Τι Σημαίνει «Οφθαλμόν Αντί Οφθαλμού»;
Η απάντηση της Αγίας Γραφής
Ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» αποτελούσε μέρος του Νόμου του Θεού που δόθηκε από τον Μωυσή στον αρχαίο Ισραήλ. Ο Ιησούς τον ανέφερε στην Επί του Όρους Ομιλία του. (Ματθαίος 5:38, Κείμενο· Έξοδος 21:24, 25· Δευτερονόμιο 19:21) Σήμαινε ότι η τιμωρία ενός παραβάτη θα έπρεπε να είναι ανάλογη με το έγκλημά του.a
Ο κανόνας αυτός αφορούσε εσκεμμένες πράξεις που έβλαπταν άλλους. Ο Μωσαϊκός Νόμος έλεγε για τον εκούσιο παραβάτη: «Κάταγμα αντί κατάγματος, μάτι αντί ματιού, δόντι αντί δοντιού· ο τραυματισμός που προκάλεσε πρέπει να προκληθεί και στον ίδιο».—Λευιτικό 24:20.
Ποιον σκοπό εξυπηρετούσε ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού»;
Ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» δεν έδινε στο θύμα την εξουσία ή το δικαίωμα να πάρει τον νόμο στα χέρια του. Αντίθετα, βοηθούσε τους διορισμένους κριτές να απονείμουν την κατάλληλη τιμωρία, η οποία δεν θα ήταν ούτε υπερβολικά σκληρή αλλά ούτε και υπερβολικά επιεικής.
Ο κανόνας αυτός ήταν επίσης τροχοπέδη για οποιονδήποτε ήθελε ή σχεδίαζε να κάνει κακό σε κάποιον. «Οι υπόλοιποι [δηλαδή όσοι έβλεπαν την τιμωρία που ικανοποιούσε τη δικαιοσύνη του Θεού] θα ακούσουν και θα φοβηθούν», εξηγούσε ο Νόμος, «και δεν θα ξανακάνουν ποτέ τέτοιο κακό ανάμεσά σου».—Δευτερονόμιο 19:20.
Ισχύει για τους Χριστιανούς ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού»;
Όχι, αυτός ο κανόνας δεν είναι δεσμευτικός για τους Χριστιανούς. Αποτελούσε μέρος του Μωσαϊκού Νόμου, τον οποίο κατάργησε ο θυσιαστικός θάνατος του Ιησού.—Ρωμαίους 10:4.
Ωστόσο, μας βοηθάει να καταλάβουμε τον τρόπο σκέψης του Θεού. Για παράδειγμα, δείχνει ότι ο Θεός θεωρεί πολύ σημαντική τη δικαιοσύνη. (Ψαλμός 89:14) Αποκαλύπτει επίσης το πρότυπο του Θεού όσον αφορά τη δικαιοσύνη, δηλαδή ότι οι παραβάτες πρέπει να διαπαιδαγωγούνται «όσο ακριβώς χρειάζεται».—Ιερεμίας 30:11.
Εσφαλμένες αντιλήψεις για τον κανόνα «οφθαλμόν αντί οφθαλμού»
Εσφαλμένη αντίληψη: Ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» ήταν υπερβολικά σκληρός.
Αλήθεια: Ο κανόνας αυτός δεν ενέκρινε την απονομή δικαιοσύνης με βαριά και βάναυση τιμωρία. Αντίθετα, εφαρμοζόταν σωστά όταν την ανταπόδοση για ένα αδίκημα την επέβαλλαν κριτές με τα ανάλογα προσόντα έχοντας πρώτα εξετάσει τις συνθήκες υπό τις οποίες διαπράχθηκε αυτό καθώς και κατά πόσον ήταν εκούσιο. (Έξοδος 21:28-30· Αριθμοί 35:22-25) Επομένως, ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» βοηθούσε να μη φτάνει η τιμωρία στα άκρα.
Εσφαλμένη αντίληψη: Ο κανόνας «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» νομιμοποιούσε έναν ατελείωτο κύκλο προσωπικής αντεκδίκησης.
Αλήθεια: Ο Μωσαϊκός Νόμος έλεγε: «Δεν πρέπει να παίρνεις εκδίκηση ούτε να μνησικακείς εναντίον των γιων του λαού σου». (Λευιτικό 19:18) Ο Νόμος δεν προωθούσε την προσωπική εκδίκηση, αλλά πρότρεπε τους ανθρώπους να εμπιστεύονται στον Θεό και στο νομικό σύστημα που είχε θεσπίσει εκείνος για την επανόρθωση κάθε αδικίας.—Δευτερονόμιο 32:35.
a Αυτή η νομική αρχή, για την οποία χρησιμοποιείται μερικές φορές ο λατινικός όρος lex talionis, εμφανιζόταν στο νομικό σύστημα και άλλων αρχαίων κοινωνιών.