Πώς Μπορείτε να Προστατέψετε τα Παιδιά Σας

ΛΙΓΟΙ από εμάς θέλουμε να ασχοληθούμε διεξοδικά με το ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Στη σκέψη και μόνο, οι γονείς τρέμουν! Αυτή η κακοποίηση, όμως, είναι μια φρικιαστική και δυσάρεστη πραγματικότητα στο σημερινό κόσμο, και οι συνέπειές της στα παιδιά μπορούν να είναι καταστροφικές. Αξίζει να εξετάσουμε αυτό το θέμα; Για σκεφτείτε, τι θα ήσασταν διατεθειμένοι να δώσετε για την ασφάλεια του παιδιού σας; Η απόκτηση γνώσης γύρω από τις δυσάρεστες πραγματικότητες της κακοποίησης είναι ασφαλώς μικρό τίμημα. Αυτή η γνώση μπορεί να αποδειχτεί πολύ σημαντική.

Μην επιτρέπετε στη μάστιγα της κακοποίησης να σας στερεί το θάρρος σας. Αν μη τι άλλο, εσείς έχετε δύναμη που δεν διαθέτει το παιδί σας​—πλεονεκτήματα που το παιδί σας θα μπορεί να έχει έπειτα από χρόνια, ίσως και δεκαετίες. Τα χρόνια που περνούν έχουν δημιουργήσει μέσα σας ένα απόθεμα γνώσης, πείρας και σοφίας. Το μυστικό της επιτυχίας είναι να βελτιώσετε αυτά τα πλεονεκτήματα και να τα αξιοποιήσετε για την προστασία του παιδιού σας. Θα εξετάσουμε τρία βασικά βήματα που πρέπει να κάνει κάθε γονέας. Αυτά είναι: (1) Να αποτελέσετε την πρώτη γραμμή άμυνας του παιδιού σας ενάντια στην κακοποίηση, (2) να δώσετε στο παιδί σας κάποιες βασικές γνώσεις για το θέμα και (3) να εφοδιάσετε το παιδί σας με μερικά στοιχειώδη προστατευτικά μέσα.

Την πρωταρχική ευθύνη για την προστασία των παιδιών από την κακοποίηση την έχουν οι γονείς, όχι τα παιδιά. Επομένως, πρώτα πρέπει να εκπαιδευτούν οι γονείς και κατόπιν τα παιδιά. Αν είστε γονέας, υπάρχουν μερικά πράγματα που χρειάζεται να γνωρίζετε σχετικά με την κακοποίηση των παιδιών. Χρειάζεται να γνωρίζετε ποιοι κακοποιούν τα παιδιά και πώς προσπαθούν να το κάνουν αυτό. Οι γονείς πιστεύουν συνήθως ότι αυτοί που ασελγούν είναι κάποιοι άγνωστοι οι οποίοι καραδοκούν στο σκοτάδι, αναζητώντας τρόπους για να απαγάγουν και να βιάσουν παιδιά. Τέτοιοι κακούργοι σίγουρα υπάρχουν. Τα μέσα ενημέρωσης τους φέρνουν πολύ συχνά στην προσοχή μας. Ωστόσο, αυτές είναι σχετικά σπάνιες περιπτώσεις. Στο 90 τοις εκατό περίπου των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, ο δράστης είναι κάποιος τον οποίο το παιδί ήδη γνωρίζει και εμπιστεύεται.a

Φυσικά, δεν θέλετε να πιστέψετε πως ένας φιλικός γείτονας, δάσκαλος, κάποιος από τον ιατρικό τομέα, προπονητής ή συγγενής θα μπορούσε να ποθεί το παιδί σας. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι έτσι. Δεν υπάρχει λόγος να γίνετε καχύποπτοι με τον καθέναν γύρω σας. Εντούτοις, μπορείτε να προστατέψετε το παιδί σας μαθαίνοντας πώς ενεργεί συνήθως ένας τέτοιος κακοποιός.​—Βλέπε πλαίσιο στη σελίδα 6.

