Υψηλοί Τόποι — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

ΥΨΗΛΟΙ ΤΟΠΟΙ

Η εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται γενικά «υψηλοί τόποι» (μπαμώθ) συνδέεται συνήθως με τη λατρεία, αλλά μπορεί και να αναφέρεται απλώς σε υψώματα, λόφους και βουνά (2Σα 1:19, 25 [παράβαλε 1Σα 31:8]· Αμ 4:13· Μιχ 1:3), στα «ψηλά κύματα της θάλασσας» (κατά κυριολεξία, στους υψηλούς τόπους της θάλασσας) (Ιωβ 9:8) και στα ύψη, ή αλλιώς στους «υψηλούς τόπους των σύννεφων» (Ησ 14:14).

Προφανώς οι εκφράσεις “ιππεύω πάνω στους υψηλούς τόπους της γης” και “πατώ πάνω στους υψηλούς τόπους” πρέπει να θεωρηθεί ότι δηλώνουν τη νικηφόρα καθυπόταξη μιας περιοχής, διότι αυτός που ελέγχει όλους τους υψηλούς τόπους μιας χώρας, δηλαδή τους λόφους και τα βουνά της, είναι ουσιαστικά ο κύριός της.—Δευ 32:13· 33:29.

Κέντρα Ψεύτικης Λατρείας. Υψηλοί τόποι, δηλαδή τοποθεσίες ή ιερά όπου ασκούνταν η ειδωλολατρία, βρίσκονταν, όχι μόνο πάνω σε λόφους και βουνά, αλλά επίσης σε κοιλάδες, σε κοίτες ποταμών, σε πόλεις και κάτω από τα δέντρα. (Δευ 12:2· 1Βα 14:23· 2Βα 17:29· Ιεζ 6:3) Διέθεταν θυσιαστήρια, στήλες θυμιάματος, ιερούς στύλους, ιερές στήλες και γλυπτές εικόνες. (Λευ 26:30· Αρ 33:52· Δευ 12:2, 3· Ιεζ 6:6) Σε πολλούς υψηλούς τόπους υπηρετούσαν ιερόδουλοι και ιερόδουλες. (1Βα 14:23, 24· Ωσ 4:13, 14) Πολλές φορές λάβαιναν χώρα εκεί οργιαστικές τελετές, μεταξύ των οποίων τελετουργική πορνεία και θυσίες παιδιών.—Ησ 57:5· Ιερ 7:31· 19:5.

Υπήρχαν επίσης οίκοι, δηλαδή αγιαστήρια, υψηλών τόπων όπου υπηρετούσαν ιερείς και όπου φυλάσσονταν τα ομοιώματα των θεοτήτων. (1Βα 12:31· 13:32· 2Βα 17:29, 32· 23:19, 20· Ησ 16:12) Επομένως, ο χαρακτηρισμός «υψηλός τόπος» μπορεί ενίοτε να αναφέρεται σε ένα τέτοιο αγιαστήριο και όχι σε κάποια υπερυψωμένη τοποθεσία για λατρεία. Αυτό υποδηλώνεται από την αναφορά του Ιεζεκιήλ σε υψηλούς τόπους με διάφορα χρώματα. (Ιεζ 16:16) Ίσως αυτοί οι υψηλοί τόποι να ήταν αγιαστήρια όμοια με σκηνές.

Προτού μπουν στην Υποσχεμένη Γη, οι Ισραηλίτες έλαβαν την εντολή να καταστρέψουν τους ιερούς υψηλούς τόπους των Χαναναίων και όλα τα συναφή με την ψεύτικη λατρεία αντικείμενα που συνδέονταν με αυτούς τους τόπους. (Αρ 33:51, 52) Οι Ισραηλίτες, όμως, δεν το έκαναν αυτό, και μετά το θάνατο του Ιησού του Ναυή και της παλιότερης γενιάς, επικράτησε γενικευμένη αποστασία.—Κρ 2:2, 8-13· Ψλ 78:58.

