Η Πολύπλευρη Αίσθηση της Όσφρησής Μας

ΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΤΙΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ, ΕΚΛΕΠΤΥΝΕΙ ΤΙΣ ΓΕΥΣΕΙΣ

ΠΟΙΟ είναι το αγαπημένο σας άρωμα; Όταν έγινε αυτή η ερώτηση σε μερικά άτομα, οι απαντήσεις που δόθηκαν ήταν συναρπαστικές. Το μπέικον την ώρα που τηγανίζεται. Η αλμύρα του ωκεανού. Τα φρεσκοπλυμένα ρούχα που στεγνώνουν απλωμένα στον αέρα. Το φρεσκοκομμένο χορτάρι. Τα καυτερά μπαχαρικά. Η ανάσα του κουταβιού. Όταν τους ζητήθηκαν περισσότερες εξηγήσεις σχετικά με το γιατί αυτές ήταν οι αγαπημένες τους μυρωδιές, όλοι τους είχαν κάποια συγκεκριμένη, ζωντανή ανάμνηση, την οποία έφερναν στο μυαλό τους αμέσως μόλις μύριζαν την αγαπημένη τους μυρωδιά. Πολύ συχνά οι αναμνήσεις ανάγονταν στην παιδική ηλικία.

Μια νεαρή γυναίκα θυμάται τα πρωινά που ήταν ξαπλωμένη στο κρεβάτι της και το γαργαλιστικό άρωμα του τηγανισμένου μπέικον έμπαινε στο δωμάτιο, καλώντας την να φάει πρωινό με την οικογένειά της.

Η Λουίζ, που είναι 58 χρονών, είπε ότι η ευωδιά του θαλασσινού αέρα τής θυμίζει τα καλοκαίρια που περνούσε στις παραλίες του Μέιν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν ήταν παιδί. «Την ελευθερία που είχαμε», λέει η ίδια, «να τρέχουμε και να παίζουμε στην άμμο, να ψάχνουμε για θαλασσινά και να τα μαγειρεύουμε στη φωτιά!»

Η Μισέλ, 72 χρονών, θυμάται που στα παιδικά της χρόνια βοηθούσε τη μητέρα της να μαζέψει από το σχοινί τα φρεσκοπλυμένα ρούχα και έχωνε το πρόσωπό της στα ρούχα που κουβαλούσε για να τα πάει στο σπίτι, παίρνοντας βαθιές αναπνοές για να χαρεί την ευωδιά της φρεσκάδας και της καθαριότητας.

Το φρεσκοκομμένο χορτάρι αναδίδει τη μυρωδιά που μεταφέρει τον Τζέρεμι 55 χρόνια πίσω, στις ημέρες που ήταν παιδί, σε ένα αγρόκτημα στην Αϊόβα, τότε που ανέβαινε στο φορτηγάκι με το οποίο κουβαλούσαν το φρεσκοκομμένο χορτάρι στην αποθήκη για να γλιτώσει από τη βροχή, που, από τη μυρωδιά της, αυτός και ο πατέρας του καταλάβαιναν ότι πλησίαζε.

«Τα καυτερά μπαχαρικά», ήταν η απάντηση της 76χρονης Τζέσι, η οποία έκλεισε τα μάτια της και μίλησε για τη μαρμελάδα μήλου που έφτιαχνε η οικογένειά της (ένα είδος μαρμελάδας με βαριά μπαχαρικά η οποία παρασκευάζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες) μέσα σε μια μεταλλική κατσαρόλα έξω στο ύπαιθρο. Είχαν περάσει εβδομήντα χρόνια, αλλά η ανάμνηση ήταν ακόμη ολοζώντανη.

Η Κάρολ θυμάται το χαριτωμένο κουταβάκι που κρατούσε στην αγκαλιά της όταν ήταν πέντε χρονών και της έρχεται στο νου η μυρωδιά της ανάσας του κουταβιού. Ναι, αυτή η μυρωδιά την κάνει να αισθάνεται τη θαλπωρή του ήλιου καθώς είναι καθισμένη στην παλιά βεράντα στην πρόσοψη του σπιτιού φορώντας το ριγέ, βαμβακερό της φορεματάκι.

