Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Γιατί Αυτοτραυματίζομαι;

«Έκοψα τόσο βαθιά τους καρπούς μου ώστε χρειάστηκε να μου κάνουν ράμματα. Τότε, είπα στο γιατρό ότι κόπηκα από λάμπα, το οποίο αλήθευε​—μόνο που δεν ανέφερα ότι το είχα κάνει σκόπιμα».​—Σάσα, 23.

«Οι γονείς μου έχουν προσέξει τις τομές μου, αλλά μόνο τις επιφανειακές που μοιάζουν με γρατζουνιές. . . . Μερικές φορές βλέπουν κάποια τομή που δεν έχουν ξαναδεί, και τότε βρίσκω μια δικαιολογία. . . . Δεν θέλω να το ξέρουν».​—Άριελ, 13.

«Αυτοτραυματιζόμουν από 11 χρονών. Γνώριζα την εξυψωμένη άποψη του Θεού για το ανθρώπινο σώμα, αλλά ακόμη και αυτό δεν με συγκρατούσε».​—Τζένιφερ, 20.

ΙΣΩΣ γνωρίζεις κάποιο άτομο σαν τη Σάσα, την Άριελ ή την Τζένιφερ.a Θα μπορούσε να είναι συμμαθητής ή συμμαθήτριά σου. Μπορεί να είναι κάποιο από τα αδέλφια σου. Ίσως πρόκειται για τον ίδιο τον εαυτό σου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, υπολογίζεται ότι εκατομμύρια άνθρωποι​—πολλοί από αυτούς νεαροί—​αυτοτραυματίζονται εσκεμμένα με διάφορους τρόπους όπως προκαλώντας τομές, εγκαύματα, μελανιές ή γρατζουνιές στο δέρμα τους.b

Αυτοτραυματίζονται εσκεμμένα; Στο παρελθόν πολλοί θα συνέδεαν τέτοιου είδους συμπεριφορά με κάποια περίεργη μόδα ή αίρεση. Στα πρόσφατα χρόνια, ωστόσο, η γνώση περί αυτοτραυματισμού​—ο οποίος περιλαμβάνει και τον αυτοακρωτηριασμό—​έχει αυξηθεί κατά κόρον. Από ό,τι φαίνεται, το ίδιο έχει συμβεί και με τον αριθμό εκείνων οι οποίοι παρουσιάζουν αυτό το πρόβλημα. «Όλοι οι ειδικοί αναφέρουν αύξηση του προβλήματος», δηλώνει ο Μάικλ Χόλαντερ, διευθυντής ενός θεραπευτικού κέντρου στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο αυτοτραυματισμός σπάνια είναι θανατηφόρος, αλλά είναι επικίνδυνος. Εξετάστε για παράδειγμα την περίπτωση της Μπεθ. «Όταν αυτοτραυματίζομαι, χρησιμοποιώ ξυράφι», λέει. «Έχω νοσηλευτεί δύο φορές. Κάποτε χρειάστηκε να πάω στο τμήμα επειγόντων περιστατικών επειδή είχα κοπεί βαθιά». Όπως συμβαίνει και με πολλούς άλλους που έχουν αυτή τη διαταραχή, η Μπεθ συνέχισε τη συνήθεια του αυτοτραυματισμού και μετά την ενηλικίωση. «Το κάνω αυτό από 15 χρονών και τώρα είμαι 30», λέει η ίδια.

Μήπως καταφεύγεις και εσύ ή κάποιος γνωστός σου στον αυτοτραυματισμό; Αν ναι, μην απελπίζεσαι. Υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια. Στο επόμενο τεύχος του Ξύπνα! θα εξετάσουμε πώς μπορούν να βοηθηθούν όσοι αυτοτραυματίζονται.c Πρώτα, όμως, είναι καλό να εξετάσουμε τι είδους άτομα παρουσιάζουν αυτή τη διαταραχή, και γιατί κάνουν κάτι τέτοιο.

Ποικίλες Περιπτώσεις

Είναι δύσκολο να κατατάξουμε όσους αυτοτραυματίζονται σε μία και μόνο κατηγορία. Κάποιοι προέρχονται από προβληματικές οικογένειες, άλλοι από σταθερά και ευτυχισμένα σπιτικά. Μερικοί από αυτούς δεν τα πάνε καλά στο σχολείο, αλλά πολλοί αριστεύουν ως μαθητές. Συνήθως, τα αυτοτραυματιζόμενα άτομα παρέχουν λίγες ή και καθόλου ενδείξεις για το ότι έχουν πρόβλημα, επειδή ένα άτομο που βασανίζεται από δυσκολίες δεν το εξωτερικεύει πάντοτε. Η Αγία Γραφή δηλώνει: «Ακόμη και στο γέλιο μπορεί να πονάει η καρδιά».​—Παροιμίες 14:13.

