Πώς Έχασαν οι Ίνκα τη Χρυσή Αυτοκρατορία Τους

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΠΕΡΟΥ

Ο ήλιος ανέτελλε. Οι χιονοσκέπαστες Άνδεις έπαιρναν ένα αχνορόδινο χρώμα καθώς οι ακτίνες του φωτός πρόβαλλαν στον πρωινό ουρανό. Σε υψόμετρο 4.300 μέτρων, οι Ινδιάνοι που ξυπνούσαν νωρίς απολάμβαναν τη ζεστασιά του ήλιου η οποία διέλυε την παγωνιά της κρύας νύχτας. Σιγά σιγά, οι ηλιαχτίδες έφταναν μέχρι κάτω και κάλυπταν το ναό του ήλιου που βρισκόταν στο κέντρο της πρωτεύουσας της Αυτοκρατορίας των Ίνκα, στο Κούσκο (που σημαίνει «Ομφαλός του Κόσμου»). Χρυσοί τοίχοι αντανακλούσαν τις ηλιαχτίδες. Λάμα, βικούνιες και κόνδορες από ατόφιο χρυσάφι λαμποκοπούσαν μέσα στον κήπο του Ίνκα,a μπροστά από το ναό. Οι περαστικοί έστελναν φιλιά στον αέρα, λατρεύοντας έτσι το θεό τους, τον ήλιο. Πόση ευγνωμοσύνη ένιωθαν για το ότι ήταν ζωντανοί και απολάμβαναν την ευλογία του ήλιου ο οποίος τους συντηρούσε, όπως πίστευαν!

ΜΕΤΑΞΥ του 14ου και του 16ου αιώνα, μια μεγάλη χρυσή αυτοκρατορία δέσποζε στη δυτική ακτή της Νότιας Αμερικής. Υπό την κατεύθυνση ιδιοφυών αρχιτεκτόνων και μηχανικών, ο λαός των Ίνκα είχε οργανωθεί με σκοπό την κοινωνική βελτίωση. Η θρυλική Αυτοκρατορία των Ίνκα επεκτάθηκε σε μια απόσταση σχεδόν 5.000 χιλιομέτρων, από το νότιο μέρος της σημερινής Κολομβίας μέχρι κάτω στην Αργεντινή. Στην πραγματικότητα, «οι Ίνκα νόμιζαν ότι εξουσίαζαν σχεδόν όλο τον κόσμο». (Νάσιοναλ Τζεογκράφικ [National Geographic]) Πίστευαν ότι πέρα από τα σύνορα της αυτοκρατορίας τους, δεν υπήρχε τίποτα αξιόλογο να κατακτήσουν. Εντούτοις, ο υπόλοιπος κόσμος ούτε καν γνώριζε την ύπαρξη αυτής της αυτοκρατορίας.

Ποιοι ήταν οι Ίνκα; Ποια ήταν η προέλευσή τους;

Ποιοι Προηγήθηκαν από τους Ίνκα;

Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι Ίνκα δεν ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της ηπείρου. Άλλοι αναπτυγμένοι πολιτισμοί προηγήθηκαν κατά εκατοντάδες μέχρι και χιλιάδες χρόνια. Αυτοί έχουν ταξινομηθεί από τους αρχαιολόγους ως οι πολιτισμοί Λαμπαγέκε, Τσαβίν, Μοτσίκα, Τσιμού και Τιαχουανάκο.

Εκείνες οι προγενέστερες ομάδες λάτρευαν διάφορα ζώα—ιαγουάρους, πούμα, ακόμα και ψάρια. Ο λατρευτικός σεβασμός για τους θεούς των βουνών ήταν διαδεδομένος ανάμεσά τους. Τα κεραμικά αντικείμενά τους έδειχναν ότι μερικές φυλές επιδίδονταν στη λατρεία του σεξ. Κοντά στη λίμνη Τιτικάκα, ψηλά στα σύνορα του Περού με τη Βολιβία, μια φυλή έχτισε ένα ναό που περιείχε φαλλικά σύμβολα, τα οποία τα λάτρευαν σε τελετές γονιμότητας για να εξασφαλίσουν καλή σοδειά από την Πάτσα Μάμα, δηλαδή τη «Μητέρα Γη».