Δεν Καταδικάστηκαν Όλοι οι Υψηλοί Τόποι. Σύμφωνα με το νόμο του Ιεχωβά, θυσίες έπρεπε να προσφέρονται μόνο στον τόπο που είχε ορίσει εκείνος. Στις ημέρες του Ιησού του Ναυή, οι Ισραηλίτες αναγνώριζαν ότι το να χτίσει κάποιος χωρίς εξουσιοδότηση ένα θυσιαστήριο για ολοκαύτωμα ισοδυναμούσε στην ουσία με στασιασμό κατά του Ιεχωβά. (Δευ 12:1-14· Ιη 22:29) Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι, μετά την απομάκρυνση της ιερής Κιβωτού από τη σκηνή της μαρτυρίας (1Σα 4:10, 11· 6:1, 10-14· 7:1, 2), προσφέρονταν αποδεκτές θυσίες σε μέρη εκτός από τη σκηνή, όχι μόνο σε ειδικές περιστάσεις αλλά, σε μερικές περιπτώσεις, και σε αρκετά τακτική βάση. (1Σα 7:7-9· 10:8· 11:14, 15· 16:4, 5· 1Βα 3:3· 1Χρ 21:26-30) Στον υψηλό τόπο μιας μη κατονομαζόμενης πόλης στη γη Ζουφ είχε κατασκευαστεί ένα οίκημα όπου, όπως φαίνεται, μπορούσαν να τρώνε τις θυσίες συμμετοχής. Η τραπεζαρία εκεί χωρούσε περίπου 30 άντρες, αν όχι περισσότερους. Ακόμη και οι κοπέλες στην πόλη ήταν εξοικειωμένες με τη διαδικασία που ακολουθούνταν εκεί όσον αφορά τις θυσίες. (1Σα 9:5, 11-13, 22-25) Επίσης, οι οικογένειες μπορεί να είχαν τη συνήθεια να προσφέρουν ετήσια θυσία, όχι στη σκηνή της μαρτυρίας, αλλά στις δικές τους πόλεις.—1Σα 20:6, 29.

Οι θυσίες στους υψηλούς τόπους δικαιολογούνταν επειδή δεν είχε χτιστεί οίκος για το όνομα του Ιεχωβά. Γι’ αυτό, ο Σολομών χρειάστηκε να θυσιάσει στον μεγάλο υψηλό τόπο της Γαβαών, όπου βρισκόταν τότε η σκηνή της μαρτυρίας.—1Βα 3:2-4· 1Χρ 16:37-40, 43· 21:29· 2Χρ 1:3, 13· βλέπε ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΟ· ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ.

Η Βασιλεία του Σολομώντα και το Δεκάφυλο Βασίλειο. Προς το τέλος της βασιλείας του, ο Βασιλιάς Σολομών έφτιαξε υψηλούς τόπους για τους ψεύτικους θεούς που λάτρευαν οι αλλοεθνείς γυναίκες του. Αυτό συνέτεινε στο να εγκαταλείψουν οι Ισραηλίτες την αληθινή λατρεία του Ιεχωβά και να υπηρετήσουν ψεύτικους θεούς. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά μέσω του προφήτη του, του Αχιά, έδειξε ότι δέκα φυλές θα αποσχίζονταν από το γιο του Σολομώντα και ότι βασιλιάς τους θα γινόταν ο Ιεροβοάμ.—1Βα 11:7, 8, 30-35.

Μολονότι ο Ιεροβοάμ είχε τη διαβεβαίωση του Ιεχωβά ότι η βασιλεία του θα ήταν ασφαλής αν ο ίδιος συνέχιζε να υπηρετεί τον Θεό με πιστότητα, μόλις έγινε βασιλιάς φοβήθηκε ότι οι Ισραηλίτες θα επαναστατούσαν αν συνέχιζαν να ανεβαίνουν στην Ιερουσαλήμ για λατρεία. Γι’ αυτόν το λόγο καθιέρωσε τη μοσχολατρία στη Δαν και στη Βαιθήλ και έφτιαξε εκεί υψηλούς τόπους. (1Βα 11:38· 12:26-33) Όσον καιρό υφίστατο το δεκάφυλο βασίλειο, συνέχισε να ασκείται ειδωλολατρία στους υψηλούς τόπους. «Αναζητούσαν οι γιοι του Ισραήλ αυτά που δεν ήταν σωστά για τον Ιεχωβά τον Θεό τους και έφτιαχναν υψηλούς τόπους σε όλες τις πόλεις τους, από τον πύργο των φρουρών μέχρι την οχυρωμένη πόλη».—2Βα 17:9.

