Γλώσσες​—Γέφυρες και Τείχη για την Επικοινωνία

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ

«Καμιά ιστορία δεν μπορεί να μας δώσει τόσο λεπτομερή εικόνα για τη μετεξέλιξη ενός λαού, την κοινωνική του οργάνωση, τις πεποιθήσεις και τα αισθήματά του, όσο η ανάλυση της γλώσσας του».​—ΜΑΡΤΙΝ ΑΛΟΝΣΟ.

ΣΤΟ διάβα της ιστορίας, η γλώσσα​—οι ρίζες της, η ποικιλομορφία της και η δυναμική της—​έχει ενθουσιάσει τους μελετητές. Μάλιστα αυτός ο ενθουσιασμός έχει διατηρηθεί​—όπως αληθεύει και για τα περισσότερα ιστορικά αρχεία—​χάρη στην ίδια τη γλώσσα. Αναμφίβολα, η γλώσσα είναι για τους ανθρώπους το απόλυτο μέσο επικοινωνίας.

Στη σημερινή εποχή, μερικοί γλωσσολόγοι υπολογίζουν ότι σε όλο τον κόσμο μιλιούνται περίπου 6.000 ή και περισσότερες γλώσσες, χωρίς να περιλαμβάνονται οι τοπικές διάλεκτοι. Η πιο ευρέως ομιλούμενη γλώσσα, και μάλιστα με διαφορά, είναι η μανδαρινική κινεζική, η οποία μιλιέται από 800 εκατομμύρια και πλέον άτομα. Οι επόμενες τέσσερις γλώσσες που μιλιούνται περισσότερο, όχι κατ’ ανάγκην με αυτή τη σειρά, είναι η αγγλική, η ισπανική, η χίντι και η βεγγαλική.

Τι συμβαίνει όταν διαφορετικοί πολιτισμοί και, ασφαλώς, οι γλώσσες τους έρχονται ξαφνικά σε επαφή; Από την άλλη πλευρά, πώς επηρεάζει η απομόνωση των ομάδων τη γλώσσα τους; Ας δούμε πώς κατασκευάζονται γέφυρες​—αλλά και τείχη—​για την επικοινωνία.

Πίτζιν, Κρεολές και Γλώσσες Συναλλαγών

Ο αποικισμός, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των χωρών, ακόμα και ο εγκλεισμός σε στρατόπεδα συγκέντρωσης έχουν κάνει συχνά τους ανθρώπους να αισθανθούν την ανάγκη να γεφυρώσουν το χάσμα της επικοινωνίας που δημιουργούσε η έλλειψη κοινής γλώσσας. Έτσι άρχισαν να χρησιμοποιούν μια απλοποιημένη μορφή γλώσσας. Αφαίρεσαν τους περίπλοκους γραμματικούς τύπους και χρησιμοποίησαν λιγότερες λέξεις περιορίζοντάς τες σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκαν οι γλώσσες πίτζιν (παρεφθαρμένες γλώσσες). Η πίτζιν, ανεξάρτητα από το πόσο απλοποιημένη είναι, έχει το δικό της γλωσσικό σύστημα. Ωστόσο, μπορεί να εκλείψει αν πάψει να υφίσταται ο λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε.

Όταν η πίτζιν γίνει η κύρια γλώσσα ενός πληθυσμού, προστίθενται νέες λέξεις και αναδιοργανώνεται η γραμματική. Η γλώσσα τότε γίνεται κρεολή (μιγάς γλώσσα). Οι κρεολές, σε αντίθεση με τις πίτζιν, εκφράζουν τον πολιτισμό ενός λαού. Σε όλο τον κόσμο σήμερα μιλιούνται δεκάδες πίτζιν και κρεολές​—βασισμένες στην αγγλική, στη γαλλική, στην πορτογαλική, στη σουαχίλι και σε άλλες γλώσσες. Μερικές μάλιστα έχουν επικρατήσει σε κάποιες χώρες, όπως η γλώσσα τοκ πίσιν στην Παπούα-Νέα Γουινέα και η βισλάμα στο Βανουάτου.

Άλλες γέφυρες που προωθούν την επικοινωνία είναι οι γλώσσες συναλλαγών. Έτσι περιγράφεται συνήθως μια κοινή γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν ομάδες ανθρώπων με διαφορετική μητρική γλώσσα. Λόγου χάρη, στην Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, άτομα που μιλούν διαφορετικές τοπικές γλώσσες μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους στη γλώσσα σάνγκο. Μεταξύ των διπλωματών, η αγγλική και η γαλλική χρησιμοποιούνται ως γλώσσες συναλλαγών. Οι πίτζιν είναι γλώσσες συναλλαγών, και οι κρεολές μπορεί επίσης να ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.

