«Ο Οξυδερκής Εξετάζει τα Βήματά Του»

Ο ΟΞΥΔΕΡΚΗΣ άνθρωπος είναι πρακτικός και ευφυής, λογικός στην κρίση και με οξεία αντίληψη, φρόνιμος και συνετός, άτομο με διάκριση και σοφία. Δεν είναι ούτε ύπουλος ούτε ραδιούργος. «Κάθε οξυδερκής θα ενεργεί με γνώση», δηλώνει το εδάφιο Παροιμίες 13:16. Ναι, η οξυδέρκεια, ή αλλιώς η σύνεση, είναι επιθυμητό χαρακτηριστικό.

Πώς μπορούμε να δείχνουμε οξυδέρκεια στην καθημερινή μας ζωή; Πώς γίνεται φανερή αυτή η ιδιότητα από τις επιλογές που κάνουμε, από τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στους άλλους καθώς και από τον τρόπο αντίδρασής μας σε διάφορες καταστάσεις; Ποιες ανταμοιβές δρέπουν οι συνετοί; Ποιες συμφορές αποφεύγουν; Ο Βασιλιάς Σολομών του αρχαίου Ισραήλ παρέχει πρακτικές απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις, όπως διαβάζουμε στα εδάφια Παροιμίες 14:12-25.a

Επιλέξτε την Πορεία σας Σοφά

Για να κάνουμε σοφές επιλογές και να έχουμε επιτυχία στη ζωή απαιτείται ασφαλώς η ικανότητα να διακρίνουμε το ορθό από το εσφαλμένο. Ωστόσο, η Αγία Γραφή προειδοποιεί: «Υπάρχει οδός που φαίνεται ορθή στον άνθρωπο, έπειτα όμως το τέλος της είναι οδοί θανάτου». (Παροιμίες 14:12) Άρα λοιπόν, πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε αυτό που είναι αληθινά ορθό από αυτό που φαίνεται ορθό. Η έκφραση «οδοί θανάτου» υποδηλώνει ότι υπάρχουν πολλοί τέτοιοι απατηλοί δρόμοι. Εξετάστε μερικές καταστάσεις τις οποίες πρέπει να γνωρίζουμε και να αποφεύγουμε.

Οι πλούσιοι και οι διάσημοι του κόσμου θεωρούνται γενικά αξιοσέβαστοι και αξιοθαύμαστοι άνθρωποι. Λόγω της κοινωνικής και της οικονομικής τους επιτυχίας ίσως φαίνεται ότι ο τρόπος με τον οποίο ενεργούν είναι ορθός. Τι θα λεχθεί, όμως, για τα μέσα που χρησιμοποιούν πολλά τέτοια άτομα προκειμένου να αποκτήσουν πλούτο ή φήμη; Είναι οι οδοί τους πάντοτε ορθές και ηθικές; Έπειτα υπάρχουν και εκείνοι που δείχνουν αξιοθαύμαστο ζήλο για τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Αλλά αποδεικνύει πραγματικά η ειλικρίνειά τους ότι οι πεποιθήσεις τους είναι σωστές;—Ρωμαίους 10:2, 3.

Μια οδός μπορεί επίσης να φαίνεται ορθή εξαιτίας αυταπάτης. Το να βασίζουμε τις αποφάσεις μας σε ό,τι εμείς προσωπικά θεωρούμε ορθό σημαίνει ότι στηριζόμαστε στην καρδιά, έναν δόλιο οδηγό. (Ιερεμίας 17:9) Μια αδιαφώτιστη και ανεκπαίδευτη συνείδηση μπορεί να μας κάνει να νομίζουμε ότι η εσφαλμένη οδός είναι η ορθή οδός. Τι θα μας βοηθάει, λοιπόν, να επιλέγουμε σωστή πορεία;

Η επιμελής προσωπική μελέτη των βαθύτερων αληθειών του Λόγου του Θεού είναι επιβεβλημένη προκειμένου να αποκτήσουμε “δυνάμεις αντίληψης γυμνασμένες για να διακρίνουν και το ορθό και το εσφαλμένο”. Επιπλέον, πρέπει να γυμνάζουμε αυτές τις δυνάμεις «μέσω χρήσης» καθώς εφαρμόζουμε τις Γραφικές αρχές. (Εβραίους 5:14) Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην επιτρέψουμε σε κάποια οδό που απλώς φαίνεται ορθή να μας κάνει να παρεκκλίνουμε από “το στενόχωρο δρόμο που οδηγεί στη ζωή”.—Ματθαίος 7:13, 14.

