ΧΕΤΤΑΙΟΙ

(Χετταίοι) [Του (Από τον) Χετ].

Λαός που προήλθε από τον Χετ, το δεύτερο στη σειρά κατονομαζόμενο γιο του Χαναάν. (Γε 10:15) Επομένως, ήταν χαμιτικής καταγωγής.—Γε 10:6.

Ο Αβραάμ είχε μερικές δοσοληψίες με τους Χετταίους, οι οποίοι κατοικούσαν στη Χαναάν την εποχή της εγκατάστασής του εκεί. Ο Ιεχωβά είχε υποσχεθεί να δώσει στο σπέρμα του Αβραάμ τη γη Χαναάν, στην οποία κατοικούσαν διάφορα έθνη, περιλαμβανομένου και του έθνους των Χετταίων. (Γε 15:18-21) Ωστόσο, ο Ιεχωβά είπε στον Αβραάμ ότι «το σφάλμα των Αμορραίων [ένας όρος που πολλές φορές χρησιμοποιείται γενικά για τα έθνη της Χαναάν] δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη». (Γε 15:16) Γι’ αυτό, ο Αβραάμ σεβάστηκε το γεγονός ότι οι Χετταίοι ήταν ιδιοκτήτες της γης και, όταν πέθανε η σύζυγός του η Σάρρα, διαπραγματεύτηκε με τον Εφρών, το γιο του Ζωάρ, τον Χετταίο την αγορά μιας σπηλιάς ώστε να τη θάψει εκεί.—Γε 23:1-20.

Στις ημέρες του Ιησού του Ναυή αναφέρεται ότι η περιοχή στην οποία κατοικούσαν οι Χετταίοι εκτεινόταν “από την έρημο και αυτόν τον Λίβανο μέχρι το μεγάλο ποταμό, τον ποταμό Ευφράτη, δηλαδή όλη τη γη των Χετταίων”. (Ιη 1:4) Προφανώς ζούσαν κυρίως στις ορεινές περιοχές, στις οποίες περιλαμβανόταν ο Λίβανος και, ίσως, κάποιες περιοχές της Συρίας.—Αρ 13:29· Ιη 11:3.

Υπό την Κατάρα του Νώε. Το γεγονός ότι οι Χετταίοι κατάγονταν από τον Χαναάν τούς έφερνε υπό την κατάρα που έθεσε πάνω σε αυτόν ο Νώε, και όταν ο Ισραήλ υπέταξε τους Χετταίους, αυτό έγινε σε εκπλήρωση των λόγων του Νώε στα εδάφια Γένεση 9:25-27. Η θρησκεία των Χετταίων ήταν ειδωλολατρική, αναμφίβολα φαλλική, όπως και οι άλλες χαναανιτικές θρησκείες. Όταν ο Ησαύ, ο εγγονός του Αβραάμ, παντρεύτηκε Χετταίες γυναίκες, αυτό έφερε «πίκρα στο πνεύμα του Ισαάκ και της Ρεβέκκας», του πατέρα και της μητέρας του Ησαύ.—Γε 26:34, 35· 27:46.

Ο Θεός περιέγραψε τη γη που κατείχαν οι Χετταίοι και άλλα συναφή έθνη ως «γη όπου ρέει το γάλα και το μέλι». (Εξ 3:8) Αλλά αυτά τα έθνη είχαν διαφθαρεί τόσο πολύ ώστε η παρουσία τους μόλυνε εκείνον τον τόπο. (Λευ 18:25, 27) Πολλές είναι οι προειδοποιήσεις που έδωσε ο Θεός στον Ισραήλ όσον αφορά τον κίνδυνο της συμμετοχής στις εξαχρειωμένες, ακάθαρτες συνήθειές τους. Ο ίδιος απαριθμεί πολλές ανήθικες πράξεις, απαγορεύοντας στους Ισραηλίτες να επιδίδονται σε αυτές, και κατόπιν λέει: «Μην καταστήσετε τον εαυτό σας ακάθαρτο μέσω κανενός από αυτά τα πράγματα, επειδή μέσω όλων αυτών των πραγμάτων έχουν καταστήσει τον εαυτό τους ακάθαρτο τα έθνη [περιλαμβανομένων των Χετταίων] που διώχνω από μπροστά σας».—Λευ 18:1-30.