Υπό θεϊκή έμπνευση, ο προφήτης Αμώς προείπε ότι οι «υψηλοί τόποι του Ισαάκ» θα ερημώνονταν. Οι «υψηλοί τόποι του Ισαάκ» αναφέρονται προφανώς στους ιερούς υψηλούς τόπους όπου οι Ισραηλίτες του δεκάφυλου βασιλείου, απόγονοι του Ισαάκ μέσω του Ιακώβ, ή αλλιώς Ισραήλ, ασκούσαν αποστατική λατρεία. Αυτό διαφαίνεται επίσης από το ότι η έκφραση «οι υψηλοί τόποι του Ισαάκ» είναι παράλληλη με την έκφραση «τα αγιαστήρια του Ισραήλ».—Αμ 7:9· βλέπε επίσης Ωσ 10:2-10.

Όταν ο βασιλιάς της Ασσυρίας οδήγησε το δεκάφυλο βασίλειο στην εξορία, οι υψηλοί τόποι παρέμειναν για κάποιο διάστημα, εφόσον οι ξένοι λαοί που ο βασιλιάς της Ασσυρίας εγκατέστησε στην περιοχή της Σαμάρειας συνέχισαν να τους χρησιμοποιούν στη λατρεία τους. (2Βα 17:24, 29-32) Περίπου 100 χρόνια αργότερα, ο πιστός Βασιλιάς Ιωσίας του Ιούδα γκρέμισε το θυσιαστήριο και τον υψηλό τόπο στη Βαιθήλ και βεβήλωσε το θυσιαστήριο καίγοντας ανθρώπινα κόκαλα πάνω του. Επίσης, αφαίρεσε όλους τους οίκους των υψηλών τόπων στις πόλεις της Σαμάρειας, θυσίασε (σκότωσε) όλους τους ιερείς τους και έκαψε ανθρώπινα κόκαλα πάνω στα θυσιαστήρια. (2Βα 23:15-20) Έτσι εκπληρώθηκε μια προφητεία που είχε εξαγγείλει πάνω από 300 χρόνια πρωτύτερα ένας «άνθρωπος του Θεού» ο οποίος δεν κατονομάζεται.—1Βα 13:1, 2.

Στο Βασίλειο του Ιούδα. Ο Βασιλιάς Ροβοάμ ακολούθησε την αποστασία του πατέρα του, του Σολομώντα, και οι υπήκοοί του συνέχισαν να φτιάχνουν υψηλούς τόπους και να κάνουν οργιαστικές τελετές. (1Βα 14:21-24) Ο γιος και διάδοχος του Ροβοάμ, ο Αβιάμ, «περπάτησε σύμφωνα με όλες τις αμαρτίες του πατέρα του».—1Βα 15:1-3.

Ο Ασά, που διαδέχθηκε τον Αβιάμ στο θρόνο, υπηρέτησε τον Ιεχωβά με πιστότητα και κατέβαλε αποφασιστικές προσπάθειες να απαλλάξει το βασίλειο από όλα τα συναφή με την ψεύτικη λατρεία αντικείμενα. (1Βα 15:11-13) «Αφαίρεσε από όλες τις πόλεις του Ιούδα τους υψηλούς τόπους και τις στήλες του θυμιάματος». (2Χρ 14:2-5) Ωστόσο, τα εδάφια 1 Βασιλέων 15:14 και 2 Χρονικών 15:17 δείχνουν προφανώς ότι οι υψηλοί τόποι δεν αφαιρέθηκαν. Ενδεχομένως ο Ασά αφαίρεσε τους υψηλούς τόπους που προορίζονταν για τη λατρεία των ψεύτικων θεών, αλλά άφησε αυτούς στους οποίους ο λαός λάτρευε τον Ιεχωβά. Ή ίσως ξαναεμφανίστηκαν προς το τέλος της βασιλείας του κάποιοι υψηλοί τόποι, τους οποίους και κατέστρεψε ο διάδοχός του ο Ιωσαφάτ. Αλλά ακόμη και στη διάρκεια της βασιλείας του Ιωσαφάτ, οι υψηλοί τόποι δεν εξαλείφθηκαν εντελώς. (1Βα 22:42, 43· 2Χρ 17:5, 6· 20:31-33) Η απόδοση λατρείας στους υψηλούς τόπους ήταν τόσο βαθιά ριζωμένη στον Ιούδα ώστε ούτε οι μεταρρυθμίσεις του Ασά ούτε οι μεταρρυθμίσεις του Ιωσαφάτ κατάφεραν να αφαιρέσουν όλους αυτούς τους τόπους μόνιμα.

