Γαμαλιήλ—Δίδαξε τον Σαύλο από την Ταρσό

ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ στάθηκε χωρίς να βγάζει μιλιά. Μόλις πριν από μερικές στιγμές, παραλίγο να σκοτώσουν τον απόστολο Παύλο. Εκείνος, ο οποίος ήταν επίσης γνωστός ως Σαύλος από την Ταρσό, είχε σωθεί χάρη στους Ρωμαίους στρατιώτες, και τώρα αντίκριζε το λαό από μια σκάλα κοντά στο ναό της Ιερουσαλήμ.

Κάνοντας νόημα με το χέρι του για να σωπάσουν, ο Παύλος άρχισε να μιλάει στην εβραϊκή, λέγοντας: «Άντρες, αδελφοί και πατέρες, ακούστε την υπεράσπισή μου προς εσάς τώρα. . . . Εγώ είμαι Ιουδαίος, που έχω γεννηθεί στην Ταρσό της Κιλικίας, αλλά που έχω σπουδάσει σε αυτή την πόλη στα πόδια του Γαμαλιήλ και έχω εκπαιδευτεί σύμφωνα με την αυστηρότητα του προγονικού Νόμου και είμαι ζηλωτής για τον Θεό ακριβώς όπως είστε σήμερα όλοι εσείς».—Πράξεις 22:1-3.

Καθώς απειλούνταν η ζωή του, γιατί άρχισε ο Παύλος την υπεράσπισή του λέγοντας ότι είχε εκπαιδευτεί από τον Γαμαλιήλ; Ποιος ήταν ο Γαμαλιήλ, και τι περιλαμβανόταν στο να διδαχτεί κάποιος από αυτόν; Μήπως επηρέασε αυτή η εκπαίδευση τον Σαύλο ακόμη και όταν εκείνος έγινε ο Χριστιανός απόστολος Παύλος;

Ποιος Ήταν ο Γαμαλιήλ;

Ο Γαμαλιήλ ήταν ένας πασίγνωστος Φαρισαίος. Ήταν ο εγγονός του Χιλέλ του Πρεσβυτέρου, ο οποίος είχε ιδρύσει μία από τις δύο μεγάλες σχολές σκέψης στους κόλπους του Φαρισαϊκού Ιουδαϊσμού.a Ο τρόπος με τον οποίο έβλεπε τα πράγματα ο Χιλέλ θεωρούνταν περισσότερο ανεκτικός από εκείνον του ανταγωνιστή του, του Σαμμαΐ. Μετά την καταστροφή του ναού της Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ., προτιμήθηκε ο Μπετ Χιλέλ (Οίκος του Χιλέλ) και όχι ο Μπετ Σαμμαΐ (Οίκος του Σαμμαΐ). Ο Οίκος του Χιλέλ έγινε ο επίσημος τρόπος έκφρασης του Ιουδαϊσμού, εφόσον όλες οι άλλες αιρέσεις εξαφανίστηκαν με την καταστροφή του ναού. Οι αποφάσεις του Μπετ Χιλέλ συχνά αποτελούν τη βάση για τον Ιουδαϊκό νόμο στο Μισνά, πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε το Ταλμούδ, και η επιρροή του Γαμαλιήλ προφανώς συνέβαλε σημαντικά στην επικράτηση αυτού του οίκου.

Ο Γαμαλιήλ έχαιρε τέτοιας εκτίμησης ώστε ήταν ο πρώτος που ονομάστηκε ραββάν, ένας τίτλος υψηλότερος από αυτόν του ραββί. Μάλιστα, ο Γαμαλιήλ έγινε τόσο ευυπόληπτο άτομο ώστε το Μισνά αναφέρει σχετικά με αυτόν: «Όταν ο Ραββάν Γαμαλιήλ ο πρεσβύτερος πέθανε, η δόξα της Τορά χάθηκε, και η αγνότητα και η αγιότητα [κατά γράμμα, «ο αποχωρισμός»] αφανίστηκαν».—Σοτά 9:15.