Όταν «Μπορεί να Πονάει η Καρδιά»

Μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι όταν δεν έχουμε εσωτερική ειρήνη; Μπορούν το γέλιο και η διασκέδαση να απαλύνουν το βαθιά ριζωμένο πόνο; Αποτελεί άραγε ένδειξη οξυδέρκειας το να πνίγουμε τα αισθήματα κατάθλιψης στο αλκοόλ, να κάνουμε χρήση ναρκωτικών ή να προσπαθούμε να εξαλείψουμε αυτά τα αισθήματα υιοθετώντας αχαλίνωτο τρόπο ζωής; Η απάντηση είναι όχι. «Στο γέλιο μπορεί να πονάει η καρδιά», λέει ο σοφός βασιλιάς.—Παροιμίες 14:13α.

Το γέλιο μπορεί να συγκαλύπτει τον πόνο αλλά δεν τον απομακρύνει. «Για το καθετί υπάρχει προσδιορισμένος καιρός», δηλώνει η Γραφή. Όντως, υπάρχει «καιρός να κλαίει κανείς και καιρός να γελάει· καιρός να θρηνεί και καιρός να χοροπηδάει». (Εκκλησιαστής 3:1, 4) Όταν η κατάθλιψη επιμένει, πρέπει να κάνουμε βήματα για να την υπερνικήσουμε, επιζητώντας “επιδέξια κατεύθυνση” όταν είναι απαραίτητο. (Παροιμίες 24:6)b Το γέλιο και η διασκέδαση έχουν κάποια αξία, αλλά αυτή είναι σχετικά μικρή. Προειδοποιώντας για ακατάλληλες μορφές διασκέδασης και υπερβολές στην ψυχαγωγία, ο Σολομών λέει: «Η χαρά καταλήγει σε λύπη».—Παροιμίες 14:13β.

Ο Άπιστος και ο Αγαθός—Πώς Ικανοποιούνται;

«Αυτός που είναι άπιστος μέσα στην καρδιά του θα ικανοποιείται με τα αποτελέσματα των οδών του», συνεχίζει ο βασιλιάς του Ισραήλ, «αλλά ο αγαθός άνθρωπος με τα αποτελέσματα των ενεργειών του». (Παροιμίες 14:14) Πώς ικανοποιούνται ο άπιστος και ο αγαθός με τα αποτελέσματα των ενεργειών τους;

Το άπιστο άτομο δεν το απασχολεί η απόδοση λογαριασμού στον Θεό. Γι’ αυτό, το να κάνει το ορθό στα μάτια του Ιεχωβά δεν έχει καμιά σημασία για έναν άνθρωπο χωρίς πίστη. (1 Πέτρου 4:3-5) Αυτός ο άνθρωπος ικανοποιείται με τα αποτελέσματα του υλιστικού τρόπου ζωής του. (Ψαλμός 144:11-15α) Από την άλλη πλευρά, το αγαθό άτομο έχει τα πνευματικά ενδιαφέροντα στην καρδιά του. Σε όλες τις ενέργειές του, προσκολλάται στους δίκαιους κανόνες του Θεού. Αυτό το άτομο ικανοποιείται με τα αποτελέσματα επειδή ο Ιεχωβά είναι ο Θεός του και αντλεί ασύγκριτη χαρά υπηρετώντας τον Ύψιστο.—Ψαλμός 144:15β.

Μην “Πιστεύετε Κάθε Λόγο”

Αντιπαραβάλλοντας τις οδούς του άπειρου με εκείνες του συνετού, ο Σολομών λέει: «Ο άπειρος πιστεύει κάθε λόγο, αλλά ο οξυδερκής εξετάζει τα βήματά του». (Παροιμίες 14:15) Ο οξυδερκής δεν είναι εύπιστος. Αντί να πιστεύει καθετί που ακούει ή να αφήνει άλλους να σκέφτονται για λογαριασμό του, εξετάζει τα βήματά του σοφά. Συγκεντρώνοντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ενεργεί με γνώση.