Μύθος και Πραγματικότητα

Οι Ίνκα εμφανίστηκαν γύρω στο 1200. Σύμφωνα με τον χρονικογράφο Γκαρθιλάσο δε λα Βέγκα, γιο μιας πριγκίπισσας των Ίνκα και ενός Ισπανού ιππότη και γαιοκτήμονα, ο μύθος λέει ότι ο πρώτος Ίνκα, ο Μάνκο Κάπακ, μαζί με την αδελφή και σύζυγό του, στάλθηκε στη γη από τον πατέρα του, το θεό ήλιο, στη λίμνη Τιτικάκα, για να υποτάξει όλους τους ανθρώπους στη λατρεία του ήλιου. Σήμερα, εξακολουθούν να αφηγούνται αυτόν το μύθο στα παιδιά σε μερικά σχολεία.

Ωστόσο, αν παραμερίσουμε το μύθο, οι Ίνκα πιθανώς προήλθαν από τους Τιαχουανάκο, μια από τις φυλές της λίμνης Τιτικάκα. Με τον καιρό, η διευρυνόμενη αυτοκρατορία ανέλαβε πολλές από τις καλά οργανωμένες εργασίες τις οποίες έκαναν οι κατακτημένες φυλές, επεκτείνοντας και τελειοποιώντας τα κανάλια και τις αναβαθμίδες που υπήρχαν ήδη. Οι Ίνκα διέπρεψαν στην κατασκευή κολοσσιαίων κτισμάτων. Υπάρχουν πολλές απόψεις όσον αφορά το πώς κατάφεραν οι αρχιτέκτονές τους να κατασκευάσουν το φρούριο και το ναό του Σακσαουαμάν, που βρίσκεται σε ένα υψίπεδο δεσπόζοντας πάνω από την πόλη του Κούσκο. Τεράστιοι μονόλιθοι βάρους 100 τόνων συνδέθηκαν μεταξύ τους. Δεν χρησιμοποιήθηκε λάσπη για να τους ενώσει. Οι σεισμοί ελάχιστα επηρέασαν τις καλά συναρμοσμένες πέτρες των τειχών της αρχαίας πόλης Κούσκο.

Ο Λαμπρός Ναός του Ήλιου

Στη βασιλική πόλη Κούσκο, οι Ίνκα οργάνωσαν ένα ιερατείο για τη λατρεία του ήλιου σε ένα γυαλιστερό πέτρινο ναό. Οι εσωτερικοί τοίχοι ήταν διακοσμημένοι με ατόφιο χρυσάφι και ασήμι. Μαζί με το ιερατείο, ιδρύθηκαν και ειδικά μοναστήρια, όπως είναι αυτό που έχει αποκατασταθεί στο ναό του ήλιου του Πατσακάμακ, έξω ακριβώς από τη Λίμα. Εξαιρετικά όμορφες παρθένες, μερικές μόλις οχτώ χρονών, εκπαιδεύονταν για να γίνουν “παρθένες του ήλιου”. Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι Ίνκα πρόσφεραν επίσης ανθρωποθυσίες. Θυσίαζαν παιδιά στους άπου, δηλαδή στους θεούς των βουνών. Μερικά σώματα παιδιών έχουν βρεθεί καταψυγμένα στις κορυφές των Άνδεων.

Μολονότι οι Ίνκα και άλλες φυλές πριν από αυτούς δεν γνώριζαν γραφή, ανέπτυξαν ένα σύστημα τήρησης αρχείων με τη χρήση αυτού που ονόμαζαν κίπου. Αυτό «αποτελούνταν από ένα μακρύ σχοινί από το οποίο κρέμονταν μικρότερα χρωματιστά σχοινιά, τα οποία τα έδεναν με κόμπους, και το χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Περουβιανοί» ως μνημονικό βοήθημα για τους διορισμένους συντάκτες χρονικών και αρχείων.—Ένατο Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Γουέμπστερ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary).