Διδάχτηκε από τον Γαμαλιήλ—Πώς;

Όταν ο απόστολος Παύλος είπε στο πλήθος στην Ιερουσαλήμ ότι είχε ‘σπουδάσει στα πόδια του Γαμαλιήλ’, τι εννοούσε; Τι περιλαμβανόταν στο να είναι κάποιος μαθητής ενός δασκάλου σαν τον Γαμαλιήλ;

Αναφορικά με τέτοιου είδους εκπαίδευση, ο καθηγητής Ντοβ Ζλότνικ, από το Ιουδαϊκό Θεολογικό Σεμινάριο της Αμερικής, γράφει: «Η ακρίβεια του προφορικού νόμου, επομένως και η αξιοπιστία του, εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τη σχέση δασκάλου-μαθητή: το ενδιαφέρον που δείχνει ο δάσκαλος για τη διδασκαλία του νόμου και η προσήλωση του μαθητή στην εκμάθησή του. . . . Γι’ αυτό, οι μαθητές παροτρύνονταν να κάθονται στα πόδια των λογίων . . . ‘και να ρουφάνε διψασμένα τα λόγια τους’».—Άβοτ 1:4, το Μισνά.

Στο βιβλίο του Ιστορία του Ιουδαϊκού Λαού την Εποχή του Ιησού Χριστού (A History of the Jewish People in the Time of Jesus Christ), ο Εμίλ Σούρερ ρίχνει φως στις μεθόδους των ραβίνων δασκάλων του πρώτου αιώνα. Ο ίδιος γράφει: «Οι πιο φημισμένοι Ραβίνοι συνήθως συγκέντρωναν γύρω τους μεγάλο αριθμό από νεαρούς που επιθυμούσαν να εκπαιδευτούν, με σκοπό να τους μάθουν καλά τον πολυποίκιλο και πλούσιο ‘προφορικό νόμο’. . . . Η εκπαίδευση συνίστατο σε επίμονη και συνεχή άσκηση της μνήμης. . . . Ο δάσκαλος υπέβαλλε στους μαθητές του πολλές νομικές ερωτήσεις ζητώντας την απόφασή τους, και τους άφηνε να απαντήσουν ή απαντούσε σε αυτές ο ίδιος. Επίσης, στους μαθητές επιτρεπόταν να απευθύνουν ερωτήσεις στο δάσκαλο».

Σύμφωνα με την άποψη των ραβίνων, αυτό που απαιτούνταν από τους μαθητές ήταν πολύ σοβαρότερο από το να πάρουν απλώς ένα βαθμό για να προβιβαστούν. Εκείνοι που σπούδαζαν υπό αυτούς τους δασκάλους προειδοποιούνταν: «Όποιος ξεχάσει έστω και ένα πράγμα από τα όσα έχει μάθει—η Γραφή τού το καταλογίζει σαν κάτι που πρέπει να το πληρώσει με τη ζωή του». (Άβοτ 3:8) Το μεγαλύτερο έπαινο τον έπαιρνε ο σπουδαστής που ήταν σαν «στεγανό πηγάδι, το οποίο δεν χάνει ούτε σταγόνα νερό». (Άβοτ 2:8) Τέτοιου είδους εκπαίδευση πήρε από τον Γαμαλιήλ ο Παύλος, ο οποίος ήταν τότε γνωστός με το εβραϊκό του όνομα Σαύλος από την Ταρσό.

Το Πνεύμα των Διδασκαλιών του Γαμαλιήλ

Σε αρμονία με τη διδασκαλία των Φαρισαίων, ο Γαμαλιήλ προωθούσε την πίστη στον προφορικό νόμο. Έτσι, έδινε μεγαλύτερη έμφαση στις παραδόσεις των ραβίνων από ό,τι στις θεόπνευστες Γραφές. (Ματθαίος 15:3-9) Το Μισνά αναφέρει ότι ο Γαμαλιήλ είπε: «Βρες ένα δάσκαλο [ραββί] και απελευθερώσου από τις αμφιβολίες, διότι δεν πρέπει, βασιζόμενος σε εικασίες, να δώσεις κάτι παραπάνω από το δέκατο». (Άβοτ 1:16) Αυτό σήμαινε πως, όταν οι Εβραϊκές Γραφές δεν έλεγαν ρητά τι πρέπει να κάνει κάποιος, το άτομο δεν έπρεπε να χρησιμοποιεί τη δική του λογίκευση ή να ακολουθεί τη συνείδησή του για να πάρει κάποια απόφαση. Απεναντίας, έπρεπε να βρει ένα ραβίνο με τα κατάλληλα προσόντα ο οποίος θα αποφάσιζε στη θέση του. Σύμφωνα με τον Γαμαλιήλ, μόνο έτσι θα μπορούσε κάποιος να μην αμαρτήσει.—Παράβαλε Ρωμαίους 14:1-12.

