Επαναλειτουργεί το Θέατρο Γκλόουμπ του Λονδίνου

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΤΟ ΓΚΛΟΟΥΜΠ, το θέατρο όπου παίζονταν τα έργα του Γουίλιαμ Σέξπιρ, ανοικοδομήθηκε κοντά στην πρώτη του θέση στο Σάδορκ, στη νότια όχθη του ποταμού Τάμεση, στο Λονδίνο. Βασισμένο στο αρχικό θέατρο του 1599, αυτό το κτίριο που έχει κάπως κυκλικό σχήμα και 20 πλευρές αποτελεί σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο.

Προτού εμφανιστούν τα θέατρα στο Λονδίνο, υπήρχε μια δημοφιλής μορφή διασκέδασης κατά την οποία σκυλιά, που τα παρακινούσαν οι θεατές με τις φωνές τους, βασάνιζαν μια αρκούδα ή έναν ταύρο που ήταν αλυσοδεμένος σε πάσσαλο. Αυτό λάβαινε χώρα σε κυκλικές αρένες με βαθμιδωτές σειρές καθισμάτων, οι οποίες αποτέλεσαν τον πρόδρομο αυτού του είδους θεάτρου. Έδεναν τα ζώα στο κέντρο του χώρου, στο οποίο αργότερα τοποθετήθηκε η σκηνή του θεάτρου.

Στη συνέχεια, τα θεατρικά έργα έγιναν δημοφιλή και καινούρια θέατρα ξεφύτρωναν σε όλο το Λονδίνο. Χιλιάδες άτομα παρακολουθούσαν καθημερινά τις παραστάσεις. Οι δήμαρχοι των μεγάλων πόλεων προσπάθησαν να απαγορεύσουν τα έργα με τη δικαιολογία ότι ήταν αισχρά και ασεβή. Οι εργοδότες ισχυρίζονταν ότι αυτά απομάκρυναν τους εργαζόμενους από τις δουλειές τους, επειδή οι παραστάσεις άρχιζαν στις δύο το μεσημέρι. Αλλά η υποστήριξη ήρθε από τη Βασίλισσα Ελισάβετ Α΄, η οποία ήταν θεατρόφιλη. Το Συμβούλιο της Βασίλισσας προστάτεψε τα θέατρα προκειμένου να διασφαλίσει ότι θα υπήρχαν έμπειροι ηθοποιοί για να την ψυχαγωγούν. Ο θίασος του Σέξπιρ επιλέχθηκε για να δίνει παραστάσεις στη βασιλική αυλή πιο συχνά από οποιονδήποτε άλλον.

Ο Σέξπιρ έγραψε το έργο Ερρίκος Ε΄ όταν άνοιξε το πρώτο θέατρο Γκλόουμπ. Ήταν συνεπώς μια λογική εκλογή για την πρώτη σεζόν αυτού του νέου σεξπιρικού θεάτρου.

Μέσα στο Καινούριο Γκλόουμπ

Προτού μπούμε στο θέατρο για την τρίωρη παράσταση, κοιτάζουμε τα σύννεφα και ελπίζουμε να μη βρέξει, επειδή οι ομπρέλες απαγορεύονται και ο κεντρικός χώρος δεν έχει οροφή. Η σκηνή προεξέχει δημιουργώντας έναν κύκλο πλάτους 30 μέτρων, γύρω από τον οποίο υπάρχουν τρεις βαθμιδωτές σειρές καθισμάτων για περίπου 1.000 άτομα. Αλλά εμείς ανήκουμε στους θεατές της πλατείας, στα 500 άτομα που πληρώνουν για να στέκονται όρθια και να παρακολουθούν το έργο στο κεντρικό τμήμα. Το αρχικό θέατρο είχε χωρητικότητα 3.000 ατόμων ασφυκτικά στριμωγμένων. Αλλά οι σύγχρονοι κανόνες ασφαλείας το απαγορεύουν αυτό.

Η στέγη πάνω από την κυκλική περιοχή των καθισμάτων έχει υποστεί ειδική χημική επεξεργασία για να γίνει πυρίμαχη. Τα πυρίμαχα υλικά καθώς και ένα σύστημα καταιονισμού παρέχουν επιπρόσθετη προστασία. Το αρχικό Γκλόουμπ καταστράφηκε το 1613 όταν η στέγη του πήρε φωτιά από μια σπίθα που πετάχτηκε από κάποιο κανόνι το οποίο βρισκόταν στη σκηνή.

Οι θεατές της πλατείας μπορούν να μετακινούνται και ακόμα να ακουμπούν τα χέρια τους στην άκρη της σκηνής. Πριν από τετρακόσια χρόνια, τα απειθάρχητα πλήθη έτρωγαν και έπιναν σε όλη τη διάρκεια των παραστάσεων, και πολλές φορές ξεσπούσαν καβγάδες ανάμεσά τους. Οι θεατές, οι οποίοι ήταν πολύ επικριτικοί, διέκοπταν όποτε ήθελαν, σφυρίζοντας ή χειροκροτώντας. Ήταν «στριμωγμένοι σαν σαρδέλες», σύμφωνα με την περιγραφή κάποιου συγγραφέα της εποχής, ο οποίος τους αποκαλούσε «αξιοκαταφρόνητους».