Πώς Διατηρούνταν η Αυτοκρατορία Ενωμένη;

Αυστηροί νόμοι και ειδικά σχεδιασμένη στρατηγική εδραίωσαν σταθερά τη μία κεντρική κυβέρνηση. Μια πρωταρχική απαίτηση ήταν ότι όλοι έπρεπε να μάθουν την κέτσουα, τη γλώσσα των Ίνκα. «Η κέτσουα», λέει το βιβλίο Η Κέτσουα Διαθέσιμη σε Όλους (El Quechua al Alcance de Todos), θεωρείται «η πιο περιεκτική, η πιο ποικιλόμορφη καθώς και η πιο ωραία διάλεκτος της Νότιας Αμερικής». Μιλιέται ακόμα από περίπου πέντε εκατομμύρια ανθρώπους στα βουνά του Περού και από αρκετά επιπλέον εκατομμύρια σε πέντε χώρες οι οποίες αποτελούσαν μέρος της αυτοκρατορίας. Μια ομάδα νοτιοανατολικά της λίμνης Τιτικάκα μιλάει ακόμα την αϊμάρα, μια γλώσσα που προήλθε από την κέτσουα της περιόδου πριν από τους Ίνκα.

Η χρήση της κέτσουα είχε ενοποιητικό αποτέλεσμα στις σχεδόν 100 κατακτημένες φυλές και ήταν ένα βοήθημα για τον κουράκα (κύριο) του χωριού, ο οποίος διοικούσε κάθε ομάδα. Σε κάθε οικογένεια είχε δοθεί κάποιο κομμάτι γης για να το καλλιεργεί. Μετά την κατάκτηση, οι Ίνκα επέτρεπαν τη συνέχιση των τοπικών φυλετικών χορών και γιορτών και παρείχαν θεατρικές παραστάσεις και αγώνες για να είναι ικανοποιημένοι όλοι οι υποδουλωμένοι λαοί.

Ο Φόρος Μίτα

Σε ολόκληρη την αυτοκρατορία δεν υπήρχε καμία νομισματική μονάδα, πράγμα που σήμαινε ότι ο χρυσός αυτός καθαυτόν δεν είχε αξία για τους ιδιώτες. Η αξία του ήταν ότι αντανακλούσε τον ήλιο. Ο μόνος φόρος που επιβαλλόταν, ο μίτα (στην κέτσουα σημαίνει «σειρά»), ήταν η απαίτηση να συμμετέχουν όλοι οι υπήκοοι με τη σειρά σε καταναγκαστική εργασία στα πολλά οδικά και οικοδομικά προγράμματα των Ίνκα. Έτσι επιστρατεύονταν χιλιάδες Ινδιάνοι εργάτες υπό το κάλυμμα του νόμου.

Χρησιμοποιώντας τους εργάτες μίτα, οι άριστοι οικοδόμοι των Ίνκα κατασκεύασαν ένα οδικό δίκτυο που είχε μήκος πάνω από 24.000 χιλιόμετρα! Ξεκινώντας από το Κούσκο, οι Ίνκα κατασκεύασαν ένα σύστημα λιθόστρωτων δρόμων για να ενώσουν τα πιο απομακρυσμένα σημεία της αυτοκρατορίας. Αυτούς τους δρόμους τούς χρησιμοποιούσαν εκπαιδευμένοι αγγελιοφόροι-δρομείς, οι τσάσκι. Αυτοί έμεναν σε καλύβες που υπήρχαν κάθε ένα με τρία χιλιόμετρα. Καθώς έφτανε κάποιος τσάσκι με ένα μήνυμα, ο επόμενος τσάσκι άρχιζε να τρέχει δίπλα του, όπως συμβαίνει στη σκυταλοδρομία. Χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα, κάλυπταν αποστάσεις 240 χιλιομέτρων τη μέρα. Σε σύντομο χρόνο, ο ηγεμόνας των Ίνκα είχε ειδήσεις από όλη την αυτοκρατορία του.