Άλλωστε, η σοβαρότητα του αυτοτραυματισμού διαφέρει επίσης από άτομο σε άτομο. Μια μελέτη, λόγου χάρη, αποκάλυψε ότι μερικοί αυτοτραυματίζονται μόνο μία φορά το χρόνο, ενώ άλλοι κατά μέσο όρο δύο φορές τη μέρα. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτοτραυματίζονται περισσότεροι άντρες από ό,τι πιστευόταν κάποτε. Το πρόβλημα, όμως, το συναντάμε ως επί το πλείστον ανάμεσα σε κορίτσια εφηβικής ηλικίας.d

Παρ’ όλη αυτή την ποικιλία των περιπτώσεων, μερικά αυτοτραυματιζόμενα άτομα φαίνεται να έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Μια εγκυκλοπαίδεια για νέους παρατηρεί: «Οι έφηβοι που αυτοτραυματίζονται αισθάνονται συχνά αδύναμοι, δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τα συναισθήματά τους σε άλλους, νιώθουν απομονωμένοι ή περιθωριοποιημένοι, φοβούνται και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση».

Βέβαια, μερικοί ίσως πουν ότι αυτή η περιγραφή θα ταίριαζε σχεδόν σε οποιοδήποτε νεαρό άτομο αντιμετωπίζει τις φοβίες και τις ανασφάλειες που εμφανίζονται κατά την περίοδο της ανάπτυξης. Εντούτοις, για τη νεαρή που αυτοτραυματίζεται, η πάλη είναι ιδιαίτερα έντονη. Επειδή δεν έχει την ικανότητα να μετατρέπει τα ταραγμένα αισθήματα σε λόγια και να τα εκφράζει σε κάποιο άτομο της εμπιστοσύνης της, οι πιέσεις στο σχολείο, οι απαιτήσεις στην εργασία ή οι συγκρούσεις στο σπίτι φαίνονται ανυπέρβλητες. Η νεαρή δεν βλέπει καμία λύση και αισθάνεται ότι δεν έχει κανέναν να μιλήσει. Η ένταση που νιώθει μοιάζει ανυπόφορη. Τελικά, ανακαλύπτει κάτι: Πληγώνοντας τον εαυτό της σωματικά, φαίνεται να βρίσκει κάποια ανακούφιση από τη συναισθηματική οδύνη και νιώθει ότι μπορεί να συνεχίσει τη ζωή της​—τουλάχιστον προς το παρόν.

Γιατί καταφεύγει ένα τέτοιο άτομο στο σωματικό πόνο καθώς προσπαθεί να ανακουφιστεί από τη συναισθηματική οδύνη; Για παράδειγμα, σκέψου τι συμβαίνει όταν βρίσκεσαι σε ένα ιατρείο και πρόκειται να σου κάνουν ένεση. Καθώς αρχίζει η διαδικασία, έχει συμβεί ποτέ να τσιμπάς το δέρμα σου ή ίσως να το πιέζεις με το νύχι σου, απλώς και μόνο για να αποσπαστεί η προσοχή σου και να μη νιώσεις το τσίμπημα της βελόνας; Αυτό που κάνει εκείνη η οποία αυτοτραυματίζεται είναι παρόμοιο αλλά σε πιο σοβαρό βαθμό. Για αυτήν, ο αυτοτραυματισμός είναι ένας τρόπος να αποσπαστεί η προσοχή της και να νιώσει λίγη ανακούφιση από το «τσίμπημα» της συναισθηματικής οδύνης. Και η οδύνη είναι τόσο μεγάλη ώστε, συγκριτικά, ο σωματικός πόνος είναι προτιμότερος. Ίσως γι’ αυτό ένα κορίτσι περιέγραψε τον αυτοτραυματισμό ως «φάρμακο για τις φοβίες μου».

«Τακτική Αντιμετώπισης του Άγχους»

Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτή τη διαταραχή, ο αυτοτραυματισμός μπορεί να φαίνεται σαν απόπειρα αυτοκτονίας. Αλλά συνήθως δεν είναι. «Γενικά μιλώντας, αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να θέσουν τέρμα στον πόνο τους και μόνο, όχι στη ζωή τους», γράφει η Σαμπρίνα Σόουλιν Γουάιλ, αρχισυντάκτρια ενός περιοδικού για εφήβους. Γι’ αυτό, κάποιο σύγγραμμα αναφέρεται στον αυτοτραυματισμό ως «“σωσίβιο” μάλλον παρά ως μέσο πρόκλησης θανάτου». Επίσης, αποκαλεί αυτή τη συνήθεια «τακτική αντιμετώπισης του άγχους». Για ποιο είδος άγχους πρόκειται;

Έχει διαπιστωθεί ότι πολλές κοπέλες που αυτοτραυματίζονται έχουν υποφέρει από κάποιο είδος ψυχικού τραύματος, όπως κακοποίηση στην παιδική ηλικία ή παραμέληση. Για άλλες, ο λόγος είναι οι οικογενειακές διαμάχες ή ο αλκοολικός γονέας. Για μερικές άλλες, η αιτία είναι κάποια ψυχική διαταραχή.