Το να γνωρίζετε αυτές τις μεθόδους μπορεί να εξαρτίσει καλύτερα εσάς τους γονείς ώστε να αποτελείτε την πρώτη γραμμή άμυνας. Λόγου χάρη, αν κάποιος που φαίνεται να δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον για τα παιδιά παρά για τους μεγάλους ξεχωρίζει το παιδί σας και του δίνει ιδιαίτερη προσοχή και δώρα ή προσφέρεται να το φροντίζει δωρεάν όταν απουσιάζετε από το σπίτι ή να πηγαίνει εκδρομές μόνος με το παιδί σας, τι θα κάνετε εσείς; Μήπως πρέπει να συμπεράνετε ότι πρόκειται για κάποιον που ασελγεί σε παιδιά; Όχι. Μη σπεύδετε να καταλήξετε σε συμπεράσματα. Μια τέτοια συμπεριφορά ίσως να είναι εντελώς αθώα. Ωστόσο, μπορεί να σας θέσει σε ετοιμότητα. Η Αγία Γραφή λέει: «Ο άπειρος πιστεύει κάθε λόγο, αλλά ο οξυδερκής εξετάζει τα βήματά του».​—Παροιμίες 14:15.

Να θυμάστε—αν μια πρόταση ακούγεται υπερβολικά καλή, τότε πιθανόν να κρύβει κάτι. Να παρατηρείτε προσεκτικά οποιονδήποτε προθυμοποιείται να δαπανήσει χρόνο μόνος με το παιδί σας. Ενημερώστε ένα τέτοιο άτομο ότι ενδέχεται ανά πάσα στιγμή να ελέγξετε τι κάνει το παιδί σας. Η Μελίσα και ο Μπραντ, νεαροί γονείς τριών αγοριών, προσέχουν ώστε να μην αφήνουν ένα παιδί μόνο του με κάποιον ενήλικο. Όταν ένας από τους γιους τους έκανε μαθήματα μουσικής στο σπίτι, η Μελίσα είπε στο δάσκαλο: «Θα μπαινοβγαίνω στο δωμάτιο ενόσω είστε εδώ». Τέτοια επιτήρηση ίσως να φαίνεται ακραία, αλλά αυτοί οι γονείς προτιμούν να πάρουν τα μέτρα τους τώρα παρά να το μετανιώσουν αργότερα.

Να συμμετέχετε ενεργά στις δραστηριότητες, στις φιλίες και στις σχολικές εργασίες του παιδιού σας. Να μαθαίνετε όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν κάποια προγραμματισμένη εκδρομή. Ένας ειδικός σε θέματα ψυχικής υγείας ο οποίος ασχολούνταν επί 33 χρόνια με περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης επισημαίνει ότι έχει δει αναρίθμητα περιστατικά που θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί αν οι γονείς ήταν απλώς άγρυπνοι. Ο ίδιος παραθέτει τα λόγια κάποιου ο οποίος καταδικάστηκε για ασέλγεια: «Οι γονείς στην κυριολεξία μάς δίνουν τα παιδιά τους. . . . Σίγουρα εμένα με διευκόλυναν». Να θυμάστε, οι περισσότεροι δράστες προτιμούν τους εύκολους στόχους. Οι γονείς που συμμετέχουν ενεργά στη ζωή των παιδιών τους τα καθιστούν δύσκολους στόχους.

Ένας άλλος τρόπος για να αποτελείτε την πρώτη γραμμή άμυνας του παιδιού σας είναι το να είστε καλοί ακροατές. Τα παιδιά σπάνια θα αποκαλύψουν ευθέως το γεγονός ότι έχουν κακοποιηθεί​—ντρέπονται και ανησυχούν πολύ για την αντίδραση. Έτσι λοιπόν, να ακούτε με προσοχή, αναζητώντας ακόμη και μικρές ενδείξεις.b Αν το παιδί σας πει κάτι που σας ανησυχήσει, κάντε ερωτήσεις με ψυχραιμία για να το βοηθήσετε να εκφραστεί. Αν πει ότι δεν θέλει να ξανάρθει κάποια συγκεκριμένη μπέιμπι σίτερ, ρωτήστε το γιατί. Αν πει ότι κάποιος ενήλικος παίζει παράξενα παιχνίδια μαζί του, ρωτήστε το: «Τι είδους παιχνίδια; Τι κάνει;» Αν παραπονεθεί ότι κάποιος το γαργάλησε, ρωτήστε το: «Πού σε γαργάλησε;» Μη σπεύδετε να απορρίπτετε τις απαντήσεις του παιδιού. Οι δράστες σεξουαλικής κακοποίησης λένε στο παιδί ότι κανένας δεν θα το πιστέψει. Και πολύ συχνά, αυτό αληθεύει. Αν ένα παιδί έχει κακοποιηθεί, το να το πιστέψει και να το υποστηρίξει ο γονέας του είναι μεγάλο βήμα προς την αποκατάσταση.