Κατά μήκος των δρόμων, ο Ίνκα έφτιαξε μεγάλες αποθήκες. Αυτές ήταν γεμάτες τρόφιμα και ρούχα για να τα χρησιμοποιούν οι στρατιώτες του Ίνκα όταν βρίσκονταν σε κατακτητικές εκστρατείες. Ο Ίνκα απέφευγε τον πόλεμο όταν ήταν δυνατόν. Χρησιμοποιούσε διπλωματία, στέλνοντας εκπροσώπους να καλέσουν τις φυλές να υποταχθούν στη βασιλεία του, με τον όρο ότι θα αποδέχονταν τη λατρεία του ήλιου. Αν συμμορφώνονταν, τους επέτρεπαν να συνεχίσουν να ζουν με τη φυλή τους, υπό την κατεύθυνση ικανών εκπαιδευτών Ίνκα. Αν αρνούνταν, έπεφταν θύματα ανελέητης κατάκτησης. Τα κρανία των εχθρών που σκοτώνονταν γίνονταν κούπες για να πίνουν ένα οινοπνευματώδες ποτό φτιαγμένο από καλαμπόκι, το τσίτσα.

Η αυτοκρατορία διεύρυνε γοργά τα σύνορά της και έφτασε στο μέγιστο όριο της επέκτασής της, από τα βόρεια προς τα νότια, υπό τις διακυβερνήσεις του ένατου Ίνκα, του Πατσακούτι (1438 και έπειτα), του γιου του τού Τόπα Ίνκα Γιουπάνκι και του κατακτητή-πολιτικού Ουάινα Κάπακ. Αλλά αυτό δεν επρόκειτο να διαρκέσει πολύ.

Εισβολείς από το Βορρά

Γύρω στο έτος 1530, ο Ισπανός κατακτητής Φρανθίσκο Πιθάρο και οι στρατιώτες του κατέβηκαν από τον Παναμά, δελεασμένοι από πληροφορίες για την ύπαρξη χρυσού σε αυτή την άγνωστη γη, η οποία τότε σπαρασσόταν από εμφύλιο πόλεμο. Ο Πρίγκιπας Ουασκάρ, νόμιμος κληρονόμος του θρόνου, είχε ηττηθεί και φυλακιστεί από τον ετεροθαλή αδελφό του Αταχουάλπα, ο οποίος κατευθυνόταν προς την πρωτεύουσα.

Έπειτα από μια δύσκολη προέλαση, ο Πιθάρο και οι άντρες του έφτασαν στην πόλη Καχαμάρκα της ενδοχώρας, όπου τους υποδέχτηκε ο σφετεριστής Αταχουάλπα. Ωστόσο, με προδοσία οι Ισπανοί κατόρθωσαν να τον τραβήξουν από το φορητό θρόνο του και να τον πάρουν αιχμάλωτο ενώ, ταυτόχρονα, σφάγιασαν χιλιάδες από τους σαστισμένους και απροετοίμαστους στρατιώτες του.

Εντούτοις, ακόμα και όταν ήταν αιχμάλωτος, ο Αταχουάλπα συνέχισε τον εμφύλιο πόλεμο. Έστειλε αγγελιοφόρους στο Κούσκο για να σκοτώσουν τον ετεροθαλή αδελφό του Ίνκα Ουασκάρ καθώς και εκατοντάδες μέλη της βασιλικής οικογένειας. Άθελά του, διευκόλυνε το κατακτητικό σχέδιο του Πιθάρο.