Εσείς, τι έχετε να πείτε; Σας έχει ποτέ ευχαριστήσει κάποια μυρωδιά όπως ευχαρίστησε άλλους—ζωντανεύοντας τις αναμνήσεις σας, ξεσηκώνοντας τα συναισθήματά σας; Σας αναζωογόνησε ποτέ ο βουνίσιος αέρας με τη μυρωδιά του πεύκου και σας δρόσισε ποτέ το τσουχτερό, τονωτικό αεράκι της θάλασσας; Ή ίσως νιώσατε το στόμα σας να υγραίνεται όταν ο αέρας σάς έφερε τη μυρωδιά από κάποιο αρτοποιείο. Ο νευρολόγος Γκόρντον Σέπερντ δήλωσε τα εξής στο περιοδικό Νάσιοναλ Τζεογκράφικ (National Geographic): «Νομίζουμε ότι η ζωή μας κυριαρχείται από την αίσθηση της όρασης, αλλά όσο πλησιάζει η ώρα του φαγητού, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε πόσο πολύ είναι συνδεδεμένη με την όσφρηση η πραγματική απόλαυση της ζωής».

Η όσφρηση κάνει θαύματα στην αίσθηση της γεύσης μας. Μολονότι οι γευστικοί κάλυκες ξεχωρίζουν το αλμυρό, το γλυκό, το πικρό και το ξινό, η αίσθηση της όσφρησής μας ξεχωρίζει άλλα, πιο λεπτά στοιχεία της γεύσης. Αν τα μήλα και τα κρεμμύδια δεν είχαν μυρωδιά, μπορεί να είχαν στην κυριολεξία την ίδια γεύση. Ή, παραδείγματος χάρη, δείτε πόση από τη νοστιμιά της χάνει μια σοκολάτα όταν την τρώτε με κλειστή τη μύτη.

Φανταστείτε ένα ορεκτικό φαγητό—ας πούμε, μια φρεσκοψημένη πίτα. Αναδίδει αυτά τα δελεαστικά αρώματα, επειδή απελευθερώνει μόρια και τα αφήνει να παρασύρονται από τα ρεύματα του αέρα. Έπειτα, η μύτη σας μυρίζει με προθυμία αυτά τα αρώματα. Απορροφά τον αέρα και στέλνει αυτά τα μόρια στον καταπληκτικό μηχανισμό που διαθέτει η αίσθηση της όσφρησής μας.

Για μια πιο λεπτομερή εξέταση της οσφρητικής διαδικασίας, δείτε το πλαίσιο στις σελίδες 24 και 25. Η πολυπλοκότητα αυτής της αίσθησης πραγματικά εμπνέει δέος.

Οι Οσμές και η Επίδρασή τους σε Εσάς

Οι αρωματοποιοί, οι διάσημοι μάγειροι και οι έμποροι κρασιού έχουν αντιληφτεί εδώ και αιώνες τη δύναμη που έχουν τα αρώματα να αιχμαλωτίζουν το νου και να ευχαριστούν τις αισθήσεις. Σήμερα, ορισμένοι ψυχολόγοι και βιοχημικοί, οι οποίοι μελετούν την επίδραση που έχουν οι μυρωδιές, προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη των οσμών με καινούριους τρόπους. Κάνοντας πειράματα με διάφορες ευωδιές, από την ευωδιά του κρίνου μέχρι την ευωδιά του αρωματισμένου με μπαχαρικά μήλου, οι τεχνικοί των αρωμάτων έχουν βάλει κάποιες μυρωδιές σε σχολεία, συγκροτήματα γραφείων, άσυλα, ακόμη και σε έναν υπόγειο σιδηρόδρομο, για να μελετήσουν την επίδραση που ασκούν αυτές στο νου και στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Ισχυρίζονται ότι ορισμένες μυρωδιές μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση, να κάνουν τους ανθρώπους πιο φιλικούς, να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους στους χώρους εργασίας, και να τονώσουν μάλιστα τη διανοητική εγρήγορση.

