ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ
Όπως το εξέφρασε ο συγγραφέας του βιβλίου Εκκλησιαστής: «Για το καθετί υπάρχει προσδιορισμένος καιρός, . . . καιρός να κλαίει κανείς και καιρός να γελάει· καιρός να θρηνεί και καιρός να χοροπηδάει». (Εκ 3:1, 4) Εδώ η λέξη “γελώ” αποδίδει το εβραϊκό ρήμα σαχάκ. Μολονότι η βασική σημασία αυτής της λέξης είναι «γελώ», η ίδια και η συγγενική λέξη τσαχάκ μπορούν επίσης να αποδοθούν «γιορτάζω», “παίζω”, “κάνω κάποιον να γελάσει”, “διασκεδάζω (εγώ ο ίδιος ή κάποιον άλλον)” και “απολαμβάνω στιγμές ευτυχίας”. (2Σα 6:21· Ιωβ 41:5· Κρ 16:25· Εξ 32:6· Γε 26:8) Κάποιοι τύποι του ρήματος σαχάκ χρησιμοποιούνται στα εδάφια Παροιμίες 8:30, 31 αναφορικά με το “δεξιοτέχνη εργάτη” ο οποίος “ευφραινόταν” ενώπιον του Ιεχωβά μετά τη δημιουργία της γης, καθώς επίσης για να περιγράψουν το “παιχνίδι” της ζωικής κτίσης στη θάλασσα και στους αγρούς.—Ψλ 104:26· Ιωβ 40:20.
Εκδηλώσεις Χαράς και Ευχαρίστησης. Το Βιβλικό υπόμνημα δεν αναφέρεται εκτενώς στη διασκέδαση και στην ψυχαγωγία των Ισραηλιτών. Ωστόσο, δείχνει ότι θεωρούνταν πράγματα κατάλληλα και επιθυμητά όταν εναρμονίζονταν με τις θρησκευτικές αρχές του έθνους. Τα κυριότερα είδη αναψυχής ήταν το παίξιμο μουσικών οργάνων, το τραγούδι, ο χορός, η κουβέντα, καθώς και κάποια παιχνίδια. Στους Ισραηλίτες άρεσε πολύ να βάζουν αινίγματα και δύσκολες ερωτήσεις.—Κρ 14:12.
Αμέσως μετά την απελευθέρωσή τους στην Ερυθρά Θάλασσα, οι Ισραηλίτες άρχισαν να τραγουδούν, να χορεύουν και να παίζουν ντέφι αινώντας τον Ιεχωβά. (Εξ 15:20, 21) Αργότερα, όταν ο Ααρών ανήγγειλε ότι θα γινόταν «γιορτή για τον Ιεχωβά», αφού είχε φτιάξει το χρυσό μοσχάρι, ο λαός έφαγε και ήπιε και κατόπιν σηκώθηκαν «να διασκεδάσουν [λετσαχέκ]». Σε αυτή την περίπτωση, όμως, οι χοροί και τα τραγούδια τους συνδυάστηκαν με την απόδοση ψεύτικης λατρείας, πράγμα που επέφερε αισχύνη.—Εξ 32:5, 6, 18, 19, 25.
Οι τρεις ετήσιες γιορτές παρείχαν ευκαιρίες για αναψυχή παράλληλα με την τήρηση των λατρευτικών διατάξεων που εκτίθεντο στο Νόμο. Κατά την ετήσια γιορτή που διεξαγόταν στη Σηλώ, γίνονταν “κυκλικοί χοροί”. (Κρ 21:21) Άλλες ευκαιρίες για αναψυχή ήταν οι επινίκιοι εορτασμοί (Κρ 11:34· 1Σα 18:6, 7) και η ενθρόνιση του βασιλιά. (1Βα 1:40) Μολονότι χόρευαν κυρίως οι γυναίκες, ενίοτε χόρευαν και οι άντρες, όπως έκανε ο Δαβίδ όταν ανέβασε την Κιβωτό στην Ιερουσαλήμ. (2Σα 6:5, 14, 21· 1Χρ 13:8· 15:29) Ο τρύγος και η κουρά των προβάτων ήταν χαρμόσυνες και γιορταστικές περιστάσεις. (Ιερ 25:30· 2Σα 13:23-28) Οι γάμοι αποτελούσαν επίσης ευκαιρίες για αναψυχή, ο δε Ιησούς συνεισέφερε σε αυτή την ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια ενός γάμου στην Κανά. (Ιερ 7:34· 16:9· Ιωα 2:1-10) Στο εδάφιο Λουκάς 15:25 αναφέρεται η μουσική συναυλία και ο χορός που αποτέλεσαν μέρος των εορταστικών εκδηλώσεων για την επιστροφή του άσωτου γιου.