Ωστόσο, ο Γαμαλιήλ ήταν γενικά γνωστός για την πιο ανεκτική, πιο απροκατάληπτη στάση που εκδήλωνε σε σχέση με τις θρησκευτικές νομικές του αποφάσεις. Για παράδειγμα, έδειξε στοχαστικό ενδιαφέρον για τις γυναίκες όταν αποφάνθηκε ότι θα «επέτρεπε σε μια γυναίκα να ξαναπαντρευτεί με βάση τη μαρτυρία ενός και μόνο ατόμου [που θα πιστοποιούσε το θάνατο του συζύγου της]». (Γεβαμότ 16:7, το Μισνά) Επιπλέον, για την προστασία της διαζευγμένης γυναίκας, ο Γαμαλιήλ εισήγαγε μια σειρά περιορισμών όσον αφορά την έκδοση επιστολής διαζυγίου.

Αυτό το πνεύμα φαίνεται επίσης από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε ο Γαμαλιήλ τους πρώτους ακολούθους του Ιησού Χριστού. Το βιβλίο των Πράξεων αναφέρει πως, όταν οι άλλοι Ιουδαίοι ηγέτες ήθελαν να σκοτώσουν τους αποστόλους του Ιησού τους οποίους είχαν συλλάβει επειδή κήρυτταν, «σηκώθηκε κάποιος στο Σάνχεδριν, ένας Φαρισαίος ονόματι Γαμαλιήλ, δάσκαλος του Νόμου που τον εκτιμούσε όλος ο λαός, και έδωσε την εντολή να βγάλουν τους ανθρώπους έξω για λίγο. Και τους είπε: ‘Άντρες Ισραηλίτες, προσέχετε τον εαυτό σας σχετικά με το τι σκοπεύετε να κάνετε όσον αφορά αυτούς τους ανθρώπους. . . . Σας λέω: Μην ανακατεύεστε με αυτούς τους ανθρώπους, αλλά αφήστε τους· . . . αλλιώς, μπορεί να βρεθείτε και θεομάχοι’». Η συμβουλή του Γαμαλιήλ έγινε δεκτή, και οι απόστολοι ελευθερώθηκαν.—Πράξεις 5:34-40.

Τι Σήμαινε για τον Παύλο;

Ο Παύλος είχε διδαχτεί και εκπαιδευτεί από έναν από τους μεγαλύτερους ραβίνους δασκάλους του πρώτου αιώνα Κ.Χ. Αναμφίβολα, το γεγονός ότι ο απόστολος αναφέρθηκε στον Γαμαλιήλ έκανε το πλήθος στην Ιερουσαλήμ να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στα λόγια του. Εκείνος, όμως, τους μίλησε για έναν Δάσκαλο πολύ ανώτερο από τον Γαμαλιήλ—τον Ιησού, τον Μεσσία. Ως μαθητής του Ιησού, και όχι του Γαμαλιήλ, απευθύνθηκε τώρα ο Παύλος στο πλήθος.—Πράξεις 22:4-21.