Πάρτε για παράδειγμα την ερώτηση: «Υπάρχει Θεός;» Ο άπειρος τείνει να αποδέχεται ό,τι είναι δημοφιλές ή ό,τι πιστεύουν επιφανείς άνθρωποι. Ο οξυδερκής, απεναντίας, αφιερώνει χρόνο για να εξετάσει τα γεγονότα. Στοχάζεται εδάφια όπως το Ρωμαίους 1:20 και το Εβραίους 3:4. Στα πνευματικά ζητήματα, το συνετό άτομο δεν δέχεται απλώς το λόγο των θρησκευτικών ηγετών. “Δοκιμάζει τις εμπνευσμένες εκφράσεις για να δει αν προέρχονται από τον Θεό”.—1 Ιωάννη 4:1.

Πόσο σοφό είναι να δίνουμε προσοχή στη συμβουλή να μην “πιστεύουμε κάθε λόγο”! Ιδιαίτερα εκείνοι στους οποίους έχει ανατεθεί η ευθύνη να συμβουλεύουν άλλους στη Χριστιανική εκκλησία πρέπει να το πάρουν αυτό στα σοβαρά. Εκείνος που δίνει συμβουλή πρέπει να έχει ολοκληρωμένη εικόνα όσων έχουν συμβεί. Πρέπει να ακούει προσεκτικά και να συγκεντρώνει στοιχεία από όλες τις πλευρές ώστε η συμβουλή του να μην είναι άσοφη ή μονόπλευρη.—Παροιμίες 18:13· 29:20.

“Ο Άνθρωπος που Έχει Ικανότητες Σκέψης Μισείται”

Επισημαίνοντας μια ακόμη διαφορά μεταξύ του σοφού και του ανόητου, ο βασιλιάς του Ισραήλ λέει: «Ο σοφός φοβάται και απομακρύνεται από ό,τι είναι κακό, αλλά ο άφρονας εξοργίζεται και έχει αυτοπεποίθηση. Ο οξύθυμος θα διαπράξει ανοησία, ο δε άνθρωπος που έχει ικανότητες σκέψης μισείται».—Παροιμίες 14:16, 17.

Ο σοφός φοβάται τις συνέπειες της εσφαλμένης πορείας. Γι’ αυτό, είναι προσεκτικός και εκτιμάει οποιαδήποτε συμβουλή τον βοηθάει να αποφεύγει το κακό. Ο ανόητος δεν νιώθει τέτοιον φόβο. Καθώς έχει αυτοπεποίθηση, αγνοεί αλαζονικά τις συμβουλές των άλλων. Εφόσον τείνει να εξοργίζεται, ένα τέτοιο άτομο ενεργεί ανόητα. Αλλά γιατί γίνεται αντικείμενο εχθρότητας ο άνθρωπος που έχει ικανότητες σκέψης;

Η έκφραση της πρωτότυπης γλώσσας που μεταφράζεται «ικανότητες σκέψης» έχει δύο σημασίες. Με θετική έννοια, μπορεί να υποδηλώνει διάκριση ή ευφυΐα. (Παροιμίες 1:4· 2:11· 3:21) Ή, με αρνητική έννοια, η φράση αυτή μπορεί να αναφέρεται σε πονηρές ή μοχθηρές σκέψεις.—Ψαλμός 37:7· Παροιμίες 12:2· 24:8.

Αν η έκφραση “ο άνθρωπος που έχει ικανότητες σκέψης” αναφέρεται σε κάποιον μοχθηρό μηχανορράφο, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε γιατί μισείται ένα τέτοιο άτομο. Εντούτοις, δεν αληθεύει ότι ο άνθρωπος που έχει διάκριση μπορεί επίσης να μισείται από όσους στερούνται αυτή την ιδιότητα; Για παράδειγμα, όσοι χρησιμοποιούν τις διανοητικές τους δυνάμεις και επιλέγουν να “μην είναι μέρος του κόσμου” μισούνται από τον κόσμο. (Ιωάννης 15:19) Οι Χριστιανοί νεαροί οι οποίοι χρησιμοποιούν τις ικανότητες σκέψης τους και αντιστέκονται στην επιβλαβή πίεση των συνομηλίκων αποφεύγοντας έτσι την ανάρμοστη συμπεριφορά γίνονται αντικείμενο χλευασμού. Το γεγονός είναι ότι οι αληθινοί λάτρεις μισούνται από τον κόσμο, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία του Σατανά του Διαβόλου.—1 Ιωάννη 5:19.