Ένα έντυπο γύρω από το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών παραθέτει τα λόγια κάποιου δράστη που καταδικάστηκε: «Δώστε μου ένα παιδί που δεν γνωρίζει τίποτα για το σεξ, και μου δίνετε το επόμενο θύμα μου». Αυτά τα ανατριχιαστικά λόγια παρέχουν μια χρήσιμη υπενθύμιση στους γονείς. Τα παιδιά που έχουν άγνοια για το σεξ είναι πολύ πιο εύκολο να εξαπατηθούν. Η Γραφή λέει ότι η γνώση και η σοφία μπορούν να μας διασώζουν «από τον άνθρωπο που λέει διεστραμμένα πράγματα». (Παροιμίες 2:10-12) Αυτό δεν θέλετε και εσείς για το παιδί σας; Άρα λοιπόν, ως δεύτερο βασικό βήμα για την προστασία του, μη διστάζετε να το διδάξετε γύρω από αυτό το σημαντικό ζήτημα.

Πώς, όμως, μπορείτε να το κάνετε αυτό; Αρκετοί γονείς νιώθουν κάπως άβολα να συζητήσουν το ζήτημα του σεξ με τα παιδιά. Το παιδί σας μπορεί να νιώθει ακόμη πιο άβολα, και το πιθανότερο είναι ότι δεν θα σας ανοίξει αυτή τη συζήτηση. Γι’ αυτό, πάρτε εσείς την πρωτοβουλία. Η Μελίσα λέει: «Αρχίσαμε από νωρίς, αναφέροντας τα μέρη του σώματος με το όνομά τους. Χρησιμοποιούσαμε τις πραγματικές λέξεις, όχι αυτές που λένε τα μωρά, για να τους δείξουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα το παράξενο ή το αισχρό σχετικά με οποιοδήποτε μέρος του σώματός τους». Η διδασκαλία σχετικά με την κακοποίηση έπεται φυσιολογικά. Πολλοί γονείς λένε απλώς στα παιδιά τους ότι τα μέρη του σώματός τους που καλύπτονται από το μαγιό είναι απόκρυφα και ξεχωριστά.

Η Χέδερ, η οποία αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο, λέει: «Ο Σκοτ και εγώ είπαμε στο γιο μας ότι το πέος του είναι κάτι το απόκρυφο, το προσωπικό, ότι δεν είναι παιχνίδι. Κανένας δεν πρέπει να παίζει με αυτό​—ούτε η μαμά ούτε ο μπαμπάς ούτε καν ο γιατρός. Όταν τον πηγαίνουμε στο γιατρό, του εξηγώ ότι ο γιατρός πρέπει απλώς να βεβαιωθεί ότι όλα είναι εντάξει, και μόνο γι’ αυτόν το λόγο μπορεί να τον ακουμπήσει σε εκείνο το σημείο». Και οι δύο γονείς συμμετέχουν σε αυτές τις σύντομες συζητήσεις από καιρό σε καιρό, διαβεβαιώνοντας το παιδί ότι αν κάποιος το αγγίξει με τρόπο που είναι εσφαλμένος ή το κάνει να νιώθει αμήχανα μπορεί πάντα να πηγαίνει σε αυτούς και να τους το λέει. Ειδικοί στη φροντίδα των παιδιών και στην πρόληψη της κακοποίησης συστήνουν σε όλους τους γονείς να κάνουν παρόμοιες συζητήσεις με τα παιδιά τους.