Σύμφωνα με το περιοδικό Ο Φουτουριστής (The Futurist), οι άνθρωποι κάνουν ουρά έξω από κάποιο μοντέρνο κέντρο υγείας στο Τόκιο της Ιαπωνίας για να εισπνεύσουν επί 30 λεπτά ένα «κοκτέιλ αρωμάτων», το οποίο λέγεται ότι ανακουφίζει από το άγχος της ζωής της πόλης. Ορισμένοι Ιάπωνες επιστήμονες έχουν επίσης μελετήσει την επίδραση που ασκεί στον άνθρωπο ο αέρας του δάσους, και συνιστούν το περπάτημα μέσα στα δάση ως θεραπεία για τα κουρασμένα νεύρα. Έχει διαπιστωθεί ότι το τερπένιο (η μυρωδιά των κωνοφόρων) που αναδίδουν τα δέντρα ξεκουράζει όχι μόνο το σώμα, αλλά ξεκουράζει ιδιαίτερα το νου.

Δεν είναι όλες οι οσμές υγιεινές· απεναντίας. Εκείνο που ενθουσιάζει κάποιον μπορεί να δυσαρεστεί κάποιον άλλον. Είναι από παλιά γνωστό ότι οι δυνατές οσμές, ακόμη και αυτές που προέρχονται από αρώματα, επιδεινώνουν το άσθμα και πυροδοτούν αλλεργικές αντιδράσεις σε μερικά άτομα. Υπάρχουν επίσης και οι οσμές που όλοι συμφωνούν ότι είναι άσχημες—τα βλαβερά καυσαέρια που βγαίνουν από τις καμινάδες των εργοστασίων και τις εξατμίσεις των οχημάτων, η δυσοσμία που προκαλεί η αποσύνθεση στους σκουπιδότοπους και στις δεξαμενές βιολογικού καθαρισμού και οι ατμοί των πτητικών χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται σε πολλούς βιομηχανικούς χώρους.

Βέβαια, η φύση δημιουργεί επικίνδυνες χημικές ουσίες στο περιβάλλον μας, αλλά αυτές διασκορπίζονται συνήθως τόσο εύκολα, ώστε δεν προκαλούν βλάβη. Ωστόσο, όταν υπάρχει υψηλή συγκέντρωση τέτοιων χημικών ουσιών, η υπερβολική έκθεση σε αυτές μπορεί να προκαλέσει εκφυλισμό ακόμη και στα ανθεκτικά νευρικά κύτταρα του οσφρητικού συστήματος. Για παράδειγμα, οι ειδικοί έχουν αποφανθεί ότι τα διαλυτικά, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στις βαφές, καθώς και πολλές άλλες βιομηχανικές χημικές ουσίες, αποτελούν κίνδυνο για το οσφρητικό σύστημα. Υπάρχουν επίσης σωματικές διαταραχές που μπορούν να μειώσουν ή να καταστρέψουν την αίσθηση της όσφρησης.

Εκτιμάτε Εσείς Αυτό το Δώρο;

Σίγουρα αξίζει να προστατέψετε, όσο το δυνατόν, την αίσθηση της όσφρησης από τέτοιες απειλές. Μάθετε λοιπόν τους κινδύνους που κρύβουν οι χημικές ουσίες με τις οποίες είστε υποχρεωμένοι να εργάζεστε, και πάρτε σε λογικό βαθμό όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις για να προστατέψετε το ευαίσθητο οσφρητικό σας σύστημα. (Παράβαλε 2 Κορινθίους 7:1). Από την άλλη πλευρά, είναι καλό να ενδιαφέρεστε εξίσου για τις ευαισθησίες των άλλων. Ένα υψηλό πρότυπο καθαριότητας, το οποίο περιλαμβάνει το σπίτι μας και το σώμα μας, μπορεί να βοηθήσει πολύ σε αυτόν τον τομέα. Μερικοί επίσης προτιμούν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά τη χρήση αρωμάτων—ειδικά όταν προγραμματίζουν να περάσουν κάποιες ώρες σε κοντινή επαφή με πολλά άτομα, όπως στο θέατρο ή στην Αίθουσα Συνελεύσεων.—Παράβαλε Ματθαίος 7:12.