Ο βασικός σκελετός του σύγχρονου Γκλόουμπ είναι δρύινος. Γύρω στα έξι χιλιάδες γωνιασμένα δρύινα στηρίγματα συνδέουν τις δοκούς. Τα δρύινα ξύλα βρέθηκαν εύκολα όταν ένας τυφώνας ξερίζωσε χιλιάδες δέντρα τον Οκτώβριο του 1987. Το κομμάτι που δυσκολεύτηκαν περισσότερο να βρουν ήταν το δοκάρι το οποίο σχηματίζει το μπροστινό μέρος του θόλου της σκηνής και έχει μήκος 13 μέτρα. Έπειτα από μεγάλη έρευνα, βρέθηκε ένα κατάλληλο δέντρο, ψηλότερο από 20 μέτρα, περίπου 150 χιλιόμετρα δυτικά του Λονδίνου.

Ο θόλος στηρίζεται σε μαρμάρινες κολόνες, ή τουλάχιστον έτσι μοιάζουν. Όχι, όμως, είναι και αυτές ξύλινες, όπως και οι κολόνες στο πρώτο Γκλόουμπ, οι οποίες σύμφωνα με κάποιο θαυμαστή ήταν «βαμμένες σε τόσο πετυχημένη απομίμηση μαρμάρου ώστε μπορούσαν να ξεγελάσουν ακόμη και τον πιο έμπειρο».

Τώρα οι θέσεις έχουν γεμίσει. Μερικοί από τους θεατές της πλατείας συνωστίζονται γύρω από τη σκηνή ενώ άλλοι ακουμπούν στους ξύλινους τοίχους της αυλής. Ο θόρυβος καταλαγιάζει καθώς η μουσική γεμίζει τον αέρα. Σε έναν εξώστη πάνω από τη σκηνή, έξι μουσικοί ντυμένοι με μεσαιωνικές ενδυμασίες παίζουν όργανα της εποχής του Σέξπιρ: τρομπέτες, κορνέτες και κρουστά.

Η Παράσταση

Καθώς η μουσική φτάνει σε ένα αποκορύφωμα, οι ηθοποιοί εμφανίζονται και χτυπούν με δύναμη τα ραβδιά τους πάνω στη σκηνή στο ρυθμό της μουσικής. Οι θεατές της πλατείας συμμετέχουν και αυτοί χτυπώντας με δύναμη τα πόδια τους. Τα χτυπήματα σταματάνε απότομα. Ένας ηθοποιός προλογίζει με συντομία το έργο. Η αναμονή κορυφώνεται. Ξαφνικά, δύο πρόσωπα με κόκκινες φορεσιές εμφανίζονται στη σκηνή—ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι και ο επίσκοπος του Ίλι. Το θεατρικό έργο αρχίζει, και στη διάρκεια της παράστασης, η διπροσωπία και οι μηχανορραφίες της εκκλησίας με τον Βασιλιά Ερρίκο Ε΄ της Αγγλίας τελικά κορυφώνονται με την ήττα της Γαλλίας στα αιματοβαμμένα πεδία του Αζενκούρ.

Γρήγορα στήνεται ο βασιλικός θρόνος και βλέπουμε τον Βασιλιά Ερρίκο να συζητάει με τρεις αυλικούς του. Καθώς οι αξιωματούχοι της αυλής παίρνουν θέση στη σκηνή, συνεχίζουμε να θαυμάζουμε την αυθεντικότητα των μεσαιωνικών κοστουμιών τους. Εντούτοις, υπάρχει κάτι παράξενο σε σχέση με τους ηθοποιούς το οποίο δεν μπορούμε να καταλάβουμε. Ρίχνουμε μια ματιά στο πρόγραμμα. Ναι, φυσικά, όλοι οι ηθοποιοί είναι άντρες! Οι γυναίκες δεν είχαν θέση στο ελισαβετιανό δράμα. Όπως αναφέρει ο κοινωνικός ιστορικός Τζ. Μ. Τρεβέλιαν, τα αγόρια «εκπαιδεύονταν σχολαστικά από την παιδική τους ηλικία για να παίζουν γυναικείους ρόλους με αξιοπρέπεια, χάρη και επιδεξιότητα». Αυτό έκαναν και σήμερα.

Το χειροκρότημα τελειώνει, και εμείς προχωρούμε προς την έξοδο. Στρέφουμε το κεφάλι μας για να ρίξουμε μια τελευταία ματιά στο Γκλόουμπ, καθώς η χρυσαφιά αχυρένια στέγη και τα δρύινα δοκάρια του παίρνουν απαλές γκριζωπές αποχρώσεις. Ήταν μοναδική εμπειρία το να γυρίσουμε πίσω περίπου 400 χρόνια.

Έπειτα από αυτό, κάνουμε μια βόλτα στην Έκθεση Γκλόουμπ του Σέξπιρ. Όπου και αν γυρίσουμε το κεφάλι μας βλέπουμε το όνομα Σέξπιρ. Καθώς κοιτάζουμε με ενδιαφέρον τα εκθέματα αναρωτιόμαστε: Ποιος ήταν στην πραγματικότητα ο θεατρικός συγγραφέας Γουίλιαμ Σέξπιρ; Το μυστήριο που περιβάλλει τον Γουίλιαμ Σέξπιρ θα είναι το θέμα ενός άρθρου σε κάποιο μελλοντικό τεύχος του Ξύπνα!

[Εικόνα στη σελίδα 25]

Σχέδιο του αρχικού Γκλόουμπ

[Ευχαριστίες]

Από το βιβλίο The Comprehensive History of England, Volume II

[Εικόνες στη σελίδα 26]

Το σημερινό Γκλόουμπ

[Ευχαριστίες]

John Tramper

Richard Kalina