Ζεύξη της Μεγάλης Ζώνης της Δανίας

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΔΑΝΙΑ

ΑΝ ΚΟΙΤΑΞΟΥΜΕ τη Δανία σε κάποιο χάρτη, θα καταλάβουμε εύκολα γιατί οι Δανοί ήταν ανέκαθεν ναυτικοί και γεφυροποιοί. Η Δανία αποτελείται από 483 νησιά και μια χερσόνησο, η οποία είναι προέκταση της ευρωπαϊκής ηπείρου και εισχωρεί στη θάλασσα. Γι’ αυτό, οι μετακινήσεις μέσα στη Δανία απαιτούσαν πάντοτε να διασχίσει κανείς θάλασσα.

Οι Βίκινγκς, οι πρόγονοι των Δανών, γνώριζαν πώς να φτιάχνουν πλοία κατάλληλα για πλεύση στον ωκεανό. Και φαίνεται ότι, από τα πολύ παλιά χρόνια, κάθε μικρή παραλιακή κωμόπολη στη Δανία είχε πορθμείο που τη συνέδεε με μια άλλη κωμόπολη κάποιου γειτονικού νησιού.

Διασχίζοντας τη Μεγάλη Ζώνη

Ωστόσο, το ταξίδι με πλοίο ήταν πάντοτε επικίνδυνη υπόθεση. Αυτό αληθεύει για το πέρασμα της μεγάλης θαλάσσιας έκτασης η οποία χωρίζει τα δύο μεγαλύτερα νησιά της Δανίας, το Σγιέλαν και το Φιν. Αυτό το στενό, ο πορθμός Στόρε Μπελτ, εκτείνεται σαν μια πλατιά υδάτινη ζώνη από το βορρά προς το νότο· γι’ αυτό συχνά αποκαλείται Μεγάλη Ζώνη (Στόρε Μπελτ).

Αν θέλετε να πάτε από τη δυτική Δανία στο Σγιέλαν, στο οποίο βρίσκεται η Κοπεγχάγη, η πρωτεύουσα της χώρας, πρέπει να διασχίσετε τη Μεγάλη Ζώνη. Στα παλιά χρόνια, αυτό ισοδυναμούσε κάποιες φορές με αναμονή ημερών μέχρι να αλλάξουν οι άνεμοι, να κοπάσουν οι καταιγίδες ή να σπάσουν οι πάγοι. Το πέρασμα μπορεί να ήταν χρονοβόρο και επικίνδυνο. Το 16ο αιώνα, εξαιτίας του πάγου, μια βασιλική συνοδεία αποκλείστηκε για μια εβδομάδα στο νησάκι Σπρόγκε, στη μέση της διαδρομής ανάμεσα στις δύο ακτές.

Δεν προξενεί έκπληξη, λοιπόν, το ότι η ιδέα της κατασκευής μιας γέφυρας σε αυτό το σημείο ανέκαθεν άρεσε στους Δανούς. Αλλά θα μπορούσε οποιαδήποτε ανθρωποποίητη κατασκευή να γεφυρώσει μια έκταση νερού τόσο πλατιά όσο η Μεγάλη Ζώνη; Θα έπρεπε να έχει τουλάχιστον 18 χιλιόμετρα μήκος, περιλαμβανομένου του τμήματος που θα κατασκευαζόταν στο Σπρόγκε. Η απόσταση που θα κάλυπτε θα ήταν μεγαλύτερη από όσο μπορεί να δει κανείς με γυμνό μάτι υπό φυσιολογικές καιρικές συνθήκες—και μάλιστα στην ανοιχτή θάλασσα. Συγκριτικά, η Γέφυρα της Χρυσής Πύλης, του Σαν Φρανσίσκο, έχει μήκος μικρότερο από τρία χιλιόμετρα.

Δυσκολίες για τους Σχεδιαστές

Στην πραγματικότητα, το Κοινοβούλιο της Δανίας άρχισε να συζητάει την προοπτική κατασκευής μιας τέτοιας γέφυρας το 19ο αιώνα. Στο πέρασμα των ετών, οι σχεδιαστές ασχολήθηκαν με ερωτήσεις όπως οι εξής: Θέλουμε γέφυρα ή σήραγγα; Θα πρέπει η σύνδεση να είναι για τρένα, αυτοκίνητα ή και για τα δύο; Τι το κακό υπάρχει στο να χρησιμοποιούμε μόνο φέριμποτ;