Σε γενικές γραμμές, όμως, το οσφρητικό σύστημα είναι ένα δώρο που δεν απαιτεί μεγάλη συντήρηση. Ζητάει λίγα από εμάς όσον αφορά τη φροντίδα και την προστασία, αλλά φέρνει καθημερινά στη ζωή μας αφθονία μικρών απολαύσεων. Όταν λαβαίνετε ένα δώρο που σας δίνει χαρά, αισθάνεστε την επιθυμία να ευχαριστήσετε το δωρητή; Εκατομμύρια άνθρωποι σήμερα ευχαριστούν θερμά τον Δημιουργό για το θαυμάσιο τρόπο με τον οποίο είναι φτιαγμένο το ανθρώπινο σώμα. (Παράβαλε Ψαλμός 139:14). Μπορούμε κάλλιστα να ελπίζουμε ότι περισσότερες από αυτές τις ευχαριστίες και τον αίνο θα «ανεβούν» σε αυτόν και, όπως οι θυσίες των αρχαίων Ισραηλιτών, θα είναι σαν ‘οσμή ευωδίας’ στον στοργικό, γενναιόδωρο Δημιουργό μας.—Αριθμοί 15:3· Εβραίους 13:15.

[Πλαίσιο/Διάγραμμα στις σελίδες 24, 25]

Πώς Λειτουργεί η Αίσθηση της Όσφρησης

Πρώτον, η Οσμή Ανιχνεύεται

ΟΙ ΟΣΜΕΣ μπαίνουν στις ρινικές διόδους όταν εισπνέετε. Επίσης, όταν καταπίνετε την τροφή που τρώτε, μόρια ωθούνται προς τα πάνω, στο πίσω μέρος του στόματος, και από εκεί στη ρινική κοιλότητα. Πρώτα, όμως, ο αέρας που μεταφέρει τις οσμές πρέπει να εξασφαλίσει άδεια εισόδου από τους «φρουρούς». Στα ρουθούνια εκτείνονται τα νεύρα του τριδύμου (1), τα οποία προκαλούν φτάρνισμα όταν αντιληφτούν ενοχλητικές ή ερεθιστικές χημικές ουσίες. Αυτά τα νεύρα προσφέρουν επίσης ευχαρίστηση αντιδρώντας στη διαπεραστική οσμή που αναδίδουν ορισμένες ευωδιές.

Στη συνέχεια, τα μόρια με τις οσμές σπρώχνονται προς τα πάνω από διάφορες δίνες που σχηματίζονται όταν ρεύματα αέρα στροβιλίζονται γύρω από τρεις οστέινες προεξοχές που έχουν σχήμα ρόλου και λέγονται ρινικές κόγχες (2). Προχωρώντας, ο αέρας υγραίνεται και θερμαίνεται και μεταφέρει τα μόρια στο επιθήλιο (3), το βασικό χώρο υποδοχής. Σε αυτόν τον ιστό, που έχει μέγεθος ίσο με το νύχι του αντίχειρα και βρίσκεται σε ένα στενό αγωγό ψηλά στη μύτη, είναι στοιβαγμένοι περίπου δέκα εκατομμύρια αισθητικοί νευρώνες (4), που ο καθένας τους καταλήγει σε πολυάριθμες τριχοειδείς προεξοχές οι οποίες καλούνται βλεφαρίδες και περιλούζονται από ένα λεπτό στρώμα βλέννας. Το επιθήλιο είναι τόσο ευαίσθητο ώστε μπορεί να ανιχνεύσει το 1/460.000.000 του χιλιοστού του γραμμαρίου μερικών οσμών με μια και μόνο εισπνοή αέρα.