Διατάζεται η Καταστροφή Τους. Οι Χετταίοι ήταν ένα από τα εφτά έθνη που προσδιορίστηκε ότι έπρεπε να αφιερωθούν στην καταστροφή. Αυτά τα έθνη περιγράφηκαν ως «πολυπληθέστερα και κραταιότερα» από τον Ισραήλ. Άρα, εκείνη την εποχή τα συγκεκριμένα εφτά έθνη πρέπει να αριθμούσαν περισσότερα από τρία εκατομμύρια άτομα, και οι Χετταίοι στα ορεινά οχυρά τους θα αποτελούσαν φοβερό εχθρό. (Δευ 7:1, 2) Οι ίδιοι εκδήλωσαν την εχθρότητά τους με το να συναχθούν μαζί με τα άλλα έθνη της Χαναάν για να πολεμήσουν τον Ισραήλ (υπό τον Ιησού του Ναυή) όταν έμαθαν ότι είχε διασχίσει τον Ιορδάνη και είχε καταστρέψει την Ιεριχώ και τη Γαι. (Ιη 9:1, 2· 24:11) Επομένως, οι πόλεις των Χετταίων έπρεπε να καταστραφούν και οι κάτοικοί τους να εξαλειφθούν ώστε να μην αποτελούν κίνδυνο για την οσιότητα του Ισραήλ προς τον Θεό και να μην κάνουν τον Ισραήλ να επισύρει πάνω του τη δυσμένεια του Θεού. (Δευ 20:16-18) Αλλά ο Ισραήλ δεν εκτέλεσε την προσταγή του Θεού στην εντέλεια. Μετά το θάνατο του Ιησού του Ναυή, οι Ισραηλίτες, δείχνοντας ανυπακοή, δεν εκδίωξαν αυτά τα έθνη, τα οποία παρέμειναν σαν αγκάθι στο πλευρό τους και αποτελούσαν μόνιμη πηγή ενόχλησης για αυτούς.—Αρ 33:55, 56.

Μεταγενέστερη Ιστορία. Επειδή ο Ισραήλ δεν υπάκουσε στον Θεό και δεν κατέστρεψε τελείως τα χαναανιτικά έθνη, ο Θεός διακήρυξε: «Εγώ, λοιπόν, είπα: “Δεν θα τους διώξω από μπροστά σας, και θα σας γίνουν παγίδες, και οι θεοί τους θα αποτελέσουν δόλωμα για εσάς”». (Κρ 2:3) Φαίνεται ότι όσοι Χαναναίοι παρέμειναν ανάμεσα στον Ισραήλ έγιναν ανεκτοί και, σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, έλαβαν μάλιστα αξιοσέβαστες και υπεύθυνες θέσεις. Φαίνεται επίσης ότι, από τα χαναανιτικά έθνη, μόνο οι Χετταίοι διατήρησαν κάποια σπουδαιότητα και δύναμη ως έθνος.—1Βα 10:29· 2Βα 7:6.

Δύο Χετταίοι υπηρετούσαν, πιθανώς ως αξιωματικοί, στο στρατό του Δαβίδ, συγκεκριμένα ο Αχιμέλεχ και ο Ουρίας. Ο Ουρίας ήταν άνθρωπος που επιδείκνυε ζήλο για τη νίκη του Ισραήλ επί των εχθρών του και τηρούσε το Νόμο. Ο Δαβίδ είχε σχέσεις με τη Βηθ-σαβεέ, τη σύζυγο του Ουρία, και στη συνέχεια διευθέτησε να τοποθετηθεί ο Ουρίας σε μια επικίνδυνη θέση στη μάχη, όπου και σκοτώθηκε. Για αυτό που έκανε, ο Δαβίδ τιμωρήθηκε από τον Θεό.—1Σα 26:6· 2Σα 11:3, 4, 11, 15-17· 12:9-12.

Ο Βασιλιάς Σολομών στρατολόγησε άντρες από τους Χετταίους για δουλική καταναγκαστική εργασία. (2Χρ 8:7, 8) Ωστόσο, οι αλλοεθνείς σύζυγοί του, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και Χετταίες, έκαναν τον Σολομώντα να απομακρυνθεί από τον Ιεχωβά τον Θεό του. (1Βα 11:1-6) Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι οι Χετταίοι είχαν βασιλιάδες και ήταν αξιόμαχοι ακόμη και κατά τη βασιλεία του Ιωράμ, βασιλιά του Ισραήλ (περ. 917-905 Π.Κ.Χ.). (2Βα 7:6) Ωστόσο, φαίνεται ότι με την κατάκτηση της χώρας από τους Συρίους, τους Ασσυρίους και τους Βαβυλωνίους οι Χετταίοι συντρίφτηκαν ως δύναμη.