Πολλοί έχουν διαπιστώσει ότι το βιβλίο Μάθε από τον Μεγάλο Δάσκαλοc είναι ουσιαστικό βοήθημα για τη διδασκαλία αυτού του ζητήματος. Το κεφάλαιο 32, με θέμα «Πώς Προστατεύτηκε ο Ιησούς», περιέχει ένα άμεσο αλλά και καθησυχαστικό μήνυμα για τα παιδιά όσον αφορά τους κινδύνους της κακοποίησης και τη σπουδαιότητα του να παραμένουν ασφαλή. «Το βιβλίο μάς έχει προμηθεύσει έναν τέλειο τρόπο προκειμένου να εντυπώσουμε βαθύτερα στα παιδιά μας αυτά που τους έχουμε πει οι ίδιοι», λέει η Μελίσα.

Στο σημερινό κόσμο τα παιδιά χρειάζεται να γνωρίζουν ότι υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που θέλουν να αγγίζουν τα παιδιά ή που βάζουν τα παιδιά να τους αγγίζουν με τρόπους που είναι εσφαλμένοι. Αυτές οι προειδοποιήσεις δεν χρειάζεται να γεμίζουν τα παιδιά με φόβο ή να τα κάνουν καχύποπτα απέναντι σε όλους τους ενηλίκους. «Πρόκειται απλώς για μια συμβουλή προειδοποιητικής φύσης», λέει η Χέδερ. «Και είναι μία συμβουλή ανάμεσα σε πολλές άλλες, οι περισσότερες από τις οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την κακοποίηση. Δεν έχει δημιουργήσει κανέναν φόβο στο γιο μου».

Η εκπαίδευση που θα παράσχετε στο παιδί σας πρέπει να περιλαμβάνει μια ισορροπημένη άποψη για την υπακοή. Το να διδάξετε ένα παιδί να υπακούει είναι σημαντικό και δύσκολο μάθημα. (Κολοσσαείς 3:20) Ωστόσο, τέτοια μαθήματα μερικές φορές φτάνουν στα άκρα. Αν ένα παιδί διδαχτεί ότι πρέπει πάντα να υπακούει σε όλους τους ενηλίκους, ασχέτως των περιστάσεων, τότε γίνεται ευάλωτο στην κακοποίηση. Όσοι ασελγούν παρατηρούν αμέσως ποια παιδιά είναι υποτακτικά σε υπερβολικό βαθμό. Οι σοφοί γονείς διδάσκουν τα παιδιά τους ότι η υπακοή είναι σχετική. Για τους Χριστιανούς, αυτό δεν είναι τόσο περίπλοκο όσο μπορεί να ακούγεται. Σημαίνει απλώς ότι θα τους πουν: «Αν κάποιος σας πει να κάνετε κάτι που ο Ιεχωβά Θεός λέει ότι είναι εσφαλμένο, δεν είστε υποχρεωμένα να το κάνετε. Ακόμη και η μαμά ή ο μπαμπάς δεν πρέπει ποτέ να σας πουν να κάνετε κάτι που ο Ιεχωβά λέει πως είναι εσφαλμένο. Και αν κάποιος προσπαθήσει να σας αναγκάσει να κάνετε κάτι κακό, θα πρέπει πάντα να το λέτε στη μαμά ή στον μπαμπά».

Τέλος, πείτε στο παιδί σας ότι κανένας δεν πρέπει να του ζητάει να κρατήσει κάτι κρυφό από εσάς. Πείτε του ότι αν κάποιος του ζητήσει να κρατήσει οτιδήποτε κρυφό από εσάς, εκείνο θα πρέπει πάντα να έρχεται και να σας το λέει. Ό,τι και αν του πουν​—ακόμη και αν το φοβίσουν με απειλές ή αν έχει κάνει κάτι κακό το ίδιο—​είναι πάντα σωστό να πηγαίνει στη μαμά και στον μπαμπά και να τους τα λέει όλα. Αυτές οι οδηγίες δεν χρειάζεται να τρομάζουν το παιδί σας. Μπορείτε να το διαβεβαιώσετε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ποτέ δεν θα έκαναν τέτοια πράγματα​—να το αγγίξουν εκεί που δεν πρέπει, να του ζητήσουν να παρακούσει τον Θεό ή να του πουν να κρατήσει κάτι κρυφό. Όπως ακριβώς ένα σχέδιο διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς, έτσι και αυτές οι συμβουλές έχουν προληπτικό χαρακτήρα και πιθανώς δεν θα χρειαστούν ποτέ.