Ο Βασιλιάς Ιωράμ, ανόμοια με τον πατέρα του τον Ιωσαφάτ, έφτιαξε υψηλούς τόπους στα βουνά του Ιούδα. (2Χρ 21:1, 11) Η θρησκευτική κατάσταση του βασιλείου παρέμεινε άθλια κατά τη διακυβέρνηση τόσο του Οχοζία όσο και της σφετερίστριας Γοθολίας, της κόρης του Αχαάβ και της Ιεζάβελ. (2Βα 8:25-27· 2Χρ 22:2-4, 10) Μολονότι επιχειρήθηκαν ορισμένες μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση της αληθινής λατρείας στην αρχή της βασιλείας του Ιωάς, η αποστασία επικράτησε και πάλι μετά το θάνατο του Αρχιερέα Ιωδαέ, και οι υψηλοί τόποι δεν εξαλείφθηκαν. (2Βα 12:2, 3· 2Χρ 24:17, 18) Οι υψηλοί τόποι συνέχισαν να υφίστανται ως κέντρα παράνομης λατρείας σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Αμαζία, του Αζαρία (Οζία) και του Ιωθάμ. (2Βα 14:1-4· 15:1-4, 32-35) Ο επόμενος βασιλιάς του Ιούδα, ο Άχαζ, όχι μόνο θυσίαζε και ύψωνε καπνό θυσίας στους υψηλούς τόπους, αλλά πέρασε μέσα από τη φωτιά ακόμη και τον ίδιο του το γιο. (2Βα 16:2-4) Επίσης, έφτιαξε επιπλέον «υψηλούς τόπους για να υψώνεται καπνός θυσίας σε άλλους θεούς».—2Χρ 28:25.

Στις ημέρες του Βασιλιά Εζεκία, έλαβε χώρα άλλη μια εκτενής εκκαθάριση προκειμένου να αφαιρεθούν οι υψηλοί τόποι. (2Βα 18:1-4, 22· 2Χρ 32:12) Μετά το μεγάλο εορτασμό του Πάσχα που τελέστηκε στη διάρκεια της βασιλείας του, οι Ισραηλίτες βγήκαν σε όλες τις πόλεις του Ιούδα και του Βενιαμίν, ακόμη και στον Εφραΐμ και στον Μανασσή, και έσπασαν τις ιερές στήλες, έκοψαν τους ιερούς στύλους και γκρέμισαν τους υψηλούς τόπους και τα θυσιαστήρια.—2Χρ 30:21, 23· 31:1.

Αυτή η αποκατάσταση της αληθινής λατρείας ήταν βραχύβια. Ο γιος του Εζεκία, ο Μανασσής, έφτιαξε ξανά εκείνους ακριβώς τους υψηλούς τόπους που είχε καταστρέψει ο πατέρας του. (2Βα 21:1-3· 2Χρ 33:1-3) Ο Μανασσής έκανε το λαό να ενεργεί με μεγαλύτερη πονηρία και από τους ειδωλολάτρες Χαναναίους τους οποίους είχε αφανίσει ο Ιεχωβά. Γι’ αυτό, ο Παντοδύναμος αποφάσισε να φέρει συμφορά πάνω στον Ιούδα και στην Ιερουσαλήμ. (2Βα 21:9-12) Αφού αιχμαλωτίστηκε από το βασιλιά της Ασσυρίας και οδηγήθηκε στη Βαβυλώνα, ο Μανασσής μετανόησε. Όταν επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ, ανέλαβε δράση για να αφαιρέσει τα συναφή με την ψεύτικη λατρεία αντικείμενα. Ο λαός, όμως, εξακολούθησε να προσφέρει θυσίες πάνω στους μη εγκεκριμένους υψηλούς τόπους, αν και όχι σε ψεύτικους θεούς, αλλά στον Ιεχωβά. (2Χρ 33:10-17) Ο διάδοχος του Μανασσή, ο γιος του ο Αμών, δεν συνέχισε τις μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησε ο πατέρας του, αλλά έκανε την ενοχή μεγαλύτερη.—2Χρ 33:21-24.