Στην Αίγυπτο οι δούλοι διδάσκονταν μουσική και χορό για να ψυχαγωγούν την οικογένεια και τους καλεσμένους της. Και οι αρχαίοι Έλληνες προσλάμβαναν επαγγελματίες χορεύτριες και μουσικούς για να ψυχαγωγούν τους καλεσμένους. Ψυχαγωγικός χορός έλαβε χώρα και στα γενέθλια του Ηρώδη, όταν του ζητήθηκε το κεφάλι του Ιωάννη του Βαφτιστή. (Ματ 14:6-8) Ο χορός ήταν δημοφιλής διασκέδαση μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων, αν και οι ελληνικοί χοροί συνδέονταν αρχικά με τη θρησκευτική λατρεία.
Κατάλληλη Ισορροπία στη Διασκέδαση. Ορισμένα εδάφια περιέχουν προειδοποιήσεις για τα ακατάλληλα είδη διασκέδασης και για την ανάγκη που υπάρχει να κρατάει κάποιος την ψυχαγωγία στη σωστή θέση. Οι Παροιμίες περιγράφουν τον άφρονα, για τον οποίο η εμμονή σε έκλυτη διαγωγή μοιάζει με «παιχνίδι [σεχώκ]», και τον άνθρωπο που εξαπατά το συνάνθρωπό του και λέει: «Για αστείο [μεσαχέκ] δεν το έκανα εγώ;» (Παρ 10:23· 26:19) Δείχνοντας ότι η σχετική αξία της διασκέδασης είναι μικρή, το εδάφιο Παροιμίες 14:13 αναφέρει: «Ακόμη και στο γέλιο [μπισεχώκ] μπορεί να πονάει η καρδιά· και η χαρά καταλήγει σε λύπη». (Παράβαλε Εκ 2:2· 7:2, 3, 6.) Όντας σε κατάσταση ευθυμίας, οι Φιλισταίοι φώναξαν τον τυφλό Σαμψών να τους διασκεδάσει (σαχάκ), το αποτέλεσμα όμως ήταν να ρίξει τον οίκο πάνω τους.—Κρ 16:25-30.
Ο Ιερεμίας, συναισθανόμενος τη σοβαρότητα των καιρών και υφιστάμενος διωγμό για το κήρυγμά του, δηλώνει ότι δεν κάθησε με εκείνους «που κάνουν αστεία [μεσαχακίμ]» και ευφραίνονται. (Ιερ 15:17) Αν και προείπε συμφορά για την Ιερουσαλήμ, προφήτευσε επίσης ότι θα ερχόταν καιρός κατά τον οποίο οι κάτοικοί της θα έβγαιναν και πάλι με χαρά στο χορό εκείνων που γελούν, στολισμένοι με ντέφια. (Ιερ 30:19· 31:4) Παρόμοια, ο Ζαχαρίας προείπε ότι θα ερχόταν ημέρα κατά την οποία οι πλατείες της αποκαταστημένης Ιερουσαλήμ θα γέμιζαν με παιδιά που παίζουν.—Ζαχ 8:5· βλέπε ΘΕΑΤΡΟ· ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ· ΧΟΡΟΣ.