Αλλά το πώς ακριβώς ανιχνεύονται οι οσμές παραμένει ακόμη μυστήριο. Στο κάτω-κάτω, οι άνθρωποι μπορούν να ξεχωρίσουν ως και 10.000 οσμές. Και στο περιβάλλον μας υπάρχουν περισσότερες από 400.000 οσμηρές ουσίες, ενώ οι χημικοί δημιουργούν συνεχώς καινούριες. Πώς λοιπόν καταφέρνει η μύτη μας να ξεχωρίζει τις μυρωδιές μέσα σε αυτό το οσφρητικό πανδαιμόνιο; Υπάρχουν πάνω από 20 διαφορετικές θεωρίες οι οποίες προσπαθούν να εξηγήσουν αυτό το μυστήριο.

Μόνο πρόσφατα οι επιστήμονες έχουν σημειώσει πρόοδο στην επίλυση ενός μέρους αυτού του αινίγματος. Το 1991, βρέθηκαν κάποια στοιχεία σύμφωνα με τα οποία υπάρχουν μικροσκοπικές πρωτεΐνες που ονομάζονται οσφρητικοί υποδοχείς και οι οποίες σχηματίζουν πλέγμα με τις κυτταρικές μεμβράνες των βλεφαρίδων. Φαίνεται ότι αυτοί οι υποδοχείς προσδένονται με διαφορετικό τρόπο στα διαφορετικά είδη των μορίων που περιέχουν τις οσμές, δίνοντας έτσι σε κάθε οσμή το δικό της ξεχωριστό «δακτυλικό αποτύπωμα».

Δεύτερον, η Οσμή Μεταδίδεται

Για να μεταδοθούν αυτές οι πληροφορίες στον εγκέφαλο, κωδικοποιημένα ηλεκτροχημικά μηνύματα ωθούνται διαμέσου των οσφρητικών νευρώνων (4). Ο Δρ Λιούις Τόμας, δοκιμιογράφος επιστημονικών θεμάτων, ονομάζει αυτούς τους νευρώνες το ‘Πέμπτο θαύμα του σύγχρονου κόσμου’. Είναι τα μόνα βασικά νευρικά κύτταρα που δημιουργούν τακτικά αντίγραφο του εαυτού τους σε διάστημα μερικών εβδομάδων. Επίσης, δεν υπάρχει προστατευτικός φραγμός ανάμεσα σε αυτά και στα ερεθίσματα που τα περιβάλλουν, όπως υπάρχει στα αισθητικά νευρικά κύτταρα τα οποία κρύβονται προστατευμένα στο εσωτερικό του ματιού και του αφτιού. Απεναντίας, τα οσφρητικά νεύρα εκτείνονται προς τα έξω από τον ίδιο τον εγκέφαλο και έρχονται σε άμεση επαφή με τον έξω κόσμο. Επομένως, η μύτη είναι σημείο συνάντησης του εγκεφάλου με το περιβάλλον.

Όλοι αυτοί οι νευρώνες οδηγούν στην ίδια κατεύθυνση: στους δυο οσφρητικούς βολβούς (5) που βρίσκονται στο κάτω μέρος του εγκεφάλου. Αυτοί οι βολβοί αποτελούν τον κεντρικό σταθμό αναμετάδοσης πληροφοριών σε άλλα τμήματα του εγκεφάλου. Πρώτα, όμως, επεξεργάζονται την πλημμύρα των οσφρητικών πληροφοριών, κρατάνε μόνο τις αναγκαίες, και κατόπιν τις μεταδίδουν.