Έγιναν χιλιάδες αναλύσεις και ειπώθηκαν εκατομμύρια λέξεις. Στη Δανία, η έκφραση «συζήτηση τύπου Μεγάλης Ζώνης» έγινε συνώνυμη μιας ατέρμονης συζήτησης. Αλλά τελικά, το 1987, επιτεύχθηκε συμφωνία. Η σύνδεση θα ένωνε τα δύο μεγάλα νησιά στα πιο κοντινά σημεία και θα ήταν για τρένα και για αυτοκίνητα. Το έργο θα αποτελούνταν από δύο γέφυρες και μία σήραγγα—ένας συνδυασμός μήκους 18 χιλιομέτρων—οι οποίες θα ονομάζονταν από κοινού Ζεύξη της Μεγάλης Ζώνης.

Η Δυτική Γέφυρα

Με αφετηρία το νησί Φιν—τη γενέτειρα του Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν—το πρώτο μέρος του έργου περιλάμβανε την κατασκευή ενός συνδυασμού σιδηροδρομικής και οδικής γέφυρας από οπλισμένο σκυρόδεμα. Αυτή ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 1994, και αποτελεί το δυτικό μισό της ζεύξης. Τώρα είναι η μακρύτερη σιδηροδρομική-οδική γέφυρα της Ευρώπης. Υψώνεται 18 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας και εκτείνεται πάνω από 6 χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, από το Φιν μέχρι το Σπρόγκε.

Αυτή η Δυτική Γέφυρα, η οποία στηρίζεται σε τσιμεντένιες κολόνες που βρίσκονται στη θάλασσα, αποτελείται από δεκάδες ξεχωριστά τμήματα καταστρώματος, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μήκος 110 μέτρα. Αυτά τα τσιμεντένια τμήματα κατασκευάστηκαν εξ ολοκλήρου στην ξηρά. Αλλά πώς μετέφεραν το κάθε κομμάτι στη θάλασσα για να το ενώσουν με το προηγούμενο τμήμα; Γι’ αυτόν το σκοπό χρησιμοποιήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους πλωτούς γερανούς που υπάρχουν στον κόσμο. Αυτό το ογκώδες ανυψωτικό μηχάνημα έχει μήκος πάνω από 90 μέτρα και μπορεί να ανυψώσει φορτίο βάρους 7.100 τόνων και να το μεταφέρει στη θάλασσα. Κάτι τέτοιο ξεπερνάει το βάρος ενός μεγάλου οχηματαγωγού πλοίου με 1.000 οχήματα!

Αλλά η κατασκευή ενός διπλού σιδηρόδρομου και ενός αυτοκινητόδρομου με τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας ως τη νησίδα Σπρόγκε, στην οποία υπάρχει ένας φάρος, δεν ήταν αρκετή. Από εκεί, έπρεπε να γίνει σύνδεση με τα επόμενα δύο τμήματα του έργου. Στο τέλος της Δυτικής Γέφυρας, ο αυτοκινητόδρομος χωρίζεται από το σιδηρόδρομο και συνεχίζει την πορεία του προς τα ανατολικά πάνω σε μια άλλη γέφυρα. Ο σιδηρόδρομος, ωστόσο, βυθίζεται σε μια διπλή σήραγγα και ολοκληρώνει το ταξίδι του κάτω από τη θάλασσα.

Η Διπλή Σήραγγα

Η σήραγγα, η δεύτερη φάση του έργου, είναι από μόνη της ένα μεγάλο επίτευγμα. Κατασκευάστηκαν δύο πανομοιότυποι αγωγοί για τα τρένα, διαμέτρου 8 μέτρων ο καθένας. Οι αγωγοί που έχουν μήκος 7,4 χιλιόμετρα διανοίχτηκαν μέσα σε αργιλώδες και βραχώδες έδαφος στο οποίο υπήρχαν και θαλάσσιες αποθέσεις. Επίσης οι κατασκευαστές της σήραγγας δεν μπορούσαν να καθορίσουν με κάθε λεπτομέρεια τη φύση του συγκεκριμένου υπεδάφους προτού αρχίσουν τη γεώτρηση.

