Θα Διαδίδατε έναν Ψίθυρο;

ΣΤΗ διάρκεια του Μεσαίωνα ένας απίστευτος ψίθυρος διαδόθηκε ανάμεσα στους λεγόμενους Χριστιανούς της Ευρώπης. Ψιθυριζόταν ότι κάθε το Πάσχα, οι Ιουδαίοι δολοφονούσαν έναν Χριστιανό και χρησιμοποιούσαν το αίμα του στις τελετουργίες τους. Μερικές φορές λεγόταν ότι έπιαναν Χριστιανόπουλα για να τα βασανίσουν φρικτά προτού τα σκοτώσουν και χρησιμοποιήσουν το αίμα τους. Μέχρι αυτόν τον αιώνα, στη διάρκεια της Ναζιστικής περιόδου στη Γερμανία, η φήμη αυτή χρησιμοποιόταν σαν δικαιολογία για να διώκουν τους Ιουδαίους.

Η ιστορία ερευνήθηκε και αναιρέθηκε αρκετές φορές, αλλά συνεχίστηκε σχεδόν χίλια χρόνια. Αν κάποιος σας την είχε πει, θα μετείχατε και σεις στη διάδοσή της; Ελπίζουμε ότι όλοι μας θα είχαμε αρκετή κοινή λογική ή συμπόνια για να μη το κάνουμε αυτό. Ωστόσο οι ψίθυροι συνεχίζονται και μπερδεύουν τα πράγματα. Όταν αρχίσουν, δύσκολα σταματούν. Ακόμη και σήμερα, ακούγονται παράλογες φήμες και διαδίδονται σαν ασυγκράτητη πυρκαγιά.

Για παράδειγμα, η Πρόκτερ εντ Γκαμπλ, μια μεγάλη εταιρία προμήθειας οικιακών προϊόντων στις Ηνωμένες Πολιτείες, έπεσε πρόσφατα θύμα μιας φήμης ότι προήγαγε τον Σατανισμό και ότι το σήμα κατατεθέν της ήταν δαιμονικό σύμβολο. Ένας άλλος ψίθυρος που διαδόθηκε πλατιά αφορούσε μια πασίγνωστη αλυσίδα καταστημάτων πρόχειρης τροφής και έλεγε ότι μέσα στα χάμπουργκερ έβαζαν σκουλήκια! Πριν από μερικά χρόνια πίστευαν πλατιά ότι ένα μέλος του συγκροτήματος των Μπητλς είχε πεθάνει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα και είχε αντικατασταθεί από ένα σωσία. Ακόμη και οι εκδόσεις της Εταιρίας Σκοπιά γίνονται αντικείμενο διαδόσεων—για παράδειγμα, η διάδοση ότι ένας από τους ζωγράφους είχε μυστικά εισαγάγει φωτογραφίες δαιμόνων στις εκδόσεις, ότι αργότερα βρέθηκε και αποκόπηκε!

Θα μετείχατε στη διάδοση τέτοιων ιστοριών; Αν ναι, θα διαδίδατε—ίσως άθελά σας—μια αναλήθεια, επειδή όλα ήταν ψέματα. Βέβαια, ο ψίθυρος σχετικά με τις εκδόσεις της Εταιρίας ήταν επιβλαβής, καθώς επίσης και συκοφαντικός για τους ζηλωτές Χριστιανούς οι οποίοι εργάζονται πολλές ώρες για την καλλιτεχνική εργασία που χρειάζεται ώστε τα περιοδικά, τα φυλλάδια και τα βιβλία να είναι τόσο ελκυστικά. Αυτό ήταν τόσο γελοίο όσο θα ήταν αν λέγαμε ότι ο Θεός, όταν δημιούργησε ουράνια σώματα, έφτιαξε εσκεμμένα την όψη ενός ‘ανθρώπου στο φεγγάρι’.