Μπορεί να υπάρχουν και άλλα προβλήματα επίσης. Η Σάρα, για παράδειγμα, πάλευε με αυτό που η ίδια αποκαλεί αυτοκαταστροφική τελειομανία. Ενώ είχε κάνει σοβαρά λάθη και είχε λάβει βοήθεια από Χριστιανούς πρεσβυτέρους, ένιωθε υπερβολικά ένοχη για τις καθημερινές της ατέλειες. «Νόμιζα ότι έπρεπε να είμαι σκληρή με τον εαυτό μου», λέει η Σάρα. «Για εμένα, ο αυτοτραυματισμός σήμαινε απλώς αυτοπειθαρχία. Η δική μου “αυτοπειθαρχία” περιλάμβανε το να ξεριζώνω τα μαλλιά μου, να κάνω τομές στους καρπούς και στα χέρια μου, να χτυπώ τον εαυτό μου και να προκαλώ βαθιές μελανιές, καθώς επίσης το να υποβάλλω τον εαυτό μου σε διάφορες τιμωρίες όπως το να κρατάω το χέρι μου κάτω από καυτό νερό, να κάθομαι έξω στην παγωνιά χωρίς παλτό ή να περνάω μια ολόκληρη μέρα χωρίς να φάω».

Για τη Σάρα, ο αυτοτραυματισμός αντανακλούσε τη βαθιά αποστροφή για τον εαυτό της. «Υπήρχαν φορές που ήξερα ότι ο Ιεχωβά με είχε συγχωρήσει για τα λάθη μου», λέει, «αλλά δεν ήθελα να το κάνει αυτό. Ήθελα να υποφέρω επειδή μισούσα τον εαυτό μου πάρα πολύ. Ενώ γνώριζα ότι ο Ιεχωβά δεν θα μπορούσε ποτέ ούτε να διανοηθεί έναν τόπο βασάνων όπως η κόλαση του Χριστιανικού κόσμου, εγώ ήθελα να φτιάξει έναν μόνο και μόνο για εμένα».

“Κρίσιμοι Καιροί”

Μερικοί ίσως αναρωτιούνται γιατί μια τόσο ανησυχητική συνήθεια ήρθε στο φως στις πρόσφατες μόλις δεκαετίες. Εντούτοις, οι μελετητές της Αγίας Γραφής γνωρίζουν ότι αυτοί οι “καιροί είναι κρίσιμοι, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους”. (2 Τιμόθεο 3:1) Έτσι λοιπόν, δεν εκπλήσσονται όταν μαθαίνουν ότι άνθρωποι​—ανάμεσα στους οποίους και νεαροί—​στρέφονται σε συμπεριφορά που είναι δύσκολο να την εξηγήσει κανείς.

Η Γραφή αναγνωρίζει ότι «η καταδυνάστευση μπορεί να κάνει τον σοφό να ενεργεί παράλογα». (Εκκλησιαστής 7:7) Οι δυσκολίες της εφηβείας​—σε μερικές περιπτώσεις, συνοδευόμενες από τραγικές εμπειρίες στη ζωή—​μπορούν να δώσουν το έναυσμα για κάποιο είδος επιβλαβούς συμπεριφοράς, περιλαμβανομένου και του αυτοτραυματισμού. Μια νεαρή που νιώθει απομονωμένη και πιστεύει ότι δεν έχει κανέναν για να μιλήσει ίσως καταφύγει στον αυτοτραυματισμό προσπαθώντας να βρει ανακούφιση. Αλλά οποιαδήποτε ανακούφιση και αν φαίνεται να προσφέρει αυτό είναι βραχύβια. Αργά ή γρήγορα τα προβλήματα επιστρέφουν, όπως και ο αυτοτραυματισμός.

Γενικά, τα άτομα που έχουν τη συνήθεια να αυτοτραυματίζονται θέλουν να πάψουν να το κάνουν αυτό αλλά το βρίσκουν πολύ δύσκολο. Πώς έχουν καταφέρει κάποιοι να κόψουν τη συνήθεια του αυτοτραυματισμού; Αυτό θα εξεταστεί στο άρθρο «Πώς Μπορώ να Σταματήσω να Αυτοτραυματίζομαι;» της σειράς «Οι Νεαροί Ρωτούν . . .» στο Ξύπνα! του Φεβρουαρίου 2006.

[Υποσημειώσεις]

ΣΚΕΨΟΥ

◼ Γιατί καταφεύγουν μερικοί νεαροί στον αυτοτραυματισμό;

◼ Μετά την ανάγνωση αυτού του άρθρου, μπορείς να σκεφτείς καλύτερους τρόπους για να αντιμετωπίσεις τα οδυνηρά αισθήματα;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]

«Ακόμη και στο γέλιο μπορεί να πονάει η καρδιά».​—Παροιμίες 14:13

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]

«Γενικά μιλώντας, αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να θέσουν τέρμα στον πόνο τους και μόνο, όχι στη ζωή τους»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 12]

Ζούμε σε “κρίσιμους καιρούς, δύσκολους στην αντιμετώπισή τους”.​—2 Τιμόθεο 3:1