Τρίτον, η Οσμή Γίνεται Αντιληπτή

Οι οσφρητικοί βολβοί συνδέονται με πολύπλοκα «καλώδια» μέσα στο δρεπανοειδές σύστημα του εγκεφάλου (6), ένα σχηματισμό από κομψούς δακτυλίους, που παίζει βασικό ρόλο στην αποθήκευση αναμνήσεων και στη δημιουργία συναισθηματικών αντιδράσεων. Εκεί «ο ψυχρός κόσμος της πραγματικότητας μεταμορφώνεται σε κοχλάζοντα λέβητα ανθρώπινων συναισθημάτων», σύμφωνα με το βιβλίο Το Ανθρώπινο Σώμα (The Human Body). Το δρεπανοειδές σύστημα είναι τόσο πολύ συνδεδεμένο με την αίσθηση της όσφρησης, ώστε επί πολύ καιρό αναφερόταν ως ρινεγκέφαλος, που σημαίνει «ο εγκέφαλος της μύτης». Αυτός ο στενός σύνδεσμος μεταξύ της μύτης και του δρεπανοειδούς συστήματος μπορεί να εξηγήσει γιατί αντιδρούμε τόσο πολύ συναισθηματικά και με νοσταλγία στις οσμές. Μμμ! Το μπέικον την ώρα που τηγανίζεται! Τα φρεσκοπλυμένα ρούχα! Το φρεσκοκομμένο χορτάρι! Η ανάσα του κουταβιού!

Ανάλογα με την οσμή που αντιλαμβανόμαστε, το δρεπανοειδές σύστημα μπορεί να ενεργοποιήσει τον υποθάλαμο (7), ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να υποκινήσει τον κύριο αδένα του εγκεφάλου, την υπόφυση (8), να παραγάγει διάφορες ορμόνες—για παράδειγμα, τις ορμόνες εκείνες που ρυθμίζουν την όρεξη ή τη σεξουαλική λειτουργία. Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο που η μυρωδιά ενός φαγητού μπορεί ξαφνικά να μας κάνει να πεινάσουμε ή ένα άρωμα μπορεί να θεωρηθεί σημαντικός παράγοντας στη σεξουαλική έλξη.

Το δρεπανοειδές σύστημα φτάνει επίσης στο νεόφλοιο (9), μια μάλλον «λογική», αναλυτική περιοχή που βρίσκεται μέσα στον εγκέφαλο. Εδώ τα νέα που λαβαίνονται από τη μύτη μπορούν να συγκριθούν με στοιχεία που έχουν ληφτεί από τις άλλες αισθήσεις. Αυτοστιγμεί, μπορείτε να συνδυάσετε στοιχεία όπως μια έντονη μυρωδιά, τον ήχο του τριγμού και την ελαφρώς θολή ατμόσφαιρα, για να βγάλετε συμπέρασμα—φωτιά!

Ο θάλαμος (10) παίζει και αυτός επίσης κάποιο ρόλο, πιθανόν το ρόλο μεσολαβητή ανάμεσα σε αυτά τα πολύ διαφορετικά τμήματα, στο «συναισθηματικό» δρεπανοειδές σύστημα και στο «λογικό» νεοφλοιό. Ο οσφρητικός φλοιός (11) σάς βοηθάει να ξεχωρίζετε οσμές που είναι παρόμοιες. Διάφορα τμήματα του εγκεφάλου μπορούν επίσης να στείλουν μηνύματα στους σταθμούς μετάδοσης, τους οσφρητικούς βολβούς. Γιατί; Για να μπορέσουν οι βολβοί να τροποποιήσουν την αντίληψη των οσμών και, κατά συνέπεια, να τις μειώσουν ή ακόμη και να τις εξαλείψουν.

Ίσως να έχετε προσέξει ότι το φαγητό δεν μυρίζει και τόσο δελεαστικά όταν έχετε ικανοποιήσει την πείνα σας. Ή, σας έτυχε ποτέ να είστε αναγκασμένοι να μυρίζετε κάποια διαπεραστική, επίμονη οσμή που φαινόταν να εξασθενεί σιγά-σιγά; Οι οσφρητικοί βολβοί, οι οποίοι λαβαίνουν τις πληροφορίες τους από τον εγκέφαλο, είναι εκείνοι που επιφέρουν αυτές τις αλλαγές. Πιθανόν να έχουν και τη βοήθεια των κυττάρων υποδοχής που βρίσκονται στις βλεφαρίδες, για τα οποία λέγεται ότι κουράζονται εύκολα. Αυτό είναι χρήσιμο χαρακτηριστικό, ειδικά όταν χρειάζεται να αντιμετωπίσετε δυνατές, δυσάρεστες μυρωδιές.