Πριν από πολλά χρόνια ο Ιεχωβά Θεός είπε στους Ισραηλίτες: «Δεν θέλεις διαδώσει ψευδή φήμην». (Έξοδος 23:1) Υπήρχε βάσιμος λόγος γι’ αυτή την εντολή. Οι φήμες αυτές έχουν κακά αποτελέσματα. Κάνουν αυτόν που τις διαδίδει ψεύτη, κάτι που ο Ιεχωβά μισεί. (Παροιμίαι 6:16-19) Επηρεάζουν την υπόληψη αυτού που είναι το αντικείμενο των φημών. Και εξαπατούν αυτόν που ακούει τη φήμη, υποκινώντας τον ίσως να ενεργήσει άσοφα. (Αριθμοί 13:32-14:4) Έτσι, είναι πολύ άστοργο να εξαπατάμε τους φίλους μας. Είναι ενάντια στην εντολή του Θεού: «Ουδέ θέλετε ψεύδεσθαι ουδέ θέλετε απατήσει έκαστος τον πλησίον αυτού».—Λευιτικόν 19:11· Παροιμίαι 14:25.

Επομένως, αν μεταδίδουμε σε άλλους μια ιστορία που έχουμε ακούσει, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε τα γεγονότα να είναι σωστά. Αλλά πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Ένα πράγμα που θα μας βοηθήσει είναι να καταλάβουμε τη φύση των διαδόσεων.

Πώς Αρχίζει μια Διάδοση;

Διάδοση είναι «μια κουβέντα ή γνώμη που διαδίδεται πλατιά χωρίς ευδιάκριτη πηγή»· ή, «μία δήλωση ή είδηση τωρινή χωρίς να ξέρουμε αν η πηγή της είναι αξιόπιστη». (Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Ουέμπστερ) Οι φήμες μπορεί να διαδίδονται με λόγια ή μπορεί να παρουσιάζονται με μια πιο «επίσημη» εμφάνιση, ακόμη και στον τύπο ή στο ραδιόφωνο. Το γεγονός ότι κάτι λέγεται από την τηλεόραση ή είναι γραμμένο στην εφημερίδα δε σημαίνει ότι είναι αλήθεια.

Πώς αρχίζουν οι φήμες; Συχνά είναι αδύνατο να πούμε. Ένα επιπόλαιο σχόλιο από κάποιον μπορεί να το αρπάξει ένας, να το επαναλάβει και να το εξογκώσει. Η υπόθεση ότι κάτι θα μπορούσε να συμβεί μπορεί εύκολα να γίνει μια βεβαίωση ότι θα συμβεί, και κατόπιν μπορεί να μετατραπεί και να λέει ότι συνέβη. Ακόμη κι ένα αστείο μπορεί να αρχίσει έναν ψίθυρο αν κάποιος το πάρει στα σοβαρά και το επαναλάβει.

Οι ψίθυροι δημιουργούνται εύκολα σ’ ένα κλίμα φόβου. Όταν ο προφήτης Ιεζεκιήλ προείπε τις συνθήκες στην Ιερουσαλήμ όταν το τέλος της πλησίαζε, είπε: «Όλεθρος επέρχεται· και θέλουσι ζητήσει ειρήνην και δεν θέλει υπάρχει. Συμφορά επί συμφοράν θέλει έρχεσθαι και αγγελία [φήμη, ΜΝΚ] θέλει φθάνει επ’ αγγελίαν [φήμη, ΜΝΚ]». (Ιεζεκιήλ 7:25, 26) Καθώς φόβος κατέλαβε τους κατοίκους, η Ιερουσαλήμ θα γινόταν εστία διαδόσεων.

Οι διαδόσεις μπορεί επίσης να αρχίσουν εσκεμμένα. Όταν οι στρατιώτες οι οποίοι φρουρούσαν τον τάφο του σταυρωμένου Ιησού ανέφεραν τα καταπληκτικά γεγονότα που είχαν δει στην ανάσταση του Ιησού, οι πρεσβύτεροι των Ιουδαίων τούς είπαν να διαδώσουν έναν ψεύτικο ψίθυρο. Είπαν: «Είπατε ότι οι μαθηταί αυτού ελθόντες διά νυκτός έκλεψαν αυτόν, ενώ ημείς εκοιμώμεθα». Οι στρατιώτες υπάκουσαν. «Εκείνοι δε λαβόντες τα αργύρια, έπραξαν ως εδιδάχθησαν. Και διεφημίσθη ο λόγος ούτος παρά τοις Ιουδαίοις μέχρι της σήμερον».—Ματθαίος 28:13-15.

