Η Ιστορία της Καταστροφής της Μασάδα

ΟΙ ΙΟΥΔΑΙΟΙ της εποχής του Χριστού, οι οποίοι εδέχθησαν τον Ιησού ως τον Μεσσία, μπορούσαν ν’ αποβλέπουν στο μέλλον μ’ εμπιστοσύνη, γνωρίζοντας ότι είχαν την επιδοκιμασία του Ιεχωβά. Αντιθέτως, οι αμετάβλητες προφητείες στη Γραφή έδιναν στο υπόλοιπο του λαού σοβαρούς λόγους για ν’ αποβλέπουν με ανησυχία στο απειλητικό μέλλον τους.

Αιώνες προηγουμένως ο προφήτης Δανιήλ είχε προείπει ότι κάποτε μετά την εκκοπή του Μεσσίου σε θάνατο θα υπήρχε πόλεμος και αφανισμός. (Δαν. 9:26) Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ωμιλούσε για ‘τη μέλλουσα οργή’ πυρίνης καταστροφής. (Ματθ. 3:7, 11, 12) Αι «ημέραι εκδικήσεως» επρόκειτο να έλθουν σύντομα, ο δε Ιησούς είχε ειπεί ακόμη στις θυγατέρες της Ιερουσαλήμ «κλαίετε . . . δι’ εαυτάς και δια τα τέκνα σας» λόγω εκείνων που επρόκειτο να πάθουν. (Λουκ. 21:22· 23:28) Αυτές οι προειδοποιήσεις είχαν ιδιαιτέρως σχέσι με την πύρινη καταστροφή, που επήλθε στην Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ., όταν ερημώθηκε από ένα χείμαρρο Ρωμαίων υπό την ηγεσία του Ρωμαίου στρατηγού Τίτου.

Μολονότι η Ιερουσαλήμ θεωρείται συχνά ως το κεντρικό σημείο της Ιουδαϊκής ιστορίας στα ταραχώδη έτη, που ακολούθησαν την εξέγερσί τους το 66 μ.Χ., ένα άλλο μέρος στην Ιουδαία είχε τραγική σπουδαιότητα στη διάρκεια της θλιβερής εκείνης περιόδου. Το μέρος αυτό ήταν το συμπαγές βραχώδες φρούριο που ελέγετο Μασάδα. Διότι εκεί, το έτος 66 μ.Χ. μια ομάς φανατικών πατριωτών συνέλαβε και έσφαξε τη Ρωμαϊκή φρουρά. Ο ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος ονομάζει αυτή τη σφαγή «η πραγματική έναρξις του πολέμου μας με τους Ρωμαίους.» Αυτή η ομάς των Ζηλωτών, που ελέγοντο Σικάρι λόγω των μικρών στιλέτων (σίκας) που έφεραν, προκαλούσε τους ισχυρούς Ρωμαίους μέχρις ότου οι Ζηλωταί αυτοί κατεστράφησαν το 73 μ.Χ.

Η ΛΑΜΠΡΟΤΗΣ ΤΗΣ ΜΑΣΑΔΑ

Πρόσφατες αρχαιολογικές αποστολές αποσπούν από το χώμα και τους λίθους πολλά μυστικά της ιστορίας και της λαμπρότητος της Μασάδα, που το όνομά της σημαίνει «φρούριο». Για τους μελετητάς της Γραφής έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι ευρέθησαν εκεί ρόλλοι από τους Ψαλμούς, τη Γένεσι και το Λευιτικό, που προφανώς έχουν γραφή πριν από την πτώσι της Μασάδα.

Ταξιδεύοντας νοτίως της Ιερουσαλήμ προς την έρημη δυτική ακτή της Νεκράς Θαλάσσης, μπορεί κανείς να ιδή το λόφο με την ισοπεδωμένη κορυφή ή το οροπέδιο που προβάλλει 300 και πλέον μέτρα υψηλότερα από τις γύρω φάραγγες. Μικρή μόνο διαφορά παρουσιάζει από την περιγραφή που έκαμε ο Ιώσηπος πριν από 1.800 χρόνια:

«Υπήρχε ένας βράχος, όχι μικρός σε περιφέρεια, και πολύ υψηλός. Περιεβάλλετο από κοιλάδες τόσο μεγάλου βάθους, ώστε ήταν αδύνατο να φθάση το βλέμμα στον βυθό τους· ήσαν τόσο απότομες, ώστε κανένα ζώο δεν μπορούσε να βαδίση επάνω, εκτός από δύο μέρη του βράχου, . . . και όχι χωρίς δυσκολία, . . . Ένας από τους δρόμους αυτούς λέγεται Όφις, επειδή μοιάζει με το ζώο αυτό στη στενότητά του και τις συνεχείς περιελίξεις του· . . . από κάθε πλευρά υπάρχει ένα απεράντου βάθους χάσμα και κρημνός, αρκετός για να παραλύση το θάρρος κάθε ανθρώπου με τον τρόμο που ενσταλάζει στη διάνοια. . . . Επάνω σ’ αυτή την κορυφή του λόφου, ο αρχιερεύς Ιωνάθαν πρώτος από όλους έκτισε ένα φρούριο, και το ωνόμασε Μασάδα.»​—Πόλεμοι των Ιουδαίων, Βιβλίο VII, Κεφ. VIII, §3.