Σε διάφορες περιοχές της ίδιας χώρας μπορεί να αναπτυχθούν τοπικές παραλλαγές της εθνικής γλώσσας, οι οποίες αποκαλούνται διάλεκτοι. Όσο πιο απομονωμένη είναι μια τέτοια περιοχή, τόσο πιο έντονες μπορεί να είναι οι διαφορές. Με τον καιρό, ορισμένες διάλεκτοι μεταβάλλονται τόσο πολύ σε σχέση με την αρχική γλώσσα της περιοχής ώστε φτάνουν στο σημείο να αποτελούν διαφορετική γλώσσα. Σε μερικές περιπτώσεις δεν είναι εύκολο για τους γλωσσολόγους να διακρίνουν μια γλώσσα από μια διάλεκτο. Επίσης, εφόσον οι γλώσσες αλλάζουν διαρκώς, μερικές φορές οι διάλεκτοι πέφτουν σε αχρηστία και χάνονται, και μαζί τους χάνεται ένα κομμάτι της ιστορίας.

Η γλώσσα είναι θεϊκό δώρο. (Έξοδος 4:11) Η συναρπαστική διαδικασία μεταβολής της γλώσσας δείχνει πόσο ευπροσάρμοστο είναι αυτό το δώρο. Από τη γλώσσα μπορούμε να μάθουμε επίσης ότι καμιά ομάδα ανθρώπων δεν είναι ανώτερη από κάποια άλλη, επειδή δεν υπάρχει γλώσσα που να είναι κατώτερη. Όπως άλλα θεϊκά δώρα, έτσι και η γλώσσα είναι εξίσου διαθέσιμη σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τον πολιτισμό τους ή το μέρος όπου ζουν. Από την αρχή, οι γλώσσες όλων των ανθρώπων ήταν αρκετά πλήρεις ώστε να εξυπηρετούν το σκοπό τους. Η καθεμιά είναι άξια σεβασμού, ανεξάρτητα από το πόσοι άνθρωποι τη χρησιμοποιούν.

Ιστορικοί και Κοινωνικοί Παράγοντες

Η κοινωνική φύση του ανθρώπου αντανακλάται στη γλώσσα. Έτσι, όταν ορισμένοι πολιτισμοί έρχονται σε επαφή​—πράγμα που συμβαίνει συχνά—​οι γλώσσες τους διατηρούν αποδείξεις αυτής της επαφής επί αιώνες.

Παραδείγματος χάρη, οι πολλές λέξεις αραβικής προέλευσης που υπάρχουν στην ισπανική γλώσσα, η οποία θεωρείται λατινογενής, αποτελούν κατάλοιπο από τη Μουσουλμανική κατάκτηση των ισπανικών εδαφών που έλαβε χώρα τον όγδοο αιώνα. Επίσης, μπορεί κανείς να ανιχνεύσει στην ισπανική γλώσσα την επιρροή της ελληνικής, της γαλλικής, της αγγλικής, καθώς και άλλων γλωσσών. Επιπλέον, στην ισπανική που μιλιέται στην Αμερική, υπάρχουν ίχνη επιρροής από τους αρχαίους κατοίκους της ηπείρου. Λόγου χάρη, η ισπανική που μιλιέται εκεί περιλαμβάνει πολλές λέξεις από τη γλώσσα νάχουατλ των Αζτέκων της Κεντρικής Αμερικής.

Όπως η μητρική γλώσσα συνδέει τα άτομα που τη μιλούν με ένα ορισμένο έθνος, ή ακόμα και με κάποια περιοχή, έτσι και ο τρόπος χρήσης μιας γλώσσας μπορεί να συνδέσει ορισμένα άτομα με μια ομάδα, όπως με ένα επάγγελμα, με μια συντεχνία, με πολιτιστικές και αθλητικές κοινότητες, ή ακόμα και με μια εγκληματική οργάνωση. Ο κατάλογος είναι πραγματικά τεράστιος. Αυτές τις παραλλαγές οι γλωσσολόγοι τις αποκαλούν ιδιωματικές γλώσσες ή αργκό, ή μερικές φορές ακόμα και διαλέκτους.

Ωστόσο, όταν υπάρχει εχθρότητα μεταξύ εθνών και εθνοτικών ή πολιτιστικών ομάδων, η γλώσσα παύει να αποτελεί γέφυρα. Μπορεί να γίνει ένα τείχος που επιτείνει το διχασμό των λαών.

Το Μέλλον των Γλωσσών

Η επικοινωνία είναι περίπλοκο ζήτημα. Αφενός, η σύγχρονη τάση ευνοεί την κατάργηση των γλωσσικών φραγμών, κυρίως χάρη στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Enyclopædia Britannica), 1 στα 7 άτομα μιλάει τώρα την αγγλική ως κύρια ή δευτερεύουσα γλώσσα. Έτσι, η αγγλική είναι η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη γλώσσα συναλλαγών στον κόσμο. Η χρήση της έχει επιτρέψει την καλύτερη επικοινωνία και την ανταλλαγή χρήσιμων πληροφοριών.