Ο Ιωσίας, που διαδέχθηκε τον Αμών, διακρίθηκε επειδή έπραξε το σωστό στα μάτια του Ιεχωβά και προσκολλήθηκε στο νόμο του Μωυσή. Έθεσε τέρμα στην εργασία αυτών που ήταν ιερείς σε θεούς αλλοεθνών, οι οποίοι ύψωναν καπνό θυσίας στους υψηλούς τόπους. Γκρέμισε τους υψηλούς τόπους, όχι μόνο σε όλο τον Ιούδα, αλλά και στις πόλεις της Σαμάρειας. Οι τοποθεσίες της ψεύτικης λατρείας βεβηλώθηκαν έτσι ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσβάλλεται ο Ιεχωβά.—2Βα 23:4-20· 2Χρ 34:1-7.

Η αφήγηση σχετικά με το ότι ο Ιωσίας έκανε ακατάλληλους για λατρεία τους υψηλούς τόπους που είχε φτιάξει ο Σολομών τείνει να επιβεβαιώσει το συμπέρασμα πως, μολονότι κάποιοι προγενέστεροι βασιλιάδες είχαν γκρεμίσει τους υψηλούς τόπους, αυτοί είχαν αναβιώσει. Φαίνεται απόλυτα λογικό να είχαν γκρεμίσει οι πιστοί βασιλιάδες Ασά και Ιωσαφάτ αυτούς τους υψηλούς τόπους της ψεύτικης λατρείας που χρονολογούνταν από τη βασιλεία του Σολομώντα.

Μολονότι δεν γίνεται πλέον λόγος για τους υψηλούς τόπους στα βιβλία των Βασιλέων και των Χρονικών μετά την επισταμένη εκκαθάριση κάθε ίχνους της ψεύτικης λατρείας από τον Ιωσία, αναφέρεται ότι οι τελευταίοι τέσσερις βασιλιάδες του Ιούδα, δηλαδή ο Ιωάχαζ, ο Ιωακείμ, ο Ιωαχίν και ο Σεδεκίας, έπραξαν το κακό στα μάτια του Ιεχωβά. (2Βα 23:31, 32, 36, 37· 24:8, 9, 18, 19) Οι Ισραηλίτες άρχισαν και πάλι να ασκούν αποστατική λατρεία στους υψηλούς τόπους. Γι’ αυτό, ο Ιεχωβά, μέσω του προφήτη του τού Ιεζεκιήλ, προειδοποίησε το έθνος για τις οικτρές συνέπειες που θα επέρχονταν σε αυτούς: «Φέρνω πάνω σας σπαθί και θα καταστρέψω οπωσδήποτε τους υψηλούς τόπους σας. Και τα θυσιαστήριά σας θα ερημωθούν και οι στήλες του θυμιάματός σας θα συντριφτούν, και θα κάνω τους θανατωμένους σας να πέσουν μπροστά στα κοπρώδη είδωλά σας».—Ιεζ 6:3, 4.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν αναφέρεται καμιά λατρεία σε υψηλούς τόπους μετά την επιστροφή από τη βαβυλωνιακή εξορία. Όπως είχε προειπωθεί, το πιστό Ιουδαϊκό υπόλοιπο είχε ωφεληθεί από αυτή την πικρή εμπειρία και είχε γνωρίσει τον Ιεχωβά.—Ιεζ 6:9, 10.

[Εικόνα στη σελίδα 1171]

Υψηλός τόπος στη Γεζέρ. Εδώ είχαν ανεγερθεί ιερές στήλες