Μήπως η εκπαίδευση από τον Γαμαλιήλ επηρέασε τη διδασκαλία του Παύλου ως Χριστιανού; Είναι πιθανό ότι η αυστηρή εκπαίδευση γύρω από τις Γραφές και τον Ιουδαϊκό νόμο αποδείχτηκε χρήσιμη για τον Παύλο ως Χριστιανό δάσκαλο. Εντούτοις, οι θεόπνευστες επιστολές του Παύλου που βρίσκονται στην Αγία Γραφή δείχνουν καθαρά ότι εκείνος απέρριπτε την ουσία της Φαρισαϊκής πίστης του Γαμαλιήλ. Ο Παύλος κατηύθυνε τους συμπατριώτες του Ιουδαίους και όλους τους άλλους, όχι στους ραβίνους του Ιουδαϊσμού ούτε σε ανθρωποποίητες παραδόσεις, αλλά στον Ιησού Χριστό.—Ρωμαίους 10:1-4.

Αν ο Παύλος συνέχιζε να είναι μαθητής του Γαμαλιήλ, θα απολάμβανε μεγάλο γόητρο. Άλλα άτομα από τον κύκλο του Γαμαλιήλ συνέβαλαν στη διαμόρφωση του μέλλοντος του Ιουδαϊσμού. Λόγου χάρη, ο γιος του Γαμαλιήλ, ο Συμεών, ο οποίος ίσως ήταν συμμαθητής του Παύλου, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιουδαϊκή επανάσταση κατά της Ρώμης. Μετά την καταστροφή του ναού, ο εγγονός του Γαμαλιήλ, ο Γαμαλιήλ Β΄, αποκατέστησε την εξουσία του Σάνχεδριν, μεταφέροντάς το στη Γιαβνέ. Ο εγγονός του Γαμαλιήλ Β΄, ο Ιούδας χα-Νασί, συγκέντρωσε και ταξινόμησε το υλικό για το Μισνά, το οποίο αποτελεί το θεμέλιο λίθο της Ιουδαϊκής σκέψης μέχρι τις ημέρες μας.

Ως μαθητής του Γαμαλιήλ, ο Σαύλος από την Ταρσό θα μπορούσε να αποκτήσει πολύ εξέχουσα θέση στον Ιουδαϊσμό. Ωστόσο, αναφορικά με μια τέτοια σταδιοδρομία, ο Παύλος έγραψε: «Όσα ήταν κέρδη για εμένα, αυτά τα έχω θεωρήσει ζημιά για χάρη του Χριστού. Γι’ αυτό άλλωστε και θεωρώ πράγματι ότι τα πάντα είναι ζημιά για χάρη της υπερέχουσας αξίας της γνώσης του Χριστού Ιησού, του Κυρίου μου. Για χάρη του έχω ζημιωθεί τα πάντα και τα θεωρώ σκουπίδια, για να κερδίσω τον Χριστό».—Φιλιππησίους 3:7, 8.

Με το να εγκαταλείψει τη σταδιοδρομία του ως Φαρισαίου και να γίνει ακόλουθος του Ιησού Χριστού, ο Παύλος εφάρμοσε στην πράξη τη συμβουλή του πρώην δασκάλου του σύμφωνα με την οποία έπρεπε να προσέχει κάποιος να μη ‘βρεθεί θεομάχος’. Σταματώντας να διώκει τους μαθητές του Ιησού, ο Παύλος έπαψε να μάχεται εναντίον του Θεού. Αντίθετα, με το να γίνει ακόλουθος του Χριστού, έγινε ‘συνεργάτης του Θεού’.—1 Κορινθίους 3:9.

Το άγγελμα της αληθινής Χριστιανοσύνης συνεχίζει να διακηρύττεται από ζηλωτές Μάρτυρες του Ιεχωβά στις ημέρες μας. Όπως ο Παύλος, πολλοί από αυτούς έχουν κάνει ριζικές αλλαγές στη ζωή τους. Μερικοί, μάλιστα, έχουν εγκαταλείψει σταδιοδρομίες με λαμπρές προοπτικές προκειμένου να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή στο έργο κηρύγματος της Βασιλείας, ένα έργο που είναι αληθινά «από τον Θεό». (Πράξεις 5:39) Πόσο ευτυχισμένοι είναι που ακολουθούν το παράδειγμα του Παύλου και όχι εκείνο του πρώην δασκάλου του, του Γαμαλιήλ!

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Ως ο απόστολος Παύλος, ο Σαύλος από την Ταρσό κήρυξε τα καλά νέα σε ανθρώπους των εθνών