Το τρίτο βήμα που θα συζητήσουμε είναι το να διδάξετε στο παιδί σας μερικές απλές ενέργειες που μπορεί να κάνει σε περίπτωση που κάποιος προσπαθήσει να το εκμεταλλευτεί ενώ εσείς απουσιάζετε. Μια μέθοδος, η οποία συστήνεται συχνά, μοιάζει με παιχνίδι. Οι γονείς ρωτούν: «Τι θα έκανες αν . . . ;» και το παιδί απαντάει. Ίσως πείτε: «Τι θα έκανες αν ήμασταν μαζί στα μαγαζιά και χάναμε ο ένας τον άλλον; Πώς θα με έβρισκες;» Η απάντηση του παιδιού ίσως να μην είναι αυτό ακριβώς που περιμένατε, αλλά μπορείτε να το καθοδηγήσετε με επιπρόσθετες ερωτήσεις, όπως: «Μπορείς να σκεφτείς κάτι άλλο που θα μπορούσες να κάνεις και θα ήταν πιο ασφαλές;»

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παρόμοιες ερωτήσεις για να σας πει το παιδί ποια θα ήταν η ασφαλέστερη αντίδραση αν κάποιος προσπαθούσε να το αγγίξει με εσφαλμένο τρόπο. Αν το παιδί αναστατώνεται εύκολα με τέτοιες ερωτήσεις, μπορείτε να δοκιμάσετε να του πείτε μια ιστορία για κάποιο άλλο παιδί. Για παράδειγμα: «Ένα κοριτσάκι είναι μαζί με κάποιον συγγενή τον οποίο συμπαθεί, αλλά έπειτα εκείνος προσπαθεί να την αγγίξει εκεί που δεν πρέπει. Τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνει το κοριτσάκι για να είναι ασφαλές;»

Τι πρέπει να διδάξετε το παιδί σας να κάνει σε περιπτώσεις όπως η παραπάνω; Κάποιος συγγραφέας παρατηρεί: «Ένα σταθερό “Όχι!” ή “Μην το κάνεις αυτό!” ή “Άφησέ με!” είναι ό,τι πρέπει για να φοβίσει τον υποψήφιο δράστη και να τον κάνει να υποχωρήσει και να ξανασκεφτεί ποιο θα είναι το επόμενο θύμα του». Βοηθήστε το παιδί σας να αναπαραστήσει διάφορα σύντομα πιθανά σκηνικά ώστε να αποκτήσει την πεποίθηση που χρειάζεται για να αρνηθεί με δυνατή φωνή, να απομακρυνθεί γρήγορα και να σας αναφέρει όλα όσα συνέβησαν. Ένα παιδί που φαίνεται να αφομοιώνει πλήρως την εκπαίδευση μπορεί να την ξεχάσει εύκολα μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες. Έτσι λοιπόν, να επαναλαμβάνετε αυτή την εκπαίδευση τακτικά.

Όλοι όσοι περιλαμβάνονται άμεσα στη φροντίδα του παιδιού, μη εξαιρουμένων των αντρών​—είτε πρόκειται για πατέρα είτε για πατριό είτε για άλλους άρρενες συγγενείς—​πρέπει να συμμετέχουν σε αυτές τις συζητήσεις. Γιατί; Επειδή όλοι όσοι περιλαμβάνονται σε αυτή τη διδασκαλία στην ουσία υπόσχονται στο παιδί ότι ποτέ δεν θα διαπράξουν τέτοια κακοποίηση. Δυστυχώς, πολλά κρούσματα σεξουαλικής κακοποίησης συμβαίνουν στα πλαίσια της οικογένειας. Το επόμενο άρθρο θα αναλύσει το πώς μπορείτε να κάνετε την οικογένειά σας ασφαλές καταφύγιο μέσα σε έναν βάναυσο κόσμο.