ΑΖΑΗΛ
(Αζαήλ) [Ο Θεός Είδε].
Εξέχων βασιλιάς της Συρίας. Ο Αζαήλ προφανώς έγινε βασιλιάς την περίοδο που βασίλευε στον Ισραήλ ο Ιωράμ (περ. 917-905 Π.Κ.Χ.). (2Βα 8:7-16) Πέθανε τον καιρό που βασίλευε στον Ισραήλ ο Ιωάς (περ. 859-845 Π.Κ.Χ.). (2Βα 13:24, 25) Ο Αζαήλ δεν είχε βασιλική καταγωγή αλλά ήταν απλώς ένας ανώτερος αξιωματούχος στην υπηρεσία του προκατόχου του, του Βασιλιά Βεν-αδάδ Β΄ της Συρίας.—2Βα 8:7-9.
Χρόνια ολόκληρα προτού γίνει βασιλιάς ο Αζαήλ, ο Ιεχωβά είχε δώσει στον Ηλία την οδηγία “να χρίσει τον Αζαήλ βασιλιά της Συρίας”. Ο λόγος για αυτόν το διορισμό ήταν ότι ο Ισραήλ είχε αμαρτήσει εναντίον του Θεού και ο Αζαήλ επρόκειτο να εκτελέσει την τιμωρία στο έθνος.—1Βα 19:15-18.
Ο Αζαήλ ποτέ δεν χρίστηκε στην κυριολεξία με λάδι, αλλά η αποστολή που είχε ανατεθεί στον Ηλία εκπληρώθηκε από το διάδοχό του, τον προφήτη Ελισαιέ. Αυτό έγινε όταν ο Σύριος Βασιλιάς Βεν-αδάδ Β΄ αρρώστησε και έστειλε τον Αζαήλ στην κυριότερη πόλη της Συρίας, τη Δαμασκό. Ο Αζαήλ έπρεπε να πάει ένα δώρο στον Ελισαιέ και να τον ρωτήσει αν ο Βεν-αδάδ θα επιζούσε από την ασθένειά του. Ο Ελισαιέ είπε στον Αζαήλ: «Πήγαινε, πες [στον Βεν-αδάδ]: “Οπωσδήποτε θα αναρρώσεις”». Ο προφήτης, όμως, συνέχισε λέγοντας: «Αλλά ο Ιεχωβά μού έδειξε ότι οπωσδήποτε θα πεθάνει». Είπε ακόμη στον Αζαήλ: «Ο Ιεχωβά μού έδειξε ότι εσύ θα γίνεις βασιλιάς της Συρίας». Όταν επέστρεψε ο Αζαήλ και ο βασιλιάς τον ρώτησε τι του απάντησε ο Ελισαιέ, ο Αζαήλ είπε: «Μου είπε ότι θα αναρρώσεις οπωσδήποτε», αλλά την επόμενη μέρα ο ίδιος σκότωσε το βασιλιά προκαλώντας του ασφυξία με ένα υγρό κλινοσκέπασμα, και άρχισε να βασιλεύει στη θέση του.—2Βα 8:7-15.
Τα λόγια του Ελισαιέ στον Αζαήλ έχουν γίνει αντικείμενο πολλών εικασιών. Σύμφωνα με μια περιθωριακή σημείωση του Μασοριτικού κειμένου, αλλά και τη Μετάφραση των Εβδομήκοντα, τη λατινική Βουλγάτα, τη συριακή Πεσίτα και 18 εβραϊκά χειρόγραφα, η απόδοση είναι: «Πες του: “Θα [αναρρώσεις]”», ενώ το κυρίως Μασοριτικό κείμενο λέει: «Πες του: “Δεν θα [αναρρώσεις]”».
Αν πάρουμε την εκδοχή ότι ο Αζαήλ έπρεπε, σύμφωνα με όσα του ειπώθηκαν, να πει στον Βεν-αδάδ «“Οπωσδήποτε θα αναρρώσεις”», η απάντηση του Ελισαιέ στο ερώτημα του Βεν-αδάδ μπορεί να αποτελούσε ένα είδος αινίγματος και να σήμαινε ότι αυτή καθαυτή η ασθένειά του δεν θα απέβαινε θανατηφόρα αλλά, παρ’ όλα αυτά, ο Βεν-αδάδ θα πέθαινε (όπως και έγινε, από το χέρι του Αζαήλ). Όπως και να έχουν τα πράγματα, ο Αζαήλ μετέδωσε προφορικά στο βασιλιά το πρώτο μέρος της απάντησης του Ελισαιέ: «Οπωσδήποτε θα αναρρώσεις», ενώ την υπόλοιπη απάντηση την έκανε πράξη ο ίδιος με βίαιο τρόπο.—2Βα 8:10.
Ο Αζαήλ Καταδυναστεύει τον Ισραήλ. Λίγο καιρό αφότου ο Αζαήλ έγινε βασιλιάς, ενεπλάκη σε πόλεμο με τους βασιλιάδες του Ισραήλ και του Ιούδα στη Ραμώθ-γαλαάδ (Ραμά). Σε εκείνη την περίπτωση, ο Βασιλιάς Ιωράμ του Ισραήλ τραυματίστηκε αλλά το υπόμνημα δεν αναφέρει ποια ήταν η έκβαση της μάχης. (2Βα 8:25-29· 2Χρ 22:1-6) Στις ημέρες του διαδόχου του Ιωράμ, του Βασιλιά Ιηού του Ισραήλ, ο Αζαήλ άρχισε σταδιακά να κατακτά εδάφη του Ισραήλ, καταλαμβάνοντας τη Γαλαάδ και τη Βασάν, Α του Ιορδάνη. (2Βα 10:32, 33) Αυτό προφανώς του άνοιγε το δρόμο για να εισβάλει αργότερα στο βασίλειο του Ιούδα. Ο Αζαήλ κατέλαβε την πόλη Γαθ της Φιλιστίας και έπειτα προσήλωσε το πρόσωπό του στο να ανεβεί εναντίον της Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, ο Βασιλιάς Ιωάς του Ιούδα εξαγόρασε τον Αζαήλ για να φύγει, δίνοντάς του πολύτιμα αγαθά από το ναό και από το παλάτι, και έτσι ο Αζαήλ αποσύρθηκε χωρίς να πειράξει την Ιερουσαλήμ.—2Βα 12:17, 18.
