματα. Ίσως ήταν καλύτερα έτσι».

Η Δρ Κόνστανς Μπατλ, ως ιατρικός διευθυντής του Νοσοκομείου για Άρρωστα Παιδιά στην Ουάσινγκτον D.C., λέει ότι «αισθάνεται αβοήθητη μπροστά στα τραγικά επακόλουθα της θεραπείας που γίνεται με καλές προθέσεις». Ποια είναι η συμβουλή της προς τους νεογνολόγους; «Θα έλεγα να το σκέφτεστε λιγάκι, όταν φέρνετε στη ζωή κάτι που ποτέ δεν ξαναβλέπετε. Δεν μπορείτε να καταλάβετε πώς είναι η κόλαση στην οποία ζει το παιδί».

Εφόσον τα σωματικά και τα διανοητικά επακόλουθα για πολλά πρόωρα μωρά είναι τόσο αβέβαια και το κόστος της φροντίδας τόσο μεγάλο, μπορείτε να καταλάβετε γιατί κάποιο περιοδικό αποκαλεί τα πρόωρα «Το Δίλημμα των 2 Δισεκατομμυρίων Δολαρίων».

Άλλη Μια Άποψη του Διλήμματος

Πότε ένα μωρό θεωρείται πρόσωπο; Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται νόμιμη έκτρωση μωρών τα οποία βρίσκονται ακόμα και στην 24η εβδομάδα κύησης, περίπου στην ίδια ηλικία στην οποία άλλα μωρά διασώζονται. Έτσι λοιπόν, το περιοδικό Omni λέει: «Η γραμμή που χωρίζει την έκτρωση από τη φροντίδα για διάσωση γίνεται ολοένα και πιο λεπτή—τόσο λεπτή ώστε πολλά νοσοκομεία κάνουν έκτρωση εμβρύων σε μια πτέρυγα, ενώ σε μια άλλη σώζουν πρόωρα μωρά που είναι μόλις μια-δυο εβδομάδες μεγαλύτερα».

Το περιοδικό τόνιζε κάτι που θα μπορούσε να κάνει το δίλημμα ακόμα μεγαλύτερο, σημειώνοντας τα εξής: «Οι πνεύμονες είναι τα μόνα όργανα που δεν μπορούν να λειτουργήσουν σε πρόωρα μωρά ηλικίας 16 ως 20 εβδομάδων. Έτσι λοιπόν, είτε μέσω θαλάμων υψηλής πίεσης είτε μέσω εξωσωματικής μεμβρανικής οξυγόνωσης, το τωρινό όριο βιωσιμότητας θα μπορούσε να κατέβει ένα βήμα πιο κάτω», ώστε να μπορούν να διασωθούν ακόμα και πιο μικρά σε ηλικία μωρά. Πράγματι, στις 27 Ιουλίου 1985, κάποια μητέρα γέννησε ένα μωρό 340 γραμμάρια, στην 22η εβδομάδα της εγκυμοσύνης της, και το μωρό ζει ακόμα!

Όταν η καρδιά ενός μωρού το οποίο βγαίνει με έκτρωση εξακολουθεί να χτυπάει για περισσότερα από μερικά λεπτά, σε ορισμένα νοσοκομεία μεταφέρουν το μωρό στη μονάδα εντατικής παρακολούθησης νεογνών, όπου το κρατούν σε ζεστό και άνετο περιβάλλον μέχρι να πεθάνει. Ωστόσο, η Δρ Ελίζαμπεθ Μπράουν του Νοσοκομείου του Μπόστον Σίτι αναφέρει ότι ένα μωρό το οποίο βγήκε με έκτρωση επέζησε και αργότερα υιοθετήθηκε. Η Δρ Μπράουν είπε σχετικά με τη μητέρα που το γέννησε: «Ήταν πολύ ευτυχισμένη που έζησε το παιδί».

Πράγματι, η ζωή είναι πολύτιμη. Και τίποτα δεν θερμαίνει τόσο πολύ την καρδιά, ιδιαίτερα την καρδιά ενός πατέρα και μιας μητέρας, όσο το να βλέπουν το μωρό τους να ζει και να γίνεται ένα ευτυχισμένο και υγιές παιδί. Αυτό αληθεύει είτε το μωρό έχει γεννηθεί στην ώρα του είτε έχει γεννηθεί πρόωρα. Τι συνέβη όμως στην περίπτωση της Κέλι που αναφέρθηκε στην αρχή του άρθρου; Πώς μπορούν να βοηθηθούν οι γονείς των πρόωρων να τα βγάλουν πέρα; Μπορεί μια μέλλουσα μητέρα να κάνει κάτι για να μη γεννήσει πρόωρα; Ποια είναι η ρίζα του προβλήματος των πρόωρων γεννήσεων, και υπάρχει πραγματικά ικανοποιητική λύση;

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Η Διάσωση του Ίδιου του Πρόωρου

«Οι γονείς δεν φώναζαν ότι το ήθελαν. Εκείνοι που ήθελαν να προχωρήσουν ήταν οι γιατροί, μεταξύ των οποίων κι εγώ. Οι γιατροί έχουν το δικό τους πρόγραμμα, τις δικές τους ακαδημαϊκές κλίμακες, τις οποίες πρέπει να ανέβουν. Αν μιλήσετε με τους γονείς, θα διαπιστώσετε ότι φοβούνται πολύ περισσότερο μήπως αποκτήσουν δύσμορφα, ανάπηρα παιδιά απ’ ό,τι φοβούνται μήπως το παιδί τους γεννηθεί νεκρό».—Δρ Γουίλιαμ Σίλβερμαν, συνταξιούχος καθηγητής παιδιατρικής στο Κολέγιο Παθολόγων και Χειρουργών του Πανεπιστημίου Κολούμπια.