Γιατί Διαδίδονται οι Ψίθυροι;

Πιο ενδιαφέρον είναι το ερώτημα: Γιατί όταν αρχίσουν οι ψίθυροι διαδίδονται με τέτοια επιμονή; Συχνά αυτό γίνεται απλώς επειδή οι άνθρωποι θέλουν να τους πιστέψουν. Μερικοί δημοσιογράφοι εφημερίδων σταδιοδρομούν με το να επαναλαμβάνουν ψιθύρους για εξέχοντες ανθρώπους. Σύντομα θα βρίσκονταν χωρίς δουλειά αν δεν έβρισκαν ανταπόκριση σε τέτοιες ιστορίες. Πολλοί άνθρωποι είναι σαν τους Έλληνες της εποχής του Παύλου οι οποίοι με απληστία ήθελαν πάντοτε να «ακούωσι τι νεώτερον».—Πράξεις 17:21.

Οι ψίθυροι, διαδίδονται, επίσης, επειδή συνδέονται πλατιά με παρανοήσεις και προκαταλήψεις. Η ψεύτικη διάδοση ότι οι Ιουδαίοι σκότωναν Χριστιανούς, χωρίς αμφιβολία, έπεσε σε δεκτικά αυτιά επειδή οι μη Ιουδαίοι δεν καταλάβαιναν τους Ιουδαίους. Τους φοβούνταν ή τους ζήλευαν. Οι διαδόσεις μπορεί επίσης να αντανακλούν μια πλατιά διαδεδομένη ανησυχία για κάτι. Ο ψίθυρος για τα σκουλήκια στα χάμπουργκερ μπορεί να συνεχίστηκε εξαιτίας της ανησυχίας των ανθρώπων σχετικά με διάφορες ουσίες και κρυφές προσθήκες που βάζουν στις τροφές. Και ο ψίθυρος για την Πρόκτερ εντ Γκάμπλ μπορεί να ριζώθηκε εξαιτίας τού ότι πάρα πολλοί άνθρωποι σήμερα σαγηνεύονται από τον δαιμονισμό και τον πνευματισμό.

Οι ψίθυροι επίσης ανθούν εκεί που οι κυβερνήσεις ή οι αρχές ενεργούν μυστικά. Και μπορεί ακόμη να τροφοδοτηθούν από ευσεβείς πόθους. Για δεκαετίες, έχουν κυκλοφορήσει ιστορίες ότι ιπτάμενοι δίσκοι έχουν προσεδαφιστεί, μεταφέροντας δήθεν ευγενικά πλάσματα από αναπτυγμένες επιστημονικά κοινωνίες άλλων πλανητών. Σ’ αυτόν τον ταραγμένο 20ό αιώνα, μερικοί έχουν βρει παρηγορητικό ότι τα όντα αυτά πραγματικά υπάρχουν.

Κι ακόμη, ένας ψίθυρος μπορεί να προκληθεί ή φαινομενικά να επιβεβαιωθεί από παρερμηνείες γεγονότων. Το πρώτο αιώνα ψιθυριζόταν ότι ο απόστολος Παύλος ενθάρρυνε τους Ιουδαίους να αποστατήσουν από τον Μωυσή. (Πράξεις 21:21, 24) Ο ψίθυρος ήταν ψεύτικος, αλλά μπορεί να είχε τροφοδοτηθεί από το γεγονός ότι ο Παύλος, υπακούοντας στην απόφαση των αποστόλων και των πρεσβυτέρων στην Ιερουσαλήμ, δίδασκε ότι οι Εθνικοί Χριστιανοί δε χρειαζόταν να έρθουν κάτω από τον Μωσαϊκό Νόμο.—Πράξεις 15:5, 28, 29.

Ξεχωρίστε την Αλήθεια Από το Ψέμα

Είναι το καθετί, λοιπόν, που διαδίδεται με τα λόγια ψεύτικος ψίθυρος; Όχι. Στις μέρες του Ιησού του Ναυή, η Ραάβ της Ιεριχώ είπε στους Ισραηλίτες κατασκόπους: «Επειδή ηκούσαμεν πώς ο Κύριος εξήρανε τα ύδατα της Ερυθράς θαλάσσης έμπροσθέν σας, ότε εξήλθετε εξ Αιγύπτου· και τι εκάμετε εις τους δύο βασιλείς των Αμορραίων, τους πέραν του Ιορδάνου». (Ιησούς του Ναυή 2:10, 11) Οι ιστορίες αυτές που είχε ακούσει η Ραάβ ήταν αληθινές.