Η σήραγγα βρίσκεται σε βάθος 10 ως 40 μέτρων κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας, ανάλογα με το υποθαλάσσιο έδαφος—ενώ το βαθύτερο τμήμα της βρίσκεται 75 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού. Τα σκαπτικά μηχανήματα για τη διάνοιξη της σήραγγας είχαν μήκος περίπου 200 μέτρα το καθένα, περιλαμβανομένων και των βοηθητικών βαγονιών. Οι τελειωμένοι αγωγοί είναι επενδυμένοι εσωτερικά με 60.000 καμπύλα τσιμεντένια τμήματα, καθένα από τα οποία ζυγίζει σχεδόν οχτώ τόνους.

Οι κατασκευαστές ξεκίνησαν τη διάνοιξη ταυτόχρονα και από τα δύο άκρα και κατάφεραν κάτι καταπληκτικό, να συναντηθούν στη μέση με απόκλιση μικρότερη από τέσσερα εκατοστά. Στις 15 Οκτωβρίου 1994 έφτασε η ιδιαίτερη στιγμή που περίμεναν επί πολύ καιρό· ο Πρίγκιπας Ιωακείμ της Δανίας συνέδεσε επίσημα τα δύο μισά τμήματα της σήραγγας περνώντας από το ένα σκαπτικό μηχάνημα στο άλλο, το οποίο έσκαβε προς το μέρος του. Από το Σπρόγκε, στη μέση της Μεγάλης Ζώνης, οι δύο τελειωμένοι αγωγοί της σήραγγας καλύπτουν τώρα όλη την απόσταση προς τα ανατολικά μέχρι τις ακτές του Σγιέλαν. Από τα μέσα του 1997, τα τρένα διασχίζουν πολύ γρήγορα και με τακτικά δρομολόγια τη Μεγάλη Ζώνη.

Τι Προβλήματα Ανέκυψαν

Ενώ η διάνοιξη της διπλής σήραγγας κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας προχωρούσε καλά, ξαφνικά ο εφιάλτης όλων όσων εργάζονται στη διάνοιξη σηράγγων έγινε πραγματικότητα—υπήρξε διείσδυση νερού στους αγωγούς. Την τελευταία στιγμή, το προσωπικό κατάφερε να διαφύγει με ασφάλεια. Ωστόσο, τα ανοίγματα για τους δύο αγωγούς πλημμύρισαν με θαλασσινό νερό και χάθηκαν πολλά μηχανήματα. Τι είχε συμβεί; Τα σκαπτικά μηχανήματα έπεσαν αναπάντεχα πάνω σε ένα θύλακα νερού στον πυθμένα της θάλασσας. Όπως ήταν φυσικό, αυτή η ανατριχιαστική εμπειρία καθυστέρησε ολόκληρο το έργο, και έπρεπε να επινοήσουν νέες μεθόδους για να ξεπεράσουν το πρόβλημα.

Κατόπιν, κάποια έκρηξη προκάλεσε πυρκαγιά και ένας από τους αγωγούς γέμισε γρήγορα καπνούς. Όπως το έθεσε κάποιος επιστάτης, «ο καπνός ήταν τόσο πυκνός που ακόμα και ο Πινόκιο δεν θα μπορούσε να δει τη μύτη του». Ο χώρος καθαρίστηκε, η φωτιά σβήστηκε και το έργο σταμάτησε μέχρι που βρέθηκε η αιτία—τα λάδια κάποιων υδραυλικών συστημάτων είχαν πιάσει φωτιά. Αυτές και άλλες δυσκολίες καθυστέρησαν πολλές φορές ολόκληρο το έργο.

Η Κρεμαστή Γέφυρα

Το τρίτο και κορυφαίο κομμάτι της Ζεύξης της Μεγάλης Ζώνης είναι η όμορφη κρεμαστή γέφυρα που έχει μήκος 6,8 χιλιόμετρα και εξυπηρετεί την οδική συγκοινωνία. Η γέφυρα έχει άνοιγμα μεγαλύτερο του 1,5 χιλιομέτρου, πράγμα που την τοποθετεί ανάμεσα στις πιο μεγάλες κρεμαστές γέφυρες του κόσμου. Το οδόστρωμα σε αυτό το ανατολικό τμήμα της Ζεύξης της Μεγάλης Ζώνης κρέμεται 67 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Το ύψος αυτό είναι απαραίτητο επειδή η Μεγάλη Ζώνη, μια από τις πλέον πολυσύχναστες διεθνείς υδάτινες οδούς, πρέπει να παραμένει ανοιχτή για τα υπερωκεάνια.

