ΧΙΔΔΕΚΕΛ

(Χιδδέκελ).

Ένας από τους τέσσερις ποταμούς στους οποίους διακλαδιζόταν ο ποταμός που έβγαινε από την Εδέμ. (Γε 2:10-14) Στην αρχαία περσική ο Χιδδέκελ λεγόταν Τίγρα, από όπου προέρχεται η ελληνική ονομασία του ποταμού, Τίγρης. Στην αραβική είναι γνωστός ως Σατ Ντίτζλα. Μερικοί τον αποκαλούν δίδυμο ποταμό του Ευφράτη, μαζί δε αυτοί οι δύο ποταμοί ποτίζουν τις πεδιάδες της Μεσοποταμίας.

Στις όχθες του ποταμού Τίγρη (Χιδδέκελ) έλαβε ο Δανιήλ το όραμα που αφορούσε την πάλη για εξουσία ανάμεσα στο «βασιλιά του βορρά» και στο «βασιλιά του νότου». (Δα 10:4, 5· 11:5, 6) Μετά την είσοδό του στις πεδιάδες της Μεσοποταμίας, ο Τίγρης περνάει από τις τοποθεσίες πολλών αρχαίων πόλεων. Απέναντι από τη σημερινή Μοσούλη βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Νινευή στην ανατολική όχθη του ποταμού. Στην ίδια πλευρά, νοτιότερα, συναντάμε την τοποθεσία της Χαλάχ και ακόμη πιο κάτω, στη δυτική όχθη, βρίσκουμε την αρχαία Ασσούρ. Λίγο πιο κάτω από τη Βαγδάτη, στη δυτική όχθη, υπάρχουν τα ερείπια της Σελεύκειας, της αρχαίας πρωτεύουσας της δυναστείας των Σελευκιδών.

Οι πηγές του Τίγρη βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα της σημερινής Τουρκίας. Η δυτικότερη πηγή είναι η πιο απομακρυσμένη, δεδομένου ότι αναβλύζει από τα βουνά νότια της λίμνης Χαζάρ, περίπου 25 χλμ. ΝΑ της πόλης Ελαζίγκ και λίγα μόλις χιλιόμετρα από μια πηγή του ποταμού Ευφράτη. Είναι, λοιπόν, προφανές ότι αυτοί οι δύο ποταμοί θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν κοινή πηγή προτού ο παγγήινος Κατακλυσμός προξενήσει τοπογραφικές αλλαγές στην επιφάνεια της γης. Στα πρώτα 240 χλμ. τα νερά της δυτικής πηγής ρέουν προς τα ΝΑ και δέχονται τα νερά άλλων, μικρότερων ανατολικών πηγών. Κατόπιν, σε κάποιο σημείο Ν της δυτικής άκρης της λίμνης Βαν, ο ποταμός αρχίζει να ακολουθεί νοτιότερη πορεία. Διέρχεται από ένα βαθύ φαράγγι και τελικά ξεπροβάλλει μέσα από τα βουνά μπαίνοντας στο άνω τμήμα της πεδιάδας της Μεσοποταμίας. Από αυτό το σημείο μέχρι τη συμβολή του με τον ποταμό Ευφράτη, ο Τίγρης δέχεται από τα Α τα νερά τεσσάρων παραποτάμων: του Μεγάλου Ζαμπ, του Μικρού Ζαμπ, του Αντχαΐμ και του Ντιγιάλα.

Πιστεύεται γενικά ότι, στην αρχαιότητα, ο Τίγρης και ο Ευφράτης είχαν ξεχωριστές εκβολές στη θάλασσα, αλλά με την πάροδο των αιώνων η συσσώρευση λάσπης στο μυχό του κόλπου είχε ως αποτέλεσμα την τωρινή συμβολή των ποταμών. Μετά την ένωσή τους, σχηματίζεται ο πλατύς ποταμός Σατ-αλ-Άραμπ, ο οποίος κυλάει για 160 χλμ. περίπου προτού χυθεί στον Περσικό Κόλπο.

Το συνολικό μήκος του Τίγρη φτάνει γύρω στα 1.850 χλμ. Είναι πλατύς ποταμός—μάλιστα σε μερικά σημεία έχει πλάτος 366 μ.—αλλά γενικά είναι ρηχός, και πάνω από τη Βαγδάτη είναι πλωτός μόνο από πλοιάρια με χαμηλό βύθισμα. Ο Τίγρης είναι πολύ πιο γοργός ποταμός από τον Ευφράτη, ενώ το μήκος του είναι μόνο τα δύο τρίτα περίπου του μήκους του «δίδυμου» ποταμού του και έχει μικρότερη εμπορική σπουδαιότητα από εκείνον.