Μετά την αποκατάσταση του Ισραήλ από την εξορία το 537 Π.Κ.Χ., ο λαός του Ισραήλ, ακόμη δε και μερικοί από τους ιερείς και τους Λευίτες, παντρεύτηκαν γυναίκες από τα χαναανιτικά έθνη και έδωσαν τις κόρες τους σε άντρες Χαναναίους—μεταξύ αυτών και σε Χετταίους. Αυτό αποτελούσε παραβίαση του νόμου του Θεού. Εξαιτίας αυτού, ο Έσδρας τούς έλεγξε και τους παρότρυνε να συνάψουν μια συμφωνία ότι θα απέβαλλαν τις αλλοεθνείς συζύγους τους.—Εσδ 9:1, 2· 10:14, 16-19, 44.

Μεταφορική Χρήση. Ο Ιεχωβά, μιλώντας μέσω του προφήτη Ιεζεκιήλ, χρησιμοποίησε τον όρο “Χετταίος” με μεταφορική έννοια απευθυνόμενος στην Ιερουσαλήμ, όταν είπε: «Η καταγωγή σου και η γέννησή σου ήταν από τη γη του Χαναναίου. Πατέρας σου ήταν ο Αμορραίος και η μητέρα σου ήταν Χετταία». (Ιεζ 16:3) Η Ιερουσαλήμ, η πρωτεύουσα του έθνους, πάνω στην οποία ο Ιεχωβά έθεσε το όνομά του, ήταν μια πόλη που, κατά την είσοδο του Ισραήλ στη χώρα, βρισκόταν στην κατοχή των Ιεβουσαίων. Αλλά εφόσον οι πιο εξέχουσες φυλές ήταν οι Αμορραίοι και οι Χετταίοι, προφανώς αυτοί χρησιμοποιούνται για να αντιπροσωπεύσουν τα έθνη της Χαναάν, περιλαμβανομένων και των Ιεβουσαίων. Επομένως, αν και η πόλη είχε ταπεινή κληρονομιά, ο Ιεχωβά φρόντισε να εξωραϊστεί. Μέσω του Βασιλιά Δαβίδ, ο οποίος καθόταν στο «θρόνο του Ιεχωβά» (1Χρ 29:23), με την κιβωτό της διαθήκης στο Όρος Σιών, και τέλος με τον ένδοξο ναό που έχτισε ο γιος του Δαβίδ, ο Σολομών, η φήμη της Ιερουσαλήμ εξαπλώθηκε στα έθνη. Αλλά η Ιερουσαλήμ έγινε σαν τα γύρω χαναανιτικά έθνη, διεφθαρμένη και ανήθικη, πράγμα για το οποίο ο Ιεχωβά τελικά την ερήμωσε.—Ιεζ 16:14, 15.

Προσπάθειες Κοσμικών Ιστορικών Πηγών για τον Προσδιορισμό της Ταυτότητάς Τους. Ιστορικοί και αρχαιολόγοι έχουν προσπαθήσει να βρουν με ποιο έθνος της ιστορίας ταυτίζονται οι Χετταίοι της Αγίας Γραφής. Το βασικό τους κριτήριο για οποιαδήποτε ταύτιση είναι κυρίως γλωσσολογικό, η παραβολή λέξεων οι οποίες προφανώς γράφονται ή προφέρονται παρόμοια.

Στα ασσυριακά κείμενα σφηνοειδούς γραφής, αναφέρεται συχνά η ονομασία «Χάττι» σε συμφραζόμενα που την τοποθετούν συνήθως στη Συρία ή στην Παλαιστίνη. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να εννοούνται οι Βιβλικοί Χετταίοι. Ωστόσο, με βάση αυτόν τον όρο «Χάττι», οι μελετητές προσπαθούν να ταυτίσουν τους Βιβλικούς Χετταίους με τη λεγόμενη Χετταϊκή Αυτοκρατορία που είχε την πρωτεύουσά της στη Μικρά Ασία, σε μεγάλη απόσταση Β και Δ της γης Χαναάν. Αυτό προσπαθούν να το επιτύχουν με το σκεπτικό που ακολουθεί παρακάτω, αλλά κάνοντάς το αυτό αναφέρονται σε τρεις διαφορετικές ομάδες ανθρώπων.