Οι δύο γιγαντιαίοι πύργοι της γέφυρας, ή αλλιώς πυλώνες, ύψους περίπου 254 μέτρων ο καθένας, είναι τώρα τα ψηλότερα οικοδομήματα στη Δανία. Σε σύγκριση, το Άγαλμα της Ελευθερίας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης έχει ύψος 50 μέτρα χωρίς να υπολογίσουμε τη βάση του. Όπως είναι φυσικό, αυτοί οι τεράστιοι πύργοι στη θάλασσα χρειάζεται να έχουν σταθερό θεμέλιο. Για να υπάρξει αυτό, ο θαλάσσιος πυθμένας ισοπεδώθηκε προσεκτικά και καλύφτηκε με ένα στρώμα από πέτρες το οποίο αποτέλεσε τη βάση για τα καταδυόμενα κιβώτια, τεράστια τσιμεντένια κουτιά πάνω στα οποία στέκονται οι πύργοι. Κάθε καταδυόμενο κιβώτιο έχει μήκος 78 μέτρα, πλάτος 35 μέτρα, ύψος 19 μέτρα και βάρος 35.000 τόνους.

Για την ανέγερση των πυλώνων, χρησιμοποιήθηκε μια ειδική κινητή σκαλωσιά. Έριχναν το τσιμέντο κατά τμήματα—4 μέτρα κατακόρυφα τη φορά. Όταν τέλειωνε ένα τμήμα, μετακινούσαν τη σκαλωσιά ψηλότερα και πρόσθεταν από πάνω άλλα 4 μέτρα. Χρειάστηκαν 58 τέτοιες ανυψώσεις για να ολοκληρωθεί κάθε πύργος.

Ένα εκπληκτικό χαρακτηριστικό στην κατασκευή μιας κρεμαστής γέφυρας είναι το στρίψιμο των ισχυρών καλωδίων που χρησιμοποιούνται για στήριξη. Αυτά τα καλώδια είναι μια προσεκτικά συναρμολογημένη δέσμη 169 μικρότερων καλωδίων, καθένα από τα οποία, με τη σειρά του, είναι φτιαγμένο από 127 χαλύβδινα σύρματα με διάμετρο μισό εκατοστό το καθένα. Πώς ανυψώθηκαν αυτές οι βαριές δέσμες; Δεν ανυψώθηκαν! Αντίθετα, τις συναρμολόγησαν επί τόπου. Κάθε ξεχωριστό σύρμα συνδεόταν με ειδικό βαγονέτο που το ανέβαζε στην κορυφή του πύργου, το κατέβαζε από την άλλη πλευρά, κατόπιν το ανέβαζε στον άλλον πύργο και τελικά το κατέβαζε στη βάση. Με κάθε ανεβοκατέβασμα του βαγονέτου το καλώδιο γινόταν λίγο πιο χοντρό. Έπειτα από ένα χρόνο και περίπου 20.000 τέτοια ανεβοκατεβάσματα με το βαγονέτο, το καλώδιο τελικά ολοκληρώθηκε.

Τα Εγκαίνια

Τελικά, τον Ιούνιο του 1998, όλα τα τμήματα της ζεύξης ήταν έτοιμα για τα επίσημα εγκαίνια. Η Ζεύξη της Μεγάλης Ζώνης ήταν τολμηρό και δαπανηρό εγχείρημα για ένα μικρό έθνος, και οι Δανοί παρακολούθησαν την κατασκευή με ενθουσιασμό. Γι’ αυτόν το λόγο, τα εγκαίνια είχαν τη μορφή γιορτής στην οποία μπορούσαν να συμμετάσχουν όλοι όσοι το επιθυμούσαν.

Προτού δοθούν οι γέφυρες στην οδική κυκλοφορία, προσφέρθηκε στους πεζούς και στους ποδηλάτες η ανεπανάληπτη ευκαιρία να τις διασχίσουν. Μια ηλιόλουστη μέρα του Ιουνίου, πάνω από 250.000 άνθρωποι—πεζοί, με σκέιτμπορντ, με πατίνια ή με ποδήλατα—κατέκλυσαν το πολύχρωμο “χωριό των εγκαινίων”, το οποίο περιλάμβανε πάγκους όπου πουλιούνταν χοτ ντογκ, εξέδρες για ορχήστρες και καταστήματα τουριστικών ειδών, και κατευθύνθηκαν στις γέφυρες για να απολαύσουν την υπέροχη θέα της θάλασσας και της ακτής.