Ιδιαίτερα στη διάρκεια της βασιλείας του γιου του Ιηού, του Βασιλιά Ιωάχαζ του Ισραήλ, ο Αζαήλ έγινε τρομερός δυνάστης του Ισραήλ, εκπληρώνοντας την πρόρρηση του προφήτη Ελισαιέ σύμφωνα με την οποία ο Αζαήλ θα παρέδιδε στη φωτιά τα οχυρώματα του Ισραήλ, θα σκότωνε με σπαθί τους εκλεκτούς άντρες τους, θα έκανε κομμάτια τα παιδιά τους και θα έσκιζε τις έγκυες γυναίκες τους. (2Βα 13:3, 22· 8:12) Ωστόσο, ο Θεός δεν επέτρεψε στη Συρία να συντρίψει ολοκληρωτικά τον Ισραήλ. (2Βα 13:4, 5) Μετά το θάνατο του Αζαήλ, ο Βασιλιάς Ιωάς του Ισραήλ με τρεις νίκες ανέκτησε από τον Βεν-αδάδ Γ΄, το γιο του Αζαήλ, τις πόλεις που είχε πάρει ο Αζαήλ από τον πατέρα του τον Βασιλιά Ιωάχαζ. (2Βα 13:23-25) Αργότερα, ο Βασιλιάς Ιεροβοάμ Β΄ του Ισραήλ «επανέφερε τη Δαμασκό και την Αιμάθ για τον Ιούδα στον Ισραήλ».—2Βα 14:28.
Σε Αρχαίες Επιγραφές. Ο Αζαήλ μνημονεύεται σε μια επιγραφή ιστορικού χαρακτήρα η οποία ανακαλύφτηκε σε κάποια τοποθεσία που τώρα ονομάζεται Αφίς, περίπου 40 χλμ. ΝΔ του Χαλεπίου. Αυτή η επιγραφή συμφωνεί με την Αγία Γραφή ως προς το ότι ο γιος του Αζαήλ, ο Βεν-αδάδ Γ΄—ο οποίος στην επιγραφή αποκαλείται «Βαρ-αδάδ»—τον διαδέχθηκε στο θρόνο της Συρίας.
Οι εκστρατείες του Σαλμανασάρ Γ΄ εναντίον της Συρίας έχουν καταγραφεί στα χρονικά του, όπου εξιστορεί τις νίκες του επί του Αζαήλ. Σε αυτά τα χρονικά, ο Αζαήλ χαρακτηρίζεται κοινός θνητός (κατά κυριολεξία, γιος ουτιδανού), αναμφίβολα επειδή δεν είχε βασιλική καταγωγή αλλά κατέλαβε το θρόνο της Δαμασκού δολοφονώντας τον Βασιλιά Βεν-αδάδ Β΄. Μια από αυτές τις επιγραφές αναφέρει: «Το δέκατο όγδοο έτος της βασιλείας μου διέσχισα τον Ευφράτη για δέκατη έκτη φορά. Ο Αζαήλ της Δαμασκού (Ιμερισού) βασίστηκε στον πολυάριθμο στρατό του και συγκέντρωσε τεράστιες στρατιές, κάνοντας το βουνό Σενίρ (Σα-νι-ρου), ένα βουνό απέναντι από τον Λίβανο, φρούριό του. Πολέμησα μαζί του και τον νίκησα, θανατώνοντας με το σπαθί 16.000 από τους εμπειροπόλεμους στρατιώτες του. Του απέσπασα 1.121 άρματα, 470 άλογα ιππασίας και το στρατόπεδό του. Εξαφανίστηκε για να σώσει τη ζωή του (αλλά) τον ακολούθησα και τον πολιόρκησα στη Δαμασκό (Ντι-μασ-κι), τη βασιλική κατοικία του. (Εκεί) κατέστρεψα τους κήπους του (έξω από την πόλη, και έφυγα). Βάδισα μέχρι τα βουνά της Αυράν (σαντεε ματΧα-ου-ρα-νι), καταστρέφοντας, γκρεμίζοντας και καίγοντας αναρίθμητες πόλεις, παίρνοντας αμέτρητα λάφυρα από αυτές».—Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή (Ancient Near Eastern Texts), επιμέλεια Τζ. Μπ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 280.
Ωστόσο, ο Σαλμανασάρ Γ΄ προφανώς δεν κατάφερε να καταλάβει την ίδια τη Δαμασκό. Αυτό φαίνεται ότι επιτελέστηκε από τον Θεγλάθ-φελασάρ Γ΄, στις ημέρες του Σύριου Βασιλιά Ρεζίν. Έτσι εκπληρώθηκε η προφητεία του Ιεχωβά μέσω του Αμώς: «Θα στείλω φωτιά στον οίκο του Αζαήλ και θα καταφάει τα πυργόσπιτα του Βεν-αδάδ. Και θα σπάσω την αμπάρα της Δαμασκού».—Αμ 1:4, 5· 2Βα 16:9.