Ένα Παγκόσμιο Πρόβλημα

«Η αυτοκτονία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας».​—Ντέιβιντ Σάτσερ, υπουργός υγείας των ΗΠΑ, 1999.

ΜΕ ΑΥΤΗ τη δήλωση, για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας υπουργός υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών κατέστησε την αυτοκτονία δημόσιο ζήτημα. Σήμερα σε αυτή τη χώρα εκείνοι που αυτοκτονούν είναι περισσότεροι από εκείνους που δολοφονούνται. Δεν είναι να απορεί κανείς που η Γερουσία των ΗΠΑ διακήρυξε ότι η πρόληψη των αυτοκτονιών πρέπει να γίνει εθνική προτεραιότητα.

Ωστόσο, το ποσοστό αυτοκτονιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο ήταν 11,4 ανά 100.000 το 1997, είναι χαμηλότερο από το παγκόσμιο ποσοστό που δημοσίευσε η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 2000​—16 ανά 100.000. Τα ποσοστά αυτοκτονιών σε όλο τον κόσμο αυξήθηκαν κατά 60 τοις εκατό τα τελευταία 45 χρόνια. Τώρα, σε έναν και μόνο χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι αυτοκτονούν σε όλο τον κόσμο. Αυτό ισοδυναμεί με σχεδόν έναν θάνατο κάθε 40 δευτερόλεπτα!

Οι στατιστικές, ωστόσο, δεν μπορούν να αποκαλύψουν ολόκληρη την εικόνα. Σε πολλές περιπτώσεις τα μέλη των οικογενειών δεν παραδέχονται ότι ο θάνατος ήταν αυτοκτονία. Επιπλέον, υπολογίζεται πως σε κάθε αυτοκτονία που λαβαίνει χώρα αντιστοιχούν 10 με 25 απόπειρες. Κάποια έρευνα έδειξε ότι το 27 τοις εκατό των μαθητών γυμνασίου στις Ηνωμένες Πολιτείες παραδέχτηκαν πως τον προηγούμενο χρόνο είχαν σκεφτεί σοβαρά την αυτοκτονία, ενώ το 8 τοις εκατό των ατόμων της ομάδας που ρωτήθηκε είχαν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι το 5 έως 15 τοις εκατό των ενηλίκων έχουν σκεφτεί κάποια στιγμή την αυτοκτονία.

Πολιτιστικές Διαφορές

Οι απόψεις των ανθρώπων σχετικά με την αυτοκτονία διαφέρουν πολύ. Μερικοί τη θεωρούν έγκλημα, άλλοι ως τη διαφυγή των δειλών, ενώ άλλοι ως αξιότιμο τρόπο με τον οποίο ο αυτόχειρας ζητάει συγνώμη για ένα σοβαρό λάθος. Ορισμένοι τη θεωρούν ακόμη και ως έναν αξιοπρεπή τρόπο για να προαγάγουν κάποιο ιδανικό. Γιατί υπάρχουν τόσες διαφορετικές απόψεις; Ο πολιτισμός παίζει σημαντικό ρόλο. Μάλιστα, Το Υπόμνημα του Χάρβαρντ για την Ψυχική Υγεία (The Harvard Mental Health Letter) αναφέρει ότι ο πολιτισμός ίσως ακόμη και να «επηρεάζει την πιθανότητα αυτοκτονίας».

Πάρτε για παράδειγμα μια χώρα της κεντρικής Ευρώπης​—την Ουγγαρία. Ο Δρ Ζόλταν Ρίμερ αναφέρεται στο υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών που υπάρχει εκεί ως τη «θλιβερή “παράδοση”» της Ουγγαρίας. Ο Μπέλα Μπούντα, διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας της Ουγγαρίας, παρατήρησε ότι οι Ούγγροι δεν διστάζουν να αυτοκτονούν, σχεδόν για οποιονδήποτε λόγο. Η άποψη «Έχει καρκίνο​—ξέρει πώς να δώσει τέλος στο πρόβλημα» είναι, σύμφωνα με τον Μπούντα, μια κοινή αντίδραση.

Στην Ινδία υπήρχε κάποτε ένα θρησκευτικό έθιμο γνωστό ως σάτι. Μολονότι αυτή η συνήθεια, κατά την οποία η χήρα πέφτει στη νεκρική πυρά του συζύγου της, έχει απαγορευτεί εδώ και καιρό, δεν έχει εκλείψει ακόμη εντελώς. Όταν αναφέρθηκε ότι μια γυναίκα αυτοκτόνησε με αυτόν τον τρόπο, πολλοί από τους ντόπιους εγκωμίασαν το τραγικό συμβάν. Σύμφωνα με το περιοδικό Η Ινδία Σήμερα (India Today), σε εκείνη την περιφέρεια της Ινδίας «περίπου 25 γυναίκες έχουν καεί στην πυρά των συζύγων τους μέσα σε 25 χρόνια».

Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Ιαπωνία τα άτομα που αυτοκτονούν είναι τρεις φορές περισσότερα από τα θύματα των τροχαίων δυστυχημάτων! «Ο παραδοσιακός πολιτισμός της Ιαπωνίας, ο οποίος ποτέ δεν καταδίκασε την αυτοκτονία, είναι γνωστός για το σεπούκου ή χαρακίρι, μια συνήθεια με έντονα τελετουργικό και θεσμοθετημένο χαρακτήρα», λέει το σύγγραμμα Ιαπωνία​—Μια Εικονογραφημένη Εγκυκλοπαίδεια (Japan—An Illustrated Encyclopedia).

Στο βιβλίο του Μπουσίντο​—Η Ψυχή της Ιαπωνίας (Bushido​—The Soul of Japan), ο Ινάζο Νιτόμπε, ο οποίος αργότερα έγινε αναπληρωτής γενικός γραμματέας της Κοινωνίας των Εθνών, εξήγησε αυτή την πολιτιστική γοητεία που ασκεί σε διάφορους ανθρώπους ο θάνατος: «[Το σεπούκου,] μια επινόηση του μεσαίωνα, αποτέλεσε διαδικασία με την οποία οι πολεμιστές μπορούσαν να εξιλεωθούν για τα εγκλήματά τους, να ζητήσουν συγνώμη για τα λάθη τους, να αποφύγουν το όνειδος, να απολυτρώσουν τους φίλους τους ή να αποδείξουν την ειλικρίνειά τους». Μολονότι αυτή η τελετουργική μορφή αυτοκτονίας ανήκει γενικά στο παρελθόν, μερικοί εξακολουθούν να καταφεύγουν σε αυτήν σκεπτόμενοι τον κοινωνικό αντίκτυπο.

Από την άλλη πλευρά, στο Χριστιανικό κόσμο η αυτοκτονία θεωρούνταν επί πολύ καιρό έγκλημα. Τον έκτο και τον έβδομο αιώνα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αφόριζε τους αυτόχειρες και αρνούνταν να τελέσει τις κηδείες τους. Σε κάποια μέρη, ο θρησκευτικός ζήλος γέννησε αλλόκοτα έθιμα σχετικά με τις αυτοκτονίες​—όπως το να κρεμούν το πτώμα ή και να μπήγουν έναν πάσσαλο στην καρδιά του.

Κατά παράδοξο τρόπο, εκείνοι που αποπειρώνταν να αυτοκτονήσουν θα μπορούσαν να υποστούν τη θανατική ποινή. Έναν Άγγλο που έζησε το 19ο αιώνα τον κρέμασαν επειδή προσπάθησε να αυτοκτονήσει κόβοντας το λαιμό του. Με αυτόν τον τρόπο οι αρχές πέτυχαν εκείνο που δεν κατάφερε να κάνει ο ίδιος. Μολονότι η ποινή για την απόπειρα αυτοκτονίας άλλαξε καθώς περνούσαν τα χρόνια, μόλις το 1961 το Βρετανικό Κοινοβούλιο διακήρυξε ότι η αυτοκτονία και η απόπειρα αυτοκτονίας δεν ήταν πλέον εγκλήματα. Στην Ιρλανδία εξακολουθούσε να χαρακτηρίζεται έγκλημα μέχρι το 1993.

Σήμερα, κάποιοι συγγραφείς ενθαρρύνουν την αυτοκτονία ως επιλογή. Ένα βιβλίο σχετικά με την υποβοηθούμενη αυτοκτονία για άτομα που είναι ετοιμοθάνατα, το οποίο γράφτηκε το 1991, πρότεινε τρόπους με τους οποίους μπορούσε να τερματίσει κάποιος τη ζωή του. Αργότερα, ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που δεν ήταν ετοιμοθάνατοι χρησιμοποίησαν μία από τις προτεινόμενες μεθόδους.

Είναι πράγματι η αυτοκτονία η λύση στα προβλήματα κάποιου; Ή μήπως υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να συνεχίσει να ζει; Πριν ασχοληθούμε με αυτά τα ερωτήματα, ας εξετάσουμε πρώτα τι είναι εκείνο που οδηγεί στην αυτοκτονία.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 4]

Σε έναν και μόνο χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι αυτοκτονούν σε όλο τον κόσμο. Αυτό ισοδυναμεί με έναν θάνατο σχεδόν κάθε 40 δευτερόλεπτα!