Στη διάρκεια των εορταστικών εκδηλώσεων, η βασίλισσα της Δανίας τόνισε σε μια ομιλία της ότι ο όρος «γεφυροποιός» είναι ένας από τους πιο όμορφους χαρακτηρισμούς που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για κάποιο άτομο. Αεροπλάνα σε σχηματισμό έσκιζαν τον ουρανό πάνω από τη γέφυρα. Παίχτηκε η πρόσφατη μουσική σύνθεση «Καντάτα για μια Γέφυρα». Αυτή περιλάμβανε έναν αποχαιρετισμό από κάποιο παλιό φέριμποτ. Ως μέρος της μουσικής, όταν ο διευθυντής της ορχήστρας έστρεψε την μπαγκέτα του σε μια τηλεοπτική κάμερα, ένα φέριμποτ που περίμενε ένα χιλιόμετρο στα ανοιχτά έλαβε το σήμα και πάτησε την ηχηρή κόρνα του ώστε να την ακούσουν όλοι.

Το βράδυ μετά τα εγκαίνια, τα φέριμποτ, που τώρα πια είναι περιττά, συγκεντρώθηκαν κάτω από την κρεμαστή γέφυρα και πάτησαν τις κόρνες τους θρηνώντας επειδή ανήκαν πλέον σε ένα είδος που όδευε προς εξαφάνιση.

Η Σημασία της Ζεύξης

Τώρα που οι προσπάθειες χιλιάδων σχεδιαστών και εργατών έχουν ολοκληρωθεί, ποιο είναι το αποτέλεσμα; Ασφαλώς, η Δανία έχει κερδίσει άλλο ένα αξιοθέατο για τους επισκέπτες, εφόσον οι γέφυρες δημιουργούν ένα όμορφο θέαμα, τόσο από την ξηρά όσο και από τη θάλασσα. Είναι φοβερή εμπειρία το να διασχίζετε με αυτοκίνητο μια γέφυρα τόσο μεγάλη, που συχνά χάνετε από τα μάτια σας τη μία ή και τις δύο άκρες της! Και, ασφαλώς, ο χρόνος που απαιτείται για να περάσει κάποιος τον πορθμό έχει όντως μειωθεί. Ενώ τα φέριμποτ χρειάζονταν πάνω από μία ώρα, το τρένο τώρα περνάει σαν αστραπή από τη μια μεριά στην άλλη μέσα σε εφτά μόνο λεπτά!

Η ζεύξη ήδη αλλάζει αρκετές συνήθειες του πληθυσμού. Πολύ περισσότεροι Δανοί επισκέπτονται τους φίλους τους, εργάζονται ή ψυχαγωγούνται στην άλλη πλευρά της θάλασσας. Επίσης επηρεάζεται η αστικοποίηση και η επιχειρηματική ανάπτυξη επειδή τώρα είναι δυνατόν να εργάζεται κάποιος στη μια άκρη του πορθμού και να μένει στην άλλη. Και η μεταφορά εμπορευμάτων σε όλη τη χώρα γίνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι προηγουμένως.

Αλλά κάτι επίσης έχει χαθεί. Τα φέριμποτ που διέσχιζαν αυτά τα νερά αντιπροσώπευαν μια παράδοση αιώνων, και πολλοί ταξιδιώτες απολάμβαναν την ανάπαυλα που τους πρόσφερε η διαδρομή με το φέριμποτ. «Θα μου λείψουν τα φέριμποτ», είπε με θλίψη ένας επιχειρηματίας. «Το νερό και τα μεγάλα πλοία είναι γοητευτικά. Μου αρέσει να κάθομαι στο κατάστρωμα και να με φυσάει ο αέρας». Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η καινούρια ζεύξη θα φέρει πιο κοντά μεταξύ τους τα διαφορετικά τμήματα του νησιωτικού βασιλείου της Δανίας και θα κάνει το ταξίδι προς και από τη βόρεια Ευρώπη πολύ πιο εύκολο.

[Χάρτες στη σελίδα 25]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΔΑΝΙΑ

ΦΙΝ

ΣΓΙΕΛΑΝ

ΦΙΝ

ΔΥΤΙΚΗ ΓΕΦΥΡΑ

ΣΠΡΟΓΚΕ

ΣΗΡΑΓΓΑ

ΚΡΕΜΑΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ

ΣΓΙΕΛΑΝ

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΣ

[Εικόνα στη σελίδα 26]

Η βραδιά των εγκαινίων για την αποπερατωμένη κρεμαστή γέφυρα

[Ευχαριστίες]

Nordfoto, Liselotte Sabroe