Παρόμοια, όταν ο Ιησούς εκτελούσε σημεία γύρω από τη γη του Ισραήλ, η Βίβλος λέει: «Και διήλθεν η φήμη αυτού εις όλην την Συρίαν, και έφερον προς αυτόν πάντας τους κακώς έχοντας υπό διαφόρων νοσημάτων και βασάνων συνεχομένους και δαιμονιζομένους και σεληνιαζομένους και παραλυτικούς, και εθεράπευσεν αυτούς». (Ματθαίος 4:23, 24) Οι ειδήσεις για τον Ιησού ήταν κι αυτές αληθινές.

Πώς λοιπόν μπορούμε να καθορίσουμε αν μια ιστορία είναι αληθινή ή απλώς μια διάδοση; Εδώ υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει να έχετε στο νου σας όταν σας δώσει κάποιος κάποια πληροφορία:

Ποιος σας είπε την ιστορία; Είναι άτομο που ποτέ δε λέει κάτι αν δεν είναι βέβαιο για τα γεγονότα; Ή προσπαθεί πάντα να ανακατευτεί στις υποθέσεις των άλλων; Μήπως προσπαθεί να φέρει πρώτο στην επιφάνεια ενδιαφέρουσες ιστορίες; Η πηγή της ιστορίας παίζει μεγάλο ρόλο για το αν είναι πιθανόν να είναι ακριβής ή όχι. Κι αυτό φέρνει στο νου ένα σχετικό σημείο: Αυτοί που βρίσκονται σε θέση εμπιστοσύνης ή ευθύνης, όπως είναι οι πρεσβύτεροι μέσα σε μια εκκλησία ή οι ώριμες Χριστιανές γυναίκες, πρέπει δυο φορές να εξακριβώνουν τα γεγονότα προτού πουν μια ιστορία, αν χρειάζεται να την πουν καθόλου. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να πιστέψουν αυτό που λένε και να το επαναλάβουν.—Πράξεις 20:28· Τίτον 2:3.

Ήταν εκείνος που σας είπε την ιστορία σε θέση να ξέρει τα γεγονότα; Οι χαρακτηριστικοί ψίθυροι συχνά αρχίζουν κάπως έτσι: «Άκουσα από το θείο μου ο οποίος ξέρει τον άντρα που εργάζεται στο . . . » Αν ακούσετε μια τέτοια εισαγωγή, φυλαχτείτε! Μερικά παιδιά παίζουν ένα παιχνίδι στο οποίο στέκονται σ’ έναν κύκλο και ο ένας ψιθυρίζει μια μικρή φράση στο διπλανό του. Ο διπλανός του την ψιθυρίζει στον επόμενο, ο οποίος με τη σειρά του την μεταβιβάζει στο διπλανό του. Όταν η φράση περάσει από όλους γύρω-γύρω στον κύκλο, τα παιδιά διασκεδάζουν πολύ βλέποντας πόσο πολύ έχει αλλάξει. Πολλοί από εμάς έχουμε παίξει αυτό το παιχνίδι, αλλά έχουμε μάθει το μάθημά του; Όταν μεταβιβάζονται οι ιστορίες από τον ένα στον άλλον, αναπόφευκτα αλλάζουν και σύντομα λίγο μοιάζουν με την αρχική τους μορφή. Έτσι, αν δεν μπορείτε να εντοπίσετε την ακριβή πηγή της ιστορίας, είναι πιθανώς ασφαλές να υποθέσετε ότι είναι διαστρεβλωμένη ή ακόμη και τελείως ψεύτικη.

Είναι η ιστορία συκοφαντική; Αν μια ιστορία μειώνει το καλό όνομα κάποιου, το επάγγελμά του, τη φυλή του ή την οργάνωσή του, δείξτε υπερβολική προσοχή. Αυτό αληθεύει ακόμη κι αν δεν έχετε φιλική διάθεση για την ομάδα αυτή ή το άτομο. Η συκοφαντία είναι συκοφαντία και το ψέμα είναι ψέμα, όποιο κι αν είναι το θύμα. Ο Ιησούς ήταν ειλικρινής στην καταδίκη που πρόφερε στους γραμματείς και Φαρισαίους, αλλά μπορείτε να φανταστείτε να διαδίδει συκοφαντικούς ψιθύρους γι’ αυτούς;—1 Πέτρου 2:21, 22.