Αυτός ο Ιωνάθαν εθεωρείτο ότι είναι ο νεώτερος αδελφός του Ιούδα Μακκαβαίου, αλλά νεώτερες έρευνες υποδεικνύουν ότι ο Αλέξανδρος Ιανναίος, ο οποίος εκυβέρνησε από το 104 έως το 78 π.Χ., πιθανόν να είναι πραγματικά εκείνος που πρώτος ωχύρωσε τον λόφο, θέτοντας έτσι τις βάσεις για την τραγωδία, η οποία επρόκειτο να έλθη.

Ο Ηρώδης ο Μέγας εκτιμούσε την ασφάλεια αυτού του σχεδόν απορθήτου φρουρίου, και άφηνε μ’ εμπιστοσύνη την οικογένειά του εκεί κάθε φορά που ήταν υποχρεωμένος ν’ απομακρυνθή από τη χώρα. Όταν επέστρεψε από τη Ρώμη και απέκτησε τον έλεγχο της χώρας, άρχισε ο Ηρώδης ένα οικοδομικό πρόγραμμα για να βελτιώση τη φυσική άμυνα της Μασάδα.

Πρωτίστης σπουδαιότητος μεταξύ των έργων του Ηρώδου στη Μασάδα ήταν ένα ευφυές σύστημα από μια δωδεκάδα τουλάχιστον πελώριες δεξαμενές. Αυτά τα απέραντα σπήλαια, σκαλισμένα μέσα σε συμπαγείς βράχους, υπολογίζεται ότι μπορούσαν να περιλάβουν 36.000.000 περίπου χιλιόγραμμα νερό, αρκετό για ν’ ανθέξουν χίλιοι άνδρες σε πολιορκία ενός έτους. Μερικές από αυτές τις δεξαμενές γέμιζαν με το να περιφράσσεται κάποιο φαράγγι ή κοίτη ποταμού, που βρισκόταν εκεί κοντά. Όταν συνέβαινε να πέση κάποια από τις σπάνιες βροχές, το νερό κατευθύνετο μέσω ενός υδραγωγείου μέσα στις χαμηλότερες δεξαμενές, και αργότερα αυτό μετεφέρετο με τα χέρια ως τις υψηλότερες υδαταποθήκες.

Την κορυφή αυτού του επιπέδου, που ήταν λόφος χονδροειδούς σχήματος πλοίου, την καλλιεργούσαν για να υπάρχη επί πλέον τροφή σε περιπτώσεις πολιορκίας. Γύρω από την περίμετρο της κορυφής υπήρχαν δύο λίθινοι τοίχοι, μεταξύ των οποίων είχαν ανεγερθή δωμάτια για κατοίκησι. Άλλες οικοδομές στην κορυφή περιελάμβαναν στρατώνες για τους άνδρες, ένα σύμπλεγμα αποθηκών και, επίσης, μια συναγωγή, μολονότι αυτή πιθανόν να είχε οικοδομηθή αργότερα από τους Ζηλωτάς.

Εν τούτοις, ο Ηρώδης δεν περιώρισε το οικοδομικό του έργο σε στρατιωτικές μόνο εγκαταστάσεις. Στο απόκρημνο σημείο του βορείου μέρους της Μασάδα έκτισε ένα κομψό κρεμαστό ανάκτορο με τρείς εξώστες. Απετελείτο από ένα οίκημα με εννέα δωμάτια, με ταράτσα, δεξαμενές κολυμβήσεως, και ένα πολυτελές περίπτερο ή «οίκημα αναψυχής». Το ανάκτορο ευρίσκετο σε συνεχή σχεδόν σκιά και ήταν διακοσμημένο με πολύχρωμα Μωσαϊκά, έργα ζωγραφικής και περίπλοκα σκαλισμένους λίθινους στύλους. Η μετάβασις από το ένα πάτωμα στο άλλο ήταν εύκολη μέσω μιας σκάλας κρυμμένης μέσα στο βράχο.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο κτίριο ήταν αυτό που ονομάζεται το «δυτικό ανάκτορο». Ευρίσκετο στην κορυφή και ήταν σχεδόν τόσο επιμελημένο όσο και το κύριο ανάκτορο. Πιθανώς ο Ηρώδης φιλοξενούσε τους επισκέπτας του εκεί. Η ανασκαφή του έφερε σε φως τη μεγίστη Ρωμαϊκή αίθουσα λουτρού που ανεκαλύφθη ως τώρα στον Ισραήλ. Περιείχε θερμούς θαλάμους με θερμαντικούς σωλήνες στους τοίχους, που μοιάζουν με σύγχρονα Τουρκικά λουτρά, ψυχρούς θαλάμους και δωμάτια για ντύσιμο. Διέθετε ακόμη ένα καθιστό αποχωρητήριο με σύστημα αποπλύσεως, το παλαιότερο που είναι γνωστό.

ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΟ ΤΕΛΟΣ

Ωστόσο, η λαμπρότης ήταν βραχύβιος, διότι δύο χρόνια μετά την πτώσι της Ιερουσαλήμ, ο Ρωμαίος κυβερνήτης Φλάβιος Σίλβα εξεστράτευσε με τη Δεκάτη Λεγεώνα του για να πολιορκήση τη Μασάδα. Ήταν ο τελευταίος θύλαξ αντιστάσεως μεταξύ των Ιουδαίων. Με 9.000 Ιουδαίους δούλους που μετέφεραν τροφές και νερό στο στρατόπεδο, 6.000 λεγεωνάριοι απέκοψαν κάθε μέσον διαφυγής από το λόφο από το Δεκέμβριο του 72 μ.Χ. ως το τέλος της ανοίξεως του 73 μ.Χ. Έναντι της δυτικής προσόψεως του λόφου οικοδόμησαν ένα 100 μέτρων ύψους πολιορκητικό ανάχωμα επάνω σε βράχους που ήδη υπήρχαν. Επάνω σ’ αυτό ανήγειραν μια λίθινη εξέδρα ύψους 25 μέτρων και ένα πύργο πολιορκίας ύψους 30 μέτρων, με τον οποίον επρόκειτο να επιτεθούν κατά των τειχών.

Όταν οι Ρωμαίοι γκρέμισαν τους λίθινους τοίχους, αντίκρυσαν ένα βιαστικά οικοδομημένο τοίχο, που απετελείτο από δύο σειρές ξυλίνων δοκών μεταξύ των οποίων υπήρχε χώμα. Εφόσον το γκρέμισμα απλώς αύξησε την ισχύ αυτού του τοίχου, οι Ρωμαίοι το επυρπόλησαν. Βέβαιοι ότι το τείχος θα εκυριεύετο την επομένη ημέρα, οι Ρωμαίοι στρατιώτες απεσύρθησαν για τη νύχτα. Στο εσωτερικό, οι Ιουδαίοι είδαν ότι η κατάστασίς των ήταν χωρίς ελπίδα. Ο διοικητής των, Ελεάζαρ, έπεισε τους άνδρες ότι ο θάνατος ήταν καλύτερος από τη δουλεία. Κάθε νυμφευμένος άνδρας πήγε να συναντήση την οικογένειά του, είπε ένα δακρυσμένο αποχαιρετισμό στη σύζυγο και τα παιδιά του και κατόπι τους εσκότωσε. Δέκα άνδρες, που εξελέγησαν με κλήρο, κατέσφαξαν το υπόλοιπο και, με τη σειρά τους, εφονεύθηκαν και αυτοί μέχρις ότου έμεινε ένας άνδρας. Και αυτός, αφού επυρπόλησε το φρούριο, διεπεράσθη από το ξίφος του, αποκορυφώνοντας έτσι τη συμφορά της Μασάδα.

Οι Ρωμαίοι επανήλθαν το πρωί με την προσδοκία ν’ αντιμετωπίσουν μια σκληρή μάχη, αλλά βρήκαν στη ζωή μόνο δύο γυναίκες και πέντε παιδιά, που είχαν κρυφθή σ’ ένα σπήλαιο κι έτσι επέζησαν για να περιγράψουν τη σφαγή μέσω αυτοκτονίας 960 ανδρών, γυναικών και παιδιών. Η ιστορία της καταστροφής της Μασάδα υπογραμμίζει με τραγικό τρόπο την αληθινότητα των λόγων του Ιησού ότι θα ήρχοντο «ημέραι εκδικήσεως» επάνω στους Ιουδαίους, οι οποίοι αρνήθηκαν να προσέξουν την προφητική του προειδοποίησι.

[Χάρτης στη σελίδα 421]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Μασάδα

Ιερουσαλήμ

Νεκρά Θάλασσα