Βλέποντας την απληστία των Ισπανών για χρυσό και ασήμι, ο Αταχουάλπα υποσχέθηκε να γεμίσει ένα μεγάλο δωμάτιο με χρυσά και ασημένια αγαλματίδια ως λύτρα για την απελευθέρωσή του. Αλλά μάταια. Για άλλη μια φορά παρενέβη η προδοσία! Αφού συγκεντρώθηκαν τα υποσχεμένα λύτρα, ο Αταχουάλπα, ο 13ος Ίνκα, τον οποίο οι μοναχοί θεωρούσαν ειδωλολάτρη, πρώτα βαφτίστηκε Καθολικός και κατόπιν τον στραγγάλισαν.

Η Αρχή του Τέλους

Η σύλληψη και ο φόνος του Αταχουάλπα κατέφεραν ένα θανάσιμο πλήγμα στην Αυτοκρατορία των Ίνκα. Αλλά ο πληθυσμός των Ινδιάνων αντιστάθηκε στους εισβολείς, και ο επιθανάτιος ρόγχος της αυτοκρατορίας διήρκεσε 40 ακόμα χρόνια.

Όταν έφτασαν ενισχύσεις, ο Πιθάρο και όλοι οι στρατιώτες του ανυπομονούσαν να πάνε στο Κούσκο για να αποκτήσουν και άλλο χρυσάφι των Ίνκα. Σε αυτό το κυνήγι του χρυσού, οι Ισπανοί δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν άγρια βασανιστήρια για να αποσπάσουν από τους Ινδιάνους μυστικά για θησαυρούς ή για να εκφοβίσουν και να καθυποτάξουν όποιον είχε διάθεση να αντισταθεί.

Συνοδευόμενος από τον αδελφό τού Ουασκάρ, τον Πρίγκιπα Μάνκο Β΄, ο οποίος θα γινόταν ο επόμενος Ίνκα (Μάνκο Ίνκα Γιουπάνκι), ο Πιθάρο μπήκε στο Κούσκο και άρπαξε όλο τον αμύθητο θησαυρό που υπήρχε εκεί σε χρυσάφι. Τα περισσότερα χρυσά αγάλματα τα έλιωσαν και τα έκαναν ράβδους χρυσού για να τα στείλουν στην Ισπανία. Δεν είναι να απορεί κανείς που Άγγλοι πειρατές αγωνίζονταν με πάθος να κυριεύσουν ισπανικά γαλιόνια τα οποία μετέφεραν τους αμύθητους θησαυρούς του Περού! Βαρυφορτωμένος με θησαυρούς, ο Πιθάρο ξεκίνησε για την ακτή, όπου το 1535 ίδρυσε την πόλη Λίμα ως κέντρο της κυβέρνησής του.

Ο Μάνκο Ίνκα Γιουπάνκι, που τότε είχε πια αντιληφθεί πλήρως την απληστία και την προδοσία των κατακτητών, οργάνωσε μια εξέγερση. Και άλλοι επίσης στασίασαν εναντίον των Ισπανών, αλλά τελικά οι Ινδιάνοι αναγκάστηκαν να αποσυρθούν σε απομακρυσμένες περιοχές για να αντισταθούν όσο καλύτερα μπορούσαν. Ένα από αυτά τα ασφαλή καταφύγια πιθανώς ήταν η ιερή πόλη Μάτσου Πίτσου, η οποία ήταν κρυμμένη μέσα στα βουνά.

Ο Τελευταίος Ίνκα

Στην τελευταία πράξη, ο Τουπάκ Αμάρου, γιος του Μάνκο Ίνκα Γιουπάνκι, έγινε Ίνκα (1572). Τώρα κυβερνούσαν το Περού Ισπανοί διοικητές. Στόχος του διοικητή Τολέδο ήταν να εξαλείψει τους Ίνκα. Με μεγάλο στρατό, μπήκε στην περιοχή Βιλκαμπάμπα. Συνέλαβαν τον Τουπάκ Αμάρου στη ζούγκλα. Πήραν αυτόν και την έγκυο σύζυγό του στο Κούσκο για να τους εκτελέσουν. Ένας Ινδιάνος Κανιάρι σήκωσε την εκτελεστική λεπίδα πάνω από το λαιμό του Τουπάκ Αμάρου. Οι χιλιάδες Ινδιάνοι που είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία αναστέναξαν εκφράζοντας δυνατά τη λύπη τους καθώς ο Ίνκα τους αποκεφαλίστηκε με ένα χτύπημα. Οι αρχηγοί του πέθαναν από τα βασανιστήρια ή απαγχονίστηκαν. Με αυτό το απάνθρωπο θανάσιμο χτύπημα, η δυναστεία των Ίνκα έφτασε στο τέλος της.