Φαίνεται η ιστορία πειστική; Είναι πράγματι πιθανό ότι διαστημόπλοια επισκέπτονται τον πλανήτη μας; Ή ότι μια μεγάλη εμπορική εταιρία θα έκανε συμφωνία με τον Διάβολο; Ή ότι αφιερωμένοι ζωγράφοι συγκαλύπτουν πράγματι πρόσωπα στις εικόνες των περιοδικών; Οι ιστορίες που ακούγονται πολύ απίθανες πρέπει να ερευνώνται περισσότερο.

Σταματήστε τούς Ψιθύρους, Διαδίδετε την Αλήθεια

Δε θέλουμε να πούμε ότι ποτέ δε θα συμβούν εκπληκτικά πράγματα. Μερικές φορές συμβαίνουν. Αλλά όταν ακούμε γι’ αυτά πρέπει να ενεργούμε σοφά και να μην πιστεύουμε με αφέλεια κάθε ιστορία που ακούμε. Όταν διαδόθηκαν γύρω στην Παλαιστίνη ιστορίες ότι ένας ξυλουργός από τη Ναζαρέτ έκανε θαύματα, οι ειδήσεις ήταν, όπως συνέβαινε, αληθινές. (Ματθαίος 4:24) Παρ’ όλ’ αυτά, όταν ο Ιωάννης ο Βαφτιστής τις άκουσε, έστειλε τους μαθητές του να διαπιστώσουν τι συνέβαινε ακριβώς. (Ματθαίος 11:2, 3) Αυτή ήταν μια ισορροπημένη αντίδραση.

Όταν ο απόστολος Θωμάς άκουσε για την ανάσταση του Ιησού, αμφέβαλε. (Ιωάννης 20:24, 25) Αλλά σ’ αυτή την περίπτωση έπρεπε να είχε καταλάβει ότι δεν ήταν ένας αβάσιμος ψίθυρος. Ήξερε για τις αναστάσεις που είχε κάνει ο Ιησούς, και είχε ακούσει τον Ιησού να μιλάει για τον ερχομό του δικού του θανάτου και της ανάστασής του. (Ματθαίος 16:21· Ιωάννης 11:43, 44) Επιπλέον, εκείνοι που του έδωσαν την είδηση ήταν άτομα που ήξερε ότι μπορούσε να τα εμπιστευθεί. Και δεν επαναλάμβαναν μια ιστορία που είχαν ακούσει από τρίτους. Ήταν αυτόπτες μάρτυρες, και μπορούσε να τους ρωτήσει για να διαπιστώσει μήπως είχαν κάνει λάθος.

Ναι, μερικές ιστορίες που ακούμε μπορεί να είναι αληθινές. Αλλά ο κοινός νους μάς λέει ότι σε οποιοδήποτε έθνος, χωριό ή ακόμη και οργάνωση, διαδίδονται ψίθυροι, ιδιαίτερα ψίθυροι που αντανακλούν τις βασικές επιθυμίες ή φόβους της κοινότητας. Και πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο, στην καλύτερη περίπτωση, ένας ψίθυρος να είναι διαστροφή της αλήθειας. Έτσι, αν ακούσετε μια ιστορία και δεν μπορείτε να εντοπίσετε την πηγή της, σκεφτείτε τα γεγονότα που έχετε και βεβαιωθείτε γι’ αυτά προτού την μεταβιβάσετε σε άλλους. Θυμηθείτε, «εν τη πολυλογία δεν λείπει η αμαρτία· αλλ’ όστις κρατεί τα χείλη αυτού, είναι συνετός». (Παροιμίαι 10:19) Μη γίνεστε αγωγός ψιθύρων, αλλά μάλλον, να σταματάει σ’ εσάς ο ψίθυρος. Έτσι θα εκπληρώσετε τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «Όθεν απορρίψαντες το ψεύδος, λαλείτε αλήθειαν έκαστος μετά του πλησίον αυτού· διότι είμεθα μέλη αλλήλων».—Εφεσίους 4:25.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 27]

Οι ψίθυροι επιμένουν. Όταν αρχίσουν, είναι δύσκολο να σταματήσουν

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 28]

Αν διαδώσετε έναν ψίθυρο, μπορεί να διαδώσετε ένα ψέμα

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 29]

Καθετί που διαδίδεται με λόγια δεν είναι κατ’ ανάγκη ψεύτικος ψίθυρος

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 30]

Ήταν το άτομο που σας είπε την ιστορία σε θέση να ξέρει τα γεγονότα;