Καταπληκτικό σύστημα, δεν συμφωνείτε; Και όμως, απλώς ξύσαμε την επιφάνεια! Ολόκληρα βιβλία έχουν αφιερωθεί σε αυτό το πολύπλοκο και προηγμένο  αισθητικό σύστημα.

[Διάγραμμα]

(Βλέπε έντυπο)

[Πλαίσιο στη σελίδα 26]

Δυσλειτουργία της Όσφρησης

Εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από δυσλειτουργία της όσφρησης. Η ευωδιά της άνοιξης ή των γευστικών φαγητών τούς επηρεάζει ελάχιστα ή ακόμη και καθόλου. Μια γυναίκα περιέγραψε ως εξής την ξαφνική, ολοκληρωτική απώλεια της όσφρησής της: «Όλοι ξέρουμε για την τυφλότητα και την κώφωση, και σίγουρα δεν θα αντάλλασσα ποτέ τη δική μου πάθηση με αυτές τις αναπηρίες. Τόσο δεδομένο, όμως, θεωρούμε το πλούσιο άρωμα του καφέ και τη γλυκιά γεύση των πορτοκαλιών, που όταν χάσουμε αυτές τις αισθήσεις είναι σχεδόν σαν να έχουμε ξεχάσει να αναπνέουμε».—Περιοδικό Νιούζγουικ (Newsweek)

Οι διαταραχές της όσφρησης μπορούν ακόμη να αποτελέσουν απειλή για τη ζωή. Μια γυναίκα που λέγεται Εύα εξηγεί: «Επειδή δεν μπορώ να μυρίσω, πρέπει να είμαι πολύ προσεκτική. Τρέμω στη σκέψη ότι έρχεται ο χειμώνας, επειδή πρέπει να κλείσω όλα τα παράθυρα και τις πόρτες στο διαμέρισμά μου. Χωρίς καθαρό αέρα, είναι εύκολο να πάθω ασφυξία από το γκάζι έτσι και σβήσει το φωτάκι της γκαζιέρας».

Τι προκαλεί τη δυσλειτουργία της όσφρησης; Αν και υπάρχουν πάρα πολλές αιτίες, τρεις είναι οι πιο κοινές: τραυματισμός στο κεφάλι, μόλυνση του άνω αναπνευστικού συστήματος και πάθηση των ρινικών κοιλοτήτων. Αν τραυματιστούν οι νευρικές οδοί, αν το επιθήλιο χάσει την ευαισθησία του, ή αν ο αέρας δεν μπορεί να φτάσει στο επιθήλιο λόγω απόφραξης ή λοίμωξης, τότε χάνεται η αίσθηση της όσφρησης. Επειδή έχει αναγνωριστεί το γεγονός ότι αυτές οι διαταραχές αποτελούν σημαντικό πρόβλημα, έχουν ιδρυθεί διάφορα κέντρα κλινικής έρευνας για τη μελέτη της γεύσης και της όσφρησης.

Σε μια συνέντευξη που έδωσε ο Δρ Μάξγουελ Μόζελ, του Κέντρου Υγείας και Επιστημών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Σίρακιουζ, ανέφερε τα εξής: «Έχουμε εδώ ασθενείς που [είναι οι μόνοι οι οποίοι αντιλαμβάνονται κάποια άσχημη μυρωδιά]. Τους μυρίζουν φοβερές μυρωδιές. Μιας γυναίκας της μύριζε συνέχεια ψάρι. Φανταστείτε πως, κάθε λεπτό, κάθε μέρα, μυρίζετε ψάρι ή καμένο λάστιχο». Κάποια γυναίκα, αφού υπέφερε επί 11 χρόνια από μια δυσάρεστη μυρωδιά στη μύτη της και, ως συνέπεια, από κατάθλιψη, ανακουφίστηκε αμέσως όταν αφαιρέθηκε με χειρουργική επέμβαση ένας από τους οσφρητικούς της βολβούς.

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Η ανάσα του κουταβιού

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Το μπέικον την ώρα που τηγανίζεται

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Το φρεσκοκομμένο χορτάρι