Οι διορισμένοι διοικητές, μαζί με πολλούς Καθολικούς μοναχούς και ιερείς, αύξησαν σιγά σιγά την επιρροή, καλή και κακή, που ασκούσαν στους Ινδιάνους, οι οποίοι για πολύ καιρό θεωρούνταν απλώς σκλάβοι. Πολλοί εξαναγκάστηκαν να δουλέψουν σε ορυχεία χρυσού ή ασημιού, ένα από τα οποία βρισκόταν σε κάποιο βουνό στο οποίο υπήρχε πλούσια φλέβα ασημιού, στην Ποτοσί της Βολιβίας. Για να επιζήσουν από τις απάνθρωπες συνθήκες, οι Ινδιάνοι που είχαν πέσει θύματα τέτοιας κακομεταχείρισης στράφηκαν στα φύλλα της κόκας λόγω της ναρκωτικής τους επίδρασης. Χρειάστηκε να φτάσουν οι αρχές του 19ου αιώνα για να αποκτήσουν το Περού και η Βολιβία την ανεξαρτησία τους από την Ισπανία.

Οι Σύγχρονοι Απόγονοι των Ίνκα

Σε τι κατάσταση βρίσκονται οι απόγονοι των Ίνκα στη σύγχρονη εποχή; Η πρωτεύουσα του Περού, η Λίμα, όπως και πολλές άλλες σύγχρονες πόλεις, σφύζει από εκατομμύρια πολίτες. Αλλά στις επαρχίες, μερικές φορές φαίνεται ότι το ρολόι σταμάτησε πριν από εκατό χρόνια. Πολλά απομονωμένα χωριά βρίσκονται ακόμα κάτω από τον έλεγχο των Καθολικών ιερέων. Για τον Ινδιάνο αγρότη, η Καθολική εκκλησία που υπάρχει στην πλατεία του χωριού είναι ο κύριος πόλος έλξης. Τα πολλά αγάλματα των υπέροχα ντυμένων αγίων, τα πολύχρωμα φώτα, η χρυσή αγία τράπεζα, τα αναμμένα καντήλια, η τέλεση των μυστηρίων που απαγγέλλει μονότονα ο ιερέας και ειδικά οι χοροί και οι γιορτές—όλα αυτά ικανοποιούν την ανάγκη που έχει για ψυχαγωγία. Αλλά τέτοιου είδους ψυχαγωγικές δραστηριότητες που ευχαριστούν τα μάτια δεν κατάφεραν ποτέ να ξεριζώσουν τις αρχαίες πεποιθήσεις. Και η χρήση των φύλλων κόκας, τα οποία όπως πιστεύεται έχουν μυστικιστικές δυνάμεις, επηρεάζει ακόμα τη ζωή πολλών.

Με το αδάμαστο πνεύμα τους, αυτοί οι απόγονοι των Ίνκα—που πολλοί τώρα προέρχονται από επιμειξία—κατόρθωσαν να διατηρήσουν τους ζωηρούς χορούς τους και τη χαρακτηριστική μουσική χουαΐνο. Ακόμα και αν αρχικά είναι επιφυλακτικοί με τους ξένους, το έμφυτο φιλόξενο πνεύμα τους επικρατεί τελικά. Για εκείνους που γνωρίζουν προσωπικά αυτούς τους απογόνους της Αυτοκρατορίας των Ίνκα—που βλέπουν τον καθημερινό αγώνα τους για να επιβιώσουν και μπορούν να τους πλησιάσουν, να επικοινωνήσουν μαζί τους και να ενδιαφερθούν για αυτούς—η ιστορία τους πραγματικά ραγίζει την καρδιά!

Η Εκπαίδευση Φέρνει Αλλαγές

Σε μια συνέντευξη που παραχώρησε στο Ξύπνα! ο Βαλεντίν Αρισάκα, απόγονος των Ινδιάνων που μιλούσαν την αϊμάρα, από το χωριό Σόκα της λίμνης Τιτικάκα, αφηγήθηκε: «Προτού γίνω Μάρτυρας του Ιεχωβά, ήμουν Καθολικός μόνο στα χαρτιά. Μαζί με μερικούς φίλους μου κάναμε πολλές ειδωλολατρικές τελετές. Μασούσα επίσης φύλλα κόκας, αλλά τώρα τα έχω σταματήσει όλα αυτά».

Η 89χρονη Πετρονίλα Μαμάνι, η οποία θυμάται πολύ καλά τις πολλές δεισιδαιμονίες που την έκαναν να ζει με το διαρκή φόβο μήπως δυσαρεστήσει τους άπου, είπε: «Έκανα τακτικά προσφορές για να εξευμενίσω τους θεούς των βουνών και για να εξασφαλίσω τα προς το ζην. Με κανέναν τρόπο δεν ήθελα να τους δυσαρεστήσω και να διακινδυνεύσω να έρθουν πάνω μου διάφορα κακά. Τώρα, στα γεράματά μου, έχω μάθει να βλέπω τα πράγματα διαφορετικά. Χάρη στην Αγία Γραφή και στους Μάρτυρες του Ιεχωβά, έχω ελευθερωθεί από αυτόν τον τρόπο σκέψης».

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά διδάσκουν ανάγνωση σε πολλούς Ινδιάνους που μιλάνε τις γλώσσες κέτσουα και αϊμάρα. Αυτοί, με τη σειρά τους, διδάσκουν σε άλλους την Αγία Γραφή. Με αυτόν τον τρόπο χιλιάδες Ίνκα και ισπανόφωνοι Ινδιάνοι εκπαιδεύονται για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Μαθαίνουν επίσης την υπόσχεση του Θεού που βρίσκεται στην Αγία Γραφή για ένα νέο κόσμο δικαιοσύνης και ειρήνης ο οποίος πρόκειται σύντομα να εγκαθιδρυθεί σε όλη τη γη.—2 Πέτρου 3:13· Αποκάλυψη 21:1-4.

[Υποσημειώσεις]

[Χάρτες στη σελίδα 15]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Η Χρυσή Αυτοκρατορία των Ίνκα

ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

Κούσκο

Ποτοσί

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΙΝΚΑ

ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ

ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

ΚΟΛΟΜΒΙΑ

ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ

ΑΝΔΕΙΣ

ΠΕΡΟΥ

Καχαμάρκα

Λίμα

Πατσακάμακ

Βιλκαμπάμπα

Μάτσου Πίτσου

Κούσκο

Λίμνη Τιτικάκα

ΒΟΛΙΒΙΑ

ΧΙΛΗ

ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Επάνω: Ο αρχικός ναός του ήλιου χρησιμοποιήθηκε ως το θεμέλιο για αυτή την Καθολική εκκλησία στο Κούσκο

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Αριστερά: Φαλλικό είδωλο που υπήρχε πριν από την εποχή των Ίνκα σε κάποιο ναό στο Τσουκουίτο

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Δεξιά: Το αίμα από τις θυσίες των Ίνκα έρρεε πάνω σε αυτά τα πέτρινα γλυπτά

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Δεξιά: Αρδευόμενες αναβαθμίδες στο Μάτσου Πίτσου, κοντά στο Κούσκο

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Κάτω: Θέα μέσα από μια αρχαία πόρτα στο Μάτσου Πίτσου

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Κάτω δεξιά: Ογκόλιθοι βάρους 100 τόνων από το φρούριο-ναό στο Σακσαουαμάν