«Προσδιορίζονται» Τρεις Ομάδες. Στην Ανατολία (τμήμα της σημερινής Τουρκίας) στη Μικρά Ασία, ανακαλύφτηκαν πολλά αρχαία κείμενα στο Μπογάζκιοϊ, την αρχαία «Χαττούσα». Αυτή ήταν η πρωτεύουσα μιας χώρας την οποία οι σύγχρονοι μελετητές ονόμασαν Χάττι και της οποίας οι κάτοικοι μιλούσαν τη «χαττική» γλώσσα. Αυτοί οι πρώτοι κάτοικοι φαίνεται ότι κατακτήθηκαν από πληθυσμούς που εισήγαγαν μια διαφορετική γλώσσα η οποία, σύμφωνα με τους λογίους, ήταν ινδοευρωπαϊκή. Αυτή η γλώσσα χρησιμοποιούσε σφηνοειδή γραφή και ονομάζεται «σφηνοειδής χετταϊκή». Μεταγενέστερα, μια άλλη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα που χρησιμοποιούσε ιερογλυφική γραφή παραγκώνισε τη σφηνοειδή γραφή, και αυτή η γλώσσα προσδιορίζεται ως «ιερογλυφική χετταϊκή». Λέγεται ότι ορισμένα δείγματα κειμένων σε αυτή τη γλώσσα έχουν βρεθεί τόσο στη Μικρά Ασία όσο και στη βόρεια Συρία. Οι λόγιοι λένε ότι αυτές οι τρεις γλώσσες αντιπροσωπεύουν τρεις ομάδες. Αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οποιαδήποτε από αυτές τις ομάδες ήταν οι Χετταίοι της Αγίας Γραφής. Σχετικά με τη λεγόμενη σφηνοειδή χετταϊκή, ο Μάρτιν Νοθ δήλωσε: «Ο όρος “χετταϊκή” δεν εμφανίζεται στα αρχαία κείμενα, αλλά επινοήθηκε από σύγχρονους μελετητές, με βάση την ιστορική σύνδεση αυτής της γλώσσας με το βασίλειο του Χάττι στη Μικρά Ασία». Στη συνέχεια λέει για τα «χετταϊκά ιερογλυφικά»: «Ο συμβατικός όρος “χετταϊκός” είναι άσχετος και παραπλανητικός όταν εφαρμόζεται σε αυτά». (Ο Κόσμος της Παλαιάς Διαθήκης [The Old Testament World], 1966, σ. 231) Ένας άλλος ιστορικός, ο Έ. Α. Σπάιζερ, συμπεραίνει: «Το πρόβλημα των Χετταίων στην Αγία Γραφή είναι . . . περίπλοκο. Ευθύς εξαρχής, εγείρεται το ερώτημα ποιο είδος Χετταίων μπορεί να περιλαμβάνεται σε οποιαδήποτε δεδομένη Βιβλική περικοπή: οι Χάττι, οι Ινδοευρωπαίοι Χετταίοι των σφηνοειδών κειμένων ή οι Χετταίοι που χρησιμοποιούσαν ιερογλυφικά».—Η Παγκόσμια Ιστορία του Εβραϊκού Λαού (The World History of the Jewish People), 1964, Τόμ. 1, σ. 160.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι κάθε προτεινόμενη ταύτιση των Χετταίων της Αγίας Γραφής με τη «Χετταϊκή Αυτοκρατορία» που είχε πρωτεύουσά της τη Χαττούσα είναι μόνο υποθετική και ατεκμηρίωτη. Λόγω της δεδομένης αβεβαιότητας, όταν αυτό το σύγγραμμα αναφέρεται στους «Χετταίους» των κοσμικών συγγραμμάτων, το όνομα τίθεται συνήθως μέσα σε εισαγωγικά για να υπενθυμίζει στον αναγνώστη ότι αυτή η ταύτιση είναι ατεκμηρίωτη και ότι, κατά τη γνώμη μας, οι ενδείξεις δεν είναι αρκετά ισχυρές ώστε να θεωρείται οριστική.