Αφετέρου, οι γλωσσικοί φραγμοί έχουν συμβάλει στη διχόνοια, στο μίσος και στον πόλεμο. Η Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia) λέει: «Αν όλοι οι λαοί μιλούσαν την ίδια γλώσσα, . . . θα υπήρχε περισσότερη καλή θέληση μεταξύ των κρατών». Ασφαλώς, αυτή η καλή θέληση θα απαιτούσε μια πολύ βαθύτερη αλλαγή από την απλή χρήση κάποιας γλώσσας συναλλαγών. Μόνο ο σοφός Δημιουργός της γλώσσας θα μπορούσε να κάνει όλους τους ανθρώπους να μιλάνε μία γλώσσα.

Η Αγία Γραφή, ο κύριος αγωγός επικοινωνίας του Θεού με τους ανθρώπους, δείχνει καθαρά ότι ο Θεός πρόκειται σύντομα να εξαλείψει το παρόν πονηρό σύστημα πραγμάτων και να το αντικαταστήσει με μια κυβέρνηση η οποία θα άρχει από τον ουρανό​—τη Βασιλεία του. (Δανιήλ 2:44) Αυτή η κυβέρνηση θα ενώσει όλη την ανθρωπότητα σε ένα ειρηνικό, δίκαιο νέο σύστημα πραγμάτων εδώ στη γη.​—Ματθαίος 6:9, 10· 2 Πέτρου 3:10-13.

Ακόμα και τώρα, μια καθαρή πνευματική γλώσσα​—η αλήθεια σχετικά με τον Ιεχωβά Θεό και τους σκοπούς του—​ενώνει εκατομμύρια ανθρώπους από όλες τις γλώσσες, τις εθνικότητες και τις προηγούμενες θρησκείες τους. (Σοφονίας 3:9) Συνεπώς, φαίνεται λογικό ότι ο Θεός στο νέο του κόσμο θα ενώσει περαιτέρω την ανθρωπότητα παρέχοντας σε όλους τους λαούς μία κοινή γλώσσα, αντιστρέφοντας αυτό που έκανε στη Βαβέλ.

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Η Προέλευση των Γλωσσών

Ο πάνσοφος Δημιουργός, ο Ιεχωβά Θεός, χρησιμοποιεί τη γλώσσα στο ουράνιο αγγελικό βασίλειο. (Ιώβ 1:6-12· 1 Κορινθίους 13:1) Όταν δημιούργησε τους ανθρώπους, εμφύτευσε μέσα τους ένα λεξιλόγιο καθώς και την ικανότητα να το εμπλουτίσουν. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη περί πρωτόγονης ανθρώπινης γλώσσας που αποτελούνταν από γρυλίσματα και μουγκρητά. Αντιθέτως, εξετάστε τι αναφέρει η Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα για τη σουμεριακή, την αρχαιότερη γνωστή γραπτή γλώσσα: «Το σουμερικό ρήμα με [τα] . . . ποικίλα προθήματα, ενθήματα, και επιθήματα παρουσιάζει μια πολύ πολύπλοκη εικόνα».

Γύρω στον 20ό αιώνα Π.Κ.Χ., σε αντίθεση με την εντολή που είχε δώσει ο Θεός να εξαπλωθούν και να “γεμίσουν τη γη”, οι άνθρωποι επιχείρησαν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους ολόκληρη την κοινωνία στις πεδιάδες της Σεναάρ, στη Μεσοποταμία, και άρχισαν να χτίζουν το θρησκευτικό Πύργο της Βαβέλ. Οι γλωσσικές διαφορές πρωτοεμφανίστηκαν όταν ο Θεός σύγχυσε την κοινή τους γλώσσα, ματαιώνοντας έτσι τα επικίνδυνα και βλαβερά σχέδιά τους.​—Γένεση 1:28· 11:1-9.

Το Βιβλικό υπόμνημα δεν λέει ότι όλες οι γλώσσες προήλθαν από την αρχική γλώσσα. Στη Σεναάρ, ο Θεός εισήγαγε πολλά καινούρια λεξιλόγια και πρότυπα σκέψης, τα οποία κατέληξαν σε μια ποικιλία γλωσσών. Έτσι, οι προσπάθειες εύρεσης μιας πρωταρχικής γλώσσας από την οποία αναπτύχθηκαν όλες οι υπόλοιπες έχουν αποβεί μάταιες.

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Στη Βαβέλ, ο Θεός σύγχυσε τη γλώσσα των στασιαστικών ανθρώπων