«Οι Κακοί θα Αναγκαστούν να Σκύψουν»

Ο συνετός, ή οξυδερκής, διαφέρει από τους άπειρους και με έναν ακόμη τρόπο. «Οι άπειροι θα πάρουν στην κατοχή τους την ανοησία, αλλά οι οξυδερκείς θα φορέσουν τη γνώση ως κάλυμμα του κεφαλιού τους». (Παροιμίες 14:18) Εφόσον δεν έχουν διάκριση, οι άπειροι επιλέγουν ό,τι είναι ανόητο. Αυτό γίνεται τρόπος ζωής για εκείνους. Από την άλλη πλευρά, η γνώση κοσμεί τον οξυδερκή όπως ένα στέμμα τιμάει κάποιον βασιλιά.

«Οι κακοί θα αναγκαστούν να σκύψουν μπροστά στους αγαθούς», λέει ο σοφός βασιλιάς, «και οι πονηροί στις πύλες του δικαίου». (Παροιμίες 14:19) Με άλλα λόγια, οι αγαθοί θα θριαμβεύσουν τελικά επί των πονηρών. Σκεφτείτε την αριθμητική αύξηση και τον ανώτερο τρόπο ζωής που απολαμβάνει ο λαός του Θεού σήμερα. Βλέποντας αυτές τις ευλογίες να παρέχονται στους υπηρέτες του Ιεχωβά, μερικοί εναντιούμενοι θα αναγκαστούν να «σκύψουν» μπροστά στη συμβολική ουράνια γυναίκα του Ιεχωβά, η οποία εκπροσωπείται στη γη από το χρισμένο με το πνεύμα υπόλοιπο. Το αργότερο στον Αρμαγεδδώνα, αυτοί οι εναντιούμενοι θα αναγκαστούν να αναγνωρίσουν ότι το επίγειο τμήμα της οργάνωσης του Θεού όντως εκπροσωπεί το ουράνιο τμήμα.—Ησαΐας 60:1, 14· Γαλάτες 6:16· Αποκάλυψη 16:14, 16.

«Δείχνει Εύνοια στους Ταλαιπωρημένους»

Κάνοντας μια παρατήρηση σχετικά με την ανθρώπινη φύση, ο Σολομών αναφέρει: «Αυτός που έχει λιγοστά υπάρχοντα είναι κάτι το μισητό στο συνάνθρωπό του, αλλά του πλουσίου οι φίλοι είναι πολλοί». (Παροιμίες 14:20) Πόσο αληθεύει αυτό για τους ατελείς ανθρώπους! Επειδή ρέπουν προς την ιδιοτέλεια, τείνουν να ευνοούν τον πλούσιο έναντι του φτωχού. Ενώ οι φίλοι του πλουσίου είναι πολλοί, αυτοί είναι εφήμεροι όπως ο πλούτος του. Δεν πρέπει, λοιπόν, να αποφεύγουμε να κάνουμε φίλους μέσω των χρημάτων ή της κολακείας;

Τι θα γίνει αν μια ειλικρινής αυτοεξέταση αποκαλύψει ότι εμείς θηρεύουμε την εύνοια των πλουσίων και περιφρονούμε όσους έχουν λιγοστά υπάρχοντα; Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εκδήλωση τέτοιας εύνοιας καταδικάζεται στην Αγία Γραφή, η οποία δηλώνει: «Αυτός που καταφρονεί το συνάνθρωπό του αμαρτάνει, αλλά είναι ευτυχισμένος όποιος δείχνει εύνοια στους ταλαιπωρημένους».—Παροιμίες 14:21.

Πρέπει να δείχνουμε στοχαστικότητα σε όσους αντιμετωπίζουν δύσκολες περιστάσεις. (Ιακώβου 1:27) Πώς μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο; Παρέχοντας «τα μέσα αυτού του κόσμου για τη συντήρηση της ζωής», στα οποία μπορεί να περιλαμβάνονται χρήματα, τρόφιμα, στέγη, ρούχα και προσωπική προσοχή. (1 Ιωάννη 3:17) Ευτυχισμένος είναι εκείνος που δείχνει εύνοια σε τέτοια άτομα, εφόσον «υπάρχει περισσότερη ευτυχία στο να δίνει κανείς παρά στο να λαβαίνει».—Πράξεις 20:35.

Ποια Είναι η Κατάληξή Τους;

Η αρχή «ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει» εφαρμόζεται στον οξυδερκή καθώς και στον ανόητο. (Γαλάτες 6:7) Ο πρώτος κάνει το καλό, ο δεύτερος σχεδιάζει κακό. «Δεν θα περιπλανιούνται εκείνοι που σχεδιάζουν κακό;» ρωτά ο σοφός βασιλιάς. Η απάντηση είναι ναι—αυτοί «πλανώνται». (Μετάφραση Βάμβα) «Αλλά υπάρχει στοργική καλοσύνη και αλήθεια για εκείνους που σχεδιάζουν καλό». (Παροιμίες 14:22) Αυτοί που κάνουν το καλό απολαμβάνουν την καλή θέληση των άλλων καθώς και τη στοργική καλοσύνη του Θεού.

Συσχετίζοντας την επιτυχία με τη φιλοπονία και συνδέοντας την αποτυχία με το να λέει κανείς πολλά και να πράττει λίγα, ο Σολομών δηλώνει: «Από κάθε είδους μόχθο απορρέει όφελος, αλλά απλώς και μόνο ο λόγος των χειλιών οδηγεί στη στέρηση». (Παροιμίες 14:23) Αυτή η αρχή εφαρμόζεται ασφαλώς στις πνευματικές μας προσπάθειες. Όταν εργαζόμαστε σκληρά στη Χριστιανική διακονία, δρέπουμε τις ανταμοιβές που προκύπτουν από την παρουσίαση της ζωοσωτήριας αλήθειας του Λόγου του Θεού σε πολλούς άλλους. Το να επιτελούμε πιστά οποιονδήποτε θεοκρατικό διορισμό και αν λάβουμε οδηγεί σε χαρά και ικανοποίηση.

«Το στεφάνι των σοφών είναι τα πλούτη τους· η ανοησία των αφρόνων είναι ανοησία», λέει το εδάφιο Παροιμίες 14:24. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σοφία την οποία αγωνίζονται να αποκτήσουν οι σοφοί αποτελεί τα πλούτη τους και αυτή τους στέφει, δηλαδή τους κοσμεί. Ο άφρονας, απεναντίας, αποκτάει μόνο ανοησία. Σύμφωνα με κάποιο σύγγραμμα, αυτή η παροιμία θα μπορούσε επίσης να υποδεικνύει ότι «ο πλούτος είναι κόσμημα για όσους τον χρησιμοποιούν σοφά . . . [ενώ] το μόνο πράγμα που διαθέτουν οι ανόητοι είναι η ανοησία τους». Όπως και να έχουν τα πράγματα, ο σοφός έχει καλύτερη κατάληξη από τον ανόητο.

«Ο αληθινός μάρτυρας ελευθερώνει ψυχές», λέει ο βασιλιάς του Ισραήλ, «αλλά ο δόλιος ξεστομίζει ψέματα». (Παροιμίες 14:25) Ενώ αυτό αληθεύει ασφαλώς σε δικαστικά ζητήματα, εξετάστε την εφαρμογή του στη διακονία μας. Το έργο μας κηρύγματος της Βασιλείας και μαθήτευσης περιλαμβάνει την επίδοση μαρτυρίας για την αλήθεια του Λόγου του Θεού. Αυτή η μαρτυρία απελευθερώνει άτομα με δίκαιη καρδιά από την ψεύτικη θρησκεία και σώζει ζωές. Δίνοντας συνεχώς προσοχή σε ό,τι αφορά τον εαυτό μας και τη διδασκαλία μας, θα σώσουμε τόσο τον εαυτό μας όσο και αυτούς που μας ακούν. (1 Τιμόθεο 4:16) Καθώς συνεχίζουμε να το κάνουμε αυτό, ας είμαστε άγρυπνοι ώστε να δείχνουμε οξυδέρκεια σε όλες τις πτυχές της ζωής.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Η επιμελής μελέτη των βαθύτερων αληθειών είναι ζωτική αν θέλουμε να διακρίνουμε το ορθό και το εσφαλμένο

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Είναι ένας υλιστικός τρόπος ζωής πραγματικά ικανοποιητικός;