Τι Είναι το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου;
Μήπως διακρίνετε κάποιο επαναλαμβανόμενο συγκεκριμένο χαρακτηριστικό στα μετεωρολογικά αρχεία που αφορούν τη γη; Ο Δρ Τζέιμς Ε. Χάνσεν—διευθυντής του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ, ενός ερευνητικού κέντρου που λειτουργεί υπό την κατεύθυνση της διαστημικής υπηρεσίας των Η.Π.Α., NASA (Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος)—διακρίνει κάτι τέτοιο. Τον Ιούνιο του 1988, ο Δρ Χάνσεν είπε ότι όλη αυτή η ζέστη δεν είναι απλώς μια στατιστική σύμπτωση. Μετά από μια δραματική επίσημη ομιλία του στη Γερουσία των Η.Π.Α., είπε: «Είναι καιρός να σταματήσουμε να φλυαρούμε τόσο πολύ, και να πούμε πως υπάρχουν ισχυρότατες αποδείξεις ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου υφίσταται».
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ του θερμοκηπίου. Πιθανόν να έχετε ακούσει αυτή τη φράση να χρησιμοποιείται πολύ. Όχι, δεν αναφέρεται σ’ ένα θερμοκήπιο απ’ αυτά που χρησιμοποιούνται στους κήπους. Περιγράφει την άνοδο της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας η οποία, σύμφωνα με τους φόβους πολλών επιστημόνων, επηρεάζει ήδη ολόκληρο τον πλανήτη. Αλλά προτού κάνει ο Δρ Χάνσεν αυτή τη δήλωση, οι ειδικοί ήταν απρόθυμοι να το πουν αυτό δημόσια. «Χρειάστηκε ένα κυβερνητικό συνέδριο στη διάρκεια κάποιας ξηρασίας, ένα κύμα καύσωνα, κι ένας επιστήμονας που είχε το θάρρος να πει: ‘Ναι, φαίνεται ότι [το φαινόμενο του θερμοκηπίου] έχει ξεκινήσει, κι εμείς το έχουμε εντοπίσει’», λέει ο ειδικός σε θέματα ατμόσφαιρας, επιστήμονας Μάικλ Οπενχάιμερ, σχετικά με τη δήλωση του Δρ Χάνσεν. «Αυτός δεν δίστασε να πει ξεκάθαρα και βροντόφωνα όσα οι άλλοι έλεγαν στα κρυφά».
Το Παγγήινο Θερμοκήπιο
Έχετε σταθμεύσει ποτέ το αυτοκίνητό σας κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο, έχοντας όλα τα παράθυρα κλειστά; Όταν γυρίζετε πίσω, παίρνετε μια γεύση του τι είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί και διαπερνά τα παράθυρα του αυτοκινήτου σας, κι έτσι θερμαίνεται γρήγορα το εσωτερικό του. Αλλά ο ζεστός αέρας που βρίσκεται στο εσωτερικό του αυτοκινήτου δεν μπορεί να βγει ούτε η ίδια η θερμότητα μπορεί να βγει. Γιατί; Επειδή η θερμότητα αναδίδεται με τη μορφή υπέρυθρης ακτινοβολίας, που είναι αόρατη στο μάτι, αλλά μπορείτε να την αισθανθείτε στο δέρμα—για παράδειγμα, όταν στέκεστε κοντά στη φωτιά. Τα ίδια τζάμια, που επιτρέπουν να μπει το ορατό φως, εμποδίζουν μεγάλο μέρος της αόρατης υπέρυθρης ακτινοβολίας να ξαναβγεί έξω. Έτσι, η θερμοκρασία στο εσωτερικό του αυτοκινήτου αυξάνει διαρκώς.
Η ατμόσφαιρα της γης μοιάζει με τα τζάμια που έχουν τα παράθυρα του αυτοκινήτου σας. Δέχεται εύκολα το ορατό φως, αλλά εμποδίζει τη διέλευση μεγάλου μέρους της αόρατης ακτινοβολίας, περιλαμβανομένου του υπέρυθρου και του υπεριώδους φωτός, καθώς και των ακτίνων Χ. Γενικά, το γεγονός ότι δεν περνάει αυτή η ακτινοβολία είναι καλό πράγμα. Το υπεριώδες φως και οι ακτίνες Χ είναι πολύ επικίνδυνες και πιστεύεται ότι προκαλούν καρκίνο. Αλλά γιατί να εμποδίζεται η διέλευση του υπέρυθρου φωτός;
Όταν η ατμόσφαιρα απορροφά την υπέρυθρη ακτινοβολία, λειτουργεί σαν ένα κάλυμμα που τυλίγει ολόκληρο τον πλανήτη μας. Μερικές φορές, ξεχνάμε ότι η γη περιβάλλεται από το ψυχρό, κενό διάστημα. Παρά το γεγονός ότι ο ήλιος θερμαίνει τη γη, χωρίς αυτό το «κάλυμμα-θερμοκήπιο», η θερμότητα θα διέφευγε γρήγορα και η θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης θα ήταν 40° C χαμηλότερη από τη σημερινή. Οι ωκεανοί θα πάγωναν!
Το πρόβλημα με το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ότι, ενώ μέχρις ενός βαθμού ωφελεί, από εκεί κι έπειτα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Αν ξέφευγε από τον έλεγχο, το φαινόμενο του θερμοκηπίου θα μπορούσε να προκαλέσει μαζική λιμοκτονία, λόγω της μετατροπής των σιτοπαραγωγών εδαφών σε ξερές λεκάνες. Θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει τυφώνες που θα δημιουργούνταν από τους υπερθερμασμένους ωκεανούς και θα σκόρπιζαν το θάνατο, ανύψωση της στάθμης των ωκεανών που θα πλημμύριζε τις παράκτιες περιοχές, μεγάλη εξάπλωση του καρκίνου του δέρματος που θα προκαλούνταν από το διαβρούμενο στρώμα του όζοντος και ανείπωτη ανθρώπινη δυστυχία.
Ανεβαίνει ο Παγγήινος Θερμοστάτης
Προφανώς έχετε μάθει στο σχολείο ότι η ατμόσφαιρα αποτελείται κατά 99 περίπου τοις εκατό από οξυγόνο και άζωτο. Ωστόσο, αυτά τα αέρια δεν εμποδίζουν τη διέλευση των υπέρυθρων ακτίνων. Μερικά από τα αέρια που αποτελούν το υπόλοιπο 1 τοις εκατό και οι υδρατμοί παραδόξως από τη μια μεριά σώζουν τον πλανήτη μας από το πάγωμα ενώ από την άλλη απειλούν να τον υπερθερμάνουν.
Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι αν αυξηθεί στον αέρα η συγκέντρωση αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, θα ανέβουν οι θερμοκρασίες σ’ όλη τη γη, μολονότι κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος σχετικά με το πώς ακριβώς θα συμβεί αυτό. Θα μπορούσατε να παρομοιάσετε αυτά τα αέρια με έναν παγγήινο θερμοστάτη. Επί εκατό και πλέον χρόνια, τα φαινόμενα δείχνουν ότι ο άνθρωπος ανεβάζει σταθερά αυτόν τον παγγήινο θερμοστάτη. «Περίπου από το 1860, η καύση των ορυκτών καυσίμων (παράλληλα με άλλες βιομηχανικές και αγροτικές δραστηριότητες) έχει κάνει τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα να αυξηθεί κατά 25 περίπου τοις εκατό», σημειώνει ο Ίρβινγκ Μ. Μίντζερ, του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Φυσικών Πόρων. «Η συνδυασμένη αύξηση στην ατμόσφαιρα του διοξειδίου του άνθρακα και των άλλων αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, από το 1860, πιστεύεται ότι έχει αυξήσει τη θερμοκρασία στην επιφάνεια της Γης περίπου κατά 0,5° C μέχρι 1,5° C σε σχέση με τη μέση παγγήινη θερμοκρασία της προβιομηχανικής περιόδου».
Είναι αλήθεια ότι ο ένας ή οι δυο βαθμοί δεν φαίνονται πολλοί, αλλά στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύουν μεγάλη ποσότητα θερμότητας. «Για να πάρουμε μια άποψη», προσθέτει ο Μίντζερ, «η διαφορά μεταξύ του κλίματος που επικρατεί σήμερα στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη, και εκείνου που επικρατούσε κατά τη Μικρή Περίοδο των Παγετώνων του 13ου και 17ου Αιώνα ισοδυναμεί με μια αλλαγή στην παγγήινη μέση θερμοκρασία της τάξης του 1° C μόνο». Επιπρόσθετα, δεν είναι βάσιμο να σκεφτόμαστε ότι η επιπλέον θερμότητα θα μοιραστεί ομοιόμορφα. Ο ένας επιπλέον βαθμός μέσα σ’ ένα χρόνο, θα μπορούσε να έχει τη μορφή πολλών επιπλέον βαθμών στη διάρκεια των θερμότερων καλοκαιρινών μηνών, πράγμα που θα έφερνε ολέθρια αποτελέσματα.
Η Διάσκεψη του Τορόντο
Ενώ το ανήλεο καλοκαίρι του 1988 εξακολουθούσε να ψήνει τη Βόρεια Αμερική, 300 και πλέον αντιπρόσωποι από 48 χώρες παρακολούθησαν τη Διεθνή Διάσκεψη για τη Μεταβαλλόμενη Ατμόσφαιρα, που έγινε στο Τορόντο του Καναδά. Σε ένα δημοσίευμα σχετικά με τη διάσκεψη αυτή, η εφημερίδα Manchester Guardian Weekly έκανε την ακόλουθη ζοφερή πρόβλεψη σχετικά με τις συνέπειες της παγκόσμιας ανόδου της θερμοκρασίας:
«Η άνοδος των θερμοκρασιών όλης της γης δεν θα είναι ομοιόμορφη. Στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη, η θερμοκρασία θα ανέβει ταχύτερα απ’ ό,τι στον ισημερινό. Αυτό θα σημάνει απώλεια της υγρασίας του εδάφους στα μέσα γεωγραφικά πλάτη του βόρειου ημισφαιρίου, όπου παράγονται τα περισσότερα σιτηρά όλου του κόσμου». Με άλλα λόγια, αυτό είναι ό,τι χρειάζεται για να ξεσπάσει παγγήινη πείνα.
Πρόβλεψη για Παγγήινη Πλημμύρα
Κάτι άλλο που προκαλεί μεγάλη ανησυχία είναι το πώς επηρεάζουν οι υψηλότερες θερμοκρασίες τη στάθμη των ωκεανών. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας με την τήξη των παγετώνων και των διαφόρων όγκων πάγου και χιονιού, αλλά στην πραγματικότητα η στάθμη των ωκεανών μπορεί να ανέβει πολύ χωρίς να υπάρξει καθόλου τήξη στους πόλους. Πώς; Με τη θερμική διαστολή—το ίδιο φαινόμενο που κάνει τον υδράργυρο να ανεβαίνει στο θερμόμετρό σας, στη διάρκεια μιας ζεστής μέρας. «Αν κάναμε το παν προκειμένου να επιβραδύνουμε την τάση που επικρατεί για άνοδο της θερμοκρασίας, θα κρατούσαμε την άνοδο της στάθμης της θάλασσας στα τρία ως έξι πόδια [1-2 μέτρα], αλλά αυτό είναι το καλύτερο που μπορείτε να ελπίζετε», σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Μπάντεμαϊερ, επιστήμονα του Εθνικού Εργαστηρίου Λόρενς Λίβερμορ.
Το γεγονός ότι η στάθμη της θάλασσας θα μπορούσε να ανέβει τόσο έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία. «Αν ανέβαινε η στάθμη της θάλασσας λιγότερο από δυο πόδια [0,6 μέτρα], θα πλημμύριζε το 27 τοις εκατό του Μπαγκλαντές, εκτοπίζοντας 25 εκατομμύρια ανθρώπους», αναφέρει το U.N. Chronicle. «Η Αίγυπτος θα μπορούσε να χάσει το 20 τοις εκατό του παραγωγικού εδάφους της και οι Ηνωμένες Πολιτείες το 50 ως 80 τοις εκατό των παράκτιων υγροτόπων της. Αν ανέβαινε η στάθμη κατά 6 πόδια [2 μέτρα], θα μπορούσαν να εξαφανιστούν τα 1.190 νησιά του αρχιπελάγους των Μαλδιβών».
Οι προαναφερθείσες προβλέψεις προέρχονται από τους συντηρητικούς. Εξετάστε μερικές από τις πιο ακραίες προβλέψεις που γίνονται τώρα: «Βρισκόμαστε στο έτος 2035», λέει μια απ’ αυτές. «Η Ολλανδία έχει καλυφτεί με νερό. Το Μπαγκλαντές δεν υπάρχει πια. Σ’ αυτό το μέρος, οι καταρρακτώδεις βροχές και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχουν σκοτώσει αρκετά εκατομμύρια άτομα κι έχουν αναγκάσει τον εναπομείναντα πληθυσμό να καταφύγει σε προσωρινά στρατόπεδα προσφύγων, σε μεγαλύτερα υψόμετρα στο Πακιστάν και στην Ινδία. Στην κεντρική Ευρώπη και στη Μεσοδυτική Αμερική, ολόκληρες δεκαετίες ξηρασίας έχουν μετατρέψει τα άλλοτε καλλιεργήσιμα εδάφη σε καμένες ερήμους».—Τζέρεμι Ρίφκιν, στην εφημερίδα Manchester Guardian Weekly.
Είναι πράγματι αυτή η προοπτική που επιφυλάσσει το μέλλον για τον πλανήτη μας;
[Πλαίσιο στη σελίδα 5]
Δεν είναι όλοι οι επιστήμονες σίγουροι ότι η παγγήινη άνοδος της θερμοκρασίας έχει προκληθεί από την αύξηση των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Ο Στίβεν Χ. Σνάιντερ, ειδικός στα κλιματικά μοντέλα, στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικών Ερευνών των Η.Π.Α., προειδοποιεί: «Δεν μπορούμε, απλώς και μόνο επειδή ανέβηκε η θερμοκρασία στη διάρκεια μιας δεκαετίας, να πούμε ότι αιτία είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αλλά αν παρουσίαζαν τάση για άνοδο της θερμοκρασίας δυο δεκαετίες, τότε αυτό θα ήταν πολύ ασυνήθιστο. Κι αν εξακολουθήσουν τα ρεκόρ να σπάνε από τη μια χρονιά στην άλλη, τότε νομίζω πως οι περισσότεροι σκεπτικιστές θα αλλάξουν άποψη και θα συμφωνήσουν ότι αυτό το φαινόμενο υφίσταται».—Science News, Τόμος 135, 8 Απριλίου 1989
[Πλαίσιο στη σελίδα 6]
Γιατί Είναι Δύσκολο να Προβλεφθεί το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου
Το γενικό κλίμα της γης αποτελεί ένα τρομακτικά περίπλοκο σύστημα και οι επιστήμονες παραδέχονται πρόθυμα ότι υπάρχουν περιορισμοί όσον αφορά το τι μπορούν να προβλέψουν. Παρακάτω αναφέρονται μερικοί από τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν πολύ τα μοντέλα που κατασκευάζονται τώρα με κομπιούτερ σχετικά με το κλίμα που θα επικρατεί στο μέλλον.
ΤΗΞΗ ΤΟΥ ΧΙΟΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΓΟΥ: Ο πάγος και το χιόνι αντανακλούν το 40 ως 60 τοις εκατό των ηλιακών ακτίνων που έρχονται στη γη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πέφτει η θερμοκρασία του πλανήτη. Αλλά καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας κάνει τον πάγο και το χιόνι να λιώνουν, το έδαφος που είναι πιο σκούρο και τα νερά που βρίσκονται από κάτω θα απορροφούν περισσότερη θερμότητα. Αυτό θα μπορούσε να αυξήσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ίσως κατά 10 ως 20 τοις εκατό.
ΣΥΝΝΕΦΑ: Η άνοδος της θερμοκρασίας της γης θα προκαλούσε αύξηση της υγρασίας σ’ ολόκληρη τη γη—θα υπήρχαν περισσότερα σύννεφα. «Η ανάδραση των σύννεφων αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αιτίες αβεβαιότητας στη θεωρία της κλιματικής μεταβολής», παραδέχεται ένας ειδικός στα κλιματικά μοντέλα, ο Β. Ραμανάθαν του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Ωστόσο, πιστεύεται ότι τα αυξημένα σύννεφα θα έτειναν να μειώσουν τη θερμοκρασία επειδή θα αύξαναν την αντανάκλαση της ηλιακής ενέργειας.
Από την άλλη μεριά, ενώ τα σύννεφα αντανακλούν και απομακρύνουν μέρος της ηλιακής ενέργειας, ενεργούν επίσης σαν καλύμματα που παγιδεύουν την ακτινοβολία η οποία ανεβαίνει από την επιφάνεια. Είναι λοιπόν δύσκολο να προβλέψει κανείς ποιο απ’ αυτά τα αποτελέσματα θα κυριαρχούσε σ’ έναν κόσμο με μεγαλύτερες θερμοκρασίες και περισσότερα σύννεφα.
ΟΙ ΩΚΕΑΝΟΙ: Το νερό απορροφά τέλεια τη θερμότητα, και φαίνεται ότι οι ωκεανοί μπορούν να αποθηκεύσουν αρκετή θερμότητα, προκειμένου να καθυστερήσουν για δεκαετίες το πλήρες ξέσπασμα του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το πόση ακριβώς θα είναι αυτή η καθυστέρηση είναι δύσκολο να το προβλέψουν οι επιστήμονες.
ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ: Τα σύννεφα που παράγουν τα ηφαίστεια αυξάνουν τη θερμοκρασία στη στρατόσφαιρα και τη μειώνουν στην επιφάνεια της γης μ’ έναν περίπλοκο τρόπο. Γενικά, τα ηφαίστεια προφανώς θα έτειναν να μειώσουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα εκραγεί ένα μεγάλο ηφαίστειο.
ΗΛΙΑΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ: Σε αντίθεση με ό,τι νομίζουν πολλοί άνθρωποι, η ενέργεια που εκπέμπει ο ήλιος δεν είναι απόλυτα συνεχής. Η λαμπρότητά του μειώθηκε περίπου κατά 0,1 τοις εκατό, μεταξύ των ετών 1979 και 1984. Αυτό κάνει ακόμη πιο δυσοίωνη την αύξηση των παγκόσμιων θερμοκρασιών στη διάρκεια αυτής της περιόδου.
[Πλαίσιο/Διάγραμμα στη σελίδα 7]
Τα Αέρια του Φαινομένου του Θερμοκηπίου
ΥΔΡΑΤΜΟΙ: Η ποσότητα των υδρατμών που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα εξαρτάται κυρίως από τη θερμοκρασία. Ο θερμός αέρας μπορεί να αποθηκεύσει περισσότερη υγρασία απ’ ό,τι ο ψυχρός αέρας. Οι υδρατμοί απορροφούν τη θερμότητα πολύ αποτελεσματικά, αλλά δεν μπορούν αυτοί καθαυτοί να αυξήσουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αυτό που κάνουν κυρίως οι υδρατμοί είναι να εντείνουν την επίδραση των άλλων αερίων.
ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO2): Αυτό είναι το πιο διαδεδομένο από τα αέρια που παγιδεύουν τη θερμότητα και είναι ζωτικό για όλες τις μορφές ζωής στη γη, επειδή τα φυτά το χρειάζονται για να ζήσουν. Η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που υπάρχει στην ατμόσφαιρα αυξάνεται τώρα κατά μισό τοις εκατό το χρόνο. Αυτό μπορεί να μη φαίνεται πολύ, αλλά σημαίνει ότι, εξαιτίας της καύσης ορυκτών καυσίμων όπως το κάρβουνο και το πετρέλαιο, κάθε χρόνο προστίθεται στην ατμόσφαιρα ένας τόνος διοξείδιο του άνθρακα για κάθε άντρα, γυναίκα και παιδί που ζει στον πλανήτη μας—5.000.000.000 τόνοι άνθρακας το χρόνο! Περίπου ο μισός απ’ αυτόν τον άνθρακα χρησιμοποιείται τελικά από τα φυτά ή απορροφάται από τους ωκεανούς, αλλά ο υπόλοιπος παραμένει στον αέρα.
ΜΕΘΑΝΙΟ (CH4): Αυτό είναι το κύριο συστατικό του φυσικού αερίου. Όπως και το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο περιέχει άνθρακα. Αυξάνεται στην ατμόσφαιρα με ταχύτητα διπλάσια σε σύγκριση με το διοξείδιο του άνθρακα, δηλαδή περίπου κατά 1 τοις εκατό το χρόνο. Υπάρχει ήδη στον αέρα διπλάσιο μεθάνιο απ’ όσο υπήρχε κατά την προβιομηχανική εποχή. Οι επιστήμονες ανησυχούν επειδή λόγω της αυξανόμενης συγκέντρωσης μεθανίου η ατμόσφαιρα μπορεί να δυσκολεύεται ακόμη περισσότερο να αποσυνθέτει άλλα αέρια του φαινομένου του θερμοκηπίου, όπως οι περιβόητοι CFC (χλωροφθοράνθρακες).
ΧΛΩΡΟΦΘΟΡΑΝΘΡΑΚΕΣ (CFC): Αυτές οι μακρόβιες χημικές ουσίες, αφού ανέβουν στη στρατόσφαιρα, συντελούν στην καταστροφή του όζοντος. Αλλά όταν βρίσκονται στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, αποτελούν ισχυρά αέρια του φαινομένου του θερμοκηπίου. Στην πραγματικότητα, κάθε μόριό τους απορροφά την υπέρυθρη ακτινοβολία περίπου δέκα χιλιάδες φορές πιο αποτελεσματικά από το διοξείδιο του άνθρακα!
ΥΠΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ (N2O): Όταν το χρησιμοποιούσε αυτό ο οδοντογιατρός σας, μπορεί να το έλεγε ιλαρό αέριο, αλλά η επίδραση που ασκεί αυτό στην ατμόσφαιρα δεν είναι καθόλου ιλαρή, δηλαδή αστεία. Το υποξείδιο του αζώτου είναι υποπροϊόν της καύσης ορυκτών καυσίμων και είναι εξαιρετικά σταθερό. Αφού φτάσει στην ατμόσφαιρα, παραμένει εκεί κατά μέσο όρο 150 χρόνια. Στη διάρκεια αυτού του χρόνου, όταν βρίσκεται στο κατώτερο μέρος της ατμόσφαιρας που ονομάζεται τροπόσφαιρα, απορροφά θερμότητα, αλλά μπορεί επίσης να ανέβει στη στρατόσφαιρα, όπου συντελεί στην καταστροφή του όζοντος. Η συγκέντρωσή του αυξάνει τώρα κατά 0,25 τοις εκατό το χρόνο.
ΟΖΟΝ (O3): Τελευταίο στη σειρά αλλά όχι και στη σπουδαιότητα είναι το όζον. Στη στρατόσφαιρα, το όζον είναι ωφέλιμο επειδή απορροφά την επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία, που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος αν εισχωρήσει στην επιφάνεια της γης. Αλλά στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, το όζον αποτελεί κίνδυνο. Το όζον είναι υποπροϊόν της καύσης που γίνεται κυρίως από τα αυτοκίνητα και τα αεριωθούμενα αεροσκάφη.
[Διάγραμμα]
(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)
Το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου: Η ατμόσφαιρα της γης, σαν τα τζάμια του θερμοκηπίου, παγιδεύει τη θερμότητα του ήλιου. Το ηλιακό φως θερμαίνει τη γη, αλλά η θερμότητα που δημιουργείται—μεταφερόμενη από την υπέρυθρη ακτινοβολία—δεν μπορεί να διαφύγει εύκολα από την ατμόσφαιρα, επειδή τα αέρια του φαινομένου του θερμοκηπίου εμποδίζουν τη διέλευση αυτής της ακτινοβολίας και ξαναστέλνουν μέρος της στη γη, αυξάνοντας έτσι τη θερμοκρασία της γήινης επιφάνειας
Ακτινοβολία που διαφεύγει
Παγιδευμένη υπέρυθρη ακτινοβολία
Αέρια του φαινομένου